Επιχείρηση Υάκινθος

Η Επιχείρηση Υάκινθος (πολωνικά: Akcja Hiacynt) ήταν μυστική μαζική επιχείρηση της πολωνικής κομμουνιστικής αστυνομίας, που πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 1985-87. Σκοπός της ήταν να δημιουργήσει μια εθνική βάση δεδομένων για όλους τους Πολωνούς ομοφυλόφιλους και τα άτομα που ήρθαν σε επαφή μαζί τους^[1] και είχε ως αποτέλεσμα την καταγραφή περίπου 11.000 ατόμων.

Ξεκίνημα Επεξεργασία

Επισήμως, η πολωνική προπαγάνδα δήλωσε ότι οι λόγοι για την έναρξη της δράσης ήταν οι εξής:^[2]

φόβος για τον ιό ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) που είχε ανακαλυφθεί πρόσφατα, καθώς οι ομοφυλόφιλοι θεωρούνταν ως ομάδα υψηλού κινδύνου,
έλεγχος ομοφυλοφιλικών εγκληματικών συμμοριών,
καταπολέμηση της πορνείας.

Ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα, οι λειτουργοί του Υπουργείου Δημόσιας Ασφάλειας (Służba Bezpieczeństwa, SB) ήθελαν να συγκεντρώσουν συμβιβαστικά στοιχεία, τα οποία αργότερα θα χρησιμοποιούσαν για τον εκβιασμό εμπλεκόμενων ατόμων. Επιπλέον, αυτά τα άτομα θα ήταν πιο πρόθυμα να συνεργαστούν με τις υπηρεσίες ασφαλείας. Επίσης, υπάρχουν εικασίες ότι η επιχείρηση ήταν μέρος της ευρύτερης δράσης που αποσκοπούσε στην καταπολέμηση της αντικομμουνιστικής αντιπολίτευσης.

Η Επιχείρηση Επεξεργασία

Η Επιχείρηση Υάκινθος, με εντολή του Υπουργού Εσωτερικών Τσέσουαφ Κίστσακ, ξεκίνησε στις 15 Νοεμβρίου 1985. Εκείνο το πρωί, σε διάφορα πανεπιστήμια, εργοστάσια και γραφεία σε όλη την Πολωνία, λειτουργοί του SB συνέλαβαν πολλά άτομα για τα οποία υπήρχαν υποψίες ότι ήταν ομοφυλόφιλοι ή ότι είχαν σχέσεις με ομοφυλοφιλικές ομάδες.^[2] Οι συλληφθέντες είχαν ειδικά αρχεία με τίτλο Karta homoseksualisty (Κάρτα του ομοφυλόφιλου) και μερικά από αυτά συζητήθηκαν για την υπογραφή δήλωσης:

Εγώ (όνομα και επώνυμο) είμαι ομοφυλόφιλος από τη γέννησή μου. Είχα πολλούς συντρόφους στη ζωή μου, όλοι ήταν ενήλικες. Δεν ενδιαφέρομαι για ανηλίκους.

Εκτός από την υπογραφή του εγγράφου, οι συλληφθέντες διατάχθηκαν να δώσουν τα δακτυλικά αποτυπώματα τους, μερικοί εκβιάστηκαν για να περιγράψουν ευαίσθητε μέρη της σεξουαλικής τους ζωής και μερικοί εκβιάστηκαν για να καταγγείλουν τους συναδέλφους τους.

