Ωρίων (μυθολογία)

Ο Ωρίων (Ωρίωνας) ήταν ο πιο διάσημος κυνηγός στην ελληνική μυθολογία. Στην Ιλιάδα του Ομήρου, ο Ωρίων περιγράφεται ως αστερισμός

Ωρίων
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ωρίων (Αρχαία Ελληνικά)
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Σίδη
Σύντροφος	Μερόπη Ηώς Άρτεμις Αερώ
Τέκνα	Menippe Metioche
Γονείς	Υριέας
Αδέλφια	Candiope
Σχετικά πολυμέσα

Σύμφωνα με τη μυθολογία

Μια φορά, όπως το συνήθιζαν οι θεοί του Ολύμπου, ο Δίας και ο Ποσειδώνας πήγαν ένα περίπατο στη γη μεταμφιεσμένοι σε ανθρώπους. Περνώντας από τη Βοιωτία δέχθηκαν τη θερμή φιλοξενία του Υριέα, του «επώνυμου ήρωα» της πόλεως Υρίης. Εκείνη την εποχή όμως ο Υριέας ήταν σε πολύ μεγάλη ηλικία και χήρος χωρίς παιδιά. Εξομολογήθηκε στους φιλοξενούμενους τον καημό του για τη μεγάλη μοναξιά του και πόσο θα ήθελε να είχε ένα παιδί. Αφού οι δύο θεοί είχαν φύγει, το άλλο πρωί ο Υριέας βρήκε στο κατώφλι του σπιτιού του ένα βρέφος: ήταν ο μικρός Ωρίων, ένα δώρο από τους θεούς για τη φιλοξενία που τους είχε προσφέρει. Για τον λόγο αυτό ο Ωρίων αναφέρεται άλλοτε ως γιος του Υριέα και άλλοτε ως γιος του Ποσειδώνα, μάλιστα ήταν καρπός της σχέσης του θεού με την Ευρυάλη, κόρη του βασιλιά Μίνωα. Λέγεται ακόμα ότι είχε πάρει από τον πατέρα του, θεό της θάλασσας, το χάρισμα να μπορεί να βαδίζει πάνω στη θάλασσα.

«Τοπίο με τον τυφλό Ωρίωνα να αναζητά τον ήλιο». Ζωγραφικός πίνακας του Nicolas Poussin (1658)

Ο Ωρίωνας μεγάλωσε και έγινε «ανήρ εξόχου ρώμης και καλλονής, και δεξιώτατος κυνηγός». Εκτός από πολύ δυνατός και όμορφος, φαίνεται ότι ήταν πολύ ψηλός στο ανάστημα, κάτι που συνδέεται και με τον ομώνυμο αστερισμό. Συνόδευε τη θεά του κυνηγιού, την Άρτεμη, στα κυνήγια της. Κάποτε ο Ωρίων φιλοξενήθηκε στη Χίο από τον εκεί βασιλιά Οινοπίωνα (κατά μία εκδοχή και ο Ωρίων ήταν Χιώτης). Συμπεριφέρθηκε όμως απερίσκεπτα, καθώς ερωτεύθηκε τρελά την κόρη του βασιλιά, τη Μερόπη. Τότε ο Οινοπίων του έδωσε να πιεί ένα ποτό που τον τύφλωσε και μετά τον πέταξε στη θάλασσα. Εκεί τον περιμάζεψε ο θεός Ήφαιστος και τον οδήγησε στον Απόλλωνα, τον θεό του φωτός, που του ξανάδωσε την όρασή του.

