Τετραϋδροπυράνιο

To τετραϋδροπυράνιο ή οξάνιο ή 1,5-εποξυπεντάνιο ή 1,5-πεντυλοξείδιο ή οξακυκλοεξάνιο (THP: TetraHydroPyran) είναι ένας ετεροκυκλικός αιθέρας, με μοριακό τύπο C₅H₁₀O. Στις κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος, δηλαδή θερμοκρασία 25 °C και πίεση 1 atm, είναι ένα άχρωμο πτητικό υγρό, αλλά είναι αδιαφανές. Το μόριό του αποτελείται από έναν εξαμελή δακτύλιο που περιέχει από πέντε (5) μεθυλένια (ομάδες -CH₂) και ένα (1) άτομο οξυγόνου. Τα παράγωγα του τετραϋδροπυρανίου είναι πιο συνηθισμένα. Οι τετραϋδροπυρανυλαιθέρες παράγονται από αντίδραση αλκοολών με διυδροπυράνιο και είναι συνηθισμένα ενδιάμεσα στην οργανική σύνθεση. Επιπλέον, ο δακτύλιος του τετραϋδροπυρανίου είναι ο πυρήνας των πυρανοζών σακχάρων, όπως η γλυκόζη.

Τετραϋδροπυράνιο
Γενικά
Όνομα IUPAC	Οξάνιο
Άλλες ονομασίες	Τετραϋδροπυράνιο 1,5-εποξυπεντάνιο 1,5-πεντυλενοξείδιο Οξακυκλοεξάνιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	C5H10O
Μοριακή μάζα	86,13 amu
Σύντομος συντακτικός τύπος
Συντομογραφίες	THP
Αριθμός CAS	142-68-7
SMILES	O1CCCCC1
InChI	1S/C5H10O/c1-2-4-6-5-3-1/h1-5H2
Αριθμός UN	V06I3ILG6B
PubChem CID	8894
ChemSpider ID	8554
Δομή
Μοριακή γεωμετρία	Ανάκλιντρο
Ισομέρεια
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο τήξης	-45 °C
Σημείο βρασμού	88 °C
Πυκνότητα	880 kg/m3
Διαλυτότητα στο νερό	80,2 kg/m3 (20 °C)
Δείκτης διάθλασης , nD	1,421
Τάση ατμών	9,53 kPa (20 °C)
Εμφάνιση	Υγρό
Χημικές ιδιότητες
Επικινδυνότητα
Εύφλεκτο (F) Ερεθιστικό (Xi)
Φράσεις κινδύνου	11-36/37/38
Φράσεις ασφαλείας	9-16-26-33-36
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Πηγές πληροφόησης

1. Παπαγεωργίου, Β.Π., Εφαρμοσμένη Οργανική Χημεία, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2005, ISBN 960-260-342-7
2. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, «ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ», Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
3. «Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας» Ν. Α. Πετάση 1982
4. Αναστάσιου Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
5. Καραγκιοζίδη Σ. Πολυχρόνη, «Ονοματολογία Οργανικών Ενώσεων στα Ελληνικά & Αγγλικά» Β΄ Έκδοση Θεσσαλονίκη 1991
6. Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, «Γενική Οργανική Χημεία», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
7. Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη, «Ειδικά Μαθήματα Οργανικής Χημείας», ΑΠΘ, θεσσαλονίκη 1983
8. Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Φαίδωνα Χατζημηχαλάκη, «Εργαστηριακός Οδηγός», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1986
9. Νικολάου Ε. Αλεξάνδρου, Αναστάσιου Βάρβογλη, Δημητρίου Ν. Νικολαΐδη: «Χημεία Ετεροκυκλικών Ενώσεων», Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 1985
10. Διαδικτυακοί τόποι που αναφέρονται στις «Αναφορές και παρατηρήσεις».