Βικιπαίδεια

Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel

Αμερικάνικο Franchise Ταινιών
(Ανακατεύθυνση από Κινηματογραφικό Σύμπαν της Μάρβελ)

Το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel (αγγλικά: Marvel Cinematic Universe, συντομογραφία MCU) είναι αμερικανικό franchise που προβάλλει ένα κοινό σύμπαν το οποίο επικεντρώνεται σε ταινίες με υπερήρωες. Η κάθε ταινία έχει παραχθεί ανεξαρτήτως από την άλλη από τη Marvel Studios και βασίζεται σε χαρακτήρες οι οποίοι εμφανίστηκαν στα κόμικς της Marvel. Το franchise αυτό έχει επεκταθεί και περιλαμβάνει βιβλία κόμικ, ταινίες μικρού μήκους και τηλεοπτικές σειρές. Το κοινό αυτό σύμπαν, όπως και το αρχικό σύμπαν της Marvel στα κόμικς, εγκαθιδρύθηκε από φανταστικές διασταυρώσεις μεταξύ των κοινών θεμάτων στην πλοκή, κοινές τοποθεσίες, κοινό θίασο και κοινούς χαρακτήρες.

Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel
Κάρτα τίτλων του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel από το Marvel Studios: Assembling a Universe (2014)
ΔημιουργόςMarvel Studios
ΙδιοκτήτηςThe Walt Disney Company
Πρωτότυπο έργοIron Man (2008)
Έντυπες εκδόσεις
ΒιβλίαΒιβλία του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel
ΚόμικςΣυνδεδεμένα κόμικς με το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel
Ταινίες και τηλεόραση
ΤαινίεςΤαινίες του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel
Τηλεοπτικές σειρέςΤηλεοπτικές σειρές του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel
Παιχνίδια
ΒιντεοπαιχνίδιαΣυνδεδεμένα βιντεοπαιχνίδια με το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel
Ακουστικά
Πρωτότυπη μουσικήΜουσική του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel
Διάφορα
Ταινίες μικρού μήκουςMarvel One-Shots
Διαδικτυακές σειρέςΨηφιακές σειρές του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel
Τηλεοπτικά σπέσιαλΤηλεοπτικά σπέσιαλ του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel

Η ταινία Iron Man το 2008, ξεκίνησε την Φάση Ένα του MCU, που ολοκληρώθηκε με την ταινία Οι Εκδικητές το 2012. Η Φάση Δύο ξεκίνησε με το Iron Man 3 (2013) και ολοκληρώθηκε με το Ant-Man (2015). Η Φάση Τρία ξεκίνησε με το Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος (2016) και ολοκληρώθηκε με το Spider-Man: Μακριά Από τον Τόπο του (2019). Οι πρώτες τρεις φάσεις στο franchise ονομάζονται μαζί "Το Έπος της Αιωνιότητας" (The Infinity Saga). Η Φάση Τέσσερα ξεκίνησε με το Black Widow (2021) και ολοκληρώθηκε με το Black Panther: Wakanda Forever (2022). Η Φάση Πέντε ξεκίνησε με το Ant-Man και Wasp: Κβαντομανία (2023) και θα ολοκληρωθεί με το Thunderbolts* (2025). Η Φάση Έξι θα ξεκινήσει με το The Fantastic Four (2025) και θα ολοκληρωθεί με το Εκδικητές: Secret Wars (2027). Η τέταρτη, πέμπτη και έκτη φάση του MCU αποτελούν το δεύτερο έπος του franchise, "Το Έπος του Πολυσύμπαντος" (The Multiverse Saga). Το σύμπαν ξεκίνησε να αναπτύσσεται με την κυκλοφορία των πρώτων κόμικς που διαδραματίζονται στο σύμπαν αυτό το 2010. Αργότερα επεκτάθηκε, αρχικά με την κυκλοφορία ταινιών μικρού μήκους που κυκλοφόρησαν κατευθείαν σε βίντεο, με το όνομα Marvel One-Shots το 2011 και στη συνέχεια με την τηλεοπτική σειρά Agents of S.H.I.E.L.D. στο ABC το 2013, η οποία παράχθηκε από τη Marvel Television. Ακολούθησαν το Daredevil στο Netflix το 2015, το Runaways στο Hulu το 2017 και το Cloak & Dagger στο Freeform το 2018. Η Marvel Studios επεκτάθηκε σε streaming τηλεόραση με το Disney+ για συνδεδεμένες σειρές, ξεκινώντας με το WandaVision το 2021 ως την αρχή της Φάσης Τέσσερα. Έχουν κυκλοφορήσει soundtrack άλμπουμ για όλες τις ταινίες και πολλές από τις τηλεοπτικές σειρές, όπως και συλλεκτικά άλμπουμ τα οποία περιέχουν υπάρχουσα μουσική που ακούγεται στις ταινίες.

Το MCU είναι το πιο κερδοφόρο franchise ταινιών στις ΗΠΑ και παγκοσμίως και έχει εμπνεύσει και άλλα στούντιο να δημιουργήσουν παρόμοια κοινά σύμπαντα με χαρακτήρες από βιβλία κόμικ. Στο MCU έχουν εστιάσει και άλλα μέσα, έξω από το κοινό σύμπαν, συμπεριλαμβάνοντας βιβλία οδηγούς για κάθε ταινία και πολλαπλά βιντεοπαιχνίδια.

Ταινίες Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Κατάλογος ταινιών του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel

Η Marvel Studios κυκλοφορεί τις ταινίες της σε ομάδες που αποκαλούνται "Φάσεις".[1][2]

Το Έπος της Αιωνιότητας Επεξεργασία

Κύρια λήμματα: Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel: Φάση Ένα, Φάση Δύο και Φάση Τρία

Οι πρώτες τρεις φάσεις είναι γνωστές ως "Το Έπος της Αιωνιότητας" (The Infinity Saga).[3] Η Φάση Ένα αποτελείται από τις ταινίες Iron Man (2008), Ο Απίθανος Hulk (2008), Iron Man 2 (2010), Thor (2011), και Ο Πρώτος Εκδικητής: Captain America (2011), και ολοκληρώθηκε με την ταινία crossover Οι Εκδικητές (2012).[2] Η Φάση Δύο αποτελείται από τις ταινίες Iron Man 3 (2013), Thor 2: Σκοτεινός Κόσμος (2013), Captain America 2: Ο Στρατιώτης του Χειμώνα (2014), Φύλακες του Γαλαξία (2014), Εκδικητές: Η Εποχή του Ultron (2015), και Ant-Man (2015).[2] Η Φάση Τρία αποτελείται από τις ταινίες Captain America: Εμφύλιος Πόλεμος (2016), Doctor Strange (2016), Φύλακες του Γαλαξία 2 (2017), Spider-Man: Η Επιστροφή Στον Τόπο Του (2017), Thor: Ragnarok (2017), Black Panther (2018), Εκδικητές: Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας (2018), Ο Ant-Man και η Σφήκα (2018), Captain Marvel (2019), Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη (2019), και Spider-Man: Μακριά Από τον Τόπο του (2019).[2]

Το Έπος του Πολυσύμπαντος Επεξεργασία

Κύρια λήμματα: Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel: Φάση Τέσσερα, Φάση Πέντε και Φάση Έξι

Οι επόμενες τρεις φάσεις είναι γνωστές ως "Το Έπος του Πολυσύμπαντος" (The Multiverse Saga), και περιλαμβάνουν τηλεοπτικές σειρές του Disney+.[4] Η Φάση Τέσσερα περιλαμβάνει τις ταινίες Black Widow (2021), Ο Shang-Chi και ο Θρύλος των Δέκα Δαχτυλιδιών (2021), Eternals (2021), Spider-Man: No Way Home (2021), Doctor Strange in the Multiverse of Madness (2022) και Thor: Love and Thunder (2022), Black Panther: Wakanda Forever (2022).[5] Η Φάση Πέντε αποτελείται από τις ταινίες Ant-Man και Wasp: Κβαντομανία (2023), Φύλακες του Γαλαξία 3 (2023), The Marvels (2023),[4] Deadpool & Wolverine (2024), Captain America: Brave New World (2025) και Thunderbolts* (2025).[4][6] Η Φάση Έξι αποτελείται από τις ταινίες The Fantastic Four (2025), Blade (2025), Εκδικητές 5 (2026), και Εκδικητές: Secret Wars (2027).[4][6]

Τηλεοπτικές σειρές Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Κατάλογος τηλεοπτικών σειρών του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel

Marvel Television Επεξεργασία

Κύρια λήμματα: Τηλεοπτικές σειρές Marvel του ABC, Τηλεοπτικές σειρές Marvel του Netflix, Τηλεοπτικές σειρές νεαρών ενηλίκων της Marvel και Adventure into Fear (franchise)

Η Marvel Television παρήγαγε διάφορες τηλεοπτικές σειρές που τοποθετούνται στο MCU, καλωδιακές και συνδρομητικές. Οι σειρές της που προβλήθηκαν στο ABC περιλαμβάνουν τα Agents of S.H.I.E.L.D. (2013–2020), Agent Carter (2015–2016), και Inhumans (2017). Οι σειρές της που προβλήθηκαν στο Netflix περιλαμβάνουν τα Daredevil (2015–2018), Jessica Jones (2015–2019), Luke Cage (2016–2018), Iron Fist (2017–2018), The Defenders (2017), και The Punisher (2017–2019). Οι σειρές νεαρών ενηλίκων περιλάμβαναν το Runaways (2017–2019), το οποίο κυκλοφόρησε στο Hulu, και το Cloak & Dagger (2018–2019), το οποίο προβλήθηκε στο Freeform. Η σειρά του Hulu Helstrom (2020) ήταν αρχικά προορισμένη να ξεκινήσει ένα franchise με όνομα "Adventure into Fear",[7] αλλά τελικά δεν είναι μέρος του MCU σύμφωνα με τον υπεύθυνο της σειράς, Πολ Ζμπισέφσκι.[8]

Marvel Studios Επεξεργασία

Κύρια λήμματα: Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel: Φάση Τέσσερα#Τηλεοπτικές σειρές, Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel: Φάση Πέντε#Τηλεοπτικές σειρές και Ξεχωριστές Παρουσιάσεις των Marvel Studios

Με την Φάση Τέσσερα, οι τηλεοπτικές σειρές, που κυκλοφόρησαν στο Disney+, περιλήφθηκαν στις Φάσεις μαζί με τις ταινίες. Οι σειρές της Φάσης Τέσσερα είναι τα WandaVision (2021), The Falcon and the Winter Soldier (2021), ο πρώτος κύκλος του Loki (2021), ο πρώτος κύκλος της σειράς κινουμένων σχεδίων What If...? (2021), Hawkeye (2021), Moon Knight (2022), Ms. Marvel (2022), και She-Hulk: Attorney at Law (2022). Τα τηλεοπτικά σπέσιαλ Λυκάνθρωπος (2022) και Οι Φύλακες του Γαλαξία Εορταστικό Αφιέρωμα (2022) είναι επίσης μέρος της φάσης.[5] Οι σειρές της Φάσης Πέντε είναι τα