Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος
Ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος (στα ρωσικά: Грекосоветское обществo) ήταν ελληνικό σωματείο με πολιτιστική δράση, το οποίο ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1945 από 120 εξέχουσες προσωπικότητες της πνευματικής, οικονομικής, πολιτικής και καλλιτεχνικής ζωής της Ελλάδας, όπως και του εργατικού κινήματος και του δημοσιοϋπαλληλικού κόσμου της χώρας.[1] Πρώτος πρόεδρος του Συνδέσμου ήταν ο καθηγητής Νίκος Κιτσίκης.[2]. Διάδοχος του θεωρείται το Ινστιτούτο Πούσκιν.
Ιστορικό - σκοπός Επεξεργασία
Σύσταση Επεξεργασία
Ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος συστάθηκε στις 5 Μαρτίου 1945 στην Αθήνα.[3][α] Πολλά από τα ιδρυτικά μέλη δεν ήταν ούτε αριστεροί, ούτε κομμουνιστές, αλλά προέρχονταν τα ευρύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας που κατά τη διάρκεια της Κατοχής είχαν προσεγγίσει το ΚΚΕ, μέσω του εαμικού κινήματος.[5] Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο είχε ως πρόεδρο το Νίκο Κιτσίκη, αντιπρόεδρο το Νίκο Καζαντζάκη, στη θέση του γραμματέα τον καθηγητή Χαράλαμπο Θεοδωρίδη και στα μέλη περιλαμβάνονταν η συγγραφέας Έλλη Λαμπρίδη και ο καθηγητής Χρυσός Ευελπίδης.[2] Μεταξύ των ιδρυτικών μελών του σωματείου βρίσκονταν και πρόσωπα (π.χ. ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, ο γιατρός Γιάννης Αντωνιάδης) τα οποία προπολεμικά είχαν συμμετοχή στη δημιουργία του συλλόγου Οι Φίλοι της ΕΣΣΔ.[2] Ο Σύνδεσμος συνέστησε παράρτημα στον Πειραιά, υπό την προεδρία του γιατρού Βασίλη Καραβασίλη.[5] Παράρτημα του σωματείου λειτούργησε και στη Θεσσαλονίκη.[6]
Στόχοι και επιδιώξεις Επεξεργασία
Η ίδρυση του Συλλόγου έγινε την επαύριον του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε αντιστοιχία, όπως σημείωνε ο πρόεδρός του Ν. Κιτσίκης, με το πνεύμα «της μεγάλης νίκης των ελευθέρων λαών κατά των καθεστώτων της βίας, της κοινωνικής αδικίας και του πνευματικού σκότους».[7] Πάνω στη βάση των πατροπαράδοτων ελληνορωσικών σχέσεων και, κυρίως, στη σύγχρονη ανοικοδομητική προσπάθεια του «λαοκρατούμενου» σοβιετικού κράτους, ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος πρόβαλε τη στόχευση για ενίσχυση της φιλίας των δυο λαών και την «αμοιβαία κατανόηση των πολιτισμών τους».[8][β] Σύμφωνα με το αναθεωρημένο Καταστατικό του 1961, ο σκοπός προσδιοριζόταν ως η καλλιέργεια των πνευματικών, εκπολιτιστικών και οικονομικών σχέσεων ανάμεσα στους Έλληνες και τους λαούς της Ε.Σ.Σ.Δ.[3] Οι ελληνικές κρατικές Αρχές είδαν την εμφάνιση του Συνδέσμου με καχυποψία και η Αστυνομική Διεύθυνσις Αθηνών έθεσε τα γραφεία του υπό παρακολούθηση.[9] Το 1958 ιδρύθηκε στη Μόσχα το αδελφό, σοβιετο-ελληνικό σωματείο με την επωνυμία ΕΣΣΔ-Ελλάς, με το οποίο ο Ελληνοσοβιετικός ανέπτυξε στενή συνεργασία, όπως και με ομόλογους συνδέσμους στις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ.
