Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης
Η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών[α]». Έδρα της είναι η Θεσσαλονίκη και στην εκκλησιαστική περιφέρειά της υπάγεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης, οι συνοικίες Ευαγγελίστριας και Αγίου Παύλου του Δήμου Νεάπολης-Συκεών και τμήμα του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη.
Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης | |
---|---|
![]() | |
Γενικές πληροφορίες | |
Ιδρυτής | Απόστολος Παύλος |
Xώρα | Ελλάδα |
Έδρα | Θεσσαλονίκη |
Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς) |
Ενορίες | 43 |
Ναοί | 85 |
Μονές | 3 (2 ανδρικές και 1 γυναικεία) |
Μητροπολιτικός ναός | Αγίου Γρηγορίου Παλαμά |
Ιστοσελίδα | imth.gr |
Ιεραρχία | |
Μητροπολίτης | Άνθιμος |
Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμ. π. Ιάκωβος Αθανασίου |
Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος | Αρχιμ. π. Φώτιος Ζαρζαβατσάκης |
Εφημέριοι | 130 |
Διάκονοι | 3 |
Αποτελείται από 43 ενορίες και 3 Μονές. Μητροπολιτικός Ναός είναι αυτός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ ιστορικοί είναι οι ναοί του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Σοφίας, των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων κ.ά. Μητροπολίτης της από το 2004 είναι ο Άνθιμος (Ρούσας).
Ιστορικά στοιχείαΕπεξεργασία
Η εκκλησία της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο. Ο απόστολος Παύλος έστειλε δύο επιστολές προς τους πιστούς της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Η προς Θεσσαλονικείς Α' επιστολή και η προς Θεσσαλονικείς Β' επιστολή γράφτηκαν περίπου από το 50-52 μ.Χ.[2]
Κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια ανεγέρθηκαν μνημειώδεις ναοί στην πόλη όπως το παλαιοχριστιανικό Οκτάγωνο, ο μεγάλος ναός οκταγωνικής κάτοψης που σήμερα είναι ορατά κατάλοιπά του.[3]
Στις αρχές του 4ου αιώνα, ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων δεν επέτρεψε να εισέλθει στο ναό ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ λόγω της σφαγής ανθρώπων την οποία διέταξε ο αυτοκράτορας στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης[4]. Στους πρώτους αιώνες της Χριστιανικής Εκκλησίας, η Εκκλησία της Θεσσαλονίκης, όπως και ολόκληρο το δυτικό τμήμα της Ελλάδας ανήκε στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης. Τον 4ο αιώνα ο Πάπας Δάμασος Α΄ ανύψωσε τον επισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης σε Εξαρχία: επίσκοποι, μητροπολίτες και αρχιεπίσκοποι μπορούσαν να προσβάλουν οποιαδήποτε απόφαση ενώπιον της Εξαρχίας.
Τον 8ο αιώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης συνδέθηκε με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, στο οποίο ανήκει εκκλησιαστικά έως σήμερα. Κατά τη χιλιετία του Βυζαντίου, ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης έφερε τον τίτλο του «Αρχιεπισκόπου».
Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης διαδραμάτισε κομβικό ρόλο. Ο Μικρασιάτης ιερέας Αιμιλιανός Λαζαρίδης ως πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον Μακεδονικό Αγώνα, συνεργαζόμενος με τον Πρόξενο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρο Κορομηλά και τον Μακεδονομάχο Αθανάσιο Σουλιώτη. Το 1906 εντάχθηκε στην αντιστασιακή «Οργάνωση Θεσσαλονίκης» του Αθανασίου Σουλιώτη που συντόνιζε τη δράση των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.[5][6]
Μετά την επιβολή της Χούντας των Συνταγματαρχών το καθεστώς είχε ως προτεραιότητα την τοποθέτηση αρχιεπισκόπου και μητροπολιτών, ευνοούμενων του Παλατιού και της Χούντας. Στη Θεσσαλονίκη η Δικτατορία αρχικά επέβαλε κατ΄οίκον περιορισμό στον δημοκρατικό Μητροπολίτη Παντελεήμονα Α΄ Παπαγεωργίου, ώστε να μην λειτουργεί σε κανέναν ναό και να μην μπορεί να εξέλθει από το Επισκοπείο.[7] Τελικά το 1968 απομακρύνθηκε παράνομα ο κανονικός Μητροπολίτης Παντελεήμων Α΄ Παπαγεωργίου από τη χουντική Αριστίνδην Σύνοδο του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης επελέγη από τη Χούντα ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος.[8]. Ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, αν και ήδη συνταξιούχος ιεροκήρυκας, δέχτηκε να καταστεί Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης παρά την αντικανονική απομάκρυνση του νόμιμου Μητροπολίτη Παντελεήμονα. [9][10][β][11][12] Κατά τη διάρκεια της ποιμαντορίας του ενισχύθηκαν σημαντικά οι κάθε είδους παραεκκλησιαστικές οργανώσεις στην πόλη.[13] Ακόμη, αφότου ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος ανέλαβε τη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης οδήγησε σε εξορία πολλούς κληρικούς της πόλης, όπως τον π. Θεόφιλο Τερεζάκη και τον π. Κωνσταντίνο Νικολακάκη. Οι αντικαθεστωτικοί ιερείς αποστέλλονταν από τη δικτατορική κυβέρνηση σε συνεργασία με τον μητροπολίτη Λεωνίδα για μεγάλες ή μικρές χρονικές περιόδους σε ακριτικές συνοριακές περιοχές όπως ο Έβρος.[14] Ο Λεωνίδας παρέμεινε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης καθόλη τη διάρκεια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, έως το 1974 οπότε και κηρύχθηκε έκπτωτος από την νόμιμη και κανονική Ιερά Σύνοδο.
Το 1974 εξελέγη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ο Παντελεήμων Β'. Επί αρχιερατείας Παντελεήμονος Β', μετά από μελέτη και ανακάλυψη της βυζαντινολόγου Μαρίας Θεοχάρη, τον Οκτώβριο του 1978 επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη η τίμια Κάρα του Αγίου Δημητρίου από την πόλη Σαν Λορέντζο ιν Κάμπο της Ιταλίας όπου βρισκόταν (και είχαν αφαιρεθεί από τους Σταυροφόρους κατά τη διάρκεια της κατοχής της Θεσσαλονίκης μεταξύ του 1204 και του 1223). Τον Απρίλιο του 1980 επεστράφη στη Θεσσαλονίκη και το μεγαλύτερο μέρος των ιερών λειψάνων του Αγίου.[15]
Επισκοπικός κατάλογοςΕπεξεργασία
Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
---|---|---|
Γάιος | Άγιος | |
Νικόλαος Α΄ | ~ 160 | Άγιος |
Αρτέμιος | Άγιος | |
Αλέξανδρος Α΄ | 305 – 335 | Άγιος |
Ιωάννης Α΄ | ||
Αέτιος | 342 – 347 | |
Ειρήνιος | ~ 355 | |
Παυλίνος | ||
Α(σ)χόλιος | 379 – 384 | Άγιος |
Ανύσιος | 384 – 407 | Άγιος |
Ρούφος | 407 – 434 | Άγιος |
Αναστάσιος Α΄ | 434 – 451 | Άγιος |
Αυξίθεος, Ευδόξιος | 451 – 458 | Άγιος |
Ανδρέας | 481 – 494 | Άγιος |
Δωρόθεος Α΄ | 494 – 520 | Άγιος |
Αριστείδης | 520 – 535 | |
Ηλίας | ~ 553 | Άγιος |
Θαλαλεύς | ||
Θεοδόσιος Α΄ | ~ 585 | |
Ευσέβιος | 585 – 603 | |
Ιωάννης Β΄ | 603 – 610 | Άγιος |
Πλωτίνος | ~ 616 | |
Ιωάννης Β΄ | 617 – 626 | Άγιος |
Παύλος Α΄ | ~ 649 | |
Ιωάννης Γ΄ | ~ 680 | |
Σέργιος | ~ 690 | |
Κωνσταντίνος Α΄ | ||
Βασίλειος Α΄ | ~ 772 | |
Θεόφιλος | ; – 787 | Άγιος |
Θωμάς | Άγιος | |
Ιωσήφ Α΄, ο Στουδίτης | 807 – 809 | Άγιος |
Ιωσήφ Α΄, ο Στουδίτης | 811 – 821 | Άγιος, β΄ θητεία |
Λέων, ο φιλόσοφος | 839/840 – 843 | |
Αντώνιος, ο ομολογητής | ~ 843 | Άγιος |
Βασίλειος Β΄ | 843 – 865 | |
Θεόδωρος | 866 – 869 | |
Παύλος Β΄ | 880 – 882 | |
Γρηγόριος Α΄ | ~ 882 | |
Μεθόδιος | ~ 889 | |
Ιωάννης Δ΄ ο Θεσσαλός | 892 – 904 | |
Βασίλειος Γ΄ ο ομολογητής | 904 – ; | Άγιος |
Ανατόλιος | ||
Ισίδωρος Α΄ | ~ 1016 | |
Νικήτας Α΄ | ||
Γεώργιος ο Γλυκύς | ||
Θεοφάνης Α΄ | 1031 – 1038 | |
Προμηθεύς | ~ 1038 | |
Θεόδουλος | 1086 – 1107 | |
Κωνσταντίνος Β΄ | ~ 1110 | |
Μιχαήλ Α΄ | ~ 1122 | |
Νικήτας Β΄ | ~ 1133 | |
Βασίλειος Δ΄ Αχριδηνός | 1145 – 1168 | |
Ευστάθιος ο Κατάφλωρος | 1175 – 1197 ή 1198 | Άγιος |
Κωνσταντίνος Γ΄ Μεσοποταμίτης | 1198 – 1199 | α΄ θητεία |
Χρύσανθος | 1199 – 1202 | |
Κωνσταντίνος Γ΄ Μεσοποταμίτης | 1204 – 1223 | β΄ θητεία |
Νικήτας Γ΄ | ||
Ιωσήφ Β΄ | 1232 – 1235 | |
Μιχαήλ Β΄ ο Παλατάνος | ~ 1235 | |
Μανουήλ Οψαράς Δισύπατος | 1235/58(;) – 1261 | |
Ιωαννίκιος ο Κυδώνης | 1261 – 1272[16] | προηγουμένως ηγούμενος της Μονής Σωσάνδρων |
Δημήτριος | 1282 – 1285 | |
Ιγνάτιος Α΄ | 1285 – 1293[16] | |
Ιάκωβος Α΄ | 1293 – 1299[16] | ηγούμενος της μονής Μεγίστης Λαύρας |
Μαλαχίας | μετά το 1305 – 1310[16] | ηγούμενος της μονής Μεγίστης Λαύρας |
Ιερεμίας | πριν το 1315[γ] – 1322 | |
Ευφημιανός | ~ 1322 | |
Ιωάννης Ε΄ Καλέκας | 1322 – 1334 | μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
Γρηγόριος Β΄ Κούταλης | 1334 – 1335 † | Μέγας Χαρτοφύλαξ του Πατριαρχείου[18] |
Γλαβάς | 1339 – 1340 | |
Μακάριος Α΄ | 1342 – 1345 | ηγούμενος της μονής Μεγίστης Λαύρας |
Υάκινθος | 1345 – 1346[16] | |
Γρηγόριος Γ΄, ο Παλαμάς | 1347 – 1359 | Άγιος |
Νείλος Καβάσιλας | 1360 – 1361 | Άγιος |
Νικόλαος Καβάσιλας | 1361 – 1363 | Άγιος |
Δωρόθεος Β΄ Βλαττής | 1371 – 1379 | συνιδρυτής της Μονής Βλατάδων |
Ισίδωρος Β΄ Γλαβάς | 1379 – 1396[16] | Άγιος |
Γαβριήλ Α΄ | 1397[16] – 1416 | Από Χαλκηδόνος, άγιος |
Συμεών ο μυσταγωγός | 1416 – 1429 | Άγιος |
Γρηγόριος Γ΄ | ~ 1430/2[19] | |
Μεθόδιος | πριν τον Οκτώβριο 1453[20] – μετά το 1467[21] | |
Παρθένιος Α΄ | ; – 1482 | |
Νήφων | 1482 – 1486 | μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, Άγιος |
Μάξιμος (Λαυριώτης) | ~ 1486/7 – 1515 | παραιτήθηκε[22] |
Μακάριος Β΄ (Παπαγεωργόπουλος) | 4 Απριλίου 1517[23] – πριν το 1527 | από Κορίνθου |
Ιωάσαφ | πριν τον Ιούνιο 1527 – μετά το 1534/5[24] | |
Θεωνάς Α΄, ο από Ηγουμένων | 1538 – 1541 | Άγιος |
Μητροφάνης | 1541[25] | |
Θεοφάνης Β΄ | ~ 1544 | |
Γρηγόριος - Δαβίδ | ||
Θεωνάς Β΄ | 1560 – 1565[26] | |
Ιωάσαφ Α΄ | 1565 – 1578 | |
Μητροφάνης | ~ 1585[27] | |
Γαβριήλ Β΄ | 1594 – 1596 | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης |
Ματθαίος Α΄ | ~ 1596 | |
Ιωάσαφ Β΄, ο Αργυρόπουλος | ~ 1596 | |
Σωφρόνιος Α΄ | 5 Δεκεμβρίου 1606 – ; | Μέγας Πρωτοσύγκελλος του Πατριαρχείου[28] |
Ζωσιμάς | ~ 1607 | |
Παρθένιος Β΄ | ~ 1611 | |
Αθανάσιος Α΄ | 1622 – 1634 | μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, Άγιος |
Δαμασκηνός Α΄ | 1634 – 1636 | |
Καλλίνικος Α΄ | 1636 – 1639 | |
Θεόκλητος | 1645 – 1651[29] | |
Ιωακείμ Α΄ | 1651 – 1666 | |
Διονύσιος | 1666 – 1671[30] | πρώην Οικουμενικός Πατριάρχης |
Αναστάσιος Β΄ | ~ 1671 | |
Μελέτιος Α΄ | 1672 – 1680 | κατόπιν Νικομηδείας[31] |
Νεόφυτος Δαμαλάς | 17 Ιουλίου 1680[32] – 1687[31] | επαύθη[33] |
Μεθόδιος | 1687 – 2 Απριλίου 1696 | καθαιρέθηκε[34] |
Ιγνάτιος Β΄ | 1698 – 1712 | |
Ιάκωβος Β΄ | ~ 1712 | |
Γεράσιμος;[35] | ~ 1716 | |
Ιγνάτιος Β΄ | ~ 1723 | |
Ανανίας | ~ 1728 | |
Ιωακείμ Β΄ | 1734 – 1745 | κατόπιν Εφέσου[36] |
Γαβριήλ Γ΄ | 1745 – 1752 | |
Σπυρίδων | 1760 – 1761 | |
Θεοδόσιος Α΄ | ~ Μάιος 1762[37] | |
Νεόφυτος Α΄ | ~ 1767 | |
Θεοδόσιος Β΄ | 1767 – 1769 | μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
Δαμασκηνός Β΄ | Απρίλιος 1769 – Ιούνιος 1780 | από Μελενίκου, παραιτήθηκε[38] |
Ιάκωβος Γ΄ | πριν τον Οκτώβριο 1780[39] – 1788[40] | |
Γεράσιμος | 1788 – 1815 | |
Ιωσήφ Γ΄ (Αντωνόπουλος) | 1815 – μετά τον Μάρτιο 1821[41] | Ιερομάρτυς, άγιος |
Ματθαίος Β΄ (Μεγάλος) | Ιούνιος 1821 – 29 Αυγούστου 1823 | από Αίνου, κατόπιν Κυζίκου |
Μακάριος Γ΄ (Βαμβούρης) | Ιανουάριος 1824 – Οκτώβριος 1830 | από Λήμνου, παραιτήθηκε |
Μελέτιος Β΄ (Πάγκαλος) | Νοέμβριος 1830 – Μάιος 1841 | από Αμασείας, κατόπιν Κυζίκου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
Ιερώνυμος | Μάιος 1841 – Φεβρουάριος 1853 † | από πρώην Λήμνου |
Καλλίνικος Β΄ (Κυπαρίσσης) | 6 Μαρτίου 1853 – 26 Ιανουαρίου 1858[42] | κατόπιν Πατριάρχης Αλεξανδρείας |
Νεόφυτος Β΄ (Βυζάντιος) | 26 Ιανουαρίου 1858 – 9 Ιανουαρίου 1874 | από Τορνόβου, παύθηκε |
Ιωακείμ Γ΄ (Δημητριάδης Δεβετζής) | 9 Ιανουαρίου 1874 – 4 Οκτωβρίου 1878 | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης |
Καλλίνικος Γ΄ (Φωτιάδης) | 12 Νοεμβρίου 1878 – 20 Δεκεμβρίου 1884 | κατόπιν Δέρκων |
Γρηγόριος Δ΄ (Καλλίδης) | 22 Δεκεμβρίου 1884 – 25 Σεπτεμβρίου 1889 | από Τραπεζούντος, κατόπιν Ιωαννίνων, Άγιος |
Σωφρόνιος Β΄ (Χρηστίδης) | 25 Σεπτεμβρίου 1889 – 20 Απριλίου 1893 | από Ιωαννίνων, παραιτήθηκε |
Αθανάσιος Β΄ (Μεγακλής) | 4 Μαΐου 1893 – 18 Οκτωβρίου 1903 | από Σισανίου, κατόπιν Κυζίκου |
Αλέξανδρος Β΄ (Ρηγόπουλος) | 18 Οκτωβρίου 1903 – 25 Νοεμβρίου 1910 | από Νεοκαισαρείας, κατόπιν Νικομηδείας |
Ιωακείμ Δ΄ (Σγουρός) | 25 Νοεμβρίου 1910 – 11 Μαΐου 1912 | από Ξάνθης |
Γεννάδιος (Αλεξιάδης) | 22 Μαΐου 1912 – 17 Μαρτίου 1951 † | από Λήμνου |
Παντελεήμων Α΄ (Παπαγεωργίου) | 27 Μαρτίου 1951 – 28 Φεβρουαρίου 1968 | επαύθη από τη Χούντα των Συνταγματαρχών |
Λεωνίδας (Παρασκευόπουλος) | 24 Μαρτίου 1968 – 13 Ιουλίου 1974 | συνεργάστηκε με τη Χούντα των Συνταγματαρχών και επαύθη το 1974 επί Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ |
Παντελεήμων Β΄ (Χρυσοφάκης) | 13 Ιουλίου 1974 – 9 Ιουλίου 2003 † | από Σάμου |
Άνθιμος (Ρούσας) | 26 Απριλίου 2004 – σήμερα | από Αλεξανδρουπόλεως |
ΑγιολογίαΕπεξεργασία
- Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης, στις 26 Οκτωβρίου.
- Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, στις 14 Νοεμβρίου και την Β΄ Κυριακή των Νηστειών.
- Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου των Θεσσαλονικέων αυταδέλφων, στις 11 Μαΐου.
- Αγίας Ματρώνης της εν Θεσσαλονίκη, στις 27 Μαρτίου.
- Αγίας Θεοδώρας της εν Θεσσαλονίκη, στις 3 Αυγούστου.
- Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας (22 Δεκεμβρίου) και των εν Χριστώ μαθητριών της τριών μαρτύρων αδελφών Αγίων Αγάπης, Ειρήνης και Χιονίας (16 Απριλίου).
- Αγίων Αγαθόποδος και Θεοδούλου των Θεσσαλονικέων, μαρτυρησάντων επί Καίσαρος Μαξιμιανού δια πνιγμού στη θάλασσα δυτικά του ρωμαϊκού λιμένα, οι οποίοι και ετάφησαν στη δυτική ακτή, στο σημερινό Μπεχτσινάρι.(4 Απριλίου)[43]
- Αγίου Γεωργίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ο οποίος αρχιεράτευσε την τρίτη δεκαετία του 11ου αιώνα μ.Χ. (10 Ιουλίου).
- Αγίου Συμεών, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Μυσταγωγού, στις 15 Σεπτεμβρίου.
- Αγίου Βασιλείου του Ομολογητού, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, την 1η Φεβρουαρίου.
- Αγίου Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Κατάφλωρου, στις 20 Σεπτεμβρίου.
- Αγίου Γρηγορίου Καλλίδου, Μητροπολίτου Ηρακλείας και Ραιδεστού του από Θεσσαλονίκης, στις 25 Ιουλίου.
- Αγίου Φιλοθέου του Κοκκίνου, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Θεσσαλονικέα, στις 11 Οκτωβρίου.
- Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα Χαμαετού, στις 20 Ιουνίου.
- Αγίου Ιωσήφ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης, στις 3 Ιουνίου. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ο Σουλτάνος θα ζητήσει για εγγύηση επτά αρχιερείς, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ.[44] Ο άγιος Ιωσήφ (μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε΄ τον Απρίλιο του 1821), θανατώθηκε στις 3 Ιουνίου 1821 μαζί τους αρχιερείς Ιωαννίκιο Τυρνόβου, Δωρόθεο Αδριανουπόλεως και Γρηγόριο Δέρκων.[45][46]
- Αγίου Γρηγορίου Μητροπολίτου Κυδωνιών Μικράς Ασίας, την Κυριακή προ της Υψώσεως (Σεπτέμβριος). Ο Γρηγόριος διετελέσε - προ της χειροτονίας του εις επίσκοπο - κατά τα έτη 1892 – 1894 Πρωτοσυγκέλλος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Ιεροκήρυκας στην πόλη και κατά τα έτη 1893-1894 διευθυντής της Αστικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
- Οσίου Δαβίδ του εν Θεσσαλονίκη, του δενδρίτου, στις 26 Ιουνίου
- Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης και Καππαδόκης, ο οποίος νοσηλεύθηκε στο Νοσοκομείο Θεαγένειο (12 Ιουλίου).
- Γερόντισσα Ακυλίνα της Δράμας η Μικρασιάτισσα καθηγουμένη της Μονής Αναλήψεως Ταξιαρχών Δράμας, η οποία πριν γίνει μοναχή (κατά κόσμον Ερασμία) έζησε στη Θεσσαλονίκη και συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση.
- Γερόντισσα Άννα Μακκαβαίου η Μικρασιάτισσα, η οποία διέμεινε για μερικά έτη στη Θεσσαλονίκη μετά τις διώξεις που υπέστη στη Δράμα από τους Βουλγάρους.[47]
- Σύναξη πάντων των εν Θεσσαλονίκη Αγίων, την Β΄ Κυριακή της Διακαινισίμου (Κυριακή των Μυροφόρων).
Κοινωνικό έργοΕπεξεργασία
- Χαρίσειο Γηροκομείο Θεσσαλονίκης
- Ενοριακές Τράπεζες Αγάπης
- Κατασκηνώσεις
- Φοιτητικός Ξενώνας Αγίου Αντωνίου
- Ξενώνας Στέγη Μητροπολίτου Παντελεήμονος Β' [48]
Παρεκκλήσια ΝοσοκομείωνΕπεξεργασία
- Άγιος Ευαγγελιστής Λουκάς - Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
- Αγία Σκέπη - Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Γεώργιος Γεννηματάς"
- Άγιοι Δημήτριος και Λούπος - Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Άγιος Δημήτριος"
- Άγιος Παντελεήμων - ΑΝΘ Θεαγένειο
- Άγιος Παντελεήμων - Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης[49]
ΕικόνεςΕπεξεργασία
Η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας
Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης.
Μέρος της αγιογραφίας του Ευσταθίου του Θεσσαλονικέως από το Καθολικό της Μονής Βατοπεδίου, (1312).
Η εκδίωξη του Θεοδοσίου από τον Άγιο Αμβρόσιο έπειτα από τη σφαγή της Θεσσαλονίκης όπως απεικονίζεται σε έργο του Άντονι βαν Ντάικ.
Θεοτόκος Η Πάντων Ελπίς, εικόνα του 14ου αι., στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ιπποδρομίου
Υποσημειώσεις και παραπομπέςΕπεξεργασία
ΥποσημειώσειςΕπεξεργασία
- ↑ «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος[1].
- ↑ Κατά την ενθρόνισή του στη θέση του ο Λεωνίδας απευθυνόμενος προς τον χουντικό «υπουργό» Βορείου Ελλάδος Γκαντώνα δήλωσε: «Ευχαριστώ την Εθνική Κυβέρνησιν, ήτις προέκρινεν την μετριότητά μου διά να ποιμάνω το ποίμνιον της θεοσώστου ταύτης επαρχίας», στοιχείο που καταδεικνύει την δικτατορική παρέμβαση στην Εκκλησία της Ελλάδος
- ↑ Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ'[17]
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2021.
- ↑ Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ελληνική Βιβλική Βιβλιογραφία του 20ου αιώνα, εκδ.Π.Πουρναράς, Θεσσαλονίκη, 1997, σελ.124-153
- ↑ ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΟΚΤΑΓΩΝΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Ε.Μακρή, 1983
- ↑ Γιάτσης Σωτήρης, Η σφαγή στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης το 390 μ.Χ. Ένα πολιτικό έγκλημα του Θεοδοσίου Α΄, Εώα και Εσπερία, τομ. 6 (2004-2006),σελ.211-232
- ↑ Αιμιλιανός Λαζαρίδης: Ο Μικρασιάτης επίσκοπος και μάρτυρας της Μακεδονίας
- ↑ Ευγνωμοσύνης σπονδή στον εθνομάρτυρα Αιμιλανό Λαζαρίδη
- ↑ Γεώργιος Κ. Τερμεντζόγλου, Εγκαίνια Νεώτερων Ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011), Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Μεταπτυχιακό Τμήμα, Ειδίκευση: Ελληνισμού και Ορθοδοξίας, 2011
- ↑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2019, Ιερά Μητρόπολις Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης, σελ. 17
- ↑ «Εκκλησία και 21η Απριλίου: Ωρα για μια «συγγνώμη» του Χάρη Ανδρεόπουλου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2019.
- ↑ Αγγελοπούλου, Αθανασίου Αν. (1998). Εκκλησιαστική Ιστορία. Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της Εκκλησίας της Ελλάδος (Εικοστός αιώνας). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, σελ. 67-68.
- ↑ Τότε που μελετούσαμε - άρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία
- ↑ Η Εκκλησία τον καιρό της Δικτατορίας - άρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία
- ↑ “Βγάλτε τα ποιήματά μου από τα σχολικά βιβλία! Είναι ανήθικα!”, Schooligans 18.6.2006 Τεύχος 7
- ↑ Αντώνιος Γ. Τσαχάκης, Κρήτες Ιερείς, Κτήτορες Ιερών Ναών Στην Παλαιά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης Το 2ο Μισό Του 20ου Αιώνος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2012, σ.39
- ↑ «Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Πολιούχου Θεσσαλονίκης, Ιστορία των ιερών λειψάνων του Αγίου Δημητρίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2021.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXV.
- ↑ Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1090.
- ↑ Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXVI.
- ↑ Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXXI.
- ↑ πρώην Λεοντοπόλεως, Σωφρόνιος (Απρίλιος 1917). «Ο ναός της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής εν Θεσσαλονίκη». Γρηγόριος ο Παλαμάς Α: 133. https://digital.lib.auth.gr/record/139963/files/5073_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1903). «Μάρκος Ξυλοκαράβης: πατριάρχης οικουμενικός και είτα πρόεδρος Αχριδών». Византийский временник 10: 14. http://digital.lib.auth.gr/record/67552/files/arc-2007-26504.pdf. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2021.
- ↑ Γλαβίνας 1973, σελ. 171.
- ↑ Γλαβίνας 1973, σελ. 170.
- ↑ Γλαβίνας 1973, σελ. 172.
- ↑ «Έγγραφον συνοδικόν 68 Μητροπολιτών (...)». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 225. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ Bekker 1849, σελ. 184.
- ↑ Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Αι του Πατριαρχείου περιπέτειαι». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΘ): 795. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&hl=el&pg=PA795#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 251. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2022.
- ↑ Κουρίλας, σελ. 48.
- ↑ Γεδεών 1888, σελ. 29.
- ↑ 31,0 31,1 Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 260. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2022.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 259. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2022.
- ↑ «Δαμαλάς , Νεόφυτος». Ακαδημία Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2022.
- ↑ Ζερλέντης, Περικλής (1918). «Μεθόδιος ο Θεσσαλονίκης». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΙΘ: 148. https://digital.lib.auth.gr/record/139964/files/5074_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Κουρίλας, σελ. 183.
- ↑ Pavlikianov, Cyril (2015). The Byzantine documents of the Athonite monastery of Karakallou and selected acts from the Ottoman period (1294-1835) : critical edition and commentary of the texts (Α έκδοση). Sofia: “St. Kliment Ohridski” University Press. σελ. 141. ISBN 978-954-07-3952-6. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021.
- ↑ Μέγας Πρωτοσύγγελος, Αθηναγόρας (Ιανουάριος 1920). «Η εν Ολύμπω Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή του Οσίου Διονυσίου». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 13. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 266. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2022.
- ↑ «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΣΤ): 251. 1882. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA251#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 99
- ↑ «Acte patriarhie cesti referitoare la Mitropolia Proilavului». Studii istorice greco-romane: 300. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/1939_-_Demostene_Russo%2C_Acte_patriarhice%C5%9Fti_referitoare_la_Mitropolia_Proilavului.pdf. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ Καλλίφρων, Βασίλειος Δ. (1867). Εκκλησιαστικά ή Εκκλησιαστικόν Δελτίον. Κωνσταντινούπολη. σελ. 152-3.
- ↑ Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης: Άγιοι Αγαθόπους και Θεόδουλος, οι Θεσσαλονικείς
- ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Άγριοι διωγμοί, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ.ΙΒ , Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σελ. 35
- ↑ Τάσος Γριτσόπουλος, όπ.π., σελ. 491-492. [εκκρεμεί παραπομπή]
- ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Διωγμοί στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιούνιο ώς τον Δεκέμβριο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΒ, Αθήνα, 1975, σελ. 200
- ↑ Δημήτριος Καββαδίας, Γέροντες και γυναικείος μοναχισμός, σελ. 398-399, ISBN 9789607735904, έκδοση: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2015
- ↑ ecclesia.gr - Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
- ↑ Παρεκκλήσια Νοσοκομείων
ΠηγέςΕπεξεργασία
- Ζαχαριάδου, Ελισάβετ Α. (1996). Δέκα τουρκικά έγγραφα για την Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567) (PDF). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. ISBN 960-7094-69-7.
- Bekker, August Immanuel (1849). Historia Politica et Patriarchica Constantinopoleos; Epirotica. Bonn.
- Κουρίλας, Ευλόγιος. Κώδιξ επισήμων εγγράφων Μεγίστης Λαύρας, καταρτισθείς υπό του Ευλογίου Κουρίλα από του 1910-1951 (PDF). Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων.
- Preiser-Kapeller, Johannes (2008). Das Episkopat im späten Byzanz : ein Verzeichnis der Metropoliten und Bischöfe des Patriarchats von Konstantinopel in der Zeit von 1204 bis 1453. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. σελ. XXV. ISBN 978-3836487863.
- Γλαβίνας, Α. Α. (1973). «Μακάριος Παπαγεωργόπουλος ο από Κορίνθου Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης: (1465; - 12 Απριλίου 1546)». Μακεδονικά 13 (1). https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/6454/6189. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2022.
- Γεδεών, Μανουήλ Ι. (1888). Ο Πατριάρχης Διονύσιος Δ' ο Μουσελίμης :Πατριαρχικής Ιστορίας πεντηκονταετία 1638-1688. Κωνσταντινούπολη: Εκ του Πατριαρχικού Τυπογραφείου.