Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο

Η Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο (Campo Formio) που συνήφθη στις 17 Οκτωβρίου 1797 ήταν μια σημαντική συνθήκη ειρήνης μεταξύ της Γαλλίας και της Αυστρίας, η οποία και επισφράγισε την προκαταρκτική Συνθήκη Ειρήνης του Λέομπεν που είχαν συνομολογήσει οι ίδιες χώρες έξι μήνες πριν. Υπογράφηκε στο Κάμπο Φόρμιο, ένα χωριό της Βενέτσια Τζούλια (Βενετίας), ύστερα από την ήττα των Αυστριακών και τον τερματισμό της νικηφόρας εκστρατείας του Ναπολέοντος στην Ιταλία.

Η Κεντρική Ευρώπη μετά τη Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο

Όροι Συνθήκης Επεξεργασία

Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή:

  1. Τέθηκε τέρμα στη μέχρι τότε ένδοξη Γαληνότατη Δημοκρατία της Βενετίας, μετά από 11 αιώνες ανεξαρτησίας. Λόγω δε της παρακμής της, η Βενετία τελικώς αναγκάστηκε να δεχθεί συμμαχία με τον Ναπολέοντα, η οποία ουσιαστικά αποτελεί υποταγή γι΄ αυτήν (βλ. "Παρατηρήσεις").
  2. Η Βενετία χάνει το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών της, μεταξύ των οποίων τα Επτάνησα και τις εξαρτήσεις τους στην ακτή της Ηπείρου, που περιέρχονται στη Γαλλία.
  3. Η Αυστρία εγκατέλειψε τις επαρχίες της στο Βέλγιο και συμφώνησε επίσης, με τον όρο της επικύρωσης από διάσκεψη των χωρών της αυτοκρατορίας, ότι η Γαλλία μπορούσε να προσαρτήσει τα εδάφη που είχε κυριεύσει και κατείχε στην αριστερή όχθη του Ρήνου, από τη Βασιλεία έως το Άντερναχ, συμπεριλαμβανομένου και του Μάιντς.
  4. Σε αντάλλαγμα για την απώλεια των αυστριακών κτήσεων στη Λομβαρδία, ο Ναπολέων παραχώρησε στους Αυστριακούς τα βενετικά εδάφη ανατολικά του ποταμού Άντιτζε, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η Ίστρια, η Δαλματία και η ίδια η πόλη της Βενετίας.
  5. Περιέρχονται στη Γαλλία τα περισσότερα από τα εδάφη που κατέκτησε ο Ναπολέων στην εκστρατεία του κατά του Πρώτου Συνασπισμού, κυρίως στη βόρεια Ιταλία, καθώς επίσης και οι βενετικές κτήσεις στον ελλαδικό χώρο, μεταξύ των οποίων το Βουθρωτό, η Πάργα, η Πρέβεζα και η Άρτα.
  6. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, ιδρύθηκαν οι Δημοκρατίες των Ιταλικών Άλπεων (Παράλπεια Δημοκρατία) και της Λιγουρίας στη βόρεια Ιταλία, που τελούσαν μέχρι τότε υπό γαλλική επιρροή.
  7. Η Γαλλία υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει την επιρροή της για να βοηθήσει την Αυστρία ν' αποκτήσει το Σάλτσμπουργκ και τμήμα της Βαυαρίας, ενώ ακολούθησε μυστική συμφωνία ότι κανένα εδαφικό αντάλλαγμα δε θα δινόταν στην Πρωσία, πρώην σύμμαχο της Αυστρίας.

Παρατηρήσεις Επεξεργασία

  1. Οι διαπραγματεύσεις για τη συνθήκη αυτή, ύστερα από την προκαταρκτική "Συνθήκη Ειρήνης του Λέομπεν", ξεκίνησαν στις 1 Σεπτεμβρίου 1797 στο Ούντινε, για να καταλήξουν στην υπογραφή της στο Κάμπο Φόρμιο στις 17 Οκτωβρίου του ίδιου έτους.
  2. Άξιο ιδιαίτερης προσοχής είναι το γεγονός ότι η συναφθείσα αυτή συνθήκη του Βοναπάρτη και κατ΄ επέκταση των Γάλλων, δε διαπνεόταν από κανένα σεβασμό του δικαιώματος των λαών για αυτοδιάθεση.
  3. Πριν τη συναφθείσα αυτή συνθήκη, ο Δόγης της Βενετίας, Λουδοβίκος Μανίν, προ των νικηφόρων ναπολεόντειων προελάσεων, είχε συγκαλέσει στις 12 Μαΐου 1797 "Μέγα Συμβούλιο", στο οποίο παραιτήθηκε μαζί με την κυβέρνησή του, και όπου αποφασίσθηκε επίσης η εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος ("Δημαρχείου"), ομοίου της Γαλλίας.
  4. Οι όροι της συνθήκης αυτής επικυρώθηκαν με τη Συνθήκη της Λουνεβίλ (Φεβρουάριος 1801).

Επιπτώσεις Επεξεργασία

Από τις χώρες του Πρώτου Συνασπισμού εναντίον της Γαλλίας, μόνο η Βρετανία διατήρησε την εχθρότητά της απέναντί της μετά τη σύναψη αυτής της συνθήκης. Η Πρωσία υπέγραψε συνθήκη ειρήνης το Μάρτιο του 1795, μετά την πραγματοποίηση του Τρίτου Διαμελισμού της Πολωνίας.

