Βικιπαίδεια

Υδρόγειοι του Κορονέλλι

Με την περιγραφή υδρόγειοι του Κορονέλλι είναι κυρίως γνωστές δύο υδρόγειοι μεγάλου μεγέθους οι οποίες κατασκευάστηκαν από τον Φραγκισκανό μοναχό και γεωγράφο Βιντσέντζο Μαρία Κορονέλλι στα τέλη του 17ου αιώνα, ως έργο που του ανατέθηκε από τον Λουδοβίκο ΙΔ´ του βασίλειου του Γαλλίας.[1] Οι υδρόγειοι αυτοί αποτυπώνουν τις πιο πρόσφατες γνώσεις για την γεωγραφία του κόσμου κατά την περίοδο όπου κατασκευάστηκαν, και περιλαμβάνουν λεπτομερή χαρτογράφηση της Ασίας, Αφρικής και της Αμερικής. Απαρτίζονται από μια ουράνια και μια επίγεια υδρόγειο, με την ουράνια να έχει την -υπολογισμένη- απεικόνιση του ουρανού όπως ήταν κατά τη μέρα της γέννησης του Λουδοβίκου ΙΔ´.

Η ουράνια υδρόγειος που κατασκεύασε ο Βιντσέντζο Κορονέλλι για τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ της Γαλλίας

Υπάρχουν και άλλες υδρόγειοι τις οποίες κατασκεύασε ο Κορονέλλι και αυτές του Λουδοβίκου ΙΔ´ δεν ήταν οι πρώτες, ήταν όμως οι αρτιότερες και λεπτομερέστερες από όλες τις υπόλοιπες. Η ζήτηση για τις υδρόγειους ξεκίνησε ως μια ιδιωτική ανάθεση από πελάτες υψηλών απαιτήσεων, κυρίως από τους ευγενείς στις αριστοκρατικές αυλές της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης. Η τεχνική της κατασκευής υδρόγειων ξεκίνησε στην Ιταλία, και ο Κορονέλλι ήταν ανάμεσα στους πρωτεργάτες της τεχνικής αυτής. Οι υδρόγειοι του Κορονέλλι διακρίνονται σε 2 κύριες κατηγορίες, αυτές που κατασκεύασε για τον δούκα της Πάρμα και τον Λουδοβίκο ΙΔ΄, οι οποίες είναι μοναδικές ως προς την ποιότητα τους, και αυτές που δημιούργησε από το 1688 και έπειτα με την εμπειρία που συσσώρευσε, και ιδίως μετά από το πλήθος παραγγελιών που του ανατέθηκαν μετά από την κατασκευή αυτών για τον Λουδοβίκο ΙΔ΄.

Η φήμη τους ήταν τόσο μεγάλη που η ανωτέρα τάξη και τα επιστημονικά ιδρύματα δεν τις παρέγγελναν μόνο για επιστημονική χρήση αλλά και ως αισθητική διακόσμηση.

Οι πρώτες υδρόγειοι Επεξεργασία

Περίπου κατά το 1678, ο Κορονέλλι εργάζονταν ως γεωγράφος όταν και του ανατέθηκε να κατασκευάσει ένα ζεύγος υδρόγειων με την αναπαράσταση της Γη και του Ουρανό, για τον Ρανούτσιο Β΄ Φαρνέζε (Ranuccio II Farnese) τον δούκα της Πάρμα. Οι κατασκευές που ολοκλήρωσε ο Κορονέλλι ήταν άρτιες, μετρούσαν 5 πόδια (1.524 μέτρα) σε διάμετρο, έγιναν διάσημες στην τοπική κοινωνία, και απέκτησε τη φήμη ικανού κατασκευαστή υδρογείων.[2][3][4]

Υδρόγειοι του Λουδοβίκου Επεξεργασία

 
Η επίγεια υδρόγειος που κατασκεύασε ο Κορονέλλι για τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ της Γαλλίας

Ανάθεση και κατασκευή Επεξεργασία

Λίγο καιρό αργότερα κατά το 1681, ο καρδινάλιος Σεζάρ ντ'Εστρέ (César d'Estrées), φίλος και σύμβουλος του Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας και πρεσβευτής του στη Ρώμη, έχοντας δει τις υδρόγειους που ο Κορονέλλι κατασκεύασε για τον δούκα της Πάρμα, ήρθε σε επικοινωνία μαζί του και τον κάλεσε στο Παρίσι για να κατασκευάσει δύο υδρογείους για τον γάλλο βασιλιά.

