Χρονικό του Σαν Χουάν ντε λα Πένια
Το Χρονικό του Σαν Χουάν ντε λα Πένια (ισπανικά: Crónica de San Juan de la Peña ή Crónica pinatense) είναι ένα μεσαιωνικό ιστοριογραφικό χρονικό, γραμμένο με πρωτοβουλία του βασιλιά Πέτρου Δ´ της Αραγωνίας, το οποίο καλύπτει την ιστορία του βασιλείου της Αραγωνίας από τις ρίζες του ως κομητεία και αργότερα ως Στέμμα, μέχρι το θάνατο του Αλφόνσου Δ´ (το 1336). Στο προσχέδιο του, κατά το 1342, ήταν γραμμένο στα λατινικά από τον βασιλικό γραφιά Tomás de Canellas, επεκτείνοντας κάποια προηγούμενα μοναστηριακά χρονικά των βασιλιάδων της Αραγωνίας και της Ναβάρρας.[1]
 | |
| Γλώσσα | Μεσαιωνικά Λατινικά |
|---|---|
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Το κείμενο μας έρχεται σε τρία χειρόγραφα. Δύο από αυτά βρίσκονται στην Βιβλιοθήκη του Εσκοριάλ. Το πρώτο (με την σήμανση L-II.13) είναι από τα τέλη του 14ου αιώνα. Υπάρχει ένα άλλο από το 1470 (σήμανση. N-I-13) που ενσωματώνει προσθήκες του Martín de Larraya του 16ου αιώνα. Το τελευταίο, διαθέσιμο σε ψηφιακή έκδοση, χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης (κα. 2078).
Περιεχόμενο και δομή Επεξεργασία
Το Χρονικό του Σαν Χουάν ντε λα Πένια, είναι μια γενική ιστορία, γραμμένη από την άποψη των βασιλείων και των κομητειών του Στέμματος της Αραγωνίας και δείχνει μια παρόμοια προσέγγιση με αυτή των έργων της μεσαιωνικής ισπανο-λατινικής ιστοριογραφίας του Αλφόνσου Ι´. Ως εκ τούτου, το έργο αρχίζει με την μυθική πρώτη αποίκηση της ιβηρικής χερσονήσου μέσω του απόπλου του Θοβέλ, η οποία θεωρείται η προέλευση της γενεαλογίας των Ιβήρων. Στη συνέχεια, πραγματεύεται την ιστορία των βησιγότθων βασιλιάδων, και την απώλεια του βασιλείου τους την εποχή του βασιλιά Ροντρίγκο με την κατάκτηση του από τους Σαρακηνούς. Αυτό το πρώτο μέρος καταλαμβάνει τα κεφάλαια I έως IV και θεωρείται, σύμφωνα με το ίδιο Χρονικό, από τα πιο εκτενή χρονικά της Καστίλης: "segunt que las coronicas dizen mas largament, las de Castiella", στα οποία περιλαμβάνονται εκτός από αυτά του Αλφόνσου, το De rebus Hispaniae του Ροντρίγκο Χιμένεθ ντε Ράδα και το Chronicon mundi του Lucas de Tuy.
Το κεφάλαιο V είναι αφιερωμένο στην καταγραφή της ίδρυσης της Μονής του Σαν Χουάν ντε λα Πένια, και παρέχει πολύ σημαντικά στοιχεία για την ιστορία των απαρχών της μονής και του βασιλείου της Αραγωνίας. Από το σημείο αυτό, το κείμενο ακολουθεί μερικές χαμένες Καταγραφές του Σαν Χουάν ντε λα Πένια του 12ου αιώνα (Lasheras, 2003, σελ. 101 και 103), που περιέχουν τη γενεαλογία των κομητών της Αραγωνίας, των πρώτων βασιλιάδων της Ναβάρρας και το διαχωρισμό των δύο βασιλείων, με τον πρώτο βασιλιά της Αραγωνίας, τον Ραμίρο Α´. Όλα αυτά περιγράφονται μέσα στα κεφάλαια V και XVI.
