Βικιπαίδεια

Ιωάννης της Γραβίνας

Ανδεγαβός πρίγκιπας της Αχαΐας

Ο Ιωάννης της Γραβίνας (Giovanni di Gravina, 1294 - 5 Απριλίου 1336)[3] από τον Οίκο των Καπετιδών-Ανζού ήταν κόμης της Γκραβίνα της Απουλίας, παλατινός κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου, δούκας του Δυρραχίου, πρίγκιπας της Αχαΐας και του Τάραντα.[4][5]

Ιωάννης της Γραβίνας
Η σαρκοφάγος του Ιωάννη της Γραβίνας (Giovanni d'Angiò), δούκα του Δυρραχίου, στην εκκλησία San Domenico Maggiore της Νάπολης (έργο του γλύπτη Τίνο ντι Καμάινο
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1294[1]
Νάπολη
Θάνατος5  Απριλίου 1336[1]
Νάπολη
Τόπος ταφήςBasilica of St. Dominic
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααριστοκράτης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΑγνή του Περιγκόρ
ΤέκναΡοβέρτος του Δυρραχίου
Κάρολος του Δυρραχίου
Λουδοβίκος του Δυρραχίου
Στέφανος του Δυρραχίου
ΓονείςΚάρολος Β΄ της Νάπολης[2] και Μαρία της Ουγγαρίας, βασίλισσα της Νάπολης
ΑδέλφιαΕλεονώρα του Ανζού
Λευκή του Ανζού
Μαργαρίτα του Ανζού (1273-1299)
Μαρία του Ανζού
Άγιος Λουδοβίκος της Τουλούζης
Ροβέρτος της Νάπολης
Κάρολος Μαρτέλος της Ουγγαρίας
Ραϋμόνδος Βερεγγάριος της Άντρια
Πέτρος του Έμπολι
Φίλιππος Α΄ του Τάραντα
ΟικογένειαΟίκος των Καπετιδών-Ανζού
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΠαλατινός Κόμης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου
Πριγκιπάτο της Αχαΐας
Πρίγκιπας της Αχαΐας
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ονομασία και ζητήματα προφοράς Επεξεργασία

Στο Χρονικόν του Μορέως αναγράφεται ως «Ιωάννης Δε Γραβινάς».[6] Στην παλαιότερη ελληνική βιβλιογραφία απαντά ως: «Ιωάννης κόμης της Γραυΐνης» (1845)[5], «Ιωάννης Γραυίνας» (1887)[7], «Ιωάννης κόμις της Γραυίνης» (1909),[8] «Ιωάννης Γραβίνα» (1928).[4]. Στις πρόσφατες ελληνικές μεταφράσεις, μελέτες και κείμενα, το όνομά του παρατίθεται ως «Ιωάννης της Γραβίνας»[9][10], ως Ιωάννης Γκραβίνας[11] και με λατινική γραφή: Ιωάννης Gravina,[12][13] και Ιωάννης de Gravina.[14][15][16][17] Στην ιταλόγλωσση ιστοριογραφία αναφέρεται ως Τζοβάνι ντ' Αντζό (Giovanni d' Angiò),[3][18] ή Τζοβάνι κόντε ντι Γκραβίνα (Giovanni, conte di Gravina), και ντούκα ντι Ντουράτσο (duca di Durazzo)[19][20] Επιπλέον, ως Τζοβάνι ντι Ντουράτσο (Giovanni di Durazzo) και Τζοβάνι ντι Γκραβίνα-Ντουράτσο (Giovanni di Gravina-Durazzo).[21] Σε παλιό γαλλικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό, το οποίο πρωτοεκδόθηκε τον 17ο αι. και επανεκδόθηκε υπομνηματισμένο το 1820, το όνομά του υπάρχει ως Ζαν ντε Ντυραζό (Jean de Durazzo).[22] Στη γνωστή μελέτη του Jean Longnon για τη Λατινική Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης και το Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1949), παρατίθεται ως Ζαν ντε Γκραβινά (Jean de Gravina).[23] Στην αγγλόγλωσση βιβλιογραφία εμφανίζεται ως Τζον της Γκραβίνα (John of Gravina).[24][25].

