Φώτος Τζαβέλας

Σουλιώτης οπλαρχηγός

Ο Φώτος Τζαβέλας (Σούλι, 1770 - Κέρκυρα[1], 1809) ήταν Σουλιώτης οπλαρχηγός.

Φώτος Τζαβέλας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1770
Ήπειρος
Θάνατος4  Νοεμβρίου 1809
Κέρκυρα
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Αλβανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταστρατιωτικός
Οικογένεια
ΣύζυγοςΔέσπω Τζαβέλα
ΤέκναΚίτσος Τζαβέλας
Φωτεινή Τζαβέλα
Νικόλαος Τζαβέλας
Γιώργος Τζαβέλας
ΓονείςΛάμπρος Τζαβέλας και Μόσχω Τζαβέλα
ΑδέλφιαΖυγούρης Τζαβέλας
ΟικογένειαΤζαβελαίοι

Βιογραφία Επεξεργασία

Οι «Τζαβελαίοι» αλλιώς και «Τζαβελάτες»[2] ήταν γνωστή φάρα από την περιοχή του Σουλίου της Ηπείρου, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στους αγώνες των Σουλιωτών και κατά την επανάσταση του 1821[3]. Ο Φώτος Τζαβέλας ήταν πρωτότοκος γιος του Λάμπρου Τζαβέλα και της Μόσχως. Διαδέχθηκε τον πατέρα του στην ηγεσία των Σουλιωτών, μετά τη μάχη της Κιάφας και την ήττα του Αλή Πασά κατά την οποία ο Πασάς αναγκάσθηκε να ανταλλάξει τους ομήρους που κρατούσε από το 1792 με σημαντικούς Αρβανίτες που είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι από τους Σουλιώτες. Έτσι ελευθέρωσε και τον Φώτο που γύρισε στο Σούλι, και, μετά τον θάνατο του πατέρα του, τον εκλέξανε αρχηγό τους οι Σουλιώτες[4]. Παρά τη συνθηκολόγηση, ο Αλή Πασάς ξεκίνησε νέες επιθέσεις (1800 - 1803) εναντίον των Σουλιωτών. Τα γιουρούσια των Αρβανιτάδων του Αλή εναντίον των Σουλιωτών δεν έφεραν αποτέλεσμα, το καλοκαίρι του 1800.Γι' αυτό αποφάσισε ο Πασάς κι έφτιαξε πύργους στην γύρω από το Σούλι περιοχή, και πολιόρκησε, με το ασκέρι του, έτσι, τους Σουλιώτες.[5] Ο Φώτος Τζαβέλας διακρίθηκε στις μάχες αυτές για τον ηρωισμό του και το πνεύμα του ηγέτη[6] [7]. Αναδείχτηκε μεγάλος πολέμαρχος κι έδειξε τόση ανδρεία που οι Σουλιώτες ορκίζονταν «στο σπαθί του Φώτου». Τον Δεκέμβριο του 1803, ο Τουρκαλβανός άρχοντας καταλαμβάνει το Σούλι. Οι Σουλιώτες αναγκάζονται να διασκορπιστούν. Ο Φώτος Τζαβέλας κατέφυγε στην Πάργα κι έπειτα στην Κέρκυρα, τότε κομμάτι της Ιόνιου Πολιτείας υπό ρωσική και οθωμανική επικυριαρχία, όπου άλλωστε, είχαν προσφύγει πολλές σουλιώτικες φάρες.

Στην Κέρκυρα υπηρέτησε ως αξιωματικός στο στρατιωτικό σώμα που είχε δημιουργηθεί από τους Ρώσους, προκειμένου να προστατέψουν το νησί που τότε κατείχαν. Στο εν λόγω σώμα είχαν ενταχθεί κι άλλοι Σουλιώτες, πολλοί κλεφταρματολοί, ντόπιοι νησιώτες κι εθελοντές από την κυρίως Ήπειρο.

Το 1807 η Κέρκυρα καταλαμβάνεται από τους Γάλλους. Ο Φώτος Τζαβέλας ορίστηκε από τους Γάλλους χιλίαρχος του Συντάγματος τους. Απεβίωσε το 1809 από άγνωστη αιτία[1] και θάφτηκε στο μοναστήρι της Παναγίας της Πλατυτέρας, όπου σώζεται ο τάφος του μέχρι σήμερα. Ενόσω ζούσε, απέκτησε με τη γυναίκα του, Δέσπω, τέσσερις γιους, τον Νικόλα, τον Κίτσο, τον Ιωάννη ή Μπακατσέλο και τον Κωνσταντή, που έζησαν και πήρανε μέρος στην Επανάσταση. Επίσης είχε και μια κόρη την Φωτεινή, που παντρεύτηκε το 1828, τον Γενναίο Κολοκοτρώνη. [8]

Υποσημειώσεις Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 Γιώργος Καραμπελιάς, Συνωστισμένες στο Ζάλογγο. Οι Σουλιώτες, ο Αλή Πασάς και η αποδόμηση της Ιστορίας, Εναλλακτικές Εκδόσεις, β΄ έκδοση συμπληρωμένη, Αθήνα 2014, σελ. 129.
  2. Στασινόπουλος, σελ 307
  3. Στασινόπουλος, σελ 309
  4. Στασινόπουλος, σελ 310
  5. Στασινόπουλος, σελ 315
  6. Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 57, λήμμα Τζαβέλας (Φώτος), σελ. 147 - 148
  7. "Ιστορία του Σουλίου και Πάργας", Χ. Περραιβός, τόμος Α'
  8. Στασινόπουλος, σελ 316

Βιβλιογραφικές πηγές Επεξεργασία

  • Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 57, λήμμα Τζαβέλας (Φώτος)
  • "Ιστορία του Σουλίου και Πάργας", Χ. Περραιβός
  • Στασινόπουλος Χρήστος, Λεξικό της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, τόμος Δ, (2021,ειδική έκδοση για ΤΟ ΒΗΜΑ), Εκδόσεις Δεδεμάδη, Μάρτιος 1979