Τέρβελ
Ο Τέρβελ (Тервел, 675 - 721), ή σύμφωνα με βυζαντινές πηγές Τερβέλης, ήταν χαν της Βουλγαρίας στις αρχές του 8ου αιώνα. Το 705 πήρε τον τίτλο του καίσαρα, δημιουργώντας προηγούμενο στην ιστορία. Οταν ο Βουλγαρικός στρατός συνέτριψε τους Αραβες κατά την Πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (718) ο Τέρβελ ονομάστηκε από τους συγχρόνους του Σωτήρας της Ευρώπης.[1][2][3][4]
| Τέρβελ | |
|---|---|
 Κάνας Τέρβελ | |
Κάν των Βουλγάρων | |
| Περίοδος | 700 έως 721 |
| Προκάτοχος | Ασπαρούχ |
| Διάδοχος | Κάνας Κορμέσιι |
| Γέννηση | 675 |
| Θάνατος | 721 |
| Οίκος | Οίκος των Ντούλο |
| Πατέρας | Ασπαρούχ |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Τέρβελ βασίλεψε για 21 χρόνια και σύμφωνα με πηγές ανήκε στον οίκο των Ντούλο που υποτίθεται πως καταγόταν από τους Ούννους. Σύμφωνα με τη χρονολόγηση του Μοσκόβ ο Τέρβελ πρέπει να βασίλεψε μεταξύ 695 και 715. Αλλες χρονολογήσεις τοποθετούν τη βασιλεία του στο 701-718 ή 700-721 αλλά δεν μπορούν να συμφωνήσουν με τη μαρτυρία του Ιμενίκ. Η μαρτυρία της πηγής αυτής και μεταγενέστερες παραδόσεις επιτρέπουν να ταυτοποιήσουμε τον Τέρβελ ως γυιό και διάδοχο του προκατόχου του Ασπαρούχ, που πιθανόν είχε πεθάνει σε μάχη κατά των Χαζάρων.
Συμμαχία με τον Ιουστινιανό Β' Επεξεργασία
Ο Τέρβελ αναφέρεται πρώτη φορά στις βυζαντινές πηγές το 704 όταν ο έκπτωτος και εξόριστος Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός Β' τον προσέγγισε και ζήτησε τη βοήθεια του για να ανακαταλάβει το θρόνο, με αντάλλαγμα τη φιλία του, δώρα και την κόρη του σε γάμο. Με ένα στρατό 15.000 ιππέων που του παρείχε ο Τέρβελ ο Ιουστινιανός Β' βάδισε αιφνιδιαστικά κατά της Κωνσταντινούπολης και κατάφερε να μπει στην πόλη το 705. Ο παλινορθωμένος αυτοκράτορας εκτέλεσε τους σφετεριστές, τους αυτοκράτορες Λεόντιο και Τιβέριο Γ΄, μαζί με πολλούς από τους υποστηρικτές τους. Ο Ιουστινιανός Β' αντάμειψε τον Τέρβελ με πολλά δώρα , τον τίτλο Καίσαρ, που τον καθιστούσε δεύτερο μετά μόνο τον αυτοκράτορα και τον πρώτο ξένο ηγέτη στη βυζαντινή ιστορία που έλαβε αυτό τον τίτλο, και μια εδαφική εκχώρηση στη βορειοανατολική Θράκη, μια περιοχή ονόματι Ζαγόρα. Είναι άγνωστο αν η κόρη του Ιουστινιανού Αναστασία παντρεύτηκε τον Τέρβελ, όπως είχε συμφωνηθεί.