Οι ελληνικές παραφράσεις αντικατάστασης του —γκ με —γ παρατηρούνται σε παλαιότερες και νεότερες μεταφράσεις και βρίσκονται σε ευθεία αντίθεση με την ορθή προφορά του g τόσο στη λατινική,[26] στην οποία το -g αποτελεί πρόσθεση του 3ου ΠΚΕ αι.,[27] όσο και στην νεότερη εκδοχή προφοράς της ιταλικής γλώσσας.[28] Στην κατωιταλική διάλεκτο το /γ/ προφέρεται ως [g] πριν από τα [a], [ο] και [u].[29] Το δε -[gr] απαντά ως -[γκρ], για παράδειγμα Grico (Γκρίκο.)[30]

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

 
Το οικόσημο του Ιωάννη του Δυρραχίου

Ήταν ο έβδομος γιος του Καρόλου Β΄ της Νάπολης και της Μαρίας των Άρπαντ, κόρης του Στεφάνου Ε΄ της Ουγγαρίας. Μεγαλύτερα αδέλφια του ήταν ο Κάρολος Μαρτέλος τιτουλάριος βασιλιάς της Ουγγαρίας, ο Λουδοβίκος επίσκοπος της Τουλούζης, ο Ροβέρτος της Νάπολης, ο Φίλιππος Α΄ πρίγκιπας του Τάραντα, ο Ραϋμόνδος-Βερεγγάριος κόμης της Άντρια και ο Πέτρος κόμης της Γραβίνας.

To 1312 ηγήθηκε των στρατευμάτων του αδελφού του Ροβέρτου, όταν εκείνος υποστήριξε τον Πάπα Κλήμη Ε΄ στη διαμάχη του με τον νεοστεφθέντα (29 Ιουνίου 1312) αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ερρίκο Ζ΄ (διαμάχη Γουέλφων και Γιβελλίνων).[31] Το 1315 διαδέχτηκε τον αδελφό του Πέτρο κόμη της Γραβίνας, όταν αυτός σκοτώθηκε στη μάχη του Μοντεκατίνι.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 1318 νυμφεύτηκε με τη βία τη Ματθίλδη του Αινώ πριγκίπισσα της Αχαΐας[5], κόρη της Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνου και έλαβε το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, με σκοπό να εξασφαλίσει την εξουσία των Καπετιδών-Ανζού στον Μωρέα. Η Ματθίλδη, όμως, αντιτάχθηκε στον επικείμενο γάμο, προσφεύγοντας στον πάπα, επικαλούμενη άλλο, μυστικό γάμο, που είχε ήδη συνάψει με τον Ούγο ντε Λα Παλίς. Αργότερα ο γάμος του Ιωάννη με τη Ματθίλδη ακυρώθηκε, αλλά ο Ιωάννης συνέχισε να ασκεί την εξουσία του στην Πελοπόννησο μέσω αντιπροσώπων (βάιλων), τους οποίους διόριζε με ετήσια ή διετή θητεία. Το 1321 νυμφεύτηκε την Αγνή του Περιγκόρ, η ομορφιά της οποίας υμνήθηκε από τον Βοκκάκιο και έλαβε ως προίκα 35.000 χρυσά φιορίνα.[4][3]

Τον Ιανουάριο του 1323 διευθετήθηκε ειρηνικά η μακρά διένεξη μεταξύ του Ιωάννη και του αδελφού του Φιλίππου Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα, ο οποίος επικαλείτο δικαιώματα επί του πριγκιπάτου της Αχαΐας, ως απευθείας κληρονομιά από τον πατέρα του. Ο Ιωάννης τελικά, με τη μεσολάβηση του Φλωρεντινού τραπεζίτη Νικολό Ατσαγιόλι, αντάλλαξε τα δικαιώματα επί του πριγκιπάτου με το δουκάτο του Δυρραχίου και 5.000 ουγγιές χρυσού.[32][33] Έτσι ο κλάδος που δημιούργησε στον Οίκο των Καπετιδών-Ανζού, ονομάστηκε του Δυρραχίου.[3]

