Ωκεανός των Καταιγίδων
Ο Ωκεανός των Καταιγίδων (λατινική και διεθνής επιστημονική ονομασία Oceanus Procellarum) είναι μία τεράστια σεληνιακή θάλασσα στη δυτική πλευρά και έως το χείλος της ορατής από τη Γη όψεως της Σελήνης. Είναι η μοναδική «θάλασσα» της Σελήνης που αποκαλείται «Ωκεανός» και ο λόγος είναι οι διαστάσεις της: ο Ωκεανός των Καταιγίδων είναι η μεγαλύτερη από όλες τις σεληνιακές θάλασσες, εκτεινόμενη για περισσότερα από 2.500 χιλιόμετρα στην κατεύθυνση βορράς-νότος (μία μέση διάμετρος είναι 2.592 χλμ.) και με εμβαδό στα 4 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Το κέντρο του Ωκεανού βρίσκεται σε σεληνογραφικές συντεταγμένες πλάτος 18,4° Βόρειο και μήκος 57,4° Δυτικό. Εξαιτίας των μεγάλων του διαστάσεων, ωστόσο, εκτείνεται και στο νότιο ημισφαίριο της Σελήνης, δηλαδή διασχίζεται από τον σεληνιακό ισημερινό.
Χαρακτηριστικά Επεξεργασία
Ο Ωκεανός των Καταιγίδων σχηματίστηκε, όπως όλες οι σεληνιακές θάλασσες από αρχαίες εκροές βασαλτικής λάβας που κάλυψαν την περιοχή ως ένα παχύ και σχεδόν επίπεδο στρώμα που στερεοποιήθηκε όταν ψύχθηκε. Ωστόσο, αντίθετα με τις άλλες σεληνιακές θάλασσες, ο Ωκεανός των Καταιγίδων μπορεί να μην περιέχεται μέσα σε μία καλώς καθορισμένη μοναδική λεκάνη-κρατήρα που προήλθε από την πρόσκρουση κάποιου πρωτοπλανήτη ή αστεροειδούς.
Στην περιφέρεια του Ωκεανού βρίσκονται «κόλποι» και μικρότερες θάλασσες, όπως η Θάλασσα των Νεφών και η Θάλασσα της Υγρασίας στα νότια. Προς τα βορειοανατολικά, ο Ωκεανός των Καταιγίδων διαχωρίζεται από τη Θάλασσα των Βροχών από τα Καρπάθια Όρη. Στο βορειοδυτικό του άκρο βρίσκεται ο διαμέτρου 32 χλμ. κρατήρας Αρίσταρχος, που θεωρείται ως ο φωτεινότερος από τους σχηματισμούς της ορατής από τη Γη σεληνιακής επιφάνειας,[1] με φωτεινές ακτίνες να διαγράφονται στο έδαφος ξεκινώντας από αυτόν. Ο μεγαλύτερος, επίσης «ακτινοβόλος», κρατήρας Κοπέρνικος κείται στο ανατολικό χείλος του Ωκεανού. Στο βόρειο χείλος του Ωκεανού βρίσκεται ο Κόλπος της Δρόσου (Sinus Roris).
Προέλευση Επεξεργασία
Αρκετές διαφορετικές υποθέσεις έχουν προταθεί για την προέλευση του Ωκεανού των Καταιγίδων και τη σχετιζόμενη με αυτόν ασυμμετρία μεταξύ της ορατής και της αόρατης από τη Γη πλευράς της Σελήνης. Μία από τις ελκυστικότερες είναι ότι ο Ωκεανός υπήρξε αποτέλεσμα μιας πανάρχαιας γιγαντιαίας συγκρούσεως στην ορατή πλευρά, που άφησε κρατήρα-λεκάνη με διάμετρο εκτιμώμενη σε περισσότερα από 3.000 χλμ. Το γεγονός αυτό συνέβη όταν μόλις είχε αρχίσει να διαμορφώνεται ο στερεός φλοιός της Σελήνης από τον ωκεανό μάγματος που κάλυπτε ολόκληρη την επιφάνειά της. Η σύγκρουση εκτίναξε από 5 ως 30 χλμ. υλικού του φλοιού στην πίσω πλευρά της Σελήνης, σχηματίζοντας τα υψίπεδα που κυριαρχούν σε αυτή. Αν αυτό ισχύει, τότε όλες οι σχετικές με τη σύγκρουση δομές, όπως το τοίχωμα του κρατήρα, η κεντρική του κορυφή, κλπ., θα πρέπει να έχουν καταστραφεί από μεταγενέστερες συγκρούσεις και ηφαιστειακή δραστηριότητα. Η υπόθεση αυτή υποστηρίζεται από τη συγκέντρωση ασύμβατων μεταξύ τους στοιχείων της ύλης (KREEP) και την ύπαρξη πτωχού σε ασβέστιο πυρόξενου γύρω από τον Ωκεανό των Καταιγίδων.[2][3]
Μία άλλη υπόθεση είναι η ανισομερής θέρμανση από τριβές εξαιτίας παλιρροϊκών δυνάμεων από τη Γη κατά τη διάρκεια του σχηματισμού της Σελήνης[2]. Μία τρίτη, πιο ευφάνταστη υπόθεση είναι ότι κατά την τεράστια σύγκρουση που δημιούργησε την ίδια τη Σελήνη, δημιουργήθηκε και ένας άλλος, μικρότερος (πιθανώς 1.200 χλμ. σε διάμετρο) δορυφόρος της Γης από τα συντρίμματα. Μετά από λίγες δεκάδες εκατομμύρια έτη, αυτός ο μικρότερος δορυφόρος συγκρούστηκε με τη Σελήνη και εξαιτίας της πολύ μικρής ταχύτητας κρούσεως απλώς η ύλη του συσσωρεύθηκε στη μία πλευρά της, τη σημερινή αόρατη από τη Γη πλευρά.[4]
Εξερεύνηση Επεξεργασία
Τα αυτόματα, μη επανδρωμένα διαστημικά σκάφη Λούνα 9, Λούνα 13, Surveyor 1 και Surveyor 3 προσεδαφίσθηκαν στον Ωκεανό των Καταιγίδων. Η επανδρωμένη αποστολή Απόλλων 12 προσεληνώθηκε επίσης στον Ωκεανό των Καταιγίδων, στις 19 Νοεμβρίου 1969, με τους αστροναύτες Πητ Κόνραντ και Άλαν Μπην. Η τοποθεσία στην οποία προσεδαφίσθηκαν απέχει μόλις 300 μέτρα από αυτή του Surveyor 3.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ DK Space Encyclopedia: The Near Side of the Moon
- ↑ 2,0 2,1 doi:10.1038/NGEO1614
- ↑ doi:10.1007/s11038-007-9225-8
- ↑ doi:10.1038/nature10289