Ο Σύνδεσμος Νέων Επεξεργασία
Το νεολαιίστικο τμήμα του Συνδέσμου είχε συσταθεί ως ξεχωριστό, από νομική άποψη, σωματείο. Ιδρύθηκε στις 12 Ιουλίου 1945, με την επωνυμία Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος Νέων (ΕΣΣΝ). Πρώτος πρόεδρος ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Ι. Δεσποτόπουλος, με αντιπρόεδρο το Μενέλαο Λουντέμη. Στη σύνθεση του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου συμμετείχαν οι Αριάδνη Κούμαρη, Ήβη Κομνηνού, Αριστομένης Προβελέγγιος, Ρούσσος Κούνδουρος.[10] Στα ιδρυτικά μέλη περιλαμβάνονταν οι Μάνος Χατζιδάκις, Μάνος Κατράκης, Ίων Νταϊφάς, καθώς και ο Λεωνίδας Κύρκος.[5] Ο ΕΣΣΝ, προβάλλοντας «την Ελλάδα σαν σύμβολο της ανθρώπινης ανάτασης στο πνεύμα, στην ελευθερία [και] στην αυτοθυσία», επιδίωκε τη σύσφυξη των σχέσεων της ελληνικής νεολαίας με τη σοβιετική, αναγνωρίζοντας τον πρωτοπόρο χαρακτήρα του σοβιετικού καθεστώτος και τον κρίσιμο ρόλο του στη διαμόρφωση της μοίρας του σύγχρονου κόσμου.[10] Ο ΕΣΣΝ εξέδιδε μηνιαίο ενημερωτικό Δελτίο (1945-47) και οργάνωνε μαθήματα για την εκμάθηση της ρωσικής γλώσσας.[2] Σε σύντομο χρονικό διάστημα έφτασε να αριθμεί περίπου 1000 μέλη.[5]
Δραστηριότητες Επεξεργασία
Ο Σύνδεσμος χρησιμοποίησε διάφορα μέσα για να επιτευχθούν οι σκοποί του. Μεταξύ άλλων, συνέστησε Ινστιτούτο Γραμμάτων και Επιστημών της Ρωσικής Γλώσσας, βιβλιοθήκη, διοργάνωνε εκδρομές, κινηματογραφικές προβολές, διαλέξεις κ.λπ. και μετέφραζε στα ελληνικά κείμενα ρώσων επιστημόνων και λογοτεχνών.[3] Επίσης, φρόντιζε για τη συνεργασία με τους Έλληνες που ζούσαν στη Σοβιετική Ένωση, όπως και για την ανάπτυξη των εμπορικών και πολιτιστικών σχέσων των δυο χωρών, οργανώνοντας εκθέσεις. Ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος λειτούργησε μέχρι το 1967 και ενδεχομένως διέκοψε κατά την περίοδο της δικτατορίας.[3] Ορόσημο στις δράσεις του ήταν η πρόσκληση του πρώτου αστροναύτη Γιούρι Γκαγκάριν στην Ελλάδα το Φεβρουάριο του 1962, όπου η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε εν μέσω της καχυποψίας των ελληνικών αρχών.[11]
Ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος ήταν ο επίσημος φορέας για τη διδασκαλία της ρωσικής γλώσσας μέχρι το 1991, οπότε έπαψε να υφίσταται η Σοβιετική Ένωση. Τότε ο Σύνδεσμος και η Ρωσική Πρεσβεία ζήτησαν από τον Έλληνα εκδότη της εφημερίδας Πράβντα στη Ρωσία, Γιάννη Γιαννίκο, να αναλάβει τη συνέχιση της διδασκαλίας των ρωσικών στην Ελλάδα. Έτσι συστάθηκε το Ινστιτούτο Πούσκιν Αθηνών, (ΙΠΑ)[12] ως αποκλειστικός εκπρόσωπος του Ρωσικού Ανώτατου Κρατικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Ινστιτούτο Ρωσικής Γλώσσας «Α.Σ. Πούσκιν». Μεγάλο μέρος του αρχείου που καλύπτει την πολυετή δράση του Συνδέσμου φυλάσσεται σήμερα στο ΙΠΑ. Επίσης, στους χώρους του Ινστιτούτου Πούσκιν Αθηνών στεγάζεται η σημαντικότερη και πληρέστερη ρωσική βιβλιοθήκη στην Ελλάδα, διαθέτοντας πάνω από 18.000 τίτλους, μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από τον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο.