Ο Ιωάννης ξεκίνησε το 1324 με ισχυρό στόλο και κατέλαβε την Κεφαλλονιά και τη Ζάκυνθο,[5] καταλύοντας την εξουσία του Ιωάννη Β΄ Ορσίνι, ο οποίος, αρνούμενος να αναγνωρίσει την επικυριαρχία του βασιλιά της Νάπολης, έφυγε από τα νησιά και οχυρώθηκε στην Άρτα. Στην συνέχεια (1325–1326) ο Ιωάννης αποβιβάστηκε στον Μορέα, με στόχο την εδραίωση της κυριαρχίας του Οίκου του εκεί. Είχε σχεδιάσει την επιχείρηση από κοινού με τον αδελφό του Φίλιππο Α΄, ως πρώτο στάδιο εκστρατείας για ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης υπέρ της συζύγου του τελευταίου Αικατερίνης Β΄ των Βαλουά τιτουλάριας Λατίνας αυτοκράτειρας.[34] Η προσπάθεια του Ιωάννη, που είχε χρημοτοδοτηθεί -με αντάλλαγμα την παραχώρηση δύο φέουδων- από τη Φλωρεντινή οικογένεια τραπεζιτών Ατσαγιόλι, δεν επέτυχε και πολλά πράγματα στην Πελοπόννησο. Στη συνέχεια μετέβη στη Φλωρεντία και το 1330 στη Ρώμη, όπου έγινε γερουσιαστής.[35] Το 1333 έγινε κατορθωτό με τη διαμεσολάβηση των Ατσαγιόλι να εξαγοραστούν τα δικαιώματά του[α] επί του πριγκιπάτου της Αχαΐας, τα οποία τελικά παραχώρησε στον ανιψιό του (γιο του αποθανόντος Φιλίππου Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα και της Αικατερίνης Β΄ των Βαλουά) Ροβέρτο πρίγκιπα του Τάραντα. Αυτός, υπό την κηδεμονία της μητέρας του, συνέχισε τις δοσοληψίες με τον εμπλεκόμενο τραπεζίτη -και πλέον φεουδάρχη- Νικολό Ατσαγιόλι, οι οποίες επισημοποιήθηκαν το Φεβρουάριο του 1335.[36]

Ο Ιωάννης επέστρεψε στη Νάπολη, φέροντας μέχρι το τέλος του τον τίτλο του δούκα του Δυρραχίου. Απεβίωσε μεταξύ 7ης και 22ας Μαΐου του 1335 και ο τάφος του βρίσκεται στην εκκλησία Σαν Ντομένικο Ματζόρε της Νάπολης.[3]

Οικογένεια Επεξεργασία

Νυμφεύτηκε το 1318 τη Ματθίλδη του Αινώ, κόρη του Φλωρέντιου των Αβέν και της Ισαβέλλας Α΄ Βιλλεαρδουίνου πριγκίπισσας της Αχαΐας, τίτλο που κληρονόμησε η Ματίλντα. Δεν απέκτησαν απογόνους και διαζεύχθηκαν.

Το 1321 έκανε δεύτερο γάμο με την Αγνή του Περιγκόρ, κόρη του Ηλία Ζ΄ κόμη του Περιγκόρ και παιδιά του ήταν:[εκκρεμεί παραπομπή]

Ο παρακάτω ισχυριζόταν ότι είναι τέκνο του από την Αγνή, αλλά αυτό αμφισβητείται:

  • (;) Στέφανος π. 1320-1380, σταυροφόρος στην Πορτογαλία με το όνομα Εστεβάνο δε Νάπολες. Ιδρυτής του (υποτιθέμενου) κλάδου Νάπολες.

