Επιδρομή των Ρως στην Παφλαγονία

(Ανακατεύθυνση από Επιδρομή στην Παφλαγονία)

Ως «Επιδρομή των Ρως στην Παφλαγονία» νοείται μία επιδρομή η οποία διεξήχθη από τους Ρως στην περιοχή της Προποντίδας κατά την διάρκεια του 9ου αιώνα. Αυτή ήταν και η πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη επαφή μεταξύ των Ρως και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ακριβής ημερομηνία, ωστόσο, αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης, όπως και το ερώτημα εάν η συγκεκριμένη επιδρομή δεν αποτέλεσε, στην πραγματικότητα, μέρος του πολέμου μεταξύ των Ρως και των Βυζαντινών του 860.

Η επιδρομή Επεξεργασία

Η επιδρομή των Ρως στην Παφλαγονία αναφέρεται στον Βίο του Αγίου Γεωργίου Αμάστριδος, αγιογραφικό έργο, το οποίο αποδίδεται στον Ιγνάτιο τον Διάκονο (γεννηθείς προς το 775 - † 848). Το βιβλίο αυτό περιγράφει τους Ρως εκείνης της περιόδου ως « έναν λαό γνωστό σε όλους για την βαρβαρότητα, την αγριότητα και την σκληρότητά του ». Σύμφωνα με το κείμενο αυτό, επιτέθηκαν πρώτα στην Προποντίδα[1], κατευθυνόμενοι, απ'ότι φαίνεται, προς την Κωνσταντινούπολη. Για άγνωστο λόγο, άλλαξαν κατεύθυνση μεταβαίνοντας ανατολικά και λεηλατώντας την Παφλαγονία. Όταν επιτέθηκαν στην πόλη της Αμάστριδος λίγα χρόνια, μόλις, μετά τον θάνατο του Αγίου Γεωργίου (προς το 806), η παρέμβαση του Αγίου φέρεται να γλίτωσε τους κατοίκους της. Αρκετοί είναι οι μελετητές οι οποίοι είδαν σε αυτό το απόσπασμα την πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά μιας μετανάστευσης των Ρως προς το νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρώπης.

Μονάχα ορισμένες αναφορές, αρκετά αμφισβητήσιμες και νεότερες χρονικά, κάνουν λόγο για επιδρομές των Ρως οι οποίες έφτασαν έως τα σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας προ της συγκεκριμένης επιδρομής στην Παφλαγονία, όπως αυτή του Βίου του Αγίου Στεφάνου της Σουγδαίας, έργο γραμμένο στα σλαβονικά και χρονολογούμενο από τον 15ο αιώνα, το οποίο αναφέρει πως κάποιος Μπράβλιν ο Ρως λεηλάτησε την Κριμαία προς το 790, επιδρομή στην οποία ουδεμία αναφορά κάνει η παλαιότερη έκδοση στα ελληνικά του έργου.

Ημερομηνία της επιδρομής Επεξεργασία

 
Άποψη της Αμάσρα (παλαιότερα Αμάστριδος), στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας.

Είναι πρωτεύουσας σημασίας, λοιπόν, να είναι σε θέση να οριστεί με ακρίβεια η ημερομηνία συγγραφής του Βίου του Αγίου Γεωργίου Αμάστριδος, η οποία έφτασε ως τις μέρες μας μονάχα χάρη σε ένα χειρόγραφο του 10ου αιώνα, ώστε να μπορεί να οριστεί και η ακριβής ημερομηνία της συγκεκριμένης επιδρομής. Ωστόσο, οι ερευνητές φαίνονται αρκετά διχασμένοι αναφορικά με το θέμα αυτό[2].

Ο Βασίλι Βασιλιέφσκι, ο οποίος και ήταν ο πρώτος που εξέδωσε την συγκεκριμένη βιογραφία το 1893, υποστηρίζει πως η επίθεση αυτή έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της περιόδου της Εικονομαχίας (προ του 842), ενώ κατεγράφη από τον Ιγνάτιο τον Διάκονο, ο οποίος και παραθέτει ως πιθανότερη μία ημερομηνία μεταξύ του 825 και του 830.

Ο Αλεξάντρ Βασίλιεφ υπενθυμίζει πως ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος (813-842) είχε παραχωρήσει άδεια διέλευσης σε μία πρεσβεία των Ρως, η οποία είχε μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη προς το 838, προκειμένου να της επιτρέψει να επιστρέψει στα εδάφη της διασχίζοντας τα εδάφη των Φράγκων. Το Μπερτινιανό Χρονικό αναφέρει πως η συγκεκριμένη πρεσβεία συνάντησε τον Λουδοβίκο τον Ευσεβή το 839 στο Ίνγκελχαϊμ. Σύμφωνα με τον Βασίλιεφ, η επιδρομή στην Παφλαγονία ταυτοποιείται με τον πόλεμο μεταξύ Ρως και Βυζαντινών (860), κατά την διάρκεια του οποίου, οι πρώτοι έφτασαν ως την Κωνσταντινούπολη[3].