Ο Κορονέλλι ταξίδεψε στο Παρίσι και παρέμεινε εκεί για δύο χρόνια κατασκευάζοντας τις υδρόγειες σφαίρες, με κάθε μια από αυτές να ξεκινά ως ξύλινα λυγισμένα δοκάρια τα οποία είχαν ύψος περίπου στα 10 πόδια (περίπου 3 μέτρα) και μήκος 4 ίντσες (10.16 εκατοστά). Το ξύλο καλύπτονταν από γύψο πάχους μιας ίντσας (2.5 εκατοστά), και κατόπιν καλύπτονταν με ένα στρώμα ενός σκληρού ακατέργαστου πανιού. Αυτό με τη σειρά του τυλίγονταν με ένα επιπλέον στρώμα από λεπτά υφάσματα υψηλής ποιότητας τα οποία αποτελούσαν και το κύριο υπόβαθρο για τις απεικοινίσεις της υδρογείου.[5]

Οι ολοκληρωμένες υδρόγειοι, έχουν διάμετρο 3 μέτρα και 84 εκατοστά, ζυγίζουν περίπου 2 τόνους η μια, και σήμερα εκθέτονται στην Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας στο Παρίσι.[6] Οι υδρόγειοι αναπαριστούν τις πιο πρόσφατες εξελίξεις και πληροφορίες σχετικά με τις εξερευνήσεις ανά τον κόσμο της εποχής του Κορονέλλι, ιδιαίτερα αυτές των γαλλικών εξερευνήσεων στη βόρεια Αμερική -με την Καλιφόρνια να απεικονίζεται ως νησί-, και συγκεκριμένα τις εξερευνήσεις του Ρενέ-Ρομπέρ Καβελιέ (René-Robert Cavelier).[7]

 
Λεπτομέρεια της Βόρειας Αμερικής στην επίγεια υδρόγειο του Κορονέλλι που έφτιαξε για τον Λουδοβίκο ΙΔ´ κατά τον 17ο αιώνα

Η λεπτομέρεια τους είναι αξιοσημείωτη[8] από το γεγονός ότι διαθέτουν πάνω από 600 επιγραφές και σημειώσεις στις αναπαραστάσεις τους, οι οποίες μπορούν να είναι και σχετικά μακροσκελείς, όπως το Mœurs des peuples du Chili (Έθιμα των λαών της Χιλής). Η δε ουράνια σφαίρα, αποτυπώνει τον ουρανό στην κατάσταση που βρισκόταν τη μέρα της γέννησης του Λουδοβίκου ΙΔ´, με τους αστερισμούς να απεικονίζονται με τις αντίστοιχες μυθολογικές μορφές του ζωδιακού κύκλου, και όλα τα στοιχεία μαζί με τους πλανήτες και τα άστρα να διαθέτουν διαφορετικές αποχρώσεις του γαλάζιου χρώματος. Επιπλέον, επτά από τα άστρα ονομάζονται αποκλειστικά στα Αραβικά, καθώς και υπάρχουν ενδείξεις για την πορεία των κομητών που ήταν γνωστοί κατά τον 17ο αιώνα.

Αρχική στέγαση Επεξεργασία

Αν και αρχικά σκοπός ήταν να διακοσμήσουν το παλάτι των Βερσαλλιών, παρέμειναν στο Παρίσι για να επιδειχθούν και να μελετηθούν. Εν τέλει κατέληξαν στο Μαρλύ-λε-Ρουά (Marly-le-Roi) το 1703, μια κοινότητα στο Ιλ-ντε-Φρανς της βορειοκεντρικής Γαλλίας, και έτσι κυρίως στη Γαλλία συμβαίνει να είναι γνωστές επίσης και ως οι Υδρόγειοι του Μαρλύ (Globes de Marly).[9]

Στο Σατό ντε Μαρλύ (Château de Marly) το οποίο ήταν μια από τις βασιλικές κατοικίες και χρησιμοποιήθηκε για τη φιλοξενία των υδρόγειων, αποτελούσαν αξιοθέατο για τους υψηλούς επισκέπτες, όπως την βασίλισσα Άννα της Μεγάλης Βρετανίας η οποία επισκέφτηκε την τοποθεσία στις 12 Αυγούστου του 1704.

