Βικιπαίδεια

Εσπεραντική μουσική

μουσική γραμμένη, ηχογραφημένη και ερμηνευμένη στη γλώσσα Εσπεράντο

Η Εσπεραντική μουσική είναι μουσική κατηγορία που περιλαμβάνει τα τραγούδια των οποίων οι στίχοι είναι γραμμένοι στη γλώσσα Εσπεράντο. Είναι μέρος του εσπεραντικού πολιτισμού και ακούγεται στις διεθνείς εσπεραντικές συναντήσεις. Τα λυρικά είναι συνήθως μεταφράσεις με προσθήκη πρωτότυπων εσπεραντικών στίχων.

CD από το Παγκόσμιο Συνέδριο Εσπεράντο 2008

Ιστορία Επεξεργασία

Λίγα χρόνια μετά τη δημοσίευση του πρώτου εσπεραντικού βιβλίου το 1887, γράφτηκαν και τα πρώτα τραγούδια στη γλώσσα εσπεράντο. Όπως οι ποιητικές συνθέσεις του Ζαμένχοφ με τίτλο La vojo (Ο δρόμος) ή La Espero (Η Ελπίδα).[1] Στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο της Εσπεράντο το 1905 το La Espero έγινε ο ύμνος του εσπεραντικού κινήματος. Την 26η Οκτωβρίου 1896 στο Σμολένσκ ακούστηκε για πρώτη φορά ένα εσπεραντικό τραγούδι μπροστά σε κοινό. Τα κείμενα του φυλλαδίου Preĝaro por katolikoj (Βιβλίο προσευχής για τους καθολικούς) ήταν γραμμένα από τον Λιθουανό πρελάτο Α. Νταμπραούσκας ενώ η μουσική ήταν του Φραντς Λιπτσίνσκι.[2]

Το 1924 η Παγκόσμια Ανεθνική Ένωση εξέδωσε ένα «προλεταριακό βιβλίο τραγουδιών» με εσπεραντικά εργατικά τραγούδια.[3] Ο εσπεραντιστής Ράιμοντ Σβάρτζ διηύθυνε τρία καμπαρέ στο Παρίσι: το Verda Kato (Πράσινη Γάτα, 1920-1926), το Bolanta Kaldrono (Βραστήρας, 1936-1939) και το Tri Koboldoj (Τρία Γκόμπλιν, 1944-1956), όπου πολλά από τα κομμάτια που παρουσιάστηκαν ήταν εν μέρει ερασιτεχνικά έργα. Δεν υπάρχουν πολλές ηχογραφήσεις από αυτά, σπανίζουν ή είναι μέρη συλλογών.[4]

Τη δεκαετία του '60 ορισμένοι συνθέτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εσπεραντική μουσική σκηνή. Το 1963 ο εσπεραντιστής δικηγόρος Μπέρναρντ Στόλμαν ίδρυσε τη δισκογραφική εταιρεία ESP-Disk στις ΗΠΑ και κυκλοφόρησε το δίσκο Ni Kantu en Esperanto (Τραγουδάμε στα Εσπεράντο), και άλλα κομμάτια γνωστά στην κοινότητα των εσπεραντιστών, όπως το La lingvo por ni (Η γλώσσα για εμάς) (Μουσική: My Bonnie Lies over the Ocean). [5] [6] Το 1967 κυκλοφόρησε ο δίσκος Jen nia Mondo (κατά προσέγγιση: Ιδού ο Κόσμος μας) του ολλανδικού μουσικού συγκροτήματος Duo espera (Ελπιδοφόρο ντουέτο). Το τραγούδι του τίτλου ήταν μια μετάφραση του κομματιού This land is your land (Αυτή η γη είναι η γη σας) του Γούντι Γκάθρι.[4]

Τη δεκαετία του '70 οι νέοι καλλιτέχνες της εσπεράντο κυκλοφόρησαν δίσκους ή κασέτες βινυλίου, και ιδρύθηκαν εσπεραντικές δισκογραφικές εταιρείες όπως η La Nuova Frontiera στην Ιταλία το 1977 και η LF-koop στην Ελβετία.[4]

