Το Μαύρο Καζάνι είναι Αμερικανική περιπετειώδης ταινία φαντασίας κινουμένων σχεδίων σε παραγωγή της Walt Disney Feature Animation σε συνεργασία με την Silver Screen Partners και διανομή της Walt Disney Pictures, η οποία κυκλοφόρησε το 1985.[1] Αποτελεί την 25η ταινία κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους της Disney και η ιστορία της βασίζεται στα πρώτα δύο βιβλία από τη σειρά πέντε βιβλίων του Λόιντ Αλεξάντερ, Τα χρονικά της Πράιντεϊν (The Chronicles of Prydain), τα οποία με τη σειρά τους βασίζονται στην Ουαλική μυθολογία.

Το Μαύρο Καζάνι
The Black Cauldron
Εξώφυλλο ελληνικού DVD
ΣκηνοθεσίαΤεντ Μπέρμαν
Ρίτσαρντ Ριτς
ΠαραγωγήΤζο Χέιλ
Ρον Μίλερ
ΣενάριοΤεντ Μπέρμαν
Βανς Γκέρι
Τζο Χέιλ
Ντέιβιντ Τζόνας
Ρόι Μορίτα
Ρίτσαρντ Ριτς
Αρτ Στίβενς
Αλ Γουίλσον
Πίτερ Γιανγκ
Βασισμένο σεΤο βιβλίο των τριών
και Το Μαύρο Καζάνι
του Λόιντ Αλεξάντερ
Ηθοποιοί φωνήςΓκραντ Μπάρντσλεϊ
Σούσαν Σέρινταν
Φρέντι Τζόουνς
Νάιτζελ Χόθορν
Τζον Μπάινερ
Άρθουρ Μάλετ
Λίντσεϊ Ριτς
Μπράντον Κολ
Γκρέκορι Λέβινσον
Ίντα Ρέις Μέριν
Αντέλ Μάλις-Μόρεϊ
Μπίλι Χάγιες
Φιλ Φοντακάρο
Τζον Χερτ
ΑφήγησηΤζον Χιούστον
ΜουσικήΈλμερ Μπέρνσταϊν
ΤραγούδιΈλμερ Μπέρνσταϊν
ΜοντάζΤζέιμς Μέλτον
Τζιμ Κόφορντ
Αρμέτα Τζάκσον
Εταιρεία παραγωγήςWalt Disney Pictures[1]
Walt Disney Feature Animation[2]
Silver Screen Partners[1]
ΔιανομήBuena Vista Distribution[1]
Πρώτη προβολή24 Ιουλίου 1985[3]
Διάρκεια80 λεπτά[4]
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες
ΓλώσσαΑγγλικά
Προϋπολογισμός$44 εκατομμύρια[5][6]
Ακαθάριστα έσοδα$21.3 εκατομμύρια[3]

Με την ιστορία να διαδραματίζεται στη μυθική χώρα της Πράιντεϊν κατά την περίοδο του Πρώιμου Μεσαίωνα, η ταινία επικεντρώνεται στον σατανικό Κερασφόρο Βασιλιά, ο οποίος ελπίζει να εξασφαλίσει ένα αρχαίο μαγικό καζάνι το οποίο θα τον βοηθήσει να εκπληρώσει την επιθυμία του να κατακτήσει τον κόσμο. Στην προσπάθειά του αυτή έρχεται αντιμέτωπος με έναν νεαρό που φροντίζει χοίρους ονόματι Τάραν, τη νεαρή πριγκίπισσα Αϊλόνη, τον ραψωδό Φλίουντουρ Φλαμ και ένα άγριο πλάσμα με το όνομα Γκάργκι, οι οποίοι επιδιώκουν να καταστρέψουν το καζάνι ώστε να τον αποτρέψουν από το να κυριαρχήσει στον κόσμο.

Τη σκηνοθεσία της ταινίας έκαναν οι Τεντ Μπέρμαν και Ρίτσαρντ Ριτς, οι οποίοι είχαν σκηνοθετήσει και στο παρελθόν μια ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney, την Αλεπού και το Κυνηγόσκυλο (1981). Τις φωνές τους στους ήρωες χαρίζουν οι Γκραντ Μπάρντσλεϊ, Σούσαν Σέρινταν, Φρέντι Τζόουνς, Νάιτζελ Χόθορν, Τζον Μπάινερ και Τζον Χερτ.

Ήταν η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney η οποία έλαβε σήμανση «απαραίτητης γονικής συναίνεσης» καθώς και η πρώτη ταινία που περιείχε εικόνες που δημιουργήθηκαν σε υπολογιστή.[7] Η διανομή της ταινίας στις κινηματογραφικές αίθουσες έγινε μέσω της Buena Vista Distribution στις 24 Ιουλίου 1985. Με προϋπολογισμό $44 εκατομμυρίων, ήταν η πιο ακριβή ταινία κινουμένων σχεδίων που είχε φτιαχτεί μέχρι εκείνη τη στιγμή. Με εγχώρια έσοδα μόλις $21.3 εκατομμύρια, οδήγησε σε οικονομικές απώλειες για τα στούντιο φέρνοντας τη Walt Disney Feature Animation κοντά στη χρεοκοπία. Εξαιτίας της εμπορικής της αποτυχίας, η Disney δεν κυκλοφόρησε την ταινία σε home video μέχρι το 1998.

Πλοκή Επεξεργασία

Στη γη της Πράιντεϊν, ο Τάραν είναι ένας βοηθός χοιροτρόφος στη μια μικρή φάρμα Κάερ Ντάλμπεν, σπίτι του Ντάλμπεν του Μάγου. Ο Ντάλμπεν μαθαίνει πως ο Κερασφόρος Βασιλιάς ψάχνει για ένα μυστικιστικό αντικείμενο γνωστό ως το Μαύρο Καζάνι, το οποίο είναι ικανό να δημιουργήσει έναν αήττητο στρατό από αθάνατους πολεμιστές. Ο Ντάλμεπν φοβάται πως ο Κερασφόρος Βασιλιάς θα επιχειρήσει να κλέψει το γουρούνι του, τη Χεν Γουέν, η οποία έχει την ικανότητα να δημιουργεί οράματα, και να την χρησιμοποιήσει για να εντοπίσει την τοποθεσία του καζανιού. Έτσι, δίνει οδηγίες στον Τάραν να μεταφέρει την Χεν Γουέν σε ένα ασφαλές μέρος, αλλά η ονειροπόληση του Τάραν οδηγεί την Χεν Γουέν στα χέρια των ανθρώπων του Κερασφόρου Βασιλιά.