Μετακινήσεις και εξαφάνιση Επεξεργασία

Περίπου μια δεκαετία αργότερα κατά το 1715 οι υδρόγειοι μετακινήθηκαν στο Παρίσι ώστε να αποθηκευτούν στο Λούβρο, στη βασιλική βιβλιοθήκη της Γαλλίας (η σημερινή Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας μετακινήθηκε σε νέα τοποθεσία εκτός Λούβρου το 1996). Εκεί στεγάστηκαν για αρκετά χρόνια χωρίς να εκθέτονται δημόσια -υπήρξε ένας σχεδιασμός για το 1731 αλλά δε συνέβη-, και αφότου έπειτα ολοκληρώθηκαν οι κατάλληλες διαρυθμίσεις στο χώρο έκθεσης τους παρουσιάστηκαν στο ευρύ κοινό το 1782.

Οι υδρόγειοι μετακινήθηκαν από τη βιβλιοθήκη του Λούβρου αρκετά αργότερα κατά το 1901, μετά από αλλαγές που έγιναν στη μεγάλη αίθουσα ανάγνωσης όπου στεγάζονταν. Το 1914 στάλθηκαν στο κάστρο των Βερσαλλιών για φύλαξη, αλλά με την γενικότερη αναταρχή του Α´ παγκοσμίου πολέμου ξεχάστηκαν και παραμελήθηκαν, μέχρι του σημείου όπου χάθηκαν και τα κλειδιά από τις κλειδαριές των κουτιών μέσα στα οποία φυλλάσονταν.

Ανακάλυψη Επεξεργασία

Ανακαλύφθηκαν ξανά το 1970 από τον χαρτογράφο Μισέλ Μορέλ (Michel Morel) μετά από έρευνες που έκανε με τη βοήθεια του προσωπικού της βιβλιοθήκης της Γαλλίας. Κατά το άνοιγμα των κουτιών, βρήκε τις υδρόγειους σε κακή κατάσταση, με ένα στρώμα παχιάς σκόνης που τις έδινε μια γκρίζα όψη, και το κάλυμμα με το οποίο είχαν τυλιχτεί για να προστατεύονται να έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό.

Ακολούθησε μια αποκατάσταση και συντήρηση για μια περίοδο 2 μηνών, με την συμβολή και των σωζόμενων σημειώσεων για τα τοπωνύμια και περιγραφές των υδρογείων που είχε συντάξει κατά τον 18ο αιώνα ένας από τους φύλακες του θυσαυροφυλακίου όπου βρίσκονταν την εποχή εκείνη, και έτσι κατέστη δυνατό να σωθούν χωρίς σημαντικές φθορές.

Από το 1976 και έπειτα ο Μορέλ ξεκίνησε μια εκστρατεία ενημέρωσης μέσω του συλλόγου Internationale des Amis de Coronelli (Διεθνείς φίλοι του Κορονέλλι),[10] ώστε να μη ξεχαστούν ξανά τα δημιουργήματα αυτά.

Προστασία και έκθεση Επεξεργασία

Κατόπιν εκτέθηκαν για μικρό χρονικό διάστημα στο εκθεσιακό Κέντρο Ζωρζ Πομπιντού του Παρισιού στις αρχές του 1980. Οι γαλλικές αρχές έδωσαν μεγάλη προσοχή στην ασφάλεια των υδρόγειων, κάτι που φάνηκε από το γεγονός ότι οι μετακινήσεις τους έγιναν και με συνοδεία του στρατού πέρα της αστυνομίας. Μετά την έκθεση τους εκεί, μεταφέρθηκαν για μικρό χρονικό διάστημα στο παλάτι των Βερσαλλιών, και κατόπιν μεταφέρθηκαν στην Πόλη των Επιστημών και της Βιομηχανίας (Cité des Science et de l'Industrie), το μεγαλύτερο επιστημονικό μουσείο στην Ευρώπη, στην περιοχή Πάρκο της Βιλέτ, όπου έγιναν το κεντρικό αντικείμενο διάφορων εκθέσεων.