Μόνο τρία όμως χρόνια αργότερα ο Ιουστινιανός Β', έχοντας πλέον σταθεροποιηθεί στο θρόνο, παραβίασε αυτή τη συμφωνία και άρχισε στρατιωτικές επιχειρήσεις για να ανακτήσει την εκχωρηθείσα περιοχή. Ωστόσο ο Τέρβελ νίκησε τους Βυζαντινούς στη Μάχη της Αγχιάλου (σημερινό Πομόριε) το 708. Το 711, αντιμετωπίζοντας σοβαρή εξέγερση στη Μικρά Ασία, ο Ιουστινιανός ζήτησε πάλι τη βοήθεια του Τέρβελ, αλλά έλαβε μόνο χλιαρή ύποστήριξη με τη μορφή ενός στρατού 3.000. Υπερφαλαγγισθείς από το στασιαστή αυτοκράτορα Φιλιππικό, ο Ιουστινιανός συνελήφθη και εκτελέσθηκε, ενώ στους Βούλγαρους συμμάχους του επιτράπηκε να αποσυρθούν στη χώρα τους. Το 712 ο Τέρβελ, εκμεταλλευόμενος νέες δυναστικές ερίδες στο Βυζάντιο, έκανε επιδρομή στη Θράκη φτάνοντας ως τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με τις χρονολογικές πληροφορίες από το ΄΄Ιμενίκ΄΄ ο Τέρβελ πρέπει να πέθανε το 715. Εντούτοις ο Βυζαντινός χρονικογράφος Θεοφάνης Ομολογητής αποδίδει στον Τέρβελ ρόλο σε μια απόπειρα παλινόρθωσης του εκθρονισμένου αυτοκράτορα Αναστάσιου Β΄ το 718 ή 719. Αν ο Τέρβελ είχε επιζήσει μέχρι τότε, θα πρέπει να ήταν ο Βούλγαρος ηγέτης που συνήψε μια νέα συνθήκη (που επιβεβαίωνε τον ετήσιο φόρο που πλήρωναν οι Βυζαντινοί στη Βουλγαρία και τις εδαφικές παραχωρήσεις στη Θράκη, ρύθμιζε τις εμπορικές σχέσεις και τη μεταχείριση των πολιτικών προσφύγων) με τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Γ΄ το 716. Ομως αλλού ο Θεοφάνης αναφέρει το όνομα του Βούλγαρου ηγέτη που συνήψε τη συνθήκη του 716 ως ΄΄Κορμέσιος΄΄, δηλ. τον τελικό διάδοχο του Τέρβελ Κορμέσιι. Είναι πιθανό ο χρονικογράφος να αποδίδει τα γεγονότα του 718 ή 719 στον Τέρβελ απλώς επειδή αυτό ήταν το τελευταίο όνομα Βούλγαρου ηγέτη που γνώριζε και γιατί οι πηγές του αποσιωπούσαν το όνομα, όπως στην περιγραφή του στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με άλλη θεωρία ο Κορμέσιος είχε εξουσιοδοτηθεί από τον Τέρβελ να υπογράψει τη συμφωνία.
Οι περισσότερες έρευνες συμφωνούν ότι επί της εποχής του Τέρβελ δημιουργήθηκε το περίφημο βραχώδες ανάγλυφο του Ιππέα της Μάνταρα με τις γραμμένες στην μεσαιωνική ελληνική επιγραφές ως μνημείο για τις νίκες του κατά των Βυζαντινών, για να τιμήσει τον πατέρα του Ασπαρούχ και ως έκφραση της δόξας του βουλγαρικού κράτους.