Ο Τάραν τους ακολουθεί στο φρούριο του Κερασφόρου Βασιλιά. Στην πορεία, συναντά τον Γκάργκι, ο οποίος τον συνοδεύει στην αναζήτησή του. Ενοχλημένος από τη συμπεριφορά του Γκάργκι, ο Τάραν τον αφήνει πίσω και τρυπώνει μόνος του στο φρούριο. Καταφέρνει να σώσει την Χεν Γουέν αλλά εκείνος πιάνεται αιχμάλωτος και τον κλειδώνουν στο μπουντρούμι του κάστρου. Εκεί συναντά μια άλλη φυλακισμένη, την Πριγκίπισσα Αϊλόνη, η οποία τον ελευθερώνει παίρνοντάς τον μαζί της κατά τη δική της απόδραση. Στις κατακόμβες του κάστρου, ο Τάραν και η Αϊλόνη ανακαλύπτουν το νεκρικό δωμάτιο του βασιλιά, όπου ο Τάραν οπλίζεται με το μαγικό σπαθί του πεθαμένου βασιλιά. Το σπαθί τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τους στρατιώτες του Κερασφόρου Βασιλιά εκπληρώνοντας με αυτό τον τρόπο το όνειρο του Τάραν για ηρωισμό. Μαζί με έναν τρίτο κρατούμενο, τον μεσήλικα ραψωδό Φλίουντουρ Φλαμ, δραπετεύουν και σύντομα συναντιούνται με τον Γκάργκι. Μετά την ανακάλυψη πως ο Τάραν έχει δραπετεύσει, ο Κερασφόρος Βασιλιάς διατάζει τον Κόλακα να στείλει τα τέρατα ξοπίσω του, ώστε να βρουν τον Τάραν και να τον φέρουν πίσω ζωντανό.

Ακολουθώντας το δρόμο της Χεν Γουέν, οι τέσσερίς τους φτάνουν στο υπόγειο βασίλειο του Φέαρ Φολκ όπου ανακαλύπτουν πως η Χεν Γουέν βρίσκεται εκεί υπό την προστασία του. Όταν ο πρόσχαρος και ηλικιωμένος βασιλιάς Άιντιλιγκ αποκαλύπτει πως γνωρίζει πού βρίσκεται το καζάνι, ο Τάραν ανακοινώνει πως θα πάει ο ίδιος να το καταστρέψει. Η Αϊλόνη, ο Φλίουντουρ και ο Γκάργκι συμφωνούν να πάνε μαζί του και ο απεχθής βοηθός του Άιντιλιγκ, Ντόλι, αναλαμβάνει έπειτα από διαταγή του βασιλιά να τους οδηγήσει στη Μόρβα. Στο μεταξύ, ο Άιντιλιγκ συμφωνεί να συνοδεύσει την Χεν Γουέν πίσω στο Κάερ Ντάμπλεν όπου θα είναι ασφαλής. Στη Μόρβα, η παρέα μαθαίνει πως το καζάνι κρατείται από τρεις μάγισσες - τη φιλοκερδή Ορντού η οποία συμπεριφέρεται σαν η αρχηγός των τριών, την άπληστη Όργκοχ και την πιο καλοκάγαθη Όργουεν, η οποία ερωτεύεται τον Φλίουντουρ με την πρώτη ματιά - κάτι το οποίο οδηγεί τον Ντόλι να εγκαταλείψει την ομάδα. Η Ορντού συμφωνεί να ανταλλάξει το καζάνι με το μαγικό σπαθί του Τάραν, ο οποίος δέχεται απρόθυμα, παρόλο που ξέρει πως αν το κάνει θα του κοστίσει την ευκαιρία του να γίνει ήρωας. Πριν εξαφανιστούν, οι μάγισσες αποκαλύπτουν πως το καζάνι είναι άφθαρτο και πως η δύναμή του μπορεί να χαθεί μόνο αν κάποιος πέσει μέσα με τη θέλησή του, κάτι το οποίο θα τον σκοτώσει. Αν και ο Τάραν νιώθει ανόητος με τη φιλοδοξία του να καταστρέψει το καζάνι μόνος, οι φίλοι του του δείχνουν την πίστη τους σε εκείνον προκαλώντας ευθυμία σε όλη την ομάδα. Η χαρά τους διακόπτεται από τους στρατιώτες του Κερασφόρου Βασιλιά οι οποίοι καταφτάνουν. Τους συλλαμβάνουν όλους, πλην του Γκάργκι, και ο Κερασφόρος Βασιλιάς χρησιμοποιεί το καζάνι για να αναστήσει τους νεκρούς. Δημιουργώντας έτσι τον στρατό που πάντα ήθελε, ξεκινάει τα σχέδιά του για την κατάκτηση του κόσμου.

Ο Γκάργκι καταφέρνει να απελευθερώσει τους φίλους του και ο Τάραν αποφασίζει να πέσει μέσα στο καζάνι, αλλά ο Γκάργκι τον σταματάει και πέφτει εκείνος στη θέση του. Μετά από αυτό, οι απέθαντοι στρατιώτες αρχίζουν να καταρρέουν. Όταν ο Κερασφόρος Βασιλιάς καταλαβαίνει τι έγινε, λέει πως ο Τάραν παρενέβη για τελευταία φορά και τον πετάει προς το καζάνι. Η μαγεία του καζανιού, ωστόσο, είναι εκτός ελέγχου, με αποτέλεσμα να καταβροχθίσει τον Κερασφόρο Βασιλιά σε ένα τούνελ φωτιάς και αίματος, παγιδεύοντάς τον στο καζάνι και καταστρέφοντας το κάστρο, καταναλώνοντας όλη τη δύναμη που είχε. Ο Τάραν συνειδητοποιεί επιτέλους την πραγματική φιλία που είχε προς εκείνον ο Γκάργκι και πείθει τις μάγισσες να τον αναστήσουν, χάνοντας μια για πάντα το μαγικό σπαθί του. Ο Γκάργκι επανέρχεται στη ζωή και οι τέσσερις φίλοι παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής προς το Κάερ Ντάλμπεν, όπου ο Ντάλμπεν και ο Ντόλι τους παρακολουθούν μέσω ενός οράματος που δημιούργησε η Χεν Γουέν, και ο Ντάλμπεν συγχαίρει τον Τάραν για τον ηρωισμό του, παρά το γεγονός πως προτιμά να είναι ένας χοιροτρόφος.