Η συνθήκη όμως αυτή δεν συγκλόνισε μόνο την Ευρώπη, αλλά και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η δε κατάληψη των Επτανήσων απετέλεσε σοβαρό πλήγμα στις γαλλοτουρκικές σχέσεις. Ο δε Τσάρος της Ρωσίας που είχε προσφέρει προηγουμένως τη βοήθειά του στην Υψηλή Πύλη, μετά την υπογραφή της συνθήκης αυτής, βρήκε τώρα σύμφωνο τον Σουλτάνο για σύμπραξη των στόλων τους εναντίον των επεκτατικών κινήσεων των Γάλλων στη Μεσόγειο. Έτσι, ένα χρόνο μετά, τον Ιανουάριο του 1799, συνάπτεται η Ρωσοτουρκική συμμαχία (1799), με συνέπεια τα ρωσικά συμφέροντα στη Μεσόγειο όχι μόνο να λάβουν σημαντική πρόοδο, αλλά και ν΄ ακολουθήσει η Συνθήκη Ανακωχής του Αγίου Παύλου τον ίδιο χρόνο, το 1799.

Αλλά και ο βασιλιάς της Νεάπολης ήγειρε αξιώσεις μετά την κατάργηση της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, απαιτώντας την προσάρτηση των άλλοτε βενετικών κτήσεων ως ιστορικά νόμιμος κληρονόμος, αφού αποτελούσαν κτήσεις των προκατόχων του ηγεμόνων. Σ' αυτή όμως τη νέα κατάσταση, και η Αγγλία άρχισε ν΄ αναζητά βάσεις ώστε στη κατάλληλη στιγμή ν΄ ανακόψει με κάθε δυνατό τρόπο τη "ναπολεόντεια πλημμυρίδα". Και τελικά τη βρήκε στην πρώτη δυσφορία και αντίδραση των Επτανησίων, παρουσιαζόμενη ως νέα προστάτις "ελευθερώτρια".

  • Τελική εξέλιξη των παραπάνω ήταν ότι η γαλλική προσάρτηση των Επτανήσων διήρκεσε μικρό σχετικά διάστημα.

Σημειώσεις Επεξεργασία

Κατά την ημέρα της υπογραφής της συνθήκης φέρονται να παρουσιάστηκαν στο Γάλλο στρατηλάτη εκπρόσωποι Ελλήνων της Τεργέστης, οι οποίοι έλαβαν κάποιες υποσχέσεις από τον Βοναπάρτη, κάτι που αποτελεί όμως σκοτεινό ιστορικό σημείο. Τη συνάντηση αυτή μνημόνευσε και η γαλλική εφημερίδα "Moniteur" ("Παρατηρητής") στις 10 Ιουνίου 1798. Η είδηση αυτή επιβεβαιώνεται και από την αλληλογραφία του Άγγλου πράκτορα και γνωστού περιηγητή του ελλαδικού χώρου, Ληκ (Leake), ο οποίος έγραφε προς την κυβέρνησή του στις 25 Ιανουαρίου 1807:

"Πληροφορήθηκα επανειλημμένα από Έλληνες που συνομίλησαν με τον Βοναπάρτη στην Τεργέστη όταν εισήλθε στη πόλη, το 1797,
ότι τους υποσχέθηκε ν΄ αποκαταστήσει την αρχαία τους ελευθερία αποβιβάζοντας 40.000 Γάλλους στον κόλπο της Αυλώνας".

Ίσως τότε οι Έλληνες αυτοί ή ο Αντώνιος Κορωνιός (κατά τον Α. Βακαλόπουλο) διαβίβασαν στον Βοναπάρτη προσωπική επιστολή του Ρήγα Φεραίου, μέσω του Γάλλου προξένου Μπρεσέ (Brechet). Γεγονός πάντως είναι πως όταν ο Βοναπάρτης μετέφερε ο ίδιος τη συνθήκη αυτή στο Παρίσι, και μέσα σε εορταστική ατμόσφαιρα την παρέδωσε στα μέλη του Διευθυντηρίου, στο λόγο του τόνισε τα εξής (κατά μετάφραση εποχής):

"Αι δύο ωραιότεραι χώραι της Ευρώπης (Ιταλών και Ελλήνων) αι φημισμέναι άλλοτε δια τας τέχνας και τας επιστήμας και δοξασμέναι
δια τους μεγάλους άνδρες που εγέννησαν, βλέπουν τώρα το πνεύμα της ελευθερίας να εξέρχεται του τάφου των προπατόρων τους".

Η Πόλη Επεξεργασία

Το Κάμπο Φόρμιο είναι η παλαιότερη και γνωστότερη ονομασία της βορειοδυτικής ιταλικής πόλης Καμποφόρμιντο (Campoformido) στην επαρχία Ούντινε, νοτιοδυτικά της πόλης Ούντινε.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Πηγές Επεξεργασία

  • Α. Βακαλόπουλου "Ιστορία του Νέου Ελληνισμού" τ.4ος σ.607-8
  • Εκδοτική "Ιστορία Ελληνικού Έθνους" τ.ΙΑ΄, σ.385
  • Χαραλ. Νικολάου "Διεθνείς Συνθήκες" σ.41-2