Πρόγονοι Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Έπειτα από το θάνατο του αδελφού του Φιλίππου Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα.[35]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 www.treccani.it/enciclopedia/giovanni-d-angio_(Dizionario-Biografico)/.
  2. ↑ 2,0 2,1 books.google.gr/books?id=5Gm79HuBY0cC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=gravina&f=false.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Coniglio (1961).
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν (1928).
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Ελληνομνήμων (1845).
  6. ↑ Αδαμαντίου (2015)
  7. ↑ Παπαρρηγόπουλος (1930).
  8. ↑ Μίλλερ (1909-10), σελ. 372-373.
  9. ↑ Peter Lock (1998), Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, 1204-1500. Μετάφραση: Γιώργος Κουσουνέλος. Αθήνα: Ενάλιος, σελ. 581. ISBN 960-536-016-0.
  10. ↑ Μίλλερ (μετάφραση 1990), σελ. 716.
  11. ↑ Αθανασούλης, Δημήτρης (2014). Το Κάστρο Ακροκορίνθου και η ανάδειξή του (2006-2009). Αρχαία Κόρινθος: Υπουργείο Πολιτισμού - 25η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. σελ. 76. ISBN 9789603861638. 
  12. ↑ Κωνσταντίνα Σκαρμούτσου. «Κάστρο Ακροκορίνθου». Οδυσσεύς. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2015. 
  13. ↑ «Πριγκιπάτο της Aχαΐας (1205-1432)». Ελληνική ιστορία στο διαδίκτυο. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2015. 
  14. ↑ Μαλτέζου (1980), σελ. 254.
  15. ↑ Ντούρου-Ηλιοπούλου, σελ. 207, «Ευρετήριο κυριωτέρων ονομάτων και όρων».
  16. ↑ Γιαννακόπουλος (2001)
  17. ↑ Παπακωσμά (2010).
  18. ↑ Heers (1995)
  19. ↑ «Durazzo, duchi di». Enciclopedie on line (στα Ιταλικά). Treccani. La cultura italiana. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2016. 
  20. ↑ Abbate (1998).
  21. ↑ Kiesewetter, §§20-21.
  22. ↑ Dictionnaire historique et critique de Pierre Bayle (στα Γαλλικά). XI. Παρίσι: Librerie Dosoer. 1820. σελ. 18. 
  23. ↑ Longon, Jean (1949). L'Empire latin de Constantinople et la principauté de Morée (στα Γαλλικά). Παρίσι: Payot. σελίδες 310, 313, 321. 
  24. ↑ Tsougarakis και Lock, επιμ. (2014), σελ. 515, Index.
  25. ↑ Meyer Setton (1976), σελ. 494, Index.
  26. ↑ Πρβλ. graviter /ɡra.wi.ter/ στο Joseph A. Allen· James B. Greenough (2001) [1903]. Mahoney, Anne, επιμ. New Latin Grammar for Schools and Colleges. Newburyport (Μασαχουσέτη): R. Pullins Company. σελ. §7. ISBN 1-58510-042-0. 
  27. ↑ James Clackson· Geoffrey Horrocks (2007). The Blackwell History of the Latin Language. Οξφόρδη: Blackwell. σελ. 96. ISBN 978-1-4051-6209-8. 
  28. ↑ «How To Pronounce Italian Consonants». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2016. 
  29. ↑ Τσάκωνα, Βίλλυ (2 Οκτωβρίου 2008). «Κατωιταλικές Διάλεκτοι». greek-language.gr. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016. 
  30. ↑ «Καταγραφή και ανάλυση μιας γλώσσας υπό εξαφάνιση: το γραμματικό σύστημα της Γκρίκο». Κοινωφελές Ίδρυμα Ι. Λάτση. Ιανουάριος–Δεκέμβριος 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016. 
  31. ↑ Meyer Setton (1976), σελ. 170.
  32. ↑ Μίλλερ, μετάφρ. Λάμπρου, 1909-10, Tόμος A', βλ. πηγές σελ. 374
  33. ↑ Miller, W. (1908), βλ. πηγές, σελ. 261
  34. ↑ Ντούρου-Ηλιοπούλου, σελ. 46.
  35. ↑ 35,0 35,1 Μίλλερ (1909-10), σελ. 374.
  36. ↑ Meyer Setton (1976), σελ. 158–159.

Πηγές Επεξεργασία

Ελληνόγλωσσες Επεξεργασία

  • «Γραβίνα (Ιωάννης)». Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. Δ΄. Αθήνα: Ελευθερουδάκης. 1928. σελ. 107. 
  • Μαλτέζου, Χρύσα (1980). «Λατινοκρατούμενη Ελλάδα. Βενετικές και Γενουατικές κτήσεις». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Θ΄. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. σελίδες 244–278. 
  • Μίλλερ, Ουίλλιαμ (1990). Η ιστορία της φραγκοκρατίας στην Ελλάδα (1204-1566). (Μετάφραση Γιώργου Κουσουνέλου). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 
  • Ντούρου-Ηλιοπούλου, Μαρία (2005). Το φραγκικό πριγκιπάτο της Αχαΐας (1204-1432): ιστορία, οργάνωση, κοινωνία. Θεσσαλονίκη: Βάνιας. σελίδες 45–53. ISBN 960-288-153-4. 

Ξενόγλωσσες Επεξεργασία

  • Coniglio, Giuseppe (1961). «Angiò, Giovanni d'». Dizionario biografico degli Italiani tom.III (στα Ιταλικά). Treccani. La cultura italiana. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2016. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ιωάννης της Γραβίνας
Νεότερος κλάδος του Οίκου των Καπετιδών
Γέννηση: 1294 Θάνατος: 5 Απριλίου 1336
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Ματθίλδη του Αινώ 		Πρίγκηπας της Αχαΐας
 
1322 - 1332 		Διάδοχος
Ροβέρτος του Τάραντα
Προκάτοχος
Ιωάννης Β΄ Ορσίνι 		Παλατινός Κόμης της Κεφαλλονιάς
1322 - 1332
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιωάννης_της_Γραβίνας&oldid=10295971"