Ηθοποιοί Επεξεργασία

Ελληνική μεταγλώττιση Επεξεργασία

  • Θοδωρής Τσάκωνας ως Τάραν
  • Ιωάννα Πολυνείκη ως Πριγκίπισσα Αϊλόνη
  • Κώστας Μπακάλης ως Ντάλμπεν
  • Σταύρος Μαυρίδης ως Φλίουντουρ Φλαμ
  • Δημήτρης Κοντογιάννης ως Κερασφόρος Βασιλιάς
  • Ανδρέας Ρήγας ως Γκάργκι
  • Σπύρος Μπιμπίλας ως Κόλακας
  • Βίλμα Τσακίρη ως Όρντου
  • Σοφία Παναηλίδου ως Όργουεν
  • Κλεοπάτρα Ροντήρη ως Όργκοχ
  • Ντίνος Δουλγεράκης ως Βασιλιάς Άιντιλιγκ
  • Ηλίας Πλακίδης ως Ντόλι
  • Κώστας Τριανταφυλλόπουλος ως Αφηγητής
  • Συμμετέχουν επίσης: Γιώργος Παληός, Οδυσσέας Βλαχονικολός, Θωμαΐς Θεοδωρίδου [8]


Παραγωγή Επεξεργασία

Ανάπτυξη Επεξεργασία

Η Walt Disney Productions επέλεξε τη σειρά των πέντε βιβλίων του Λόιντ Αλεξάντερ το 1971[7] και η δουλειά της προ-παραγωγής ξεκίνησε το 1973, όταν απέκτησαν τα δικαιώματα των βιβλίων. Σύμφωνα με τον Όλι Τζόνστον, ήταν εκείνος και ο Φρανκ Τόμας που έπεισαν τα στούντιο να κάνουν την ταινία και, αν γινόταν σωστά, θα μπορούσε να ήταν «τόσο καλή όσο και η Χιονάτη και οι επτά νάνοι».[9] Εξαιτίας των πολλών ιστοριών και με περισσότερους από τριάντα χαρακτήρες στην αυθεντική σειρά, αρκετοί καλλιτέχνες ιστορίας και εικονογραφιστές δούλεψαν στην ανάπτυξη της ταινίας καθ'όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970,[10] ενώ ήταν αρχικά προγραμματισμένη να κυκλοφορήσει το 1980. Ο βετεράνος καλλιτέχνης Μελ Σόου δημιούργησε εμπνευσμένα εννοιολογικά σκίτσα από παστέλ, τα οποία ο τότε Γενικός Διευθυντής της Disney, Ρον Μίλερ, θεώρησε πολύ προχωρημένα για τους εικονογραφιστές.[11] Ως εκ τούτου, τον Αύγουστο του 1978, τα στούντιο μετακίνησαν την κυκλοφορία για αργότερα, για τα Χριστούγεννα του 1984, εξαιτίας της ανικανότητας των εικονογραφιστών να φτιάχνουν ρεαλιστικούς ανθρώπινους χαρακτήρες. Την αρχική ημερομηνία κυκλοφορίας της ταινίας θα παραλάμβανε αργότερα η ταινία Η Αλεπού και το Κυνηγόσκυλο.[12] Κατά τη διάρκεια του κενού διαστήματος στην ανάπτυξη, αυτός που επιλέχθηκε για να δημιουργήσει το εικονογραφημένο σενάριο το οποίο θα αποτελούσε το σχεδιάγραμμα της πλοκής, της δράσης και των τοποθεσιών, ήταν ο βετεράνος καλλιτέχνης εικονογράφος σεναρίου Βανς Γκέρι. Έχοντας σχεδιάσει τους τρεις βασικούς χαρακτήρες, ο Γκέρι υιοθέτησε τον Κερασφόρο Βασιλιά ως έναν μεγαλόσωμο Βίκινγκ, ο οποίος είχε κόκκινη γενειάδα, φλογερή ιδιοσυγκρασία και φορούσε ένα ατσαλένιο κράνος με δύο μεγάλα κέρατα. Επιθυμώντας έναν πεπειραμένο Βρετανό σεναριογράφο για να γράψει το σενάριο, τα στούντιο προσέλαβαν τη Ρόζμαρι Αν Σισσόν.[13]

Ο πρώτος σκηνοθέτης που συνδέθηκε με το πρότζεκτ ήταν ο εικονογραφιστής Τζον Μάσκερ, όταν του προτάθηκε η δουλειά από τον επικεφαλής παραγωγής Τομ Γουίλχαϊτ. Ως σκηνοθέτης, ανατέθηκε στον Μάσκερ να επεκτείνει αρκετές σκηνές από την πρώτη πράξη της ταινίας, αλλά θεωρήθηκαν πολύ κωμικές. Όταν η παραγωγή της ταινίας Η Αλεπού και το Κυνηγόσκυλο ολοκληρώθηκε, αρκετοί σκηνοθέτες όπως οι Αρτ Στίβενς, Ρίτσαρντ Ριτς, Τεντ Μπέρμαν και Ντέιβ Μισένερ, ενεπλάκησαν στο Μαύρο Καζάνι. Όταν ο Μίλερ είδε πως ήταν αρκετοί αυτοί που συμμετείχαν στην ταινία, αποφάσισε πως ο Στίβενς δεν ήταν κατάλληλος στο να επιβλέπει το πρότζεκτ κι έτσι επικοινώνησε με τον Τζο Χέιλ, ο οποίος δούλευε πολλά χρόνια ως καλλιτέχνης στα Disney Studios, για να αναλάβει ως παραγωγός.[11][14][15] Με τον Χέιλ στην παραγωγή, η παραγωγή του Μαύρου Καζανιού ξεκίνησε επίσημα το 1980.[10][16] Πέταξε έξω την οπτική δουλειά χαρακτήρων που υποβλήθηκε από τον Τιμ Μπάρτον και μαζί με τους σκηνοθέτες της Αλεπούς και του Κυνηγόσκυλου, Ρίτσαρντ Ριτς και Τεντ Μπέρμαν, επιθυμούσαν να προσεγγίσουν ένα στυλ πιο κοντά σε αυτό της ταινίας Η Ωραία Κοιμωμένη. Έτσι, κάλεσαν τον Μιλτ Καλ να επιστρέψει από τη συνταξιοδότησή του για να δημιουργήσει τα σχέδια των χαρακτήρων για τους Τάραν, Αϊλόνη, Φλίουντουρ Φλαμ και άλλων βασικών χαρακτήρων. Ο Καλ μαζί με την ομάδα της ιστορίας (συμπεριλαμβανομένων δύο καλλιτεχνών ιστορίας, τους Ντέιβιντ Τζόνας και Αλ Γουίλσον, τους οποίους είχε φέρει στο πρότζεκτ ο Χέιλ) αναθεώρησαν την ταινία συμπυκνώνοντας την ιστορία των δύο πρώτων βιβλίων και κάνοντας μερικές σημαντικές αλλαγές, οι οποίες οδήγησαν στην αποχώρηση της Σισσόν εξαιτίας δημιουργικών διαφορών με τον Χέιλ και τους σκηνοθέτες.[17] Οι εικονογραφιστές Τζον Μασκέρ και Ρον Κλέμεντς, αναφέροντας επίσης δημιουργικές διαφορές, απομακρύνθηκαν από το πρότζεκτ και ξεκίνησαν να δουλεύουν πάνω στην ανάπτυξη της ταινίας Ο μεγάλος Ποντικο-ντετέκτιβ.[18] Δυσαρεστημένος από το θέμα του Βανς Γκέρι για τον Κερασφόρο Βασιλιά, ο Χέιλ μετέτρεψε τον Κερασφόρο Βασιλιά σε ένα λιγνό πλάσμα με κουκούλα, το οποίο κουβαλούσε μια φασματική παρουσία με σκιώδες πρόσωπο και λαμπερά κόκκινα μάτια. Ο ρόλος του επεκτάθηκε σε έναν σύνθετο κακό από αρκετούς χαρακτήρες των βιβλίων.[10] Ο Τάραν και η Αϊλόνη απέκτησαν στοιχεία από σχέδια και κοστούμια παλαιότερων χαρακτήρων της Disney, ειδικά η Αϊλόνη, η οποία σχεδιάστηκε με τρόπο που να μοιάζει στην Πριγκίπισσα Ορόρα από την Ωραία Κοιμωμένη.[17][19]