Σήμερα στεγάζονται στην Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας. με τους κωδικούς Ge 499 (ουράνια)[11] και Ge 500 (επίγεια).[12]

Οι συγκεκριμένοι υδρόγειοι εκδόθηκαν σε γαλλικό γραμματόσημο του 2008.[13]

Άλλες υδρόγειοι Επεξεργασία

Ιταλία Επεξεργασία

 
Υδρόγειος του Κορονέλλι κατασκευής 1688 στο μουσείο της Φλωρεντίας

Δυο άλλες διάσημες υδρόγειοι του Κορονέλλι, με 1 μέτρο και 10 εκατοστά διάμετρο βρίσκονται στην Μαρκιανή βιβλιοθήκη στη γενέτειρα του τη Βενετία.

Επίσης άλλες δύο βρίσκονται στην βιβλιοθήκη Άνγκελο Μάι (Angelo Mai) του Μπέργκαμο. Αρχικά αγοράστηκαν από τη Βενετία τον 17ο αιώνα και μεταφέρθηκαν στη βιβλιοθήκη, αργότερα όμως κατά το 1797 με την έλευση των Ναπολεόντιων πολέμων, κρύφτηκαν ώστε να μη κατασχεθούν από τους Γάλλους, και επανεμφανίστηκαν το 1834 επιστρέφοντας και πάλι στη βιβλιοθήκη.

Επιπλέον, υπάρχουν και υδρόγειοι του Κορονέλλι οι οποίες φιλοξενούνται στην βιβλιοθήκη Κλασένζε (Classense) στην Ραβέννα, τη βιβλιοθήκη του αρχιερατικού πανεπιστημίου Αντονιάνουμ (Pontificia Università Antonianum) στην Πάντοβα, καθώς και στο μουσείο Γαλιλαίου στη Φλωρεντία.[14]

Παγκοσμίως Επεξεργασία

Επιπλέον βιβλιοθήκες και μουσεία ανά τον κόσμο[15][16][17] που φιλοξενούν υδρόγειους που κατασκεύασε ο Κορονέλλι βρίσκονται στην Εθνική βιβλιοθήκη της Αυστρίας και το Μουσείο Υδρόγειων (Globenmuseum) στη Βιέννη, στη βιβλιοθήκη της μονής Μέλκ (Stift Melk) στην πόλη Μελκ της Αυστρίας, καθώς και σε βιβλιοθήκες και ιδρύματα στο Τριρ της Γερμανίας, την Πράγα, Παρίσι, Λονδίνο και Ουάσινγκτον.[18] Άλλες 4 που χρονολογούνται από το 1688 βρίσκονται στο Τέξας των ΗΠΑ, στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Τέξας (Texas Tech University) στο Λούμποκ (Lubbock), καθώς και στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ (Αγγλικά)«The art and history of globes - britishlibrary.typepad.co.uk». 
  2. ↑ (Γαλλικά)“Le Hall des Globes: Exposition permanente des Globes de Coronelli à la BnF,” press release, (Paris: Bibliothèque nationale de France, 2006), 6-7.
  3. ↑ (Ιταλικά)Coronelli, Vincenzo (1693). Libro dei Globi. Venice. σελίδες v. 
  4. ↑ (Γαλλικά)Helen Wallis, « notice biographique de Coronelli », Amsterdam, 1969, p. 18.
  5. ↑ (Γαλλικά)Monique Pelletier, “Les Globes de Louis XIV: les Sources françaises de l’oeuvre de Coronelli,” Imago Mundi 34 (1982): 78.
  6. ↑ (Γαλλικά)Monique Pelletier, “Les Globes de Louis XIV: les Sources françaises de l’oeuvre de Coronelli,” Imago Mundi 34 (1982): 78.
  7. ↑ (Αγγλικά)Tucker, Gene Rhea (2008). «Coronelli’s Texan Mississippi: A Reinterpretation of the America Settentrionale of 1688». Terrae Incognitae 40: 82–101. 
  8. ↑ (Αγγλικά)«The accuracy of Vincenzo Coronelli's Celestial Globe - J.C. Eade - jstor.org». 
  9. ↑ (Γαλλικά)«A propos du globe terrestre du Marly, Michel Morel - jstor.org». 
  10. ↑ (Αγγλικά)«The International Coronelli Society for the Study of Globes». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2020. 
  11. ↑ (Γαλλικά)«Notice no FRBNF40771425 [archive], catalogue général de la BNF». 
  12. ↑ (Γαλλικά)«Notice no FRBNF40771426 [archive], catalogue général de la BNF». 
  13. ↑ (Αγγλικά) «PAINTINGS Scott #0 CORONELLI GLOBES BIRD INDIAN MAXIMUM CARD Stamp - Virgin Stamps». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2016. 
  14. ↑ (Ιταλικά)«Vincenzo Coronelli's Globes - http://catalogue.museogalileo.it».  Εξωτερικός σύνδεσμος στο |title= (βοήθεια)
  15. ↑ (Αγγλικά)«European celestial globe - sciencemuseum.org.uk». [νεκρός σύνδεσμος]
  16. ↑ (Αγγλικά)«Unusual Globes - imcos.org». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2013. 
  17. ↑ (Αγγλικά)«World Heritage Sites connected to 'Coronelli globes' - worldheritagesite.org». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2015. 
  18. ↑ (Αγγλικά)«Globes and Terrain Models - loc.gov». 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Ιταλική Επεξεργασία

