Οι Καταλανοί είναι έθνος της βόρειας Ιβηρικής χερσονήσου, που ζει κυρίως στην Καταλονία, στους πρόποδες των Πυρηναίων στα σύνορα με τη Γαλλία.

Χάρτης της Ισπανίας, όπου φαίνεται η Καταλονία, πατρίδα των Καταλανών

Μιλάνε καταλανικά, απολαμβάνουν αυξημένη αυτονομία από την Ισπανία και τα τελευταία χρόνια, οι Καταλανοί θεωρούν τους εαυτούς τους όλο και περισσότερο ξεχωριστό έθνος σε σχέση με τους υπόλοιπους Ισπανούς. Η ύπαρξή τους ως Καταλανικό Έθνος, χωριστού από το ισπανικό, συμπεριλήφθηκε μάλιστα στο νέο (2006) Σύνταγμα της αυτόνομης περιοχής.

Στην Ελλάδα ο όρος χρησιμοποιείται και για να περιγράψει τους στρατιώτες της Καταλανικής Εταιρείας, ενός στρατιωτικού σώματος Καταλανών που έδρασαν το 14ο αιώνα ως μισθοφόροι στο χώρο της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης, στα εδάφη της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας. Κατέλαβαν μάλιστα το Δουκάτο των Αθηνών από τους Φράγκους, στο οποίο και παρέμειναν κυρίαρχοι από το 1311 έως και το 1388, οπότε και εκδιώχθηκαν από τον Ιταλό Νέριο Α΄ Ατσαγιόλι.

Ο λεγόμενος «καταλανικός εθνικισμός» έχει ιστορικά ερείσματα. Η Καταλονία δημιουργήθηκε τον 9ο αιώνα, όταν έγινε ανεξάρτητη περιοχή από την αυτοκρατορία του Καρόλου του Μεγάλου. Μετά αποτέλεσε βασίλειο μαζί με την Αραγωνία, το ονομαζόμενο Στέμμα της Αραγωνίας. Οι Καταλανοί βασιλείς της Αραγωνίας απέκτησαν τη Βαλένθια και τις Βαλεαρίδες. Κατόπιν απέκτησαν επικυριαρχία στη Σικελία, τη Νάπολη και τη Σαρδηνία, για λίγο καιρό και στην Αθήνα και είχαν σχέσεις με τους τελευταίους Βυζαντινούς αυτοκράτορες.

Στα τέλη του 15ου αιώνα, ο βασιλέας της Αραγωνίας και η βασίλισσα της Καστίλλης παντρεύτηκαν, αλλά το Βασίλειο της Αραγωνίας δεν έχασε τα δικαιώματά του. Μόνο το 1716, όταν έγινε βασιλέας ο Γάλλος Φίλιππος Ε΄, καταργήθηκαν τα δικαιώματα και οι νόμοι της Αραγωνίας, και η Ισπανία υπήρξε το μοναδικό βασίλειο. Η γλώσσα των Καταλανών, που μιλιέται επίσης από τους κατοίκους της Βαλένθιας και των Βαλεαρίδων, δεν χάθηκε και έχει μεγάλη ιστορία ως γλώσσα στην οποία έχουν συνταχθεί λογοτεχνικά έργα.