Κατοβίτσε

Κατοβίτσε
; Σημαία	; Έμβλημα
	Κατοβίτσε 50°15′0″N 19°0′0″E
Χώρα	Πολωνία
Διοικητική υπαγωγή	Βοεβοδάτο Σιλεσίας
Ίδρυση	1598
Διοίκηση
• Δήμαρχος του Κατοβίτσε	Μάρτσιν Κρούπα (από 2014)
• Μέλος του/της	Δίκτυο Δημιουργικών Πόλεων; International Cities of Refuge Network
Έκταση	164.670.000 m²
Υψόμετρο	245 μέτρα, 357 μέτρα και 272 μέτρα
Πληθυσμός	278.090 (30 Ιουνίου 2024)
Ταχ. κωδ.	40-001–40-999
Τηλ. κωδ.	32
Ζώνη ώρας	Europe/Warsaw; ώρα Κεντρικής Ευρώπης; UTC+01:00 (επίσημη ώρα); UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Συντεταγμένες: 50°15′N 19°0′E / 50.250°N 19.000°E / 50.250; 19.000

Το Κατοβίτσε (πολωνικά: Katowice,^[5] σιλεσικά: Katowicy,^[6] γερμανικά: Kattowitz‎‎, γίντις: קאַטעוויץ) είναι η πρωτεύουσα του Βοεβοδάτου Σιλεσίας στη νότια Πολωνία και η κεντρική πόλη της μητροπολιτικής περιοχής Άνω Σιλεσίας. Είναι η 11η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Πολωνίας, ενώ η αστική της περιοχή είναι η πολυπληθέστερη της χώρας και μία από τις πολυπληθέστερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το Κατοβίτσε έχει πληθυσμό 286.960 κατοίκους σύμφωνα με εκτίμηση της 31ης Δεκεμβρίου 2021. Το Κατοβίτσε είναι ένα κεντρικό τμήμα της μητροπολιτικής περιοχής GZM, με πληθυσμό 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων και ένα τμήμα της μεγαλύτερης μητροπολιτικής περιοχής Άνω Σιλεσίας, που εκτείνεται στην Τσεχία και έχει πληθυσμό 5-5,3 εκατομμύρια κατοίκων.^[7]^[8]

Κατά τα μέσα του 18ου αιώνα, το Κατοβίτσε εξελίχθηκε σε χωριό μετά την ανακάλυψη πλούσιων αποθεμάτων γαιάνθρακα στην περιοχή. Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, η εντατική εκβιομηχάνιση μετέτρεψε τους τοπικούς μύλους και αγροκτήματα σε βιομηχανικά χαλυβουργεία, ορυχεία, χυτήρια και βιοτεχνικά εργαστήρια. Έκτοτε, η πόλη έχει αναδιαμορφώσει την οικονομία της από μια οικονομία που βασίζεται στη βαριά βιομηχανία σε επαγγελματικές υπηρεσίες, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη. Ολόκληρη η μητροπολιτική περιοχή είναι η 16η πιο οικονομικά πόλη με βάση το ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με παραγωγή που ανέρχεται σε 114,5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το Κατοβίτσε έχει ταξινομηθεί ως παγκόσμια πόλη κλάσης Γ από το Ερευνητικό Δίκτυο Παγκοσμιοποίησης και Παγκόσμιων Πόλεων^[9] και είναι ένα κέντρο εμπορίου, επιχειρήσεων, μεταφορών και πολιτισμού στη νότια Πολωνία, με πολυάριθμες δημόσιες εταιρείες που εδρεύουν στην πόλη ή στα προάστια της, όπως ο ενεργειακός όμιλος Tauron και η εταιρεία μεταλλουργίας Fasing, σημαντικοί πολιτιστικοί θεσμοί, όπως η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα Πολωνικού Ραδιοφώνου, βραβευμένα μουσικά φεστιβάλ, όπως το Off Festival και το Tauron New Music, και υποδομές συγκοινωνιών, όπως το Διεθνές Αεροδρόμιο Κατοβίτσε. Φιλοξενεί επίσης τους τελικούς του Intel Extreme Masters, ενός τουρνουά βιντεοπαιχνιδιών Esports. Το Κατοβίτσε φιλοξενεί επίσης πολλά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ιδίως το Πανεπιστήμιο της Σιλεσίας, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Σιλεσίας και την Ακαδημία Μουσικής «Κάρολ Σιμανόφσκι».

Ιστορία

Η περιοχή γύρω από το Κατοβίτσε, η Άνω Σιλεσία, κατοικήθηκε από την εθνότητα των Σιλέσιων πριν από πολλούς αιώνες. Πρώτα κυβερνήθηκε από την Πολωνική - Σιλεσιανή δυναστεία των Πιαστ μέχρι που χάθηκε αυτή, και μετά περιέπεσε στην κυριαρχία των Αψβούργων. Αρχικά ήταν ένα ασήμαντο γεωργικό χωριό που αριθμούσε 15.000 κατοίκους έως και το 1890. Η πόλη Κατοβίτσε διαμορφώθηκε τον 19ο αιώνα, μια περίοδο κατά την οποία η περιοχή βρισκόταν κάτω από πρωσική κυριαρχία, και απέκτησε δικαιώματα δήμου το 1865. Κατοικημένο κυρίως από Γερμανούς, Σιλέσιους, Εβραίους και Πολωνούς, το Κατοβίτσε απετέλεσε τμήμα της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας, που προέκυψε μετά τις Σιλεσιανές Εξεγέρσεις σε όλη τη Σιλεσία στο διάστημα 1918 μέχρι 1921. Παρόλο που στο δημοψήφισμα της Άνω Σιλεσίας το 85,4% (22.774 άτομα ψήφισαν υπέρ της παραμονής στη Γερμανία και 3.900 ψήφισαν υπέρ της Πολωνίας)^[10] των ψηφοφόρων στη πόλη του Κατοβίτσε ψήφισαν υπέρ της παραμονής στη Γερμανία, η πόλη πέρασε στην Πολωνία. Από το 1941 έως το 1945 το Κατοβίτσε (Κάτοβιτς) ήταν η πρωτεύουσα του γκάου Άνω Σιλεσίας. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η χώρα στη συνέχεια διαιρέθηκε και οι νέες συνθήκες, (η νέα ρύθμιση των συνόρων που προέκυψε μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο), άφησαν το Κατοβίτσε στην Πολωνική πλευρά, από τα σύνορα με την Τσεχία έως τον άνω ρου του Βάρτα, με σημαντική αυτονομία. Σχεδόν όλοι οι Γερμανοί κάτοικοι του Κατοβίτσε εγκατέλειψαν την πόλη λόγω της γενικότερης απέλασης των Γερμανών μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πόλη ευημέρησε λόγω των μεγάλων ορυκτών αποθεμάτων (ειδικά του γαιάνθρακα) στα κοντινά βουνά και επεκτάθηκε ενσωματώνοντας τα γύρω χωριά και πόλεις των ανθρακωρύχων. Επίσης κατέφθασαν πρόσφυγες από τα πρώην ανατολικά εδάφη της Πολωνίας (Κρέσι) και άλλοι έποικοι, αυξάνοντας τον πληθυσμό της πόλης. Η εκτεταμένη της ανάπτυξη και ο πλούτος της στηρίχθηκαν στην εξόρυξη του άνθρακα και στις βιομηχανίες χάλυβα, που γιγαντώθηκαν κατά τη Βιομηχανική επανάσταση. Από το 1921 που προσαρτήθηκε στην Πολωνία, έγινε ένα από τα σπουδαιότερα βιομηχανικά και εξορυκτικά κέντρα της χώρας. Η πόλη είναι σημαντικός σιδηροδρομικός κόμβος και έχει αεροδρόμιο. Η οικονομία της βασίζεται στην εξόρυξη γαιανθράκων, ψευδαργύρου, μολύβδου και σιδήρου και στις βαριές βιομηχανίες της, κυριότερες από τις οποίες είναι η χαλυβουργία, η μεταλλουργία και η μηχανουργία, όπως και η βιομηχανία χημικών προϊόντων και δομικών υλικών. Πρόσφατα, εξαιτίας οικονομικών μεταρρυθμίσεων, υπάρχει απομάκρυνση από τη βαριά βιομηχανία και μετακίνηση προς τις μικρές επιχειρήσεις.

Στο διάστημα από το 1953 μέχρι το 1956 μετονομάστηκε σε Σταλινόγκρουντ (Stalinogród, η πόλη του Στάλιν) από τους Πολωνούς κομμουνιστές. Σοβαρή οικολογική επιβάρυνση συνέβη στο φυσικό περιβάλλον κατά τη μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο κομμουνιστική διακυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας, αλλά οι πρόσφατες αλλαγές στους κανονισμούς, στις διαδικασίες και στην πολιτική της μετα-κομμουνιστικής Πολωνικής διακυβέρνησης έχουν αναστρέψει αρκετές από τις βλάβες που είχαν επέλθει.

Οικονομία

Το Silesia City Center είναι μεγάλο εμπορικό κέντρο στο Κατοβίτσε. Βρίσκεται στη θέση του πρώην ανθρακωρυχείου Γκότβαλντ.

Το Κατοβίτσε είναι μεγάλο κέντρο εξόρυξης άνθρακα και χάλυβα. Στο Κατοβίτσε βρίσκονται πολλά ανθρακορυχεία (Ανθρακωρυχείο Βούγιεκ, Ανθρακωρυχείο Μυσουόβιτσε-Βέσοουα, Ανθρακωρυχείο Βιέτσορεκ, Ανθρακωρυχείο Μούρτσκι, Ανθρακωρυχείο Στάσιτς) τα οποία είναι οργανωμένα σε ενώσεις—την Εταιρεία Επενδύσεων Άνθρακα του Κατοβίτσε (πολωνικά: Katowicki Holding Węglowy), δύο χαλυβουργίες (Huta Baildon, Huta Ferrum) και ένα χυτήριο μη σιδηρούχων μετάλλων (Huta Metali Nieżelaznych Szopienice).

Το Κατοβίτσε είναι μεγάλο επιχειρηματικό και εκθεσιακό κέντρο. Κάθε χρόνο λαμβάνουν χώρα πολλές εκθέσεις στους χώρους Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο του Κατοβίτσε και Σπόντεκ. Το Κατοβίτσε έχει το δεύτερο μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο στη Πολωνία, μετά από αυτό της Βαρσοβίας. Στις οδούς Χόρζοφσκα, Κορφάντεγκο και Ροζντζιένσκιεγκο βρίσκονται ουρανοξύστες. Οι νεότεροι ουρανοξύστες κλάσης Α είναι οι Chorzowska 50, Altus Skyscraper και Silesia Towers (υπό κατασκευή).

Το Κατοβίτσε είναι η έδρα της Ειδικής Οικονομικής Ζώνης του Κατοβίτσε (Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna).

Το 2008 το ποσοστό ανεργίας του Κατοβίτσε ήταν 2%, ένα από τα χαμηλότερα στην Πολωνία.^[11] Η πόλη χαρακτηρίζεται ακόμα από τη δύναμη της εργατικής τάξης και προσελκύει πολλούς ανθρώπους από τις κοντινές πόλεις (από άλλες επαρχίες της Μητρόπολης της Άνω Σιλεσίας που ψάχνουν για δουλειά).

Πολιτιστικά

Το Μουσείο της Σιλεσίας στο Κατοβίτσε

Το Κατοβίτσε είναι επίσης πολιτιστικό κέντρο με ωδείο, σχολές Καλών Τεχνών και τεχνολογίας, βιβλιοθήκες, θέατρα και αθλητικά κέντρα.

Στο Κατοβίτσε εδρεύει η ποδοσφαιρική ομάδα της ΓΚΣ Κατοβίτσε.

Σημαντικά πρόσωπα από τον χώρο της μουσικής που σχετίστηκαν με το Κατοβίτσε είναι οι:

Βόιτσεχ Κίλαρ: Πολωνός συνθέτης (1932-2013), πασίγνωστος για την κινηματογραφική μουσική των ταινιών «Δράκουλας» (1992) του Φράνσις Φορντ Κόπολα, «Η ένατη πύλη» και «Ο πιανίστας» του Ρόμαν Πολάνσκι, καθώς και για τη συμφωνική μουσική του.
Άρτουρ Μαλόφσκι: Πολωνός συνθέτης και παιδαγωγός (1904-1957), από το 1950 ως το 1954 ήταν καθηγητής διεύθυνσης ορχήστρας στο Ωδείο του Κατοβίτσε.

Μπολέσουαφ Σαμπέλσκι: Πολωνός συνθέτης και οργανίστας (1896-1979), δίδαξε εκκλησιαστικό όργανο και σύνθεση στο Ωδείο του Κατοβίτσε. Έγραψε μουσική δωματίου και συμφωνίες.