Ιόν Γκίκα
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Ιόν Γκίκα (εξελληνισμένο όνομα Ίων Γκίκας, 12 Αυγούστου 1819 – 7 Μαΐου 1897) ήταν Ρουμάνος επαναστάτης, μαθηματικός, διπλωμάτης και πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε πέντε φορές πρωθυπουργός της Ρουμανίας[1]. Ήταν πλήρες μέλος της Ρουμανικής Ακαδημίας και πολλές φορές πρόεδρός της (1876-1882, 1884-1887, 1890-1893 και 1894-1895). Ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός και συνεργάτης του Πανταζί Γκίκα, πολυγραφότατου συγγραφέα και πολιτικού.
| Ιόν Γκίκα (Ίων Γκίκας) | |
|---|---|
 | |
| Πρωθυπουργός της Ρουμανίας | |
| Περίοδος 11 Φεβρουαρίου 1866 – 10 Μαΐου 1866 | |
| Μονάρχης | Κάρολος Α΄ της Ρουμανίας |
| Προκάτοχος | Νικολάε Κρετσουλέσκου (Nicolae Crețulescu) |
| Διάδοχος | Λασκάρ Κατάργκιου (Lascăr Catargiu) |
| Περίοδος 15 Ιουλίου 1866 – 21 Φεβρουαρίου 1867 | |
| Μονάρχης | Κάρολος Α΄ της Ρουμανίας |
| Προκάτοχος | Λασκάρ Κατάργκιου |
| Διάδοχος | Κονσταντίν Α. Κρετουλέσκου (Constantin A. Crețulescu) |
| Περίοδος 1870 – 1871 | |
| Μονάρχης | Κάρολος Α΄ της Ρουμανίας |
| Προκάτοχος | Μανολάκε Κοστάκε Επουρεάνου |
| Διάδοχος | Λασκάρ Κατάργκιου |
| Πρίγκιπας Σάμου | |
| Περίοδος 1854 – 1859 | |
| Προκάτοχος | Αλεξανδρος Καλλιμάχης |
| Διάδοχος | Μιλτιάδης Αριστάρχης |
| Προσωπικά στοιχεία | |
| Γέννηση | Βουκουρέστι, Βλαχία, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Θάνατος | 7 Μαΐου 1897 (80 ετών) (80 χρονών) Ρακάρι, Επαρχία Νταμποβίτα |
| Επάγγελμα | Διπλωμάτης |
| Θρήσκευμα | Ρουμάνος Ορθόδοξος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πρώτα χρόνια και επανάσταση Επεξεργασία
Γεννήθηκε στο Βουκουρέστι της Βλαχίας, στην εξέχουσα οικογένεια Βογιάρων Γκίκα και ήταν ανιψιός των Γριγκόρε Αλεξάντρου Γκίκα (εξελληνισμένο όνομα Γρηγόριος Αλέξανδρος Γκίκας, ο οποίος θα γινόταν Πρίγκιπας της Βλαχίας στις δεκαετίες 1840 και 1850) και του Ιόν Καμπινεάνου (Ion Câmpineanu), εξτρεμιστή Καρμπονάρου. Ο Ιόν Γκίκα μορφώθηκε στο Βουκουρέστι και τη Δυτική Ευρώπη, σπουδάζοντας μηχανικός και μαθηματικά στο Παρίσι από το 1837 έως το 1840.
Αφού τελείωσε τις σπουδές του στο Παρίσι, έφυγε για τη Μολδαβία και ενεπλάκη στην αποτυχημένη συνωμοσία του 1848 Frăția ("Αδελφότητα"), η οποία είχε σκοπό να φέρει την ένωση Βλαχίας και Μολδαβίας υπό έναν Ρουμάνο ηγέτη, τον Πρίγκιπα Μιχαήλ Στούρτζα. Ο Ιόν Γκίκα έγινε λέκτορας των μαθηματικών στην Ακαδημία (το μελλοντικό Πανεπιστήμιο) του Ιασίου, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Πρίγκιπα Στούρτζα.
Στην Επανάσταση της Βλαχίας του 1848 πήγε με το μέρος των επαναστατών και στο όνομα της Προσωρινής Κυβέρνησης που είχε εγκατασταθεί στο Βουκουρέστι, πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να προσεγγίσει την Οθωμανική κυβέρνηση. Αυτός, ο Nicolae Bălcescu και ο στρατηγός Gheorghe Magheru έπαιξαν κύριο ρόλο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ρουμάνου ηγέτη της Τρανσυλβανίας Avram Iancu και της Ουγγρικής επαναστατικής Κυβέρνησης του Lajos Kossuth.
