Ιαπωνική ποίηση

Η ιαπωνική ποίηση είναι τυπική ποίηση της Ιαπωνίας, σε γραπτή, προφορική ή τραγουδιστή μορφή, γραμμένη στις διάφορες ιστορικές μορφές της ιαπωνικής γλώσσας (Παλαιά Ιαπωνικά, Πρώιμα Μεσαία Ιαπωνικά, Ύστερα Μεσαία Ιαπωνικά και σύγχρονα ιαπωνικά), στα κινεζική γλώσσα ή στη ριούκα (μια μορφή ποίησης από τα νησιά της Οκινάουα). Μπορούμε να κάνουμε μια ακριβέστερη διάκριση μεταξύ της ιαπωνικής ποίησης γραμμένης στην Ιαπωνία ή από Ιάπωνες σε άλλες γλώσσες και της ποίησης που γράφτηκε στα ιαπωνικά χρησιμοποιώντας τον όρο ιαπωνόγλωσση ποίηση. Ένα μεγάλο μέρος της λογοτεχνικής καταγραφής της ιαπωνικής ποίησης ξεκινά όταν Ιάπωνες ποιητές ήρθαν σε επαφή με την κινεζική ποίηση στην εποχή της δυναστείας των Τανγκ (αν και η κινεζική κλασική ανθολογία της ποίησης, η Σιτσίνγκ, ήταν γνωστή στην Ιαπωνική γραμματεία από τον 6ο αιώνα).

Έκδοση του ανθολογίου Kokin Wakashū κλασικής ιαπωνικής ποίησης με ξυλόγλυπτο εξώφυλλο, 18ος αιώνας.

Υπό την επιρροή των Κινέζων ποιητών αυτής της εποχής οι Ιάπωνες άρχισαν να γράφουν ποίηση σε κινεζικά κάνσι. Ως μέρος αυτής της παράδοσης, στην Ιαπωνία η ποίηση έτεινε να συνδέεται στενά με την ζωγραφική με εικόνες, εν μέρει λόγω της επιρροής των κινεζικών τεχνών, αλλά και λόγω της χρήσης μελανιού και πινέλου τόσο για την γραφή χαρακτήρων αλλά και για το σχέδιο. Για την αφομοίωση της ξένης επιρροής και την συγχώνευση της ιαπωνικής ποίησης με την ποίηση κάνσι (κάνοντάς το αναπόσπαστο μέρος του ιαπωνικού πολιτισμού) σε μια ιαπωνική γλωσσική λογοτεχνική παράδοση χρειάστηκαν εκατοντάδες χρόνια. Η ανάπτυξη της ποικιλομορφίας των μοναδικών μορφών της ιαπωνικής ποίησης αναπτύχθηκε μέσα σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Τέτοιες μοναδικές μορφές της ιαπωνικής ποίησης είναι το ουάκα, το χαϊκάι και άλλα. Για παράδειγμα, στην ιστορία του Γκέντζι χρησιμοποιούνται τόσο κάνσι όσο και ουάκα. Η ιστορία της ιαπωνικής ποίησης ξεκινά από μια πρώιμη ημιιστορική-μυθολογική φάση, μέσω των πρώτων παλαιών ιαπωνικών λογοτεχνικών έργων (λίγο πριν από την περίοδο Νάρα), συνεχίζει στην ίδια τη περίοδο Νάρα (710 έως 794), έπειτα στις περιόδους Χεϊάν (794 έως 1185) και Καμακούρα (1185 έως 1333), κ.ο.κ., ενώ μετά ακολουθεί η σημαντική για την ιαπωνική ποιητική ιστορία περίοδος Έντο (1603 έως 1867, επίσης γνωστή ως "Τοκουγκάουα") και η σύγχρονη εποχή. Ωστόσο, η ιστορία της ποίησης συχνά διαφέρει από την κοινωνικοπολιτική ιστορία της Ιαπωνίας.

Ιαπωνικές μορφές ποίησης

Από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, οι κύριες μορφές ιαπωνικής ποίησης είναι η τάνκα (η σύγχρονη ονομασία της ουάκα), το χαϊκού και το σι (γνωστή και ως ποίηση δυτικού τύπου). Σήμερα, στις κύριες μορφές της ιαπωνικής ποίησης περιλαμβάνεται τόσο η πειραματική ποίηση όσο και η ποίηση που επιδιώκει να αναζωογονήσει τους παραδοσιακούς τρόπους ποίησης. Οι ποιητές που γράφουν σε τάνκα, χαϊκού και σι σπάνια γράφουν ποίηση που δεν κατατάσσεται στο είδος στο οποίο γράφουν, αν και ορισμένοι ενεργοί ποιητές είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν με ποιητές που γράφουν σε άλλα ποιητικά είδη.

Η ιστορία της ιαπωνικής ποίησης περιλαμβάνει τόσο την εξέλιξη της ιαπωνικής γλώσσας στη σημερινή της μορφή, την εξέλιξη των ιαπωνικών ποιητικών μορφών, όσο και τη συλλογή της ποίησης σε ανθολογίες. Πολλές φορές αυτό συνέβη με αυτοκρατορική προστασία και άλλες φορές από τις «σχολές» ή τους μαθητές διάσημων ποιητών (ή θρησκειών, στην περίπτωση του Μπουσοκουσέκικα). Η μελέτη της ιαπωνικής ποίησης περιπλέκεται από το κοινωνικό πλαίσιο του περιεχομένου του κάθε ποιήματος, εν μέρει λόγω μεγάλων πολιτικών και θρησκευτικών παραγόντων όπως η πολιτική των φυλών ή ο Βουδισμός, αλλά και λόγω της συνεργατικής πτυχής που έχει συχνά χαρακτηρίσει την ιαπωνική ποίηση. Επίσης, μεγάλο μέρος της ιαπωνικής ποίησης διαθέτει μορφές σύντομων στίχων, συχνά συνεργατικές, οι οποίες στη συνέχεια συγκεντρώνονται σε μεγαλύτερες συλλογές, ή εναλλακτικά διασπώνται μέσα στην πεζογραφία έργων μεγαλύτερου μεγέθους. Στις παλαιότερες μορφές ιαπωνικής ποίησης περιλαμβάνεται το κάνσι, μια μορφή η οποία δείχνει ισχυρή επιρροή από την κινεζική λογοτεχνία και πολιτισμό.