Τυρός
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 37°14′N 22°48′E / 37.233°N 22.800°E
Ο Τυρός (Τσακωνικά: Τερέ) είναι οικισμός του νομού Αρκαδίας. Υπήρξε έδρα του Δήμου Τυρού και τωρινή έδρα της Δημοτικής Ενότητας Τυρού του Δήμου Νότιας Κυνουρίας. Περιλαμβάνει τρεις οικισμούς: τον Άνω Τυρό ή Μέσα Τυρό, τον Κάτω Τυρό και την Παραλία Τυρού.
| Τυρός | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αρκαδίας |
| Δήμος | Νότιας Κυνουρίας, Δημοτική Κοινότητα Τυρού Αρκαδίας |
| Δημοτική Ενότητα | Τυρού |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Αρκαδίας |
| Υψόμετρο | 0 - 250 |
| Έκταση | 88.600 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 145 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ονομασία κατοίκων | Τυριώτες |
| Ταχ. κώδικας | 220 29 |
| Τηλ. κωδικός | 2757 |
Είναι μία από τις παλαιότερες ναυτικές πολιτείες της Πελοποννήσου και ανήκει στην περιοχή της ιστορικής Τσακωνιάς όπου ακόμη ομιλείται η Τσακωνική διάλεκτος και χορεύεται ο παραδοσιακός τσακώνικος χορός.
Γεωγραφία Επεξεργασία
Βρίσκεται στο μέσο της Κυνουρίας, ανάμεσα στις υπώρειες του Πάρνωνα και τις ακτές του Μυρτώου πελάγους. Απέχει 180 χιλιόμετρα από την Αθήνα, 71 χιλιόμετρα από την Τρίπολη, 70 από το Άργος, 20 από το Λεωνίδιο, 30 από το Άστρος και 14 νμ από τις Σπέτσες.
Ιστορία Επεξεργασία
Ο Τυρός κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους, υπήρξε ένα από τα επίνεια της αρχαίας Σπάρτης, στο λόφο πάνω από το σημερινό λιμάνι, υπάρχουν τα ερείπια προϊστορικού οικισμού - κάστρου της Λυγαριάς που βοηθούσε στην εποπτεία του λιμένα της Κώμης του Τυρού που βρισκόταν 100μ. ενδότερα στη σημερινή θέση Καραβοστάσι. Στα Λακωνικά του Παυσανία αναφέρεται ως «κόμη μετά λιμένος».
Ο Τυρός έχει πάρει την ονομασία του από το ιερό του Απόλλωνα Τυρίτη (ΑΠΕΛΛΟΝΙ ΤΥΡΙΤΑ), τοπικής θεότητας που λατρευόταν στην περιοχή. Η θέση του ιερού βρίσκεται στο λόφο του Προφήτη Ηλία νοτιοδυτικά της κωμόπολης. Εκτενείς ανασκαφές έκανε ο καθηγητής Ρωμαίος, αρχαία ευρήματα έχουν βρεθεί και στο οροπέδιο Παλιόχωρα του Τυρού και στο όρος του Οριώντα (1.194 μ). Τα ευρήματα από την περιοχή βρίσκονται σήμερα στα μουσεία της Σπάρτης,Τρίπολης, Άστρους,στο Μουσείο Μπενάκη όπως επίσης και στο μουσείο του Λούβρου.
Γεωλογία Επεξεργασία
Στον Τυρό από το 1860 έως το 1939 λειτουργούσαν μεταλλεία παραγωγής βαρύτη στο ακρωτήριο Τρίκερι βορειοανατολικά της κωμόπολης. Τελευταίος ιδιοκτήτης τους ήταν ο Αθηναίος επιχειρηματίας Σγούρδας.
Στην περιοχή του Τυρού βρίσκονται και τα γεωλογικά στρώματα Τυρού, της ζώνης Τρίπολης που, σύμφωνα με γεωλόγους του Πανεπιστημίου Πατρών, απαντάται μόνο στην περιοχή. Πρόκειται για ένα πολύ σκληρό πέτρωμα μπλε και πράσινης απόχρωσης, το οποίο οι ντόπιοι το ονομάζουν "Γερανιά".