Στη Σάμο και στη Ρουμανία Επεξεργασία
Όσο ήταν στην Κωνσταντινούπολη διορίστηκε Πρίγκιπας Σάμου (1854-1859), όπου απέδειξε τα ηγετικά του προσόντα με τον να εξαρθρώσει την πειρατεία (το μεγαλύτερο μέρος της οποίας είχε σκοπό τη μεταφορά εφοδίων στον Κριμαϊκό Πόλεμο). Μετά την εκπλήρωση του έργου, ο Γκίκα έλαβε τον τίτλο του Πρίγκιπα της Σάμου από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ το 1856.
Το 1859, αφού είχε πραγματοποιηθεί η ένωση Μολδαβίας-Βλαχίας, ο Πρίγκιπας Αλεξάντρου Ιοάν Κουζά ζήτησε από τον Γκίκα να επιστρέψει. Αργότερα (το 1866), παρά την εμπιστοσύνη που του έδειξε ο Κουζά, ο Γκίκας έπαιξε ενεργό ρόλο σε μυστικές κινητοποιήσεις για την εκθρόνισή του. Ο Γκίκα ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός υπό τον Πρίγκιπα (και κατόπιν Βασιλιά) της Ρουμανίας Κάρολο Α΄ της Ρουμανίας.
Ο Γκίκα είναι επίσης γνωστός ως ένας από τις πρώτες μορφές του Φιλελευθερισμού στο Βασίλειο της Ρουμανίας και ένας από τους ηγέτες του νεοσύστατου Εθνικού Φιλελεύθερου Κόμματος της Ρουμανίας. Ο ριζοσπαστισμός της ομάδας του με τη βογιαρική ηγεσία που είχε αρχίσει την εκλιπούσα Επανάσταση, έβγαινε στην επιφάνεια ως ρεπουμπλικανισμός, κάθε φορά που ο Κάρολος Α' προσέγγιζε το Συντηρητικό Κόμμα. Ο Γκίκα πήρε μέρος στο αντιδυναστικό κίνημα του 1870-1871 που είχε αναδειχθεί με τη Δημοκρατία του Πλοέστι. Τελικά το ζήτημα της πίστης των Φιλελεύθερων διευθετήθηκε το 1876, με τον Φιλελεύθερο Πρωθυπουργό Ion Brătianu. Το 1881 ο Γκίκα διορίστηκε Διπλωμάτης στο Λονδίνο, θέση που κράτησε έως το 1889. Πέθανε στο Ghergani της επαρχίας Dâmbovița.
Έργα Επεξεργασία
Εκτός από τη διάκρισή του στην πολιτική, ο Ιόν Γκίκα κέρδισε λογοτεχνική φήμη γράφοντας τις Επιστολές του, που απευθύνονται στον Vasile Alecsandri, τον επί μια ζωή φίλο του. Εμπνευσμένες και γραμμένες κατά την παραμονή του στο Λονδίνο, οι επιστολές αντικατοπτρίζουν την πατρογονική κατάσταση της Ρουμανικής κοινωνίας, όπως αυτή αρχίζει να ξεθωριάζει.
Ήταν επίσης ο συγγραφέας του Amintiri din pribegie («Αναμνήσεις από την Εξορία»), το 1848, και του Convorbiri Economice ("Συζητήσεις για την Οικονομία"), που πραγματεύεται σημαντικά οικονομικά ζητήματα. Ήταν ο πρώτος που επιχειρηματολόγησε υπέρ των τοπικών πρωτοβουλιών αντί των ξένων επενδύσεων στη βιομηχανία και το εμπόριο· μέχρι ενός σημείου αυτό πήρε τη μορφή του προστατευτισμού (χαρακτηριστικό του Φιλελεύθερου Κόμματος για την επόμενη περίοδο και μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο).
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Τρεις φορές μετά το 1862 και δύο φορές μεταξύ 1859 και 1862, όταν τα Ηνωμένα Πριγκιπάτα της Μολδαβίας και Βλαχίας είχαν δύο παράλληλες κυβερνήσεις παρόλο που ήταν ένα μόνο υποτελές κράτος
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Mamina, Ion; Bulei, Ion (1994), Guverne și guvernanți (1866 - 1916), București: Silex Publishing
- Neagoe, Stelian (1995), Istoria guvernelor României de la începuturi - 1859 până în zilele noastre - 1995, București: Machiavelli Publishing