Δοκιμαστική προβολή και επεξεργασία Επεξεργασία

Λίγο πριν την αρχικά προγραμματισμένη κυκλοφορία στις αίθουσες το 1984, προβλήθηκε μια δοκιμαστική προβολή με την ακατέργαστη μορφή του Μαύρου Καζανιού στην ιδιωτική αίθουσα των στούντιο στο Μπέρμπανκ της Καλιφόρνια. Μετά την προβολή, ειδικά η σκηνή της κλιμάκωσης όπου ο Κερασφόρος Βασιλιάς δημιουργεί τους αθάνατους πολεμιστές, θεωρήθηκε πολύ έντονη και τρομακτική για την πλειοψηφία των παιδιών που βρίσκονταν στο κοινό, τα περισσότερα από τα οποία έτρεξαν έξω από την αίθουσα τρομαγμένα προτού ολοκληρωθεί η ταινία. Εξαιτίας αυτού, ο τότε καινούριος Πρόεδρος των στούντιο, Τζέφρι Κάτζενμπεργκ, διέταξε κάποιες σκηνές να κοπούν, ως αποτέλεσμα του φόβου πως η πολύ γραφική φύση τους θα αποξένωνε τα παιδιά και το οικογενειακό κοινό.[20] Δεδομένου ότι οι ταινίες κινουμένων σχεδίων επεξεργάζονταν γενικά σε μορφή πινάκων εικονογραφημένου σεναρίου χρησιμοποιώντας Leica reels (γνωστά αργότερα ως animatics: διαδοχικές εικόνες στις οποίες ρυθμίζονται προσωρινά ηχητικά κομμάτια), ο παραγωγός Τζο Χέιλ έφερε ένσταση τις απαιτήσεις του Κάτζενμπεργκ. Σε αυτό ο Κάτζενμπεργκ απάντησε ζητώντας να φέρουν την ταινία στην αίθουσα επεξεργασίας, όπου την επεξεργάστηκε ο ίδιος.[20]

Πληροφορημένος από τον Χέιλ για το τι έκανε ο Κάτζενμπεργκ, ο Γενικός Διευθυντής της Disney, Μάικλ Άισνερ, κάλεσε τον Κάτζενμπεργκ και τον έπεισε να σταματήσει. Παρόλο που έκανε αυτό που ζητούσε ο Άισνερ, ο Κάτζενμπεργκ παρακάλεσε να καθυστερήσει η προγραμματισμένη κυκλοφορία της ταινίας και να μεταφερθεί από τα Χριστούγεννα του 1984 στον Ιούλιο του 1985, έτσι ώστε να μπορέσει να ξαναδουλευτεί.[20] Τελικά η ταινία μειώθηκε σε διάρκεια (12 λεπτά),[21] με τις ήδη υπάρχουσες σκηνές να γράφονται από την αρχή και να εικονογραφούνται ξανά, ώστε να υπάρχει συνέχεια.[20] Πολλές από τις κομμένες σκηνές περιελάμβαναν εκτεταμένες αλληλεπιδράσεις χαρακτήρων, ενώ άλλες περιελάμβαναν βίαιο περιεχόμενο, όπως αυτή της αναγέννησης των αθάνατων πολεμιστών, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ως ο στρατός του Κερασφόρου Βασιλιά στην τελευταία πράξη της ταινίας. Ενώ οι περισσότερες σκηνές αφαιρέθηκαν άψογα από την ταινία, η σκηνή της αναγέννησης περιέχει σφάλματα καθώς η αφαίρεση της σκηνής όπου ο αθάνατοι παραβιάζουν τους μπράβους, όπως και η σκηνή όπου διαλύονται στην ομίχλη, δημιουργούν κενά στο soundtrack της ταινίας.[7]

Εικονογράφηση Επεξεργασία

Επινοημένη από τον Ντέιβιντ Σπένσερ από το τμήμα φωτογραφίας των στούντιο,[22] η διαδικασία μεταφοράς φωτογραφιών κινουμένων σχεδίων (Animation Photo Transfer - APT) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Μαύρο Καζάνι. Η διαδικασία αυτή θα ενίσχυε την τεχνολογία με την οποία έγινε η επεξεργασία των ακατέργαστων κινούμενων σχεδίων. Αρχικά, η ακατέργαστη εικονογράφηση θα φωτογραφιζόταν σε υψηλής αντίθεσης φιλμ λιθίου και το παραγόμενο αρνητικό θα αντιγραφόταν σε πλαστικά φύλλα cel, στα οποία θα μεταφέρονταν οι γραμμές και τα χρώματα με τον τελικό αποκλεισμό της χειρόγραφης διαδικασίας προσθήκης μελανιού.[23] Αλλά, καθώς το APT-μεταφερόμενο γραμμικό σχέδιο θα ξεθώριαζε με τον χρόνο, το μεγαλύτερο - σχεδόν ολόκληρο - μέρος της ταινίας έγινε με τη χρησιμοποίηση της διαδικασίας της ξηρογραφίας, η οποία χρησιμοποιόταν στη Disney από τα τέλη της δεκαετίας του 1950.[24] Ο Σπένσερ θα κέρδιζε ένα τεχνικό βραβείο Όσκαρ για αυτή τη διαδικασία, αλλά η χρήση των υπολογιστών θα έκανε σύντομα τη διαδικασία της APT ξεπερασμένη.[22]

Το Μαύρο Καζάνι είναι αξιοσημείωτο ως η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους της Disney που κατά τη διάρκεια της εικονογράφησής της ενσωμάτωσε εικόνες που δημιουργήθηκαν σε υπολογιστή, για σχέδια όπως φυσαλίδες, μια βάρκα, μια κυμαινόμενη σφαίρα φωτός αλλά και του ίδιου του καζανιού.[25] Παρά το ότι το Μαύρο Καζάνι κυκλοφόρησε ένα χρόνο νωρίτερα από τον Μεγάλο Ποντικο-ντετέκτιβ, οι δύο ταινίες βρίσκονταν στη διαδικασία της παραγωγής ταυτόχρονα για κάποιο διάστημα και πρώτα ολοκληρώθηκαν τα γραφικά στους υπολογιστές για τη δεύτερη. Όταν ο παραγωγός Τζο Χέιλ άκουσε για το τι είχε γίνει, οι πιθανότητες τον ενθουσίασαν και ζήτησε από το προσωπικό του Μεγάλου Ποντικο-ντετέκτιβ να δημιουργήσει μερικά γραφικά σε υπολογιστές και για τη δική του ταινία. Για άλλα εφέ, ο εικονογραφιστής Ντον Πολ χρησιμοποίησε live-action υλικό ομίχλης ξηρού πάγου για να δημιουργήσει τον ατμό και τον καπνό που έβγαινε από το καζάνι.[21]