Από το κεφάλαιο XXI μας εξιστορεί την ιστορία των βασιλιάδων Πέτρου Α´ και Αλφόνσου Α´ η Μαχητή με τις αντίστοιχες κατακτήσεις της Ουέσκας και της Σαραγόσας, μέχρι την διαθήκη του τελευταίου, στην οποία κληροδότησε το Βασίλειο στα στρατιωτικά τάγματα.
Τα κεφάλαια XXII μέχρι XXXII, και σύμφωνα με το χρονικό Gesta Comitum Barchinonensium, είναι αφιερωμένα στον οίκο των κομητών μέχρι την δυναστική ένωση μεταξύ του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου Δ΄ και της Πετρονίλας.
Τέλος, τα κεφάλαια XXXIII μέχρι το XXXIX αφορούν τα γεγονότα του Στέμματος της Αραγωνίας από τον Αλφόνσο Β´ μέχρι το θάνατο του Αλφόνσου Δ´ το 1336, γεγονός με το οποίο τελειώνει το Χρονικό.
Εκδόσεις Επεξεργασία
Υπάρχουν τρεις εκδόσεις του Χρονικού. Η πρώτη είναι γραμμένη στα λατινικά και χρονολογείται πριν από το 1359. Ήταν γραμμένη ακολουθώντας ένα προηγούμενο χρονικό, και στην οποία ο Tomás de Canellas, ένας γραμματέας του βασιλιά Πέτρου Δ´ του Τελετουργικού, πρόσθεσε τη μετέπειτα ιστορία της ένωσης της Αραγωνίας με την Καταλωνία. Το έργο συνθέτει την ιστορία ως το επίσημο χρονικό της βασιλικής δυναστείας. Από αυτή τη λατινική έκδοση προέρχεται μια άλλη έκδοση στα μεσαιωνικά αραγωνικά[2] και άλλη μία στα καταλανικά, και οι δύο χρονολογούνται μεταξύ των ετών 1369 και 1372. Η αραγωνική έκδοση δημοσιεύτηκε το 1876 από τον Tomás Ximénez Embún σε μια κριτική έκδοση.[3] Το 1961 ο ιστορικός Antonio Ubieto επεξεργάστηκε κριτικά τη λατινική έκδοση[4] και ο Amadeu J. Soberanas την καταλανική.[5] Ο Carmen Orcástegui δημοσίευσε το 1986 μια νέα κριτική έκδοση του κειμένου στα αραγωνικά.[6]
Πηγές Επεξεργασία
Οι πηγές του Χρονικού του Σαν Χουάν ντε λα Πένια βρίσκονται σε ένα παλιό χρονικό της ομώνυμης μονής, που περιείχε τη χρονογραφία και θέματα γενεαλογικής φύσης, και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τους παλιούς κόμητες της Αραγωνίας και τους πρώτους βασιλιάδες της Παμπλόνα. Για τις μεταγενέστερες ημερομηνίες, μετά από τη δυναστική ένωση μεταξύ της Πετρονίλας της Αραγωνίας και του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου Δ΄ της Βαρκελώνης, χρησιμοποιείται το Αραγωνικό Χρονικό των κρατών της χερσονήσου (ονομάζεται επίσης και Ναβάρρο-αραγωνικό Χρονικό του 1305), και το χρονικό Gesta comitum Barchinonensium, εκτός από το σημαντικό λατινικό έργο του Ροντρίγκο Χιμένεθ ντε Ράδα, De rebus Hispaniae, που αποτελεί με την σειρά του κύρια πηγή του χρονικού Estoria de España του Αλφόνσου Ι´ του Σοφού.
