Καμαράκι Ηρακλείου

Το Καμαράκι (επίσημο: Καμαράκιον) είναι οικισμός της κοινότητας Αστυρακίου του Δήμου Μαλεβιζίου στην Περιφεριακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 έχει πληθυσμό 40 κατοίκων. Βρίσκεται σε υψόμετρο 540 μέτρων και σε απόσταση 27 χλμ. από το Ηράκλειο. Το χωριό βρίσκεται στους βορειοανατολικους πρόποδες του Ψηλορείτη στο μέσο της κατάφυτης από δασικά και άλλα δέντρα κοιλάδας που σχηματίζουν οι ορεινοί όγκοι του Κεφαλιού και της Φιλιορήμου από νότια, της Τράπεζας από δυτικά και της Καμπάνας από βόρεια

Καμαράκι
Καμαράκι Καμαράκι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ηρακλείου
Δήμος	Μαλεβιζίου
Δημοτική Ενότητα	Τυλίσου
Δημοτική Κοινότητα	Αστυρακίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου

Υπάγεται στην τοπική κοινότητα Αστυρακίου της δημοτικής ενότητας Τυλισού.το Καμαράκι είναι ένας ακόμα βυζαντινός οικισμός του Μαλεβιζίου μιας και αναφέρεται για πρώτη φορά στο σεξτεριο Santa Crose σαν φέουδο των ενετικών κατάστιχων τον 13ο αιώνα. Στην Απογραφή του Καστροφυλακα το 1583 αναφέρεται ως Camarachi με 110 κατοίκους, το 1881 αναφέρεται στο Δήμο Ανωγείων με 50 χριστιανούς κατοίκους, το 1900 στον ίδιο δήμο με 71 κατ. Το 1920 αναφέρεται στον αγροτικό δήμο Γωνιών με 83 κατ. το 1928 με 102 κατ. Το 1940 με 116 κατ. το 1951 με 122 κατ. το 1961 με 131 κατ το 1971 με 52 κατ. και το 1981 με 59 κατ. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι κάτοικοι είχαν οργανωθεί σε ομάδες Εθνικής αντίστασης και το χωριό αποτελούσε λημέρι, κέντρο ανεφοδιασμού και περίθαλψης των αντάρτικών ομάδων αλλά ο ρόλος του χωριού προδόθηκε και υπήρξαν αντίποινα με αποτέλεσμα να εκτελεστούν 17 χωριανοί στη θέση "ποροφάραγγο" του Γωνιανού φαραγγιού στις 21/08/44 όπου υπάρχει σήμερα το σχετικό μνημείο. Η μετανάστευση του 60'κ του 70' αποδυνάμωσαν την ήδη βεβαρημένη από τις γερμανικές εκτελέσεις κατάσταση του χωριού σε σημείο που δεν ανέκαμψε πληθυσμιακά έκτοτε.Βορειοδυτικά του χωριού στη θέση Ασφένταμος-Κεφάλι και σε υψόμετρο 550 μέτρων βρίσκεται ο Χαϊνόσπηλιος ή Μαρμαρόσπηλιος έχει τη μορφή επιμήκους γαλαρίας, με μήκος περίπου 200 μέτρα (υπήρξε κάποτε κοίτη υπόγειου ποταμού) και είναι εύκολα προσβάσιμος. Έχει μεγάλες αίθουσες με εκπληκτικούς σχηματισμούς σταλαγμιτών που σχηματίζουν στήλες που φτάνουν και τα 6 μέτρα καθώς και συμπλέγματα σταλακτιτών που κρέμονται στην οροφή σαν κρυστάλλινοι πολυέλαιοι εξαιρετικής ομορφιάς και θεωρείται από τα σημαντικότερα της Κρήτης από άποψη φυσικού διακόσμου. Τα όστρακα της μινωικής, ρωμαϊκής, βυζαντινής εποχής και πάρα πολλά από την περίοδο της τουρκοκρατίας που βρέθηκαν στο σπήλαιο μαρτυρούν τη χρήση του ως λατρευτικού χώρου κατά την αρχαιότητα αλλά και σαν καταφύγιο και λημέρι κατά την Τουρκοκρατία και τη γερμανική κατοχή.

Το όνομα Χαϊνόσπηλιος οφείλεται στον χαϊνη Γιάννη Παλμέτη  (1790 – 1834 πραγματικό επώνυμο Παντερής), από το Καμαράκι, που υπήρξε ο φοβερότερος εξολοθρευτής Τούρκων αγάδων και χρησιμοποιούσε τη σπηλιά ως κρησφύγετο (χάϊν στα Τούρκικα σημαίνει στασιαστής -  ανυπότακτος).

Σε απόσταση 28 μέτρων Νότιο Ανατολικά της εισόδου του σπηλαίου βρίσκεται δεύτερο σπήλαιο με την ονομασία “Χαμωτό Σπηλιάρι”, μήκους 32, πλάτους  μέγιστο 6 μέτρα  και ύψους έως 6 μέτρα με αξιόλογο λιθωματικό διάκοσμο. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (Ριγολόγος) που αναγράφεται στο υπέρθυρο του ναού η χρονολογία 1506 σαν έτος ίδρυσης. Στον οικισμό βρίσκεται επίσης η παλαιά εκκλησία του Αγίου Αντωνίου με άγνωστη χρονολογία ίδρυσης αλλά με πολλές λαϊκές παραδόσεις που σώζονται ως τις μέρες μας. Στην είσοδο του χωριού σώζονται ερείπια σπιτιού που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ανήκε στον οπλαρχηγο και χαΐνη Γιάννη Παντερή, το γνωστό και ως Παλμέτη, που υπήρξε ο φοβερότερος εξολοθρευτής Τούρκων αγάδων και κακοποιών είχε το λημέρι του στον Χαϊνόσπηλιο και στο Στρουμπουλα όπου περνούσε ο τότε δρόμος από Ηράκλειο για Ρέθυμνο, εκεί εξαφάνιζε τους Τούρκους πετώντας τους σε ένα βάραθρο γνωστό σήμερα ως "του Παλμέτη ο ταφκος". Την επανάσταση του 1821 ο Παλμέτης πολέμησε γενναία και διατήρησε την επανάσταση στην ανατολική Κρήτη. Στην συνέλευση που έγινε στις Μαργαρίτες Μυλοποτάμου το 1830 παραστάθηκε ως πληρεξούσιος της επαρχίας Μυλοποτάμου, στο σβήσιμο της επανάστασης στην Κρήτη πήγε στην τότε ελεύθερη Ελλάδα και πολέμησε στο σώμα Κρητών σε διάφορες μάχες. Το 1834 γύρισε στην Κρήτη και οι Τούρκοι συνθηκολόγησαν μαζί του, επιτρέποντας του προνομιακά να οπλοφορεί και να φέρει και "λαχουρένια ζώνη". Ο λαός με την σοφία του έφτιαξε την παρακάτω μαντινάδα, "Αφήστε τονε να περνά απ τω Χανιώ τη πόρτα, και να φορει και τα άρματα όπως τα φόριε πρώτα". Τελικά όργανα του Μουσταφά Ναϊλή πασά τον συνέλαβαν στο τότε Μεγάλο Κάστρο και τον σκότωσαν μαχαιρώνοντάς τον, πάλι η λαϊκή σοφία αποφάνθηκε το εξής στο άκουσμα της είδησης "Δεν είναι αυτή παλληκαριά μον ειναι πουστουλούκι, ένα Παλμέτη επιάσανε δέκα χιλιάδες Τούρκοι".