Η λειτουργία διήρκεσε μέχρι το 1987, αλλά προστέθηκαν φάκελοι μέχρι το 1988. Εκτιμάται ότι περίπου 11.000 ομοφυλόφιλοι τεκμηριώθηκαν^[3] και αυτά τα αρχεία ονομάζονται τώρα «Różowe kartoteki» (ροζ ευρετήριο καρτών). Μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας ζήτησαν από το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης να καταστρέψει τα αρχεία, αλλά το Ινστιτούτο απάντησε ότι θα ήταν παράνομο.^[2]

Επακόλουθα Επεξεργασία

Λόγω της Επιχείρησης Υάκινθος, μέλη της ομοφυλοφιλικής κοινότητας αποφάσισαν να πάνε «υπόγεια»^[1] και να καλύψουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό ακόμη πιο βαθιά. Αρκετοί από αυτούς έφυγαν από την Πολωνία και η ίδια η επιχείρηση επικρίθηκε από τα δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η πολωνική κυβέρνηση αρνήθηκε τους ισχυρισμούς και ο εκπρόσωπος Τύπου, Γέζι Ούρμπαν, που ρωτήθηκε σχετικά τον Δεκέμβριο του 1988 από τον Κέι Ουίνδερς της The Baltimore Sun,^[2] είπε ότι μια τέτοια επιχείρηση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Το πρώτο άτομο που έγινε γνωστό ως θύμα αυτής της επιχείρησης ήταν ο ακτιβιστής των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων Βαλντέμαρ Ζμποράλσκι.

Στις 8 Δεκεμβρίου 1988, ο καθηγητής Μικόουαϊ Κοζακιέβιτς συζήτησε για την επιχείρηση με τον στρατηγό Κίστσακ. Ο τελευταίος παραδέχτηκε ότι οι πολωνικές υπηρεσίες ασφαλείας κατείχαν «ροζ αρχεία», αλλά μόνο με τεκμηρίωση ατόμων που εμπλέκονται σε εγκληματικές δραστηριότητες. Ο Κοζακιέβιτς αργότερα είπε ότι είχε αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι τα αρχεία κάλυπταν επίσης εκείνους τους ομοφυλόφιλους που δεν εμπλέκονταν σε εγκλήματα. Κατά την ίδια συνάντηση και οι δύο συζήτησαν τη δημιουργία του πρώτου, νόμιμου οργανισμού ΛΟΑΤ στην Πολωνία.

Τον Σεπτέμβριο του 2007, δύο ακτιβιστές ΛΟΑΤ, ο Σίμον Νιέμιετς και ο Γιάτσεκ Άντλερ του www.gaylife.pl, ζήτησαν από το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης να ξεκινήσει έρευνα κατά του «κομμουνιστικού εγκλήματος» και του στρατηγού Κίστσακ.^[4] Στις 15 Φεβρουαρίου 2008, το Ινστιτούτο εξέδωσε δήλωση στην οποία έγραψε ότι η επιχείρηση ήταν νόμιμη, βάσει των κανονισμών της δεκαετίας του 1980. Το Ινστιτούτο αρνήθηκε να ξεκινήσει έρευνα, ισχυριζόμενο ότι ο «Υάκινθος» ήταν μια επιχείρηση προληπτικού χαρακτήρα, του οποίου σκοπός ήταν να διεισδύσει στους απομονωμένους ομοφυλόφιλους κύκλους και τις σχέσεις τους με το οργανωμένο έγκλημα.^[4] Αυτή η απόφαση επικρίθηκε μεταξύ των μελών της κοινότητας των ΛΟΑΤ.

Επιχείρηση Υάκινθος στην πολωνική λαϊκή κουλτούρα Επεξεργασία

Το 2015, η 30η επέτειος της εκδήλωσης δημοσίευσε δύο βιβλία με τίτλο Επιχείρηση Υάκινθος:

«Ροζ Αρχεία» (πολωνικά: «Różowe Kartoteki») από τον Μικόουαϊ Μίλτσκε (εκδ. Dobra Literatura) - μια ιστορία φαντασίας του δεξιού πολιτικού, ο οποίος στα νιάτα του τέθηκε υπό κράτηση από την Επιχείρηση Υάκινθος
«Κωδικό Όνομα Υάκινθος» (πολωνικά: «Kryptonim Hiacynt») του Άντζεϊ Σελερόβιτς (εκδ. Queermedia)