 
Από[νεκρός σύνδεσμος] παράσταση του JoMo στο Βέλγιο το 2007

Το τραγούδι Sven kaj Siv (Σβέν και Σιβ) από το δίσκο Vivu la stel' (Χρόνια Πολλά) του Σουηδού Ρέινερ Σβένσον που κυκλοφόρησε στις αρχές του '70 ήταν το πρώτο εσπεραντικό ροκ κομμάτι. [7] Η επανάσταση στη σύγχρονη εσπεραντική μουσική έγινε το 1982 με την ίδρυση του συγκροτήματος Amplifiki (Ενισχυτικό), του οποίου τα μέλη προέρχονταν από τη Σουηδία, τη Δανία και τη Γαλλία. Ο πρώτος δίσκος τους Tute ne gravas (1986)(κατά προσέγγιση: Τίποτα τόσο Άσχημα) περιείχε, μεταξύ άλλων, το τραγούδι Sola (Μόνος), που έγινε εθνικός ύμνος στα Διεθνή Συνέδρια Νέων Εσπεραντιστών παγκόσμια ( Internation Junulara Kongreso, IJK) και ακούγεται μέχρι σήμερα. Άλλα ροκ συγκροτήματα της περιόδου ήταν οι Βερολινέζοι La Mondanoj (κατά προσέγγιση: Οι Παγκόσμιοι Πολίτες) και το Σλοβακικό συγκρότημα Team '. Το 1989, οι τελευταίοι κυκλοφόρησαν τον δίσκο Ora Team ' (Χρυσή Ομάδα) στα Εσπεράντο. Τότε, στην πατρίδα τους, βρίσκονταν στο αποκορύφωμα της επιτυχίας τους, στην Τσεχοσλοβακία κέρδισαν το βραβείο Zlatý slavík (Χρυσό Αηδόνι) συγκροτήματος τα έτη 1989, 1990 και 1991.[8] Το 1991 ο τραγουδιστής του συγκροτήματος, Πάβολ Χαμπέρα, έλαβε το Χρυσό Αηδόνι τραγουδιστή, κερδίζοντας τον Κάρελ Γκοτ.[9] Το 1986 ορισμένα πρώην μέλη του Amplifiki ίδρυσαν το συγκρότημα Personal (Προσωπικό). Με πέντε δίσκους είναι το πιο επιτυχημένο και μακρόβιο εσπεραντικό συγκρότημα. [10] [11]

 
Οι[νεκρός σύνδεσμος] Ĵomart και Nataŝa στο Παγκόσμιο Συνέδριο Εσπεράντο, 2008

Άλλα τρία μουσικά συγκροτήματα της Εσπεράντο έχουν δραστηριοποιηθεί από τα τέλη του '80 μέχρι σήμερα. Το συγκρότημα της φολκλόρ μουσικής Kajto (Χαρταετός) κυκλοφόρησε το πρώτο του εσπεραντικό CD το 1989. Οι τραγουδοποιοί Ĵomart και Nataŝa κατάγονται από το Καζακστάν και ζουν στη Σουηδία. Ο Γάλλος Ζαν-Μαρκ Λεκλέρκ έχει κυκλοφορήσει πολλούς δίσκους στα Εσπεράντο με το όνομα JoMo και έχει κάνει πολλές εμφανίσεις σε εσπεραντικές συναντήσεις, μάλιστα το 2000 ήταν σε μια συναυλία 22 γλωσσών που γράφτηκε στο βιβλίο με τα ρεκόρ Γκίνες. Έχει παίξει σε διάφορα μουσικά σχήματα, όπως τα Rozmariaj Beboj (Μωροί της Ρόζμαρι), Mamutoj (Μαμούθ), Liberecanoj (Ελευθεριακοί) μουσικής ροκ και παγκόσμιας.