Το Μαύρο Καζάνι ήταν η τελευταία ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney που ολοκληρώθηκε στο αρχικό κτίριο εικονογραφήσεων των Walt Disney Studios στο Μπέρμπανκ της Καλιφόρνια,[26] αφού το τμήμα εικονογράφησης μεταφέρθηκε τον Δεκέμβριο του 1984 στις εγκαταστάσεις του Air Way στην πόλη Γκλέντεϊλ και, έπειτα από εταιρική αναδιάρθρωση, επέστρεψε στις νέες εγκαταστάσεις του Μπέρμπανκ στα μέσα της δεκαετίας του 1990.[27]

Soundtrack Επεξεργασία

The Black Cauldron
Original Motion Picture Soundtrack
 
Soundtrack από Έλμερ Μπέρνσταϊν
Κυκλοφόρησε1985 (επανηχογράφηση)
3 Απριλίου 2012 (κομμάτια ταινίας)
Μουσικό είδοςΟρχηστρικό
Διάρκεια30:25 (επανηχογράφηση)
75:27 (κομμάτια ταινίας)
ΠαραγωγόςΤζορτζ Κόρνγκολντ
Ράντι Θόρντον
ΔισκογραφικήVarèse Sarabande (επανηχογράφηση)
Walt Disney / Intrada (κομμάτια ταινίας)
Δισκογραφικό χρονολόγιο
(Walt Disney Animation Studios)
Η Αλεπού και το Κυνηγόσκυλο (1981)Το Μαύρο Καζάνι (1985)Ο μεγάλος Ποντικο-ντετέκτιβ (1986)

Το The Black Cauldron: Original Motion Picture Soundtrack αποτελεί το soundtrack της ταινίας. Ο Έλμερ Μπέρνσταϊν συνέθεσε τη μουσική και διεύθυνε την ηχογράφησή του. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1985.

Σύνθεση Επεξεργασία

Ανόμοια με τις περισσότερες ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney, το Μαύρο Καζάνι δεν περιείχε τραγούδια. Εκείνη την περίοδο, ο Μπέρνσταϊν είχε μόλις βγει από την επιτυχία του να είναι υποψήφιος για Όσκαρ για τη μουσική που είχε συνθέσει για τις ταινίες Πολυθρόνα για Δύο (1983) και Ghostbusters (1984). Όπως και στη δεύτερη, για το Μαύρο Καζάνι χρησιμοποιήθηκαν πνευματικά μουσικά κύματα, έτσι ώστε να κτιστεί η σκοτεινή διάθεση της Πράιντεϊν.[28]

Πρώτη κυκλοφορία Επεξεργασία

Εξαιτίας των αναθεωρήσεων της ταινίας την τελευταία στιγμή, αρκετά από τα κομμάτια που συνέθεσε ο Μπέρνσταϊν για την ταινία κόπηκαν ή δεν χρησιμοποιήθηκαν καθόλου.[28] Στη μειονότητά της, η μουσική επένδυση της ταινίας επανηχογραφήθηκε για την επίσημη κυκλοφορία του άλμπουμ το 1985 από την Varèse Sarabande, με τον συνθέτη να διευθύνει την Συμφωνική Ορχήστρα της Γιούτα.[28] Το άλμπουμ σύντομα σταμάτησε να αναπαράγεται και πολλά από τα κομμάτια της ταινίας δεν επανεμφανίστηκαν μέχρι τη στιγμή που ένα παράνομο αντίγραφο με τον τίτλο «Τάραν» παρεσχέθη σε εξειδικευμένα σημεία πώλησης το 1986.[28]

Επανακυκλοφορία Επεξεργασία

Τα κομμάτια της ταινίας είχαν πρεμιέρα κυκλοφορίας το 2012 ως μέρος μιας συνεργασίας της Intrada Records με τη Walt Disney Records να εκδώσουν διάφορα soundtrack ταινιών της Disney.[29]

Κριτικές Επεξεργασία

Επανεξεταζόμενα αποτελέσματα
Πηγή Βαθμολόγηση
Allmusic      [30]
Filmtracks      [31]

Η μουσική επένδυση της ταινίας έλαβε θετικές κριτικές από τους κριτικούς και σήμερα θεωρείται ως μία από τις καλύτερες δουλειές του Μπέρνσταϊν και από τις καλύτερες μουσικές σε ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney, παρά τη σκοτεινότητά της.

Ο Τζέισον Άνκενι από το AllMusic έδωσε στο soundtrack θετική κριτική λέγοντας: «Οι ζοφερές ρυθμίσεις του Μπέρνσταϊν και οι δυσοίωνες μελωδίες υπογραμμίζουν έντονα τον φανταστικό κόσμο που απεικονίζεται στην οθόνη και, λαμβάνοντας αποκλειστικά τους δικού της όρους, η μουσική επένδυση είναι μια αδιαμφισβήτητη επιτυχία». Η σελίδα κριτικής για μουσική ταινιών Filmtracks έγραψε: «Η μουσική του Μαύρου Καζανιού ήταν για τον Μπέρνσταϊν ό,τι ήταν η Μουλάν για τον Τζέρι Γκόλντσμιθ στην επόμενη δεκαετία• ένα συναρπαστικό ταξίδι σε ένα καινούριο βασίλειο στο οποίο η μουσική θα έπαιζε έναν πιο βαρυσήμαντο ρόλο στην ταινία».