  • Catalogo dei globi antichi conservati in Italia, a cura di Maria Luisa Bonelli, II [I globi di Vincenzo Coronelli], Leo S. Olschki, Firenze 1960.
  • Nicolangelo Scianna, Sfere di carta. Il Libro dei Globi di Vincenzo Coronelli, in: "Charta", n. 96, 2008, pp. 82-87.
  • Nicolangelo Scianna, Indagine sui grandi globi a stampa di Vincenzo Coronelli. Prima parte: Il globo terrestre, in: "Nuncius. Annali di Storia della Scienza" 13 (1998), fasc. 1, pp. 151-168.
  • Vincenzo Coronelli e l'"Imago mundi", a cura di Donatino Domini e Marica Milanesi, Longo Editore, Ravenna 1998.
  • Nicolangelo Scianna, Indagine sui grandi globi a stampa di Vincenzo Coronelli. Seconda parte: Il globo celeste, in: "Nuncius. Annali di Storia della Scienza" 15 (2000), fasc. 1, pp. 235-257.

Γαλλική Επεξεργασία

  • Charles Letort, Les grands globes de la Bibliothèque nationale, Paris, La Nature, 116, 21 août 1875, 177
  • Monique Pelletier, « Les Globes de Louis XIV à Beaubourg », dans Bulletin de la Bibliothèque nationale, 3, 1980, 142
  • Monique Pelletier, « Des globes pour le Roi-Soleil : Les origines des “globes de Marly” », dans Revue de la Bibliothèque Nationale, 2, 1981, 80-86
  • Monique Pelletier, « Les Globes de Marly, chefs-d'œuvre de Coronelli », dans Revue de la Bibliothèque nationale, 47, printemps 1993, 46-51
  • Michel Morel, Compte rendu sur la remise en état des globes dits de Marly, IGN, Saint-Mandé, 1980
  • Collectif, Cartes et Figures de la Terre, catalogue de l'exposition, Centre Georges-Pompidou et Centre de création industrielle, Paris, 1980, 479 p. ISBN 2-85850-058-4, 11-14
  • Coronelli, les globes de Louis XIV : La Terre et le Ciel par Vincenzo Coronelli, Bibliothèque nationale de France et Montparnasse Multimédia, Paris, 1999, CD-ROM + livret ISBN 2-7177-2093-6
  • Olivier Rolin, Une invitation au voyage avec des illustrations d'Érik Desmazières ; ouvrage commandité par la Bibliothèque nationale de France, Paris, 2005
  • Hélène Richard, Les Globes de Coronelli, Bibliothèque nationale de France et Seuil, Paris, 2006, 78 p. ISBN 2-7177-2372-4|2-02-088141-1
  • «Les Globes de Coronelli, vision d'un monde, vision d'un monarque », dans Le Dessous des cartes, prés. Jean-Christophe Victor, réal. Frédéric Ramade, prod. France Culture et Arte France, diff. octobre 2006 sur Arte
  • Catherine Hofmann et Hélène Richard (dir.), Les PGlobes de Louis XIV. Étude artistique, historique et matérielle, Paris, BnF, 2012 ISBN 978-2-7177-2493-6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Αγγλικά Επεξεργασία

Γαλλικά Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Υδρόγειοι_του_Κορονέλλι&oldid=9998999"