Ο Κονσταντάν Ζουκερμάν χρονολογεί, επίσης, την επιδρομή αυτή προς το 830 και την συνδέει με την πρεσβεία των Ρως στην Κωνσταντινούπολη το 838 ή το 839, χωρίς, ωστόσο, να είναι δυνατό να διαπιστωθεί κατά πόσο αυτή έλαβε χώρα πριν ή μετά την επιδρομή, ως προσπάθεια διαπραγμάτευσης συμφώνου ειρήνης, ή εάν, αντιθέτως, η επιδρομή αυτή ήταν αποτέλεσμα αποτυχίας σε προηγούμενες διαπραγματεύσεις εμπορικού συμφώνου[4].

Άλλοι ιστορικοί ορίζον την επιδρομή αυτή νωρίτερα, και πιο συγκεκριμένα στις αρχές του 818 ή το 819[5]. Άλλοι, αντίθετα, όπως ο Α. Μαρκόπουλος, προτείνουν νεότερη ημερομηνία: συγκεκριμένα, ο Ιγνάτιος συνέγραψε, πράγματι, τον Βίο του Αγίου Γεωργίου Αμάστριδος, ωστόσο το επεισόδιο της επιδρομής προστέθηκε αργότερα και πιο συγκεκριμένα στην διάρκεια του 9ου αιώνα, υπό την επιρροή του Πατριάρχη Φώτιου[6].

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για την παλαιότερη χρονικά πηγή, η οποία κάνει αναφορά για επαφές μεταξύ Ρως και Βυζαντίου, μία νεότερη πηγή και πιο συγκεκριμένα ο Βίος του Αγίου Στεφάνου της Σουγδαίας (σημερινό Σουντάκ της Κριμαίας), χειρόγραφο του 15ου αιώνα γραμμένο στα σλαβονικά, το οποίο αναφέρεται σε παλαιότερες επαφές, όπως η επιδρομή ενός Μπράβλιν του Ρως, ο οποίος φέρεται να λεηλάτησε την Κριμαία προς το 790[7].

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Ονομασία που δόθηκε από τους Βυζαντινούς στην Θάλασσα του Μαρμαρά. Dictionnaire des noms de lieux - Louis Deroy et Marianne Mulon, Le Robert, 1994, ISBN 285036195X
  2. Για μία περίληψη του ζητήματος αυτού, δείτε http://www.doaks.org/research/byzantine/resources/hagiography-database/hagiointro.pdf Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine., p. 53.
  3. A. Vassiliev (1935) pp. 241-245.
  4. Zuckerman (2000), p. 101 et sq.
  5. Treadgold, W. (1990), pp. 132-144.
  6. Markopoulos (1979), pp. 75-82.
  7. "Legends of Crimea: The March of Bravlin". kpot.narod.ru (στα ρώσικα). narod.ru. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2008.

Πηγές Επεξεργασία

  • Efthymiadis St. "On the Hagiographical Work of Ignatius the Deacon." in Jahrbuch Österreichischer Byzantinistik, 1991, 41, pp. 73-83.
  • Markopoulos A. « La Vie de Saint Georges d'Amastris et Photius ». dans Jahrbuch Österreichischer Byzantinistik, 1979, 28,
  • Sakharov, Andryey. Дипломатия древней Руси: IX - первая половина X в. Moscow, 1980.
  • Treadgold W. “Three Byzantine Provinces and the First Byzantine Contacts with the Rous. “ in Proceedings of the International Congress Commemorating the Millennium of Christianity in Rous.-Ukraine, Harvard Ukrainian Studies 12/13, 1988/1989. Eds. O. Pritsak, I. Sevcenko. Cambridge Mass., 1990.
  • Vasiliev, A. Byzance et les Arabes. Brussels, Éditions H. Grégoire/M. Canard, 1935
  • Vasilievsky, Vasily. Русско-византийские исследования. St. Petersburg, 1893.
  • Vernadsky., George. "The Problem of the Early Russian Campaigns in the Black Sea Area." in American Slavic and East European Review, Vol. 8, No. 1 (Feb., 1949), pp. 1-9.
  • Zuckerman, C. “Deux étapes dans la formation de l’ancien État russe” dans M. Kazanski & A. Nercessian (éd.). Les Centres proto-urbains russes entre Scandinavie, Byzance et Orient, Réalités byzantines, 7. Paris 2000, pp. 95-121.