Το 1988 δημιουργήθηκε ένας επαγγελματικός συνεταιρισμός ροκ μουσικής στα Εσπεράντο, με σύντμηση EUROKKA. [12] Από το 1990 η δισκογραφική εταιρεία Esperanto Vinilkosmo (βινυλικός κόσμος) στο Ντόνβιλ, κοντά στην Τουλούζη Γαλλίας, κατείχε κεντρική θέση στο μάρκετινγκ της σύγχρονης εσπεραντικής μουσικής. [13] Ένα μέσο εσπεραντικό CD κυκλοφορούσε σε τουλάχιστον 1.000 αντίτυπα. [14] Η Vinilkosmo αναλαμβάνει όλα τα στάδια της μουσικής παραγωγής, από την επιλογή του καλλιτέχνη μέχρι την παραγωγή και διανομή των CD. Από το 2001 διαθέτουν δικό τους στούντιο ηχογραφήσεων. Η πρώτη τους κυκλοφορία ήταν ένας διπλός δίσκος βινυλίου με δύο τραγούδια των Amplifiki και των La Rozmariaj Beboj. Λίγες εβδομάδες αργότερα κυκλοφόρησε η 10η έκδοση του περιοδικού rok-gazet', του σημαντικότερου περιοδικού για την σύγχρονη εσπεραντική μουσική που μέχρι την 9η έκδοσή του το 2003 είχε διαβαστεί σε πάνω από 80 χώρες.[4] Με πρωτοβουλία του ιδρυτή της Vinilkosmo Φλορεάλ Μαρτορέλ το 1998-2000 κυκλοφόρησαν 10 διαφορετικά CD από 10 διαφορετικές μουσικές ομάδες που συγκεντρώθηκαν στο Kolekto 2000 (Συλλογή 2000).

Από τα μέσα του '80 υπήρχαν ντίσκο στις συνεδριάσεις νέων εσπεραντιστών. Τη δεκαετία '90 σχημάτισαν τη δική τους σκηνή DJ. Εν τω μεταξύ, η εσπεραντική μουσική παρουσιαζόταν ως μέρος ειδικού προγράμματος των 1-2 ωρών.[4] Οι ντίτζει έκαναν ρεμίξ στα εσπεραντικά κομμάτια. Το 1995/1996 η Vinilkosmo κυκλοφόρησε τις συλλογές Vinilkosmo-compil 'vol. 1 & 2, με τη συμμετοχή καταξιωμένων και νέων καλλιτεχνών. Το 1997 παρουσιάστηκε το πρώτο μιούζικαλ στα Εσπεράντο κατά τη διάρκεια ενός Παγκόσμιου Συνεδρίου Νέων Εσπεραντιστών. Αφορούσε τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης.

Παράλληλα, πολλά διαφορετικά μουσικά στυλ, όπως πανκ, χιπ χοπ, techno, τρανς, χάουζ και drum & bass[4] διατέθηκαν και στα Εσπεράντο.

Το μουσικό βίντεο του εσπεραντικού τραγουδιού «La fina venk»

Παρόν Επεξεργασία

Tο 2000 το μουσικό συγκρότημα Esperanto Desperado κυκλοφόρησε το CD Brokantaĵoj, το οποίο συνδύαζε μουσικά στυλ όπως ροκ, σκα και παγκόσμιο. Οι Κρύο ντε Μόρτο (Κραυγή) από το Πόζναν έφεραν με τα σκοτεινά κομμάτια τους ήχους μέταλ στην εσπεραντική μουσική σκηνή. Ο τραγουδιστής Ραλφ Γκλομπ από το Αμβούργο κυκλοφόρησε τις εσπεραντικές μεταφράσεις γερμανικών επιτυχιών. Ο συνθέτης Λου Χάρισον κυκλοφόρησε ένα CD με χορωδιακά τραγούδια στα εσπεράντο. Επρόκειτο για μια μετάφραση του Σούτρα Καρδιάς, ενός βουδιστικού κειμένου. Πολύ επιτυχημένο συγκρότημα είναι οι Φινλανδοί Dolchamar (Γλυκόπικροι) που μπήκαν στη σκηνή το 2000 με το χιπ χοπ Ĉu vi pretas? (Είσαι έτοιμος;).