Σχετικά με το τέλος του Ωρίωνος

Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές παραδόσεις. Σύμφωνα την κυρίαρχη παράδοση, πέθανε στη Δήλο (γνωστή τότε ως Ορτυγία) από δάγκωμα σκορπιού, που τον έστειλε είτε η Άρτεμις επειδή είχε φύγει από κοντά της ως ερωτευμένος με την Ηώ (Οδύσσεια, ε 121 κ.ε., λ 310), είτε ο Απόλλων για να μη δημιουργηθεί ερωτική σχέση του Ωρίωνα με την Άρτεμη (αδελφή του Απόλλωνα), είτε τέλος η ίδια η Γη τιμωρώντας τον για την καυχησιολογία του δηλαδή ότι κανένα ζώο δεν ξέφευγε από τα βέλη του. Για τον λόγο αυτό, όταν μετά τον θάνατό του ο Ωρίων «καταστερίσθηκε», μετατράπηκε δηλαδή σε αστερισμό, βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά της Ουράνιας Σφαίρας από τον αστερισμό Σκορπιό. Στη Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου (Α΄ 4, 3) αναφέρεται ότι η Άρτεμις σκότωσε τον Ωρίωνα επειδή αυτός ατίμασε την Ώπιν, μία από τις ακολούθους της, ή απλώς επειδή προκάλεσε την Άρτεμη σε αγώνα δισκοβολίας.

Η Άρτεμις πάνω από το πτώμα του Ωρίωνα πριν αυτό μεταφερθεί στον ουρανό. Ζωγραφικός πίνακας του Seiter (1685)

Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου

Α΄ 4, 3 - Α 4,5

Α 4,3 Ὠρίωνα δὲ Ἄρτεμις ἀπέκτεινεν ἐν Δήλῳ. τοῦτον γηγενῆ λέγουσιν ὑπερμεγέθη τὸ σῶμα• Φερεκύδης δὲ αὐτὸν Ποσειδῶνος καὶ Εὐρυάλης λέγει. ....
Α 4,5 ὁ δ᾽ Ὠρίων, ὡς μὲν ἔνιοι λέγουσιν, ἀνῃρέθη δισκεύειν Ἄρτεμιν προκαλούμενος, ὡς δέ τινες, βιαζόμενος Ὦπιν μίαν τῶν ἐξ Ὑπερβορέων παραγενομένων παρθένων ὑπ᾽ Ἀρτέμιδος ἐτοξεύθη.

Α-4.3. Και η Άρτεμις σκότωσε τον Ωρίωνα στη Δήλο. Γι' αυτό λένε πως ήταν γιγαντόσωμος και πως γεννήθηκε από τη Γη. Ο Φερεκύδης λέει, ότι ήταν γιος του Ποσειδώνος και της Εὐρυάλης........
Α-4.5.Ο Ωρίων όπως λένε μερικοί σκοτώθηκε γιατί προκάλεσε την Αρτέμιδα σε Αγώνα Δίσκου. Άλλοι πάλι λένε ότι τοξεύτηκε από την Αρτέμιδα γιατί επιχείρησε να βιάσει την Ὠπιν μια από τις παρθένες που είχαν έρθει από τους Υπερβορείους

Στην παράδοση που υιοθετεί ο λυρικός ποιητής Πίνδαρος, ο Ωρίων είδε κάποτε την Πληιόνη με τις κόρες της, τις Πλειάδες, και τις κατεδίωξε επί πέντε ολόκληρα χρόνια, μέχρι που ο Δίας τις καταστέρισε μαζί με τον Ωρίωνα και τον σκύλο του. Στην Οδύσσεια (λ 572-575) αναφέρεται ότι ο Οδυσσέας είδε τον Ωρίωνα στο ταξίδι του στον Κάτω Κόσμο να σαλαγάει θηρία, υποδηλώνοντας ότι ούτε μετά τον θάνατό του έπαψε να αγαπά το κυνήγι: «Έπειτα τον Ωρίωνα εκεί είδα τον πελώριο / που σαλαγούσε τα θεριά στ' ασφοδελό λιβάδι, / όσα στ' απάτητα βουνά τα 'χε σκοτώσει ο ίδιος, / κι ένα ματσούκι χάλκινο πάντα άσπαστο βαστούσε.» (Ομήρου Οδύσσεια, αρχαίον κείμενον - έμμετρος μετάφρασις Ζησίμου Σίδερη, εκδ. οίκος Ιωάννου & Π. Ζαχαροπούλου, Αθήναι 1939)

Πηγές

• Κρουσίου: Λεξικόν Ομηρικόν, διασκευή από την 6η γερμανική έκδ. υπό Ι. Πανταζίδου, έκδοση «Βιβλιεκδοτικά καταστήματα Αναστασίου Δ. Φέξη», Αθήνα 1901
• Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969, σελ. 708