 
Εξώφυλλο soundtrack κυκλοφορίας 2012

Ιστορία κυκλοφορίας Επεξεργασία

Χώρα Ημερομηνία Μορφή Δισκογραφική
Ηνωμένες Πολιτείες 1985 Κασέττα, CD, LP Varèse Sarabande
3 Απριλίου 2012 CD, Ψηφιακή Walt Disney / Intrada

Κυκλοφορία Επεξεργασία

Για την αρχική της κυκλοφορία, η ταινία έγινε η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney η οποία έλαβε τη σήμανση «απαραίτητη η γονική συναίνεση».[32] Η ταινία προβλήθηκε επίσης και σε μορφή Super Technirama 70 — η πρώτη από την Ωραία Κοιμωμένη.[33]

Το Μαύρο Καζάνι επανακυκλοφόρησε το 1990 σε επιλεγμένες αγορές (συμπεριλαμβανομένου και του Πόρτλαντ, Όρεγκον) με τον τίτλο Ο Τάραν και το Μαγικό Καζάνι.[34]

Box office Επεξεργασία

Το Μαύρο Καζάνι κυκλοφόρησε στη Βόρεια Αμερική στις 24 Ιουλίου 1985.[3] Η ταινία προβλήθηκε και στο Radio City Music Hall της Νέας Υόρκης.[35] Αν και επίσημα ειπώθηκε από τους παραγωγούς της ταινίας πως ο προϋπολογισμός ήταν $25 εκατομμύρια,[11] ο διευθυντής παραγωγής της ταινίας, Ντον Χαν,[11] είπε στο ντοκιμαντέρ του, Waking Sleeping Beauty, πως η ταινία κόστισε $44 εκατομμύρια.[5][6] Ο προϋπολογισμός των $44 εκατομμυρίων την έκανε την πιο ακριβή ταινία κινουμένων σχεδίων που είχε φτιαχτεί μέχρι εκείνη τη στιγμή.[7] Η ταινία είχε εγχώρια έσοδα μόλις $21.3 εκατομμύρια.[3] Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οικονομικές απώλειες για τα Walt Disney Studios, κάτι το οποίο έθεσε το μέλλον τους τμήματος κινουμένων σχεδίων σε κίνδυνο με την ταινία να κερδίζει το παρατσούκλι «η ταινία που σχεδόν σκότωσε τη Disney».[7]

Είχε τόσο άσχημη αποδοχή που δεν κυκλοφόρησε σε home video για παραπάνω από δέκα χρόνια από την κυκλοφορία της στις αίθουσες.[20] Προσθέτοντας αλάτι στην πληγή, η ταινία ξεπεράστηκε στο box office από την ταινία Τα αρκουδάκι της αγάπης, η οποία είχε εγχώρια έσοδα $22.9 εκατομμύρια και έχοντας κυκλοφορήσει αρκετούς μήνες νωρίτερα από τα πολύ μικρότερα στούντιο και ανταγωνιστές της Disney, Nelvana.[27] Ωστόσο, η ταινία σημείωσε μεγαλύτερη επιτυχία εκτός Βορείου Αμερικής, ειδικά στη Γαλλία όπου έκοψε 3,074,481 εισιτήρια και ήταν η πέμπτη σε θέαση ταινία της χρονιάς.[36]

Κριτικές Επεξεργασία

Στη σελίδα συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes, η ταινία συγκεντρώνει ποσοστό αποδοχής 57% με μέσο όρο 5.7/10, βασισμένο σε 30 κριτικές. Στο τμήμα ομοφωνίας διαβάζουμε: «Φιλόδοξο αλλά ελαττωματικό, το Μαύρο Καζάνι είναι τεχνικά εξαίσιο ως συνήθως, αλλά του λείπουν οι συναρπαστικοί χαρακτήρες των άλλων κλασικών ταινιών κινουμένων σχεδίων της Disney».[37]

Ο Ρότζερ Ίμπερτ από την εφημερίδα The Chicago Sun-Times έδωσε θετική κριτική στην ταινία,[38] ενώ ο Τσαρλς Σόλομον από την Los Angeles Times επαίνεσε τα «έξοχα οπτικά».[39] Ο Γουόλτερ Γκούντμαν γράφοντας την κριτική του για την εφημερίδα The New York Times, επαίνεσε την εικονογράφηση και την ερμηνεία του Τζον Χερτ, αλλά ένιωσε πως «το Μαύρο Καζάνι δεν είναι σίγουρα η ταινία η οποία στοχεύει ανθρώπους αρκετά μεγάλους οι οποίοι θα θελήσουν να θυμηθούν την απόλαυση των παλαιότερων κινουμένων σχεδίων. Και προφανώς, δεν προορίζεται ούτε στα παιδιά που μεγάλωσαν με τα πιο εκλεπτυσμένα κινούμενα σχέδια των ταινιών Star Wars».[40]

Το περιοδικό Time Out του Λονδίνου θεώρησε την ταινία «μεγάλη απογοήτευση» προσθέτοντας πως «η γοητεία, ο χαρακτηρισμός και το καθαρό καλό χιούμορ» που υπήρχαν στις προηγούμενες ταινίες της Disney «δυστυχώς απουσιάζουν».[41] Ο Τζέφρι Κάτζενμπεργκ, τότε Πρόεδρος των Walt Disney Studios, ήταν απογοητευμένος από το προϊόν και οι εικονογραφιστές ένιωσαν πως του έλειπε «το χιούμορ, το πάθος και η φαντασία, τα οποία ήταν πολύ δυνατά στα βιβλία του Λόιντ Αλεξάντερ. Η ιστορία ήταν μια μοναδική ευκαιρία και ήταν αποκαρδιωτικό να βλέπουμε να πηγαίνει χαμένο τόσο υπέροχο υλικό».[42]

Ο Λόιντ Αλεξάντερ, ο συγγραφέας στου οποίου τα βιβλία ήταν βασισμένη η ταινία, είχε μια πιο περίπλοκη αντίδραση στην ταινία:[43]

«Καταρχάς, πρέπει να πω πως δεν υπάρχει ομοιότητα ανάμεσα στην ταινία και στα βιβλία. Έχοντας όμως πει αυτό, την ταινία από μόνη της, καθαρά ως ταινία, τη βρήκα πολύ απολαυστική. Διασκέδασα βλέποντάς την. Αυτό το οποίο θα επιθυμούσα είναι όποιος θα δει την ταινία να την απολαύσει, αλλά θα επιθυμούσα και να είχαν διαβάσει τα βιβλία. Τα βιβλία είναι αρκετά διαφορετικά. Είναι πολύ δυνατά, με μια συγκινητική ιστορία και πιστεύω πως ο κόσμος θα έβρισκε περισσότερο βάθος σε αυτά.»

Home media Επεξεργασία

Έπειτα από απαίτηση του κοινού, το Μαύρο Καζάνι κυκλοφόρησε το 1997 στο Ηνωμένο Βασίλειο σε VHS, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες κυκλοφόρησε στις 4 Αυγούστου 1998 ως μέρος της συλλογής «Τα Αριστουργήματα της Disney»,[44] δεκατρία χρόνια μετά την κυκλοφορία της ταινίας στις κινηματογραφικές αίθουσες.[11] Κυκλοφόρησε σε DVD το 2000 ως μέρος της συλλογής «Τα Χρυσά Κλασικά της Disney», περιέχοντας μια γκαλερί, ένα καινούριο παιχνίδι με τον τίτλο «The Quest for the Black Cauldron» και την ταινία μικρού μήκους του 1952 με τον Ντόναλντ Ντακ, Trick or Treat.[45]

Το 2008, η Disney ανακοίνωσε μια ειδική έκδοση της ταινίας σε DVD, η οποία θα κυκλοφορούσε το 2009, αλλά ματαιώθηκε. Διαφημίστηκε ξανά ως επετειακή έκδοση για τα 25 χρόνια, η οποία και κυκλοφόρησε στις 14 Σεπτεμβρίου 2010 σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ηνωμένο Βασίλειο. Περιείχε το νέο παιχνίδι «Witch's Challenge» game, κομμένες σκηνές και όλα τα πρόσθετα που είχε και η κυκλοφορία σε DVD του 2000.