Τα μεγάλα εσπεραντικά περιοδικά δημοσιεύουν τακτικά κριτικές για νέα μουσικά CD ή άρθρα για συγκροτήματα. Στη Διεθνή Εβδομάδα της Γερμανικής Εσπεραντικής Νεολαίας 2006/2007 πραγματοποιήθηκαν οκτώ συναυλίες.

Το Muzaiko λειτουργεί από τον Απρίλιο του 2011 ως ένα μουσικό διαδικτυακό ραδιόφωνο υπό τη διεύθυνση μιας «άτυπα οργανωμένης, διεθνούς ομάδας νέων Εσπεραντιστών». [15] [16] Το πόντκαστ των προγραμμάτων του καναλιού έφτασε τις 500 ψηφιακές λήψεις ημερήσια. [17]

Πολιτιστικές εκδηλώσεις Επεξεργασία

Από το 1986 έχει πραγματοποιηθεί 8 φορές το Εσπεραντικό Πολιτιστικό Φεστιβάλ (Kultura Esperanto-Festivalo, KEF) στη Σκανδιναβία.

Το 2000 διοργανώθηκε το Εσπεραντικό Φεστιβάλ Πολιτισμού και Τέχνης ("Kultura kaj Arta Festival de Esperanto", KAFE) στη Γαλλία.

Από το 1989 οι ρωσικές εσπεραντικές οργανώσεις πραγματοποιούν τα φεστιβάλ «Εσπεράντο - Γλώσσα Τέχνης» ( Εσπεράντο - Lingvo Arta, EoLA).

Στην Πολωνία οι Εσπεραντικές Καλλιτεχνικές Συναντήσεις ( Artaj Confrontoj en Esperanto, ArKonEs) έγιναν μέρος του εσπεραντικού πολιτισμού, όπως και τα Velte Sezono (Βελούδινη Εποχή) στην Ουκρανία.

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Gunnar Fischer: Esperanto-Musik – Teil der Kultur der Esperanto-Sprachgemeinschaft, in: Esperanto heute. Wie aus einem Projekt eine Sprache wurde. Beiträge der 16. Jahrestagung der Gesellschaft für Interlinguistik e. V., 1.–3. Dez. 2006 in Berlin; hrsg. von Detlev Blanke. ISSN 1432-3567

Αναφορές Επεξεργασία

  1. ↑ «ÖNB-ANNO-Buch». anno.onb.ac.at. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  2. ↑ «Weltmusik - - Buch kaufen | Ex Libris». Ex Libris AG. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  3. ↑ «Esperanto heute, Wie aus einem Projekt eine Sprache wurde» (PDF). 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 «Ĉu mito aŭ realo ?» (PDF). web.archive.org. 26 Σεπτεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  5. ↑ ESP-Disk. von Clifford Allen, www.allaboutjazz.com, 4.
  6. ↑ Bernard Stollman: The ESP-Disk story. von Clifford Allen, www.allaboutjazz.com, 21.
  7. ↑ Cours d'Esperanto (Senlime-Verviers), inkl.
  8. ↑ «Český slavík Mattoni 2005». web.archive.org. 19 Αυγούστου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  9. ↑ «Pavol Habera». web.archive.org. 26 Ιουλίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  10. ↑ Persone-prezento www.bertilow.com
  11. ↑ Persone-albumoj www.bertilow.com
  12. ↑ EUROKKA-Internetauftritt
  13. ↑ «Gunnar Fischer: Esperanto-muziko kaj la Esperanto-movado.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  14. ↑ Floréal Martorell: Piratado kaj Sabotado de Esperanto-Muziko.
  15. ↑ «TEJO-aktuale». web.archive.org. 14 Απριλίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  16. ↑ «Muzaiko». muzaiko.info. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2019. 
  17. ↑ Découverte : Muzaiko et Esperanto-TV, deux médias espérantophones.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εσπεραντική_μουσική&oldid=9608718"