Ιδρυτικά μέλη Επεξεργασία
- Αγγελος Σικελιανός, ποιητής
- Νίκος Κιτσίκης, πρύτανης του ΕΜΠ, τ. γερουσιαστής
- Μιχαήλ Κύρκος, διευθυντής της εφ. Ελεύθερη Ελλάδα, τ. υπουργός
- Βύρων Καραπαναγιώτης, τ. υπουργός
- Βλαδίμηρος Μπένσης, καθηγητής του ΕΜΠ, πρόεδρος του Ελληνογαλλικού Συνδέσμου
- Ιωάννης Γιαννικώστας, αντιναύρχος ε.α
- Γεώργιος Σακαλής, τ. υπουργός
- Νίκος Καζαντζάκης, συγγραφέας, πρόεδρος Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών
- Γεώργιος Γεωργαλάς, ακαδημαϊκός
- Στυλιανός Κρητικάς, γεν. γραμμ. Δημοκρατικής Ενώσεως, τ. γερουσιαστής
- Χαράλαμπος Θεοδωρίδης, καθηγητής πανεπιστημίου, διευθυντής του περ. Ανταίος
- Δημοσθένης Βουτυράς, λογοτέχνης
- Γεώργιος Λαιμός, εφοπλιστής
- Αιμίλιος Βεάκης, ηθοποιός
- Πέτρος Κόκκαλης, καρδιοχειρουργός, καθηγητής πανεπιστημίου
- Μάριος Βάρβογλης, μουσικοσυνθέτης
- Δημήτρης Φωτιάδης, λογοτέχνης, εκδότης του περ. Ελεύθερα Γράμματα
- Άγγελος Αγγελόπουλος, καθηγητής πανεπιστημίου, τ. υπουργός
- Θράσος Καστανάκης, λογοτέχνης
- Μπεάτα Κιτσίκη
- Ηλίας Ηλιού, δικηγόρος
- Λέων Κουκούλας, λογοτέχνης, ιστορικός του θεάτρου
- Πάτροκλος Καραντινός, αρχιτέκτων, τ. πρόεδρος Συνδέσμου Αρχιτεκτόνων
- Κ.Ι. Δεσποτόπουλος, υφηγητής
- Λουκάς Καστανάκης, δημοσιογράφος
- Κωνστ. Α. Ζαΐμης, Λογοτέχνης
- Γιώργος Λαμπρινός, δημοσιογράφος, ιστορικός
- Στέφανος Στεφανόπουλος, κοινωνιολόγος, τ. υπουργός
- Λιλή Ιακωβίδου, συγγραφέας
- Ρόζα Ιμβριώτη, παιδαγωγός
- Βασίλης Ρώτας, λογοτέχνης
- Αντώνης Γιαννίδης, ηθοποιός
- Θανάσης Απάρτης, γλύπτης
- Ιωάννης Ευαγγελίδης, επιθεωρητής Υπουργείου Οικονομικών
- Γιώργος Ζογγολόπουλος, γλύπτης
- Νίκος Καρβούνης, δημοσιογράφος
- Γιάννης Κορδάτος, ιστορικός, κοινωνιολόγος, συγγραφέας
- Σπύρος Βασιλείου, ζωγράφος
- Παντελής Πρεβελάκης, λογοτέχνης
- Νεόκοσμος Γρηγοριάδης, αντιστράτηγος ε.α
- Αλκιβιάδης Λούλης, βιομήχανος, τ. βουλευτής
- Μέλπω Αξιώτη, συγγραφέας
- Ηλίας Αγοριανίτης, δικηγόρος
- Παναγής Λεκατσάς, συγγραφέας, ιστορικός, κοινωνιολόγος
- Ασημάκης Πανσέληνος, λογοτέχνης
- Τίτσα Χρυσοχοΐδου, γλύπτρια
- Κώστας Γαβριηλίδης, γεν. γραμμ. Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας, τ. βουλευτής
- Γιώργος Βακαλό, σκηνογράφος
- Αγνή Ρουσοπούλου, νομικός
- Κώστας Σκλάβος, οικονομολόγος
- Κ.Δ. Σωτηρίου, παιδαγωγός
- Έλλη Λαμπρίδη, συγγραφέας
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Η σύσταση του Συνδέσμου αναγνωρίστηκε επίσημα στις 16 Ιουνίου 1945 από το Πρωτοδικείο Αθηνών.[4]