Θεματικά πάρκα Επεξεργασία

Χαρακτήρες από την ταινία έκαναν περιστασιακές εμφανίσεις στα θεματικά πάρκα της Disney.

Το 1986, το εστιατόριο «Lancer's Inn» στο Walt Disney World μετονομάστηκε σε «Gurgi's Munchies and Crunchies». Τελικά, το 1993 το συγκεκριμένο μέρος έκλεισε και μεταποιήθηκε αργότερα σε «Lumiere's Kitchen», «The Village Fry Shoppe» και «The Friar's Nook», το οποίο είναι και το σημερινό όνομά του.[46][47]

Στις 11 Ιουλίου 1986, η Disneyland στο Τόκιο άνοιξε το «Cinderella Castle Mystery Tour», μια βόλτα ανάμεσα σε αξιοθέατα στα οποία ο Κερασφόρος Βασιλιάς κάνει μια εμφάνιση. Το αξιοθέατο ήταν σε λειτουργία μέχρι το 2006.[48][49][50] Με το άνοιγμα του αξιοθέατου, μια ειδική εκδήλωση 14 ημερών κι μια παράσταση με το όνομα «The Mystery of Cinderella Castle» έλαβε χώρα στη κεντρική σκηνή του κάστρου, στην οποία συμμετείχαν οι Μίκυ Μάους, Ντόναλντ Ντακ και Γκούφυ, μαζί με την Πριγκίπισσα Ορόρα, τον Πρίγκιπα Φίλιπ και τη Μαλέφισεντ από την Ωραία Κοιμωμένη. Κατά τη διάρκεια της μάχης των Γκούφυ, Ντόναλντ, Φιλίπ και Ορόρα εναντίον των δυνάμεων της Μαλέφισεντ, ο Κόλακας κάνει μια κάμεο εμφάνιση μαζί με άλλους κακούς της Disney.[εκκρεμεί παραπομπή]

Βιντεοπαιχνίδι Επεξεργασία

 
Εξώφυλλο βιντεοπαιχνιδιού

Ένα ομότιτλο βιντεοπαιχνίδι σχεδιάστηκε από τον Αλ Λόου της Sierra Entertainment και το οποίο κυκλοφόρησε το 1986. Σχεδιάστηκε λίγο μετά το πρώτο παιχνίδι της σειράς King's Quest, με αποτέλεσμα τα δύο παιχνίδια να μοιάζουν αρκετά. Μαζί με το βιντεοπαιχνίδι The Dark Crystal, παραμένει ένα από τα λίγα παιχνίδια περιπέτειας της Sierra που βασίζονται σε ταινίες.

Ο βασικός χαρακτήρας (παίκτης) του παιχνιδιού είναι ένας νεαρός χοιροτρόφος με το όνομα Τάραν, ο οποίος αναλαμβάνει να σταματήσει τον διαβολικό Κερασφόρο Βασιλιά, ο οποίος με τη σειρά του αναζητά τη Χεν Γουέν, το μαγικό γουρούνι του μάγου Ντάλμπεν, για να εκμεταλλευτεί τις μαγικές τις ικανότητες. Με αυτές τις ικανότητες, ο Κερασφόρος Βασιλιάς θα είναι σε θέση να ανακαλύψει το Μαύρο Καζάνι και να κατακτήσει τη χώρα. Η πρώτη αποστολή του Τάραν είναι να οδηγήσει τη Χεν Γουέν στο Fair Folk, ενώ οι δράκοι του Κερασφόρου Βασιλιά τους ψάχνουν. Αν το γουρούνι πιαστεί αιχμάλωτο (το παιχνίδι επιτρέπει αυτή την πιθανότητα), ο Τάραν μπορεί να πάει στο κάστρο του Κερασφόρου βασιλιά και να τη σώσει. Μόλις εισέλθει στο κάστρο, ο Τάραν θα συναντήσει την Αϊλόνη μαζί με τη μαγική της σφαίρα, όπου μαζί θα σώσουν τον Φλίουντουρ Φλαμ και θα ανακαλύψουν το μαγικό σπαθί. Το Καζάνι βρίσκεται στα χέρια τριών μαγισσών από τη Μόρβα, οι οποίες θα το ανταλλάξουν με το σπαθί. Δυστυχώς ένας δράκος αρπάζει το καζάνι και ο Τάραν επιστρέφει για να αντιμετωπίσει τον εχθρό μόνος του. Η πλοκή του παιχνιδιού έχει στην πραγματικότητα πολλές διακλαδώσεις και το τέλος μπορεί να είναι διαφορετικό, βασισμένο σε διάφορες μεταβλητές όπως το αν η Χεν Γουέν έχει σωθεί, το πώς καταστράφηκε το καζάνι και το ποιο έπαθλο θα επιλεχθεί αργότερα. Αυτή η εναλλαγή της ιστορίας και του τέλους ανάλογα των μεταβλητών προηγήθηκε κατά ένα χρόνο του διάσημου βιντεοπαιχνιδιού Maniac Mansion της Lucasfilm, το οποίο είχε την ίδια τακτική.

Το 1987, το περιοδικό Antic επέκρινε την εκδοχή Atari ST του βιντεοπαιχνιδιού ως «χαρακτηριστική του πρώιμου λογισμικού των πρώτων υπολογιστών. Δεν αξιοποιεί πλήρως τις δυνατότητες του ST», αναφέροντας πως τα «ογκώδη και χαμηλής ευκρίνειας» γραφικά «προφανώς μεταφέρθηκαν από άλλη μάρκα υπολογιστή». Το περιοδικό κατέληξε πως οι θαυμαστές άλλων περιπετειών της Sierra θα απολάμβαναν το παιχνίδι.[51]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «The Black Cauldron». American Film Institute. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2019. 
  2. Hughes, Willaim (17 Μαρτίου 2016). «Disney Animation might be returning to the series that nearly killed it 30 years ago». The A.V. Club. http://www.avclub.com/article/disney-animation-might-be-returning-series-nearly--233953. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2019. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 «The Black Cauldron (1985)». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2019. 
  4. «THE BLACK CAULDRON (U)». British Board of Film Classification. 23 Ιουλίου 1985. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2019. 
  5. 5,0 5,1 Hahn, Don (Director) (2010). Waking Sleeping Beauty (Documentary film). Burbank, CA: Stone Circle Pictures/Walt Disney Studios Motion Pictures. Event occurs at 16:08. Black Cauldron cost $44 million to make and made less than half that at the box office.
  6. 6,0 6,1 Hartlaub, Peter (26 Μαρτίου 2010). «Review: 'Waking Sleeping Beauty'». SFGate. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2019. 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Kois, Dan (19 Οκτωβρίου 2010). «Revisiting The Black Cauldron, the Movie That Almost Killed Disney Animation». Slate. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2012. https://web.archive.org/web/20120117020425/http://www.slate.com/articles/arts/dvdextras/2010/10/the_black_cauldron.single.html. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2019. 
  8. https://www.greekdubdb.com/title?id=931
  9. «Ollie Johnston - an interview, part 1» (στα Νορβηγικά). 1996. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  10. 10,0 10,1 10,2 «Black Cauldron, The (film)». Disney D23. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Hill, Jim (9 Φεβρουαρίου 2006). «"The Black Cauldron" : What went wrong». Jim Hill Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  12. Harmetz, Aljean (10 Αυγούστου 1978). «Disney film far behind schedule». The New York Times (Eugene Register-Guard). https://news.google.com/newspapers?nid=1310&dat=19780810&id=9AZFAAAAIBAJ&sjid=6uEDAAAAIBAJ&pg=7122,2605529&hl=en. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  13. Hulett 2014, σελ. 46.
  14. Hulett 2014, σελ. 47–8.
  15. «The Black Cauldron: Producer Joe Hale talks munchings and crunchings…». 17 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  16. Blowen, Michael (3 Αυγούστου 1985). «`Black Cauldron` A Brew Of Vintage Disney Animation». Boston Globe (Chicago Tribune). http://articles.chicagotribune.com/1985-08-03/features/8502210564_1_horned-king-black-cauldron-disney-films. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  17. 17,0 17,1 Hulett 2014, σελ. 48.
  18. Ron Clements and John Musker. Συνέντευξη με Michael Mallory. John and Ron Mention ‘The Unmentionable’. 7 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019.
  19. Deja, Andreas (9 Φεβρουαρίου 2013). «Milt Kahl's Black Cauldron». Deja View. Blogger. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  20. 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 Stewart 2005, σελίδες 68–70.
  21. 21,0 21,1 Peraza, Michael (9 Σεπτεμβρίου 2010). «Cauldron of Chaos, PART 3 - Ink and Paint Club: Memories of the House of Mouse». Michael Peraza blogspot. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  22. 22,0 22,1 «Animation photo transfer process». Disney D23. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  23. «The Black Cauldron». Disney.go.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2016. 
  24. «The Black Cauldron». 24 Απριλίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2016. 
  25. Maltin, Leonard (1995). The Disney Films (3rd έκδοση). Hyperion Books. σελ. 286. ISBN 0-7868-8137-2. 
  26. «Crew Picture The Balck Cauldron». Drawn2gether blog. 24 Μαρτίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  27. 27,0 27,1 Hahn, Don (Director) (2010). Waking Sleeping Beauty (Documentary film). Burbank, CA: Stone Circle Pictures/Walt Disney Studios Motion Pictures.
  28. 28,0 28,1 28,2 28,3 «Filmtracks: The Black Cauldron (Elmer Bernstein)». Filmtracks. 12 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  29. «Intrada Records: The Black Cauldron». Intrada Records. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  30. Ankeny, Jason. «The Black Cauldron – Elmer Bernstein». Allmusic. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  31. «Review: The Black Cauldron». Filmtracks Publications. 1 Νοεμβρίου 1996. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2019. 
  32. Hill, Jim (10 Σεπτεμβρίου 2010). «Why For did Disney's "The Black Cauldron" fail to connect with audiences back in 1985?». Jim Hill Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  33. Diehl, Bill (15 Ιουνίου 1985). «Disney Pictures back to basics with fully-animated feature». Ottawa Citizen. https://news.google.com/newspapers?nid=2194&dat=19850615&id=1CI0AAAAIBAJ&sjid=lfUIAAAAIBAJ&pg=1391,2043114&hl=en. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  34. «Bend Cinemas». The Bulletin. 20 Μαρτίου 1990. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  35. Goodman, Walter (26 Ιουλίου 1985). «Screen: Disney's 'Black Cauldron'». The New York Times (The New York Times Company). https://movies.nytimes.com/movie/review?res=990DE3D91238F935A15754C0A963948260. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  36. JP. «The Black Cauldron (1985)- JPBox-Office». jpbox-office.com. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  37. «The Black Cauldron (1985)». Rotten Tomatoes. Flixster. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  38. Ebert, Roger (24 Ιουλίου 1985). «The Black Cauldron Movie Review». Rogerebert.com. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  39. Solomon, Charles (24 Ιουλίου 1985). «CAULDRON is a treat for kidvid-sore eyes». Los Angeles Times (Tribune Company): σελ. OC_E1. https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/682125382.html?dids=682125382:682125382&FMT=ABS&FMTS=ABS:AI&type=historic&date=Jul+24%2C+1985&author=&pub=Los+Angeles+Times&desc=MOVIEREVIEW&pqatl=google. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2010. 
  40. Goodman, Walter (25 Ιουλίου 1985). «Screen: Disney's 'Black Cauldron'». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  41. Peretta, Don (2008). «The Black Cauldron». Στο: Pym, John. Time Out Film Guide 2009 (17th έκδοση). Time Out Group Ltd. σελ. 104. ISBN 978-1846701009. 
  42. Johnston, Ollie; Frank Thomas (1993). The Disney Villain. New York: Hyperion Books. p. 173. (ISBN 1-56282-792-8)
  43. Alexander, Lloyd (26 Ιανουαρίου 1999). «Lloyd Alexander Interview Transcript». Scholastic. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  44. Torme Olson, Karen (30 Ιουλίου 1998). «August 4 releases (dates subject to change) - Blues...». Chicago Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2015. https://web.archive.org/web/20150906201901/http://articles.chicagotribune.com/1998-07-30/features/9807300404_1_anchor-bay-polygram-video-first-run-features. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  45. «The Black Cauldron 25th Anniversary DVD Review». DVDDizzy. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2019. 
  46. Polsson, Ken (21 Απριλίου 2017). «Chronology of Walt Disney World (1990-1994)». www.islandnet.com. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  47. «Sunday Brunch». From Screen To Theme. 20 Μαρτίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  48. «Cinderella Castle Mystery Tour - Fantasyland - Tokyo Disneyland - Joe's Tokyo Disney Resort Photo Site». www.jtcent.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  49. «Cinderella Castle Mystery Tour: 20 Terrifying Years (1986-2006) - 1971 Collective». 16 Μαΐου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2014. 
  50. «A Great Mystery… - Parkeology». Parkeology. 13 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  51. Plotkin, David (Απρίλιος 1987). «Black Cauldron». Antic. http://www.atarimagazines.com/v5n12/STProductNews.html. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία