Ελληνικό Μελόδραμα
"Ελληνικό Μελόδραμα″ είθισται να αποκαλούνται δύο ελληνικοί λυρικοί θίασοι, οι οποίοι έδρασαν διαδοχικά στην Ελλάδα και τις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τα χρόνια της κατοχής. Ο πρώτος, με πλήρη επωνυμία "Ἑλληνικὸς Μελοδραματικὸς Θίασος", λειτούργησε υπό τη διεύθυνση του εμπόρου Ιωάννη Καραγιάννη και του βαθύφωνου Αντωνίου Λάνδη (1888-189). Ο δεύτερος, πιο γνωστός ως "Ελληνικό Μελόδραμα", ήταν δημιούργημα του αρχιμουσικού και συνθέτη Διονυσίου Λαυράγκα και του επίσης αρχιμουσικού Λουδοβίκου Σπινέλλη (1900-1943). Και τα δύο καλλιτεχνικά σχήματα απετέλεσαν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα εξέλιξης της μουσικής στην Ελλάδα, καθώς υπήρξαν προπομποί της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Πριν από την επίσημη ίδρυση του πρώτου Ελληνικού Μελοδραματικού Θιάσου, στις αρχές του 1888, συγκροτήθηκε ένα πρώτο σχήμα, υπό τον Αντώνιο Λάνδη, το οποίο παρουσίασε την κωμική όπερα Ὁ Ὑποψήφιος του κερκυραίου πρωτεργάτη της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής, Σπυρίδωνος Ξύνδα, στο Χειμερινό Θέατρο Αθηνών "Μπούκουρα".[1] Το εγχείρημα γνώρισε μεγάλη επιτυχία, χάρη στην οποία ο Λάνδης προχώρησε τον Σεπτέμβριο του 1888 στην ίδρυση του Ελληνικού Μελοδραματικού Θιάσου, σε συνεργασία με τον αρχιμουσικό Σπυρίδωνα Μπεκατώρο και τον Ιωάννη Καραγιάννη, πρόσωπο που στάθηκε βασικός χρηματοδότης και παραγωγός.[2] Ο θίασος ανέβασε με υποδειγματικό τρόπο γνωστά έργα του λυρικού ρεπερτορίου (Rossini, Verdi, Donizetti, Mozart), ανάμεσα στα οποία και ελληνικές όπερες (Ξύνδας, Καρρέρ) και απέσπασε εγκωμιαστικές κριτικές στους τόπους και τα θέατρα όπου εμφανίστηκε (Αθήνα, Αλεξάνδρεια, Κάιρο, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Βράιλα, Γαλάζιο, Βουκουρέστι, Οδησσός, Μασσαλία, Τεργέστη). Από το σχήμα αυτό αναδείχθηκε ο διεθνούς φήμης οξύφωνος Ιωάννης Αποστόλου, καθώς και η πρώτη Ελληνίδα αρχιμουσικός, Ελπίς Καούκη-Λαμπελέτ.[3]
Το σημαντικότερο σχήμα, το οποίο θα θεραπεύσει τη λυρική τέχνη έως την ίδρυση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, είναι το περίφημο «Ἑλληνικὸν Μελόδραμα», ο θίασος που ιδρύθηκε από τον Διονύσιο Λαυράγκα και τον Λουδοβίκο Σπινέλλη στην αυγή του 20ού αιώνα.[4] Η πρώτη παράσταση του Ελληνικού Μελοδράματος δόθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, στις 14 Απριλίου του 1900, με την όπερα του Puccini Μποέμ.[5] Μετά απ΄αυτό, πλήθος έργων Ελλήνων και ξένων συνθετών παρουσιάστηκαν από το Ελληνικό Μελόδραμα εντός και εκτός Ελλάδος (ελληνικές παροικίες της Ευρώπης και της καθ' ημάς Ανατολής). Μάλιστα, ο θίασος αυτός είναι ο πρώτος που θα περιοδεύσει στις Η.Π.Α. Και αυτό το σχήμα ανέδειξε έναν περίφημο, διεθνούς ακτινοβολίας, οξύφωνο, τον Νίκο Μωραΐτη 1880-1938.[6]
Οι μελοδραματικοί θίασοι των Λάνδη-Καραγιάννη και Σπινέλλη-Λαυράγκα συνέβαλαν καθοριστικά στην εδραίωση της λυρικής τέχνης, δηλαδή της όπερας και του ελαφρού μουσικού θεάτρου στον ευρύτερο ελληνικό χώρο και στην ανάπτυξή της εντός και εκτός των συνόρων του ελληνικού κράτους. Υπήρξαν προπομποί –και εύφορο φυτώριο καλλιτεχνικών στελεχών– της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.[1] Στη φιλοσοφία και τους κοινούς τους οραματισμούς προείχε ένα «μελόδραμα» –εννοώντας με αυτόν τον όρο εποχής τόσο το γένος του λυρικού θεάτρου όσο και τον λυρικό οργανισμό– με ελληνικό πρόσημο.[7] Θεμέλιο της θεώρησης αυτής ήταν η κατά πλειονότητα συγκρότηση των δύο θιάσων από Έλληνες συντελεστές και η από σκηνής προαγωγή της ελληνικής γλώσσας.[1]
