Ισοτιμία αγοραστικής δύναμης

Η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ, αγγλικά: purchasing power parity, PPP) είναι μια οικονομική θεωρία και μια τεχνική που χρησιμοποιείται για να καθορίσει τη σχετική αξία των νομισμάτων, τον υπολογισμό του ποσού της προσαρμογής που απαιτείται για την ισοτιμία μεταξύ των χωρών, προκειμένου η ανταλλαγή να είναι ισοδύναμη με (ή στο ίδιο επίπεδο με) κάθε νόμισμα. Ζητά από το πόσα χρήματα θα χρειαστούν για να αγοράσει τα ίδια προϊόντα και υπηρεσίες σε δύο χώρες, και ότι χρησιμοποιεί για τον υπολογισμό μια σιωπηρή συναλλαγματική ισοτιμία. Χρησιμοποιώντας αυτό το ποσοστό ΙΑΔ, ένα ποσό των χρημάτων που έχει έτσι την ίδια αγοραστική δύναμη σε διάφορες χώρες. Μεταξύ άλλων χρήσεων, οι ΙΑΔ διευκολύνουν διεθνείς συγκρίσεις του εισοδήματος, καθώς οι συναλλαγματικές ισοτιμίες της αγοράς είναι συχνά ασταθείς, και επηρεάζονται από πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες που δεν οδηγούν σε άμεσες αλλαγές στο εισόδημα και έχουν την τάση να υποτιμούν συστηματικά το βιοτικό επίπεδο στις φτωχές χώρες, λόγω με την Balassa-Samuelson.

Η ιδέα προήλθε με τη Σχολή της Σαλαμάνκα του 16ου αιώνα και αναπτύχθηκε στη σύγχρονη μορφή της, του Gustav Cassel σε 1918. Η ιδέα βασίζεται στο νόμο της μίας τιμής, όταν απουσία του κόστους των συναλλαγών και των επίσημων εμπορικών φραγμών, πανομοιότυπων εμπορευμάτων θα έχουν την ίδια τιμή σε διάφορες αγορές, όταν οι τιμές εκφράζονται στο ίδιο νόμισμα. Μια άλλη ερμηνεία είναι ότι η διαφορά στο ρυθμό μεταβολής των τιμών στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, η διαφορά στα ποσοστά πληθωρισμού-είναι ίσο με το ποσοστό της υποτίμησης ή ανατίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

Οι αποκλίσεις από την ισοτιμία υποδηλώνουν διαφορές στην αγοραστική δύναμη ενός «καλαθιού αγαθών» σε όλες τις χώρες, πράγμα που σημαίνει ότι για τους σκοπούς της πολλές διεθνείς συγκρίσεις, τα ΑΕΠ των χωρών ή άλλες στατιστικές εθνικού εισοδήματος πρέπει να είναι «προσαρμοσμένη ΙΑΔ» και μετατρέπονται σε κοινές μονάδες. Η πιο γνωστή προσαρμογή της αγοραστικής δύναμης είναι το «δολάριο Geary-Khamis» (το «διεθνές δολάριο»). Η «πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία» είναι ίση με την «ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία», προσαρμοσμένο για τις διαφορές στα επίπεδα τιμών. Αν η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης ισχύει ακριβώς, τότε η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία θα ισούται πάντα με ένα. Ωστόσο, στην πράξη, οι πραγματικές συναλλαγματικές ισοτιμίες παρουσιάζουν τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες αποκλίσεις από την τιμή αυτή, για παράδειγμα, για λόγους που διαφωτίζονται στο «θεώρημα Balassa-Samuelson».

Μπορεί να υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ της αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων προσαρμοστεί και αυτά μετατρέπονται μέσω συναλλαγματικές ισοτιμίες της αγοράς. Για παράδειγμα, οι «Παγκόσμιοι Δείκτες Ανάπτυξης για το 2005» της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμούν ότι το 2003 ένα «δολάριο Geary-Khamis» ήταν ισοδύναμο με περίπου ¥1,8 από την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης ― διαφέροντας σημαντικά από την ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία. Αυτή η διαφορά έχει μεγάλες επιπτώσεις· για παράδειγμα, όταν μετατρέπεται μέσω των ονομαστικών συναλλαγματικών ισοτιμιών το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ινδία είναι περίπου $1.704, ενώ με βάση την ΙΑΔ είναι περίπου $3.608. Στο άλλο άκρο, το ονομαστικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Δανίας είναι περίπου $62.100, αλλά με βάση την ΙΑΔ η εικόνα του είναι $37.304.