Πολιορκία της Κωνσταντινούπολης απο τους Αραβες και υπόλοιπη ζωή Επεξεργασία
΄
Στις 25 Μαίου 717 ο Λέων Γ΄ ο Ισαυρος στέφθηκε αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου οι Αραβες υπό τον Μασλαμά ιμπν Μαρβάν πέρασαν τα Δαρδανέλλια και πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη με 200.000 άνδρες. Σύμφωνα με αραβικές πηγές ο στόλος τους αποτελείτο από 2.500 πλοία. Ο Λέων Γ' ζήτησε τη βοήθεια του Τερβέλ προκειμένου να λύσει την πολιορκία επικαλούμενος τη συνθήκη ειρήνης μεταξύ Βυζαντίου και Βουλγαρίας που υπεγράφη το 716 και εκείνος συμφώνησε. Η πρώτη σύγκρουση μεταξύ Βουλγάρων και Αράβων έληξε με βουλγαρική νίκη. Κατά την πρώτη φάση της πολιορκίας οι Βούλγαροι εμφανίστηκαν στα μετόπισθεν των Αράβων και μεγάλο μέρος του στρατού τους καταστράφηκε ενώ το υπόλοιπο παγιδεύθηκε. Οι Αραβες κατασκεύασαν δύο τάφρους γύρω από το στρατόπεδό τους για να αντιμετωπίσουν τον βουλγαρικό στρατό και τα τείχη της πόλης. Επέμειναν στην πολιορκία παρά το δριμύ χειμώνα με 100 μέρες χιονόπτωσης. Την άνοιξη το βυζαντινό ναυτικό κατέστρεψε τον αραβικό στόλο, που είχε φθάσει με νέα εφόδια κα εξοπλισμό, ενώ μια βυζαντινή στρατιά νίκησε τις αραβικές ενισχύσεις στη Βιθυνία. Τελικά στις αρχές του καλοκαιριού οι Αραβες παρέσυραν τους Βουλγάρους σε μάχη, αλλά υπέστησαν συντριπτική ήττα. Σύμφωνα με το Θεοφάνη τον Ομολογητή οι Βούλγαροι έσφαξαν στη μάχη αυτή περίπου 22.000 Αραβες. Λίγο αργότερα οι Αραβες έλυσαν την πολιορκία. Η νίκη Βυζαντινών και Βουλγάρων του 718 και η νίκη του Φράγκου βασιλιά Κάρολου Μαρτέλου στη Μάχη του Πουατιέ (732) ανέκοψε τη μουσουλμανική εισβολή στο εσωτερικό της Ευρώπης.
Το 719 αναμείχθηκε πάλι στις εσωτερικές υποθέσεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όταν ο εκθρονισμένος αυτοκράτορας Αναστάσιος Β΄ ζήτησε τη βοήθειά του για να επανακτήσει το θρόνο. Ο Τέρβελ του πρόσφερε 360.000 χρυσά νομίσματα και έστειλε στρατεύματα. Ο Αναστάσιος βάδισε κατά της Κωνσταντινούπολης, αλλά ο πληθυσμός της αρνήθηκε να συνεργαστεί μαζί του. Στο μεταξύ ο Λέων Γ΄ έστειλε επιστολή στον Τέρβελ, στην οποία του έκανε έκκληση να σεβαστεί τη συνθήκη και να προτιμήσει την ειρήνη από τον πόλεμο. Επειδή ο Αναστάσιος εγκαταλείφθηκε από τους υποστηρικτές του, ο Βούλγαρος ηγέτης συμφώνησε με τις εκκλήσεις του Λέοντα Γ΄ και διέρρηξε τις σχέσεις του με το στασιαστή. Έστειλε επίσης στο Λέοντα Γ΄ πολλούς από τους συνωμότες, που είχαν βρει καταφύγιο στην Πλίσκα.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Rulers of Bulgaria - Tervel (αγγλικά)
Πηγές Επεξεργασία
- Mosko Moskov, Imennik na bălgarskite knezove (novo tălkuvane), Sofia 1988.
- Jordan Andreev, Ivan Lazarov, Plamen Pavlov, Koj koj e v srednovekovna Bălgarija, Sofia 1999.
- (Κύρια πηγή), Bahši Iman, Džagfar Tarihy, vol. III, Orenburg 1997.
- (Κύρια πηγή), Nikephoros Patriarch of Constantinople, Short History, C. Mango, ed., Dumbarton Oaks Texts 10, 1990.
- (Κύρια πηγή), The Chronicle of Theophanes Confessor, C. Mango and R. Scott, trans., Oxford University Press, 1997.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Exposition, Dedicated to Khan Tervel». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014.
- ↑ НИМ представя изложбата "Кан Тервел - спасителят на Европа"
- ↑ «Bulgaria at Sleedh Look encyclopedia». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014.
- ↑ «Кан Тервел - спасителят на Византия и ЕВРОПА». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014.