Στο παραπάνω πλαίσιο, οι διευθυντές τους επεδίωξαν από τις απαρχές της ίδρυσης των δύο σχημάτων να εξασφαλίσουν τη μετάφραση των λιμπρέτων που παρουσίαζαν στην ελληνική γλώσσα, στοχεύοντας στην απρόσκοπτη κατανόηση και αφομοίωση του μουσικοθεατρικού ρεπερτορίου από το ελληνόφωνο κοινό. Παράλληλα, στις πολυάριθμες περιοδείες τους στις ελληνικές πόλεις και παροικίες της Ευρώπης, της Ανατολής και της Δύσης, προέκριναν την προώθηση της ελληνικής λυρικής δημιουργίας, ενθαρρύνοντας την παραγωγή νέων λυρικών συνθέσεων αλλά και επανατοποθετώντας στο προσκήνιο παλαιότερα έργα προερχόμενα από την επτανησιακή οπερατική παρακαταθήκη.[1]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ξεπαπαδάκου, Αύρα (2017). «The Second Life. Η σκηνική πορεία της κωμικής όπερας "Ὁ Ὑποψήφιος" του Σ. Ξύνδα ανάμεσα στον 19ο και τον 20ό αιώνα». Επετειακή έκδοση Σ. Ξύνδας-Ι. Ρινόπουλος, Ο Υποψήφιος. Κέρκυρα: Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας. https://www.academia.edu/33222820/_The_Second_Life._%CE%97_%CF%83%CE%BA%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%BA%CF%89%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CF%8C%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%82_%E1%BD%89_%E1%BD%99%CF%80%CE%BF%CF%88%CE%AE%CF%86%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A3._%CE%9E%CF%8D%CE%BD%CE%B4%CE%B1_%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD_19%CE%BF_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CF%84%CE%BF%CE%BD_20%CF%8C_%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B1_The_Second_Life._The_stage_history_of_the_comic_opera_The_Parliamentary_Candidate_by_S._Xyndas_Between_the_19th_and_the_20th_Century_.
- ↑ Ταούκης, Σάββας (2005). Ιωάννης Καραγιάννης. Ο ιδρυτής του Πρώτου Ελληνικού Μελοδράματος. Πειραιάς. σελ. 1-117.
- ↑ Ξεπαπαδάκου, Αύρα (2011). «Μελόδραμα εἰς τὴν ἑλληνίδα φωνήν. Ο Ἑλληνικὸς Μελοδραματικὸς Θίασος του Ιωάννη Καραγιάννη. Ένας περιπλανώμενος φορέας ελληνικότητας». Αριάδνη, Επιστημονικό Περιοδικό της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης 17, 277-313. https://www.academia.edu/723528/_%CE%9C%CE%B5%CE%BB%CF%8C%CE%B4%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1_%CE%B5%CE%B9%CF%82_%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B1_%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%AE%CE%BD._%CE%9F_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%9C%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CE%B4%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%98%CE%AF%CE%B1%CF%83%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7_%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%8E%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AD%CE%B1%CF%82_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%91%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BD%CE%B7_17_2011_277-313_Melodramma_in_Greek_Voice._The_Troupe_of_Ioannis_Karayannis_A_Barnstorming_Carrier_of_Hellenism_Ariadne_17_2011_277-313.
- ↑ Ανωνύμως (1902). «Οἱ δύο Ἄτλαντες». Ἡμερολόγιον Κ. Φ. Σκώκου, σελ. 110-111.
- ↑ Βεκιαρέλλης, Β. (1950). «Οἱ πρόδρομοι καὶ οἱ διδάσκαλοι. Πῶς ἐνεφανίσθη διὰ πρώτην φορὰν τὸ ἑλληνικὸν μελόδραμα. Ὁ ἡρωισμὸς τῶν ἱδρυτῶν του καὶ ἡ νίκη των». Ἔθνος, 11/11/1928, σελ. 5.
- ↑ Λαυράγκας, Διονύσιος (2009). Τὰ ἀπομνημονεύματά μου. Αθήνα: Γκοβόστης. σελ. 01-288.
- ↑ Καραγιάννης, Ἰωάννης (1932). «Ἔργα καὶ ἡμέραι τοῦ Πρώτου Ἑλληνικοῦ Μελοδράματος». Μουσικά Χρονικά 7-9 / 43-45, 185-192.