Υπέρβαση Επεξεργασία
Θεωρείται ως ένα από τα πιο σχετικά κείμενα με την ιστορία του Στέμματος της Αραγωνίας. Μεγάλη σημασία έχει το γεγονός ότι συλλέγει πεζογραφήματα αφηγηματικών τραγουδιών ηρωικών πράξεων (Chansons de geste), μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το Τραγούδι της Καμπάνας της Ουέσκας ("Cantar de la campana de Huesca", βλ. το ανακατασκευασμένο κείμενο). Είναι επίσης ενδιαφέρον ως πηγή τεκμηρίωσης για πληροφορίες που σχετίζονται με το μοναστήρι του Σαν Χουάν ντε λα Πένια.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Antonio Pérez Lasheras, Η λογοτεχνία του βασιλείου της Αραγωνίας, μέχρι τον 16ο αιώνα, Σαραγόσα, Ibercaja-institución Fernando el Católico (στ. Biblioteca Aragonesa de Cultura), 2003, σελ. 103. ISBN 84-8324-149-8.
- ↑ «Ψηφιακή επανέκδοση του Χρονικού του Σαν Χουάν ντε λα Πένια (αραγωνική έκδοση). Χειρόγραφο 2078 της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ισπανίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Ψηφιακή έκδοση από τον Tomás Ximénez de Embún (Σαραγόσα, Εκτύπωση για το Άσυλο, 1876).
- ↑ Ubieto Arteta (επιμ.), Χρονικό του Σαν Χουάν ντε λα Πένια: λατινική έκδοση και ευρετήρια, Βαλένθια, Caja de Ahorros y Monte de Piedad de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1961 (Μεσαιωνικά Κείμενα, 4). Κάρτα καταλόγου των εργασιών στην εθνική βιβλιοθήκη.
- ↑ Amadeu J. Soberanas Lleó (επιμ.), Crònica general de Pere el Cerimoniós, dita comunament Crònica de Sant Joan de la Penya, Βαρκελώνη, Alpha, 1961.
- ↑ Orcástegui Gros (επιμ.), Χρονικό του Σαν Χουάν ντε λα Πένια: αραγωνική έκδοση. Ίδρυμα "Fernando el Católico", Σαραγόσα, 1986.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- PÉREZ LASHERAS, Antonio, La literatura del reino de Aragón hasta el siglo XVI, Σαραγόσα, Ibercaja-Institución Fernando el Católico (col. Biblioteca Aragonesa de Cultura), 2003, σελ. 103. ISBN 84-8324-149-8.
- UBIETO ARTETA, Antonio, Historia de Aragón. Literatura medieval I, Σαραγόσα, Anubar, 1982. ISBN 84-7013-186-9.
- XIMÉNEZ DE EMBÚN, Tomás, «Estudio preliminar» a su ed. de la [Crónica de San Juan de la Peña], Σαραγόσα, Imprenta del Hospicio, 1876. pp. V-XXI. Edición en la versión aragonesa y latina.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Tomás Ximénez de Embún (εκδ. lit.), Crónica de San Juan de la Peña (αραγωνική έκδοση), Σαραγόσα, Imprenta del Hospicio, 1876. Από τον ίδιο εκδότη η λατινική έκδοση.
- Carmen Orcástegui Gros (εκδ. lit.), Crónica de San Juan de la Peña (αραγωνική έκδοση), στο Cuadernos de Historia Jerónimo Zurita, 51-52, Σαραγόσα, Ίδρυμα «Fernando el Católico», 1985, σελ. 419-569.
- Ψηφιακή επανέκδοση του Χειρόγραφου 2078 της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ισπανίας: Χρονικό του Σαν Χουάν ντε λα Πένια στην αραγωνική έκδοση. Αρχειοθετήθηκε 2007-10-12 στο Wayback Machine.
- Crónica Pinatense (Voz de la Gran Enciclopedia Aragonesa) Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine.
- En defensa del Olivar de Chamartín: Sobre la historiografía catalana y de la Corona de Aragón: El caso de la mal llamada crónica de San Juan de la Peña.