Εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων (Μόσχα)
Οι Πατριαρχικές Αίθουσες και η Εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων (ρωσικά: церковь Двенадцати Апостолов) είναι μικρός καθεδρικός ναός στο Κρεμλίνου της Μόσχας, που παραγγέλθηκε από τον Πατριάρχη Νίκωνα ως μέρος της μεγαλοπρεπούς κατοικίας του το 1653 και αφιερώθηκε στον Απόστολο Φίλιππο τρία χρόνια αργότερα. Σήμερα αποτελεί μέρος των Μουσείων του Κρεμλίνου της Μόσχας.
| Εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων στη Μόσχα | |
|---|---|
| Патриаршие палаты и церковь Двенадцати апостолов | |
 | |
 | |
| Είδος | ορθόδοξη εκκλησία |
| Αρχιτεκτονική | Ρωσική αρχιτεκτονική |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 55°45′5″N 37°37′3″E |
| Θρήσκευμα | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Επαρχία της Μόσχας |
| Διοικητική υπαγωγή | Tverskoy District |
| Χώρα | Ρωσία |
| Έναρξη κατασκευής | 1656 |
| Ολοκλήρωση | 1653 |
| Προστασία | μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στη Ρωσία[1] |
| Ιστότοπος | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η εκκλησία είναι σχεδόν εξίσου σημαντική με τους γειτονικούς μεγάλους καθεδρικούς ναούς του 15ου αι., λόγω της τοποθέτησής της σε ένα ψηλό βάθρο, που διαπερνάται από δύο μεγάλες καμάρες, που επιτρέπουν το πέρασμα από την πλατεία του καθεδρικού ναού στην αυλή του πατριάρχη. Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι διακοσμημένοι με δύο ζώνες με κίονες και αψίδες, που αναφέρονται τόσο στους γειτονικούς καθεδρικούς ναούς της πλατείας του καθεδρικού ναού, όσο και στις μεγάλες εκκλησίες της σχολής Βλαντίμιρ-Σούζνταλ του 12ου αι., που ήταν η έμπνευσή τους. Το αυστηρό περίγραμμα των πέντε κρανοφόρων τρούλων, σύμφωνα με τα συντηρητικά αρχιτεκτονικά γούστα του Νίκωνα, χρησιμεύει για να τονίσει τη βυζαντινή καταγωγή της εκκλησίας.
Ιστορία Επεξεργασία
Πρώιμες Εποχές Επεξεργασία
Ενώ οι εγκαταστάσεις του Μοσχοβίτη μητροπολίτη υπήρχαν στο Κρεμλίνο από τον 14ο αι., ο Πατριάρχης Νίκων, ο οποίος φιλοδοξούσε να ανταγωνιστεί τον Τσάρο σε εξουσία και μεγαλοπρέπεια, τις αντικατέστησε με μια πολύ πιο φιλόδοξη κατοικία, με επίκεντρο έναν ευρύχωρο θάλαμο με τη μορφή του σταυρού, που κάποτε χρησιμοποιήθηκε ως αίθουσα δεξιώσεων, αλλά τώρα λειτουργεί ως μουσείο εφαρμοσμένων τεχνών, ξεκινώντας από τον πρώτο Μητροπολίτη Πέτρο, που εγκαταστάθηκε στη Μόσχα (αρχές 14ου αι.). Κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας τους, τα κτίρια της μητροπολιτικής και στη συνέχεια της πατριαρχικής αυλής έχουν υποστεί πολλές αλλαγές.
Ο πρώτος πέτρινος θάλαμος στην ιδιοκτησία κτίστηκε το 1450, υπό τον Ιωνά της Μόσχας, και την ίδια εποχή ανεγέρθηκε η Εκκλησία της Απόθεσης του Ιματίου της Θεοτόκου, που έγινε η οικιακή εκκλησία των μητροπολιτών της Μόσχας. Μετά την πυρκαγιά της Μόσχας το 1473, η αυλή κάηκε και το 1484-1485 (ήδη υπό τον Γερόντιο της Μόσχας) η εκκλησία και οι αίθουσες ξανακτίστηκαν. Ωστόσο, μετά την πυρκαγιά του 1493, το συγκρότημα ξανακτίστηκε ξανά. Στα χρόνια 1566–1568, στην ανατολική πλευρά, προστέθηκε στα μέγαρα η εκκλησία των θαυματουργών Σολοβέτσκι, η βάση της οποίας χρησιμοποιήθηκε ως κύρια δίοδος προς την αυλή της ιδοκτησίας. Με την ίδρυση το 1589 του Πατριαρχείου Μόσχας, η μητροπολιτική αυλή γίνεται πατριαρχική. Στην πρώτη Μόσχα το 1597, το συγκρότημα ανακαινίστηκε από τον Πατριάρχη Ιώβ της Μόσχας, οι θάλαμοι ανακατασκευάστηκαν επιμελώς, διατηρώντας παράλληλα τη σύνθεση των κατοικιών των παραδοσιακών για τη Ρωσία (δύο κατοικίες στις πλευρές του θόλου). Ταυτόχρονα, μια άλλη εκκλησία ανεγέρθηκε από το βόρειο τμήμα της αυλής των Τριών Αγίων της Μόσχας: Πέτρου, Αλεξίου και Ιωνά. Συνδέθηκε με τους θαλάμους με δίοδο στο κάτω μέρος του υπογείου. Έτσι, η δομή της αυλής περιλάμβανε τρεις οικιακές εκκλησίες. [2]
Το 1652-1656 τα παλαιά κτίρια, συμπεριλαμβανομένης της εκκλησίας των θαυματουργών Σολοβέτσκυ, κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους κτίστηκαν νέοι τριώροφοι θάλαμοι και μια οικιακή εκκλησία, τα οποία καθαγιάστηκαν το 1656 στο όνομα του Αποστόλου Φιλίππου και Μητροπολίτη Φιλίππου. Οι στέγες και οι σταυροί του ναού καλύφθηκαν με χάλκινα φύλλα και επιχρυσώθηκαν (επιχρυσωμένοι κρομμυόσχημοι τρούλοι διατηρήθηκαν μέχρι τα μέσα του 19ου αι.). Ο Θάλαμος του Σταυρού ξανακτίστηκε και η περιοχή έφτασε τα 280 μέτρα.
Οι Αίθουσες δεν ήταν κατώτερες σε μέγεθος και πολυτέλεια από το βασιλικό παλάτι Tέρεμ. Εκεί βρισκόταν το πλουσιότερο πατριαρχικό σκευοφυλάκιο. Με τον εντυπωσιακό του χώρο, δεν διέθετε κεντρικό στήριγμα (το δωμάτιο έφραζε από κλειστή αψίδα επάνω σε ξυλότυπο), κάτι που αποτελούσε καινοτομία στην αρχιτεκτονική. Σύντομα, κατά τη διάρκεια της δίκης του Νίκωνα, οι Πατριαρχικές Αίθουσες αναφέρθηκαν ως παράδειγμα υπερηφάνειάς του.
Οι θάλαμοι ξανακτίστηκαν μετά τον Νίκωνα. Μέχρι το 1673, τοποθετήθηκε μία από τις αψίδες κάτω από την εκκλησία του Αποστόλου Φιλίππου και το 1680–1681 (υπό τον Πατριάρχη Ιωακείμ) ξανακτίστηκε και καθαγιάστηκε προς τιμή των Δώδεκα Αποστόλων. Εδώ οι πατριάρχες τελούσαν ακολουθίες, εκτός από τις Άγιες Εορτές, όταν τελούνταν ακολουθίες στον Καθεδρικό Ναό της Κοιμήσεως. Το 1691 (υπό τον Πατριάρχη Αδριανό) κτίστηκε ένας νέος όροφος επάνω από τους θαλάμους, από τον οποίο σώθηκε η λεγόμενη Σκηνή Πετρόβσκυ. [3]
Συνοδική εποχή Επεξεργασία
Μετά την κατάργηση του πατριαρχείου το 1721, στους θαλάμους βρισκόταν το Συνοδικό Γραφείο της Μόσχας. Υπό την ηγεσία του αρχιτέκτονα Iβάν Ζαρούντνυ, η Εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων χωρίστηκε σε δύο ορόφους και η Πατριαρχική βιβλιοθήκη τοποθετήθηκε στο επάνω επίπεδο.
Το 1722-1724, τα παράθυρα του Θαλάμου του Σ επανασχεδιάστηκαν. Το 1748, εξετάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ντμίτρυ Ουκτόμσκυ, ο οποίος είδε τα παλαιά σχήματα των ρωγμών στους τοίχους και τις καμάρες. Μετά από πρότασή του, τα μάζεψαν και τα γέμισαν με μπάζα και αλάβαστρο. Ταυτόχρονα κατασκευάστηκε μια νέα ζωγραφιστή σόμπα.
Στη δεκαετία του 1760, η Εκκλησία των Τριών Αγίων κατέρρευσε, στη συνέχεια, στις αρχές της δεκαετίας του 1780, ανακαλύφθηκαν νέες ρωγμές από τις επάνω σκηνές στους θόλους του Θαλάμου Mιροβάρναγια. Το 1782 οι σκηνές αποσυναρμολογήθηκαν και οι ρωγμές της οροφής και άλλες ζημιές επισκευάστηκαν από τον Ιβάν Γιακόβλεφ.
Το 1790 σχεδιάστηκε να αποσυναρμολογηθεί και να ανοικοδομηθεί ο παλαιός θόλος επάνω από τον Θάλαμο Mιροβάρναγια, τόσο οι εξωτερικοί τοίχοι κατά μήκος του κάτω ορόφου, όσο και κενά για σκάλες στις γωνίες του κάτω ορόφου. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1794. Παράλληλα διατηρήθηκε το μέγεθος του θαλάμου και ο αριθμός των παραθύρων. Πιστεύεται ότι ο θόλος διατήρησε επίσης το σχήμα του.
Σημερινή εποχή Επεξεργασία
Το 1929 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης και το 1929 και μεταφέρθηκαν στην εκκλησία το τέμπλο του 17ου αι. από τον κατεστραμμένο Καθεδρικό Ναό της Μονής Αναλήψεως. Κατά την αναστήλωση άνοιξαν δύο περάσματα, που βρίσκονται κάτω από την εκκλησία. Η πρώτη μόνιμη έκθεση άνοιξε το 1967, η σύγχρονη έκθεση λειτουργεί από τον Μάιο του 1987.
Χαρακτηριστικά Επεξεργασία
Επί του παρόντος, οι Πατριαρχικές Αίθουσες είναι ένα διώροφο κτίριο (σε ένα μέρος σώζεται το υπόλοιπο του τέταρτου ορόφου: η σκηνή του Πέτρου), με πρόσοψη στα νότια, στην πλατεία του καθεδρικού ναού. Η δομή του κτιρίου περιλαμβάνει τον πεντάτρουλο ναό των Δώδεκα Αποστόλων με παράθυρα με διπλά τζάμια. Κάτω από την εκκλησία υπάρχουν δύο αψίδες. Στη βόρεια πρόσοψη προσαρτάται στοά με πεσσούς.
Στο ισόγειο του κτιρίου υπήρχαν οικιακές υπηρεσίες και πατριαρχικά τάγματα, στον δεύτερο όροφο υπήρχαν οι αίθουσες: η κύρια είσοδος στο Kρεστοβάγια, το κυλικείο, ο χώρος των υπαλλήλων, η κύρια είσοδος, η τραπεζαρία και η εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων. Στον τρίτο όροφο ήταν οι ιδιωτικές αίθουσες του πατριάρχη και η οικιακή εκκλησία του Αποστόλου Φιλίππου.
Ο αρχιτεκτονικός διάκοσμος του κτιρίου περιλαμβάνει παραστάδες στις καμάρες διέλευσης, αετώματα σε σχήμα καρίνας στα παράθυρα του πρώτου ορόφου και τη ζώνη αψίδων του δεύτερου και του τρίτου ορόφου. Ο δεύτερος όροφος χωρίζεται από τον πρώτο με ένα έντονα προεξέχον γείσο, χαρακτηριστικό για την αρχιτεκτονική του 17ου αι. Υπάρχει η λευκή πέτρινη πύλη της εκκλησίας στον δεύτερο όροφο προς την κάποτε παράκαμψη-στοά γύρω από το κτίριο. Οι διακοσμήσεις του κτιρίου επαναλαμβάνουν συχνά τις λεπτομέρειες του σχεδιασμού των γειτονικών κτιρίων της πλατείας του καθεδρικού ναού.
Στην ανατολική πλευρά βρίσκεται η αψίδα του ναού.
Η βόρεια πρόσοψη έχει πιο λιτή διακόσμηση. Η αψιδωτή στοά είναι διακοσμημένη με πλακάκια με σχέδια.
Το εσωτερικό Επεξεργασία
Οι αίθουσες φιλοξενούν σήμερα ένα μουσείο ρωσικών εφαρμοσμένων τεχνών και της καθημερινής ζωής του 17ου αι. Εκτός από τα εκθέματα που περιλαμβάνονται στην έκθεση του μουσείου, οι αίθουσες και η εκκλησία διατηρούν στοιχεία της αρχικής διακόσμησης. Στην εκκλησία σώζονται θραύσματα τοιχογραφιών του 17ου αι. Μια μαρμάρινη κουζίνα του 19ου αι, κατασκευασμένη κατόπιν παραγγελίας της Αικατερίνης Β', βρίσκεται στη θέση της στον Θάλαμο του Σταυρού.
Έκθεση του μουσείου Επεξεργασία
Το μουσείο παρουσιάζει έργα τέχνης, θρησκευτικά και οικιακά αντικείμ:ενα προσωπικά αντικείμενα των πατριαρχών και μελών της βασιλικής οικογένειας, κεντήματα, βιβλία, εικόνες, επιτραπέζια σκεύη, κοσμήματα και ωρολόγια. Τα αντικείμενα κατασκευάστηκαν τόσο από Ρώσους, όσο και από ξένους τεχνίτες.
Εκθεσιακός χώρος Επεξεργασία
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
Εργασίες που αναφέρονται Επεξεργασία
- Либсон В. Я.· Домшлак М. И. (1983). «Кремль. Китай-город. Центральные площади». Памятники архитектуры Москвы. Мoskvy: Искусство. σελ. 340—341.