Συνοίκια ονομαζόταν μια αρχαία τοπική γιορτή στην Αττική προς τιμή του Θησέα και της Αθηνάς.

Η θεά Ειρήνη να κρατά στην αγκαλιά της τον Πλούτο ως βρέφος.
τη θεά Ειρήνη να κρατά στην αγκαλιά της τον Πλούτο ως βρέφος.

Η παράδοση της γιορτής Επεξεργασία

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ο Θησέας ήταν αυτός που ένωσε τους δήμους της Αττικής και έκανε την Αθήνα πρωτεύουσα. Πριν από τον Θησέα, οι διάφοροι οικισμοί της Αττικής αντιμαχούσαν και συχνά είχαν διχόνοια. Ο Θησέας τότε τερμάτισε τις αψιμαχίες «καταλύοντας» την αυτονομία των δήμων και ορίζοντας την Αθήνα ως πρωτεύουσα, φέρνοντας με αυτόν τον τρόπο την ειρήνη.[1]

Ο Πλούταρχος αναφέρει τη γιορτή «Μετοίκια» στις 16 του Εκατομβαιώνα, η οποία μάλλον είναι τα Συνοίκια. Μας λέει επίσης ότι γινόταν θυσία. Επίσης μεμονωμένα, άλλες πηγές αναφέρουν τη γιορτή αυτή ως «Μεταγείτνια».

Εορτασμός Επεξεργασία

Τα Συνοίκια, που λέγονταν και «Συνοικέσια» εορτάζονταν στις 16 του Εκατομβαιώνα, όπως μας μαρτυράει ένας σχολιαστής.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής γινόταν αναίμακτη θυσία ενός μοσχαριού για την Ειρήνη.[2]

Η γιορτή γινόταν στο βόρειο τμήμα της Ακρόπολης, εκεί που ήταν το πολύ παλιό Πρυτανείο.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής αυτής, γινόταν μια τελετή στην οποία τιμούσαν την πρόεδρο του Πρυτανείου Εστία και αναφέρονταν οι τρεις τάξεις των πολιτών που εγκαθίδρυσε ο Θησέας και τα ονόματα των δώδεκα δήμων της Αττικής. Αναφερόταν επίσης το Πρυτανείο ως διοικητική υπηρεσία όλης της Αττικής.

Κυρίως όμως τιμούσαν τη θεά Αθηνά. Γινόταν πομπή από το παλιό Πρυτανείο ως το Πανδρόσιο, τον περίβολο του Ερεχθείου.

Συμφώνα με τον Αριστοφάνη Επεξεργασία

Εἰρήνη (1019)

ΤΡ. τιὴ τί δή;

ΟΙ. οὐχ ἥδεται δήπουθεν Εἰρήνη σφαγαῖς,
1020οὐδ᾽ αἱματοῦται βωμός. ΤΡ. ἀλλ᾽ εἴσω φέρων
θύσας τὰ μηρί᾽ ἐξελὼν δεῦρ᾽ ἔκφερε,

χοὔτω τὸ πρόβατον τῷ χορηγῷ σῴζεται. [3]

ΤΡΥ. Γιατί; ΥΠΗ. Δεν αγαπά σφαγές η Ειρήνη

κι ούτε να χύνεται αίμα στο βωμό της.
1020ΤΡΥ. Τότε, πάρ᾽ το στο σπίτι, κάνε μέσα
τη θυσία, και τα μπούτια μόνο φέρε·

έτσι τ᾽ αρνί στο θέατρο θ᾽ απομείνει.

Συμφώνα με τον Θουκυδίδη Επεξεργασία

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ - Ἱστορίαι

2.15.2] ἐπειδὴ δὲ Θησεὺς ἐβασίλευσε, γενόμενος μετὰ τοῦ ξυνετοῦ καὶ δυνατὸς τά τε ἄλλα διεκόσμησε τὴν χώραν καὶ καταλύσας τῶν ἄλλων πόλεων τά τε βουλευτήρια καὶ τὰς ἀρχὰς ἐς τὴν νῦν πόλιν οὖσαν, ἓν βουλευτήριον ἀποδείξας καὶ πρυτανεῖον, ξυνῴκισε πάντας, καὶ νεμομένους τὰ αὑτῶν ἑκάστους ἅπερ καὶ πρὸ τοῦ ἠνάγκασε μιᾷ πόλει ταύτῃ χρῆσθαι, ἣ ἁπάντων ἤδη ξυντελούντων ἐς αὐτὴν μεγάλη γενομένη παρεδόθη ὑπὸ Θησέως τοῖς ἔπειτα· καὶ ξυνοίκια ἐξ ἐκείνου Ἀθηναῖοι ἔτι καὶ νῦν τῇ θεῷ ἑορτὴν δημοτελῆ ποιοῦσιν. [4]

[2.15.2] Όταν, όμως, βασιλεύς έγινε ο Θησεύς, που ήταν δυνατός και σώφρων, έκανε πολλές μεταρρυθμίσεις, κατάργησε τις βουλές και τις αρχές των άλλων οικισμών και οργάνωσε την πολιτεία στη σημερινή της μορφή μ᾽ ένα βουλευτήριο κι ένα πρυτανείο. Άφησε τους κατοίκους να νέμονται τα κτήματά τους όπως και πριν, αλλά τους ανάγκασε να έχουν μια κοινή πολιτεία, την Αθήνα, η οποία εξελίχθηκε σε μεγάλη πολιτεία, και τέτοια την παράδωσε ο Θησεύς στους μεταγενεστέρους. Από την εποχή εκείνη οι Αθηναίοι εορτάζουν τα «Ξυνοίκια» προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Η εορτή γίνεται με δημόσια δαπάνη.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Θουκ. #2: «καταλύσας των άλλων πόλεων τα τε βουλευτήρια και τας αρχάς, ες τη ωυν πόλιν ούσαν, έν βουλευτήριον αποδείξας και πρυτανείον, ξυνώκοισεν πάντας»
  2. Aristoph. Fried. 1010: το «ούχ ήδεται δήπουθεν Ειρήνη σφαγαίς, ούδ' αίματούνται βωμός» σχολιάστηκε: «φασί γαρ τη των συνοικεσίων εορτή θυσίαν τελείσται Ειρήνη, τον δε βωμόν μη αιματούσθαι, Εκατομβαιώνος μηνός έκτη επί δέκα κτλ.»
  3. από βικιθήκη Αριστοφάνης -Εἰρήνη (1019)
  4. από βικιθήκη ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ - Ἱστορίαι

Πηγές Επεξεργασία