Γλώσσα Επεξεργασία
Ο Τυρός ανήκει στην ιστορική Τσακωνιά και οι κάτοικοι του μιλούν ακόμη την Τσακωνική διάλεκτο η οποία προέρχεται από την αρχαία δωρική διάλεκτο.[1]
Η Τσακώνικη διάλεκτος εκτός από τον Τυρό ομιλείται στο Λεωνίδιο, στον Πραστό, στην Καστάνιτσα, στον Άγιο Ανδρέα, στην Σίταινα, στα Πέρα Μέλανα και στην Βασκίνα.
Ο Τυρός σήμερα Επεξεργασία
Κατά την απογραφή του 2011 το Τ.Δ. Τυρού είχε 1.211 κατοίκους και το Τ.Δ. Σαπουνακαιίκων 568 κατοίκους πραγματικό πληθυσμό. Τα δύο αυτά τοπικά διαμερίσματα είναι οικιστικά ενωμένα σε ενιαίο σύνολο με 1.779 κατοίκους και αποτελούν την γνωστή λουτρόπολη του Τυρού.
Στην Δημοτική Ενότητα Τυρού ανήκει και το Τ.Δ. Πέρα Μελάνων με 337 κατοίκους. Όλη η Δημοτική Ενότητα έχει 2.116 κατοίκους.
Κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι ο τουρισμός, η εμπορική ναυτιλία και η αλιεία. Ο Τυρός έχει επίσης πολλούς μετανάστες σε Αμερική, Καναδά και Αυστραλία, οι οποίοι κάθε χρόνο επιστρέφουν στα πάτρια εδάφη για διακοπές.
Διαθέτει σύγχρονη τουριστική υποδομή και στα 18 χλμ. ακτογραμμής του πολλές οργανωμένες παραλίες όπως η παραλία Τηγάνι και η παραλία Κρυονερίου.
Στο λιμάνι του Τυρού βρίσκουν καταφύγιο οι ψαρόβαρκες της περιοχής αλλά και τουριστικά σκάφη κάθε είδους. Στις αρχές του 2016 άλλαξε μορφή μετά από μια σειρά από εργασίες που εκτελέστηκαν όπως η επέκταση του μώλου, η κατασκευή παραλιακών κρηπιδωμάτων και ράμπας σκαφών αλλά και η λιθόστρωση της παραλιακής ζώνης.
Στον Τυρό κάθε Πάσχα θα δείτε μερικά από τα πιό όμορφα Πασχαλινά Έθιμα της Ελλάδας την Μ.Παρασκευή γίνεται η περιφορά των επιταφίων στην παραλιακή οδό της κωμόπολης με τη συνοδεία των ψαροκαϊκων,το Μ. Σάββατο το βράδυ την ώρα της Ανάστασης γίνεται το κάψιμο του Ιούδα μέσα στη θάλασσα πάνω σε πλωτή εξέδρα από τους Τσάκωνες μπουρλοτιέρηδες που το συνοδεύουν με δυναμίτες και βεγγαλικά. Χιλιάδες κεριά που ρίχνουν τα μικρά παιδιά μέσα στη θάλασσα νωρίς του Μ.Σαββάτου συμβολίζουν τις ψυχές των χαμένων Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων.
Την Κυριακή του Πάσχα γίνεται το τσακωνικό γλέντι στην κεντρική πλατεία, με την ανάγνωση του Ευαγγελίου στην τσακωνική διάλεκτο.
Στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στις 6 Αυγούστου, κάθε χρόνο, κοντά στην ομώνυμη εκκλησία και δίπλα στο λιμάνι του Τυρού γίνεται μεγάλη εμποροπανήγυρη.
Στην Δημοτική Ενότητα Τυρού λειτουργούν τα εξής σωματεία: ο Αθλητικός σύλλογος ο Απόλλων, ο Πολιτιστικός - Μορφωτικός σύλλογος ο Απόλλων, ο Πολιτιστικός σύλλογος Πέρα Μελάνων, ο Αλιευτικός σύλλογος Τυρού και ο σύλλογος Πεζοπόρων Τυρού.
Στο οροπέδιο Παλαιόχωρα του Τυρού, σε υψόμετρο 690μ, βρίσκεται το σπηλαιοβάραθρο Δέρσιος γνωστό από την αρχαιότητα το οποίο τα τελευταία χρόνια εξερευνάται από ξένους και Έλληνες σπηλαιολόγους.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Οικονόμου, Θεόδωρος (1870). Γραμματική της Τσακώνικης διαλέκτου. Αθήνα: Τυπογραφείο Α. Ψυλλιάκου. σελ. 12.