- ↑ Αυτές τις θέσεις ο Κιτσίκης φρόντισε να τις γνωστοποιήσει στον τότε υφυπουργό Εξωτερικών Μιχαήλ Τσαμαδό και στον καθηγητή, βυζαντινολόγο Διονύσιο Ζακυθηνό, ο οποίος ήταν υφυπουργός Τύπου και Διαφωτίσεως.[1]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Κουτσοπανάγου, Γιούλα (2000). «Προπαγάνδα και Απελευθέρωση. Το Βρετανικό Συμβουλιο και ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος στην Αθήνα στις παραμονές του Εμφυλίου Πολέμου (1945)». Μνήμων 20: 182. doi:. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-09-30. https://web.archive.org/web/20200930153200/https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/download/8282/8377.pdf. Ανακτήθηκε στις 27-06-2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Παναγιώτης Νούτσος, επιμ. (1993). Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα. Γ΄. Αθήνα: Γνώση. σελ. 288. ISBN 960-235-481-X.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος» (rtf). Ε.Λ.Ι.Α. σελ. 1. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Κουτσοπανάγου (2000), σελ. 181-182.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Κουτσοπανάγου (2000), σελ. 183.
- ↑ «Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος» (Ε.Λ.Ι.Α.), σελ. 2.
- ↑ Κιτσίκης, Ν. (1945). «Ελλάδα και Σοβιετική Ένωση». Ελεύθερα Γράμματα (7 Σεπτεμβρίου): 1.
- ↑ Κιτσίκης (1945), σελ. 2.
- ↑ Κουτσοπανάγου (2000), σελ. 185.
- ↑ 10,0 10,1 Δεσποτόπουλος, Κ.Ι. (1945). «Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος Νέων». Ελεύθερα Γράμματα (27 Ιουλίου): 16.
- ↑ Гагарин, Юрий. «Дорога в космос: Записки летчика-космонавта СССР. В Африке и Средиземноморье» (doc). Кувандыкская Библиотека (στα Ρωσικά). σελίδες 8 κ.εξ. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Σχετικά με μας. Ινστιτούτο». Ινστιτούτο Πούσκιν. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2016.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Βιβλίο καταστατικού Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου (1945). scribd.com. Ανακτήθηκε στις 2016-06-23.
- «Αρχείο Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου»[νεκρός σύνδεσμος]. δυάς - Δίκτυο Υποδομών για την Έρευνα στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Ανακτήθηκε στις 29-06-2016.
- «Ιδρύθηκε Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος για τη σύσφιξη των σχέσεων των δύο χωρών» (pdf). Ριζοσπάστης (28 Ιουνίου 1945): σελ. 2. http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=65&pageid=-1&id=36802&s=0&STEMTYPE=0&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=&CropPDF=0. Ανακτήθηκε στις 30-6-2016.
- Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος Νέων, Δελτίο[νεκρός σύνδεσμος] (Δεκέμβριος 1945). Ψηφιακά Αρχεία ΑΣΚΙ. Ανακτήθηκε στις 29-06-2016.