Θησαυρός νομισμάτων ή νομισματικός θησαυρός χαρακτηρίζεται οποιοδήποτε σύνολο αρχαίων νομισμάτων, ανεξάρτητα αριθμού τεμαχίων, μετάλλου κατασκευής ή υποδιαιρέσεων, που ανακαλύπτεται είτε τυχαία είτε μετά από επισταμένη αρχαιολογική ανασκαφή - έρευνα. Συχνότερα με τις ανακαλύψεις αυτών των θησαυρών βρίσκονται και τα δοχεία, αγγεία ή δερμάτινες (συνηθέστερα) θήκες (κοινώς: πουγκιά), μέσα στα οποία είχαν τοποθετηθεί από τον κάτοχό τους προς φύλαξη.

Η ανακάλυψη νομισματικών θησαυρών που αποτελούν αντικείμενα έρευνας και μελέτης της σύγχρονης νομισματικής προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες στη γενικότερη γνώση του αρχαίου κόσμου και ειδικότερα επί του γεωγραφικού χώρου ανεύρεσής τους.

Είδη θησαυρών Επεξεργασία

 
Θησαυρός 40 νομισμάτων από τη Θεσσαλονίκη (1143-1180), Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης

Γενικά οι νομισματικοί θησαυροί εκ του χώρου ανακάλυψής τους διακρίνονται στις ακόλουθες τέσσερις βασικές κατηγορίες: α) σε εγκαταλελειμμένους, β) σε τυχαία απολεσθέντες, (συμπεριλαμβάνονται και οι εξ αρχαίων ναυαγίων), γ) σε αποκρυπτόμενους και δ) σε αποθησαυρίσεις (αποταμιεύσεις).

  • Εγκαταλελειμμένοι θησαυροί χαρακτηρίζονται τα σύνολα αρχαίων νομισμάτων που φέρονται να έχουν κατατεθεί προσεκτικά σε σημεία τέτοια που δηλώνουν ότι ο κάτοχός τους δεν θα επιστρέψει να τα παραλάβει ή να τα χρησιμοποιήσει. Συνηθέστερα τέτοιοι είναι αυτοί που ανευρίσκονται σε αρχαίους τάφους και σε αρχαία ιερά, θεμέλια αρχαίων ναών, βωμών κ.λπ., χαρακτηριζόμενοι ανάλογα ταφικοί θησαυροί ή ιεροί θησαυροί. Στη κατηγορία αυτών επίσης των θησαυρών περιλαμβάνονται και εκείνοι που σταδιακά δημιουργούνται με ρίψεις νομισμάτων σε αρχαίες κρήνες, πηγές κ.λπ. καλούμενοι επίσης ιεροί ή κρηναίοι θησαυροί.
  • Τυχαία απολεσθέντες θησαυροί χαρακτηρίζονται τα σύνολα αρχαίων νομισμάτων που εκ της τοποθεσίας που ανακαλύπτονται και του μέσου που φέρονται καταμαρτυρούν την τυχαία απώλειά τους από τον κάτοχο ή εκείνον που τα μετέφερε, όπως για παράδειγμα τα βρισκόμενα μέσα σε σάκο ή σε πουγκί σε κάποιον αρχαίο δρόμο ή πλησίον αυτού. Στη κατηγορία αυτή υπάγονται και τα ευρισκόμενα σε αρχαία ναυάγια.
  • Αποκρυπτόμενοι θησαυροί χαρακτηρίζονται εκείνοι που η θέση ανακάλυψή τους αφενός και ο αφετέρου ο τρόπος απόκρυψης τους (βιαστικός), μαρτυρούν εμφανώς ότι η τοποθέτησή τους στα σημεία εύρεσης έγινε για την προστασία τους από αιφνίδιο κίνδυνο π.χ. εχθρικής προσβολής, εμφυλίων συγκρούσεων, πυρκαγιάς, κ.λπ. προκειμένου αργότερα οι κάτοχοί τους να επιστρέψουν και να τους παραλάβουν. Συχνά παρατηρείται σε αρχαιολογικούς χώρους που κατά την αρχαιότητα είχαν υποστεί καταδρομές ή καταστροφές να αποκαλύπτονται τέτοιοι θησαυροί όπου υπό συγκριτική εξέταση αυτών προσδιορίζονται χρονολογικά είτε οι θησαυροί, είτε τα γεγονότα που οδήγησαν την απόκρυψής τους. Με τα παράλληλα αυτά στοιχεία οι ιστορικοί μπορούν έτσι μέσω των θησαυρών αυτών να πλουτίσουν τις γνώσεις τους επί των διαφόρων εξελίξεων της ζωής του αρχαίου κόσμου.
  • Θησαυροί αποθησαύρισης, ή σύνολα νομισμάτων αποθησαύρισης, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, χαρακτηρίζονται εκείνοι που φέρονται να προέρχονται από την ανάγκη της αποταμίευσης. Οι θησαυροί αυτοί περιλαμβάνουν νομίσματα μεγάλης σχετικά χρονικής περιόδου που πιθανολογείται ένα μέρος τους να αποτελεί κληροδότημα των επιγόνων των αρχικών κατόχων.

Έκθεση θησαυρών Επεξεργασία

Οι νομισματικοί θησαυροί, αφού μελετηθούν σχολαστικά από τους νομισματολόγους, καταγράφονται σε ειδικούς νομισματικούς καταλόγους λαμβάνοντας ως όνομα το όνομα της περιοχής και του έτους ανεύρεσής τους, π.χ. θησαυρός Ακρόπολης Αθηνών, θησαυρός Νάξου κ.λπ. Στους καταλόγους αυτούς καταχωρούνται με διάφορα στοιχεία που περιλαμβάνουν κυρίως: τον αριθμό τεμαχίων, το είδος αυτών, εκ του μετάλλου, τις διαστάσεις τους, το είδος φερόμενης παράστασης, και φερομένων επιγραφών εκάστης πλευράς, το σημείο εύρεσης, η ιστορική εποχή στην οποία ανάγονται αυτά, η περιοχή κοπής αυτών, καθώς και φωτογραφία τους, λαμβάνοντας ειδικούς κωδικούς αριθμούς, που διευκολύνουν τον επιμερισμό για ταυτόχρονη και σε διαφορετικούς τόπους έκθεσή τους. Κατόπιν δημοσίευσης όλων των παραπάνω στοιχείων οι θησαυροί αυτοί τοποθετούνται σε ειδικές προθήκες αρχαιολογικών μουσείων ή νομισματικών μουσείων προς έκθεσή τους.

Προστασία Επεξεργασία

Γενικά οι νομισματικοί θησαυροί, εντός της ελληνικής επικράτειας διέπονται από τις διατάξεις του κωδικοποιημένου νόμου "περί αρχαιοτήτων" και "περί αρχαιοκαπηλίας" όπως έχουν διαμορφωθεί και ισχύουν σήμερα. Ειδικότερα όμως στους καταδείκτες θησαυρών νομισμάτων ή τους ιδιοκτήτες οικοπέδων, κτημάτων, αγρών κ.λπ. που ανεβρέθηκαν αυτοί, κατόπιν ειδικής απόφασης Υπουργείου Πολιτισμού παρέχεται αμοιβή ίση προς το ήμισυ της αξίας αυτών.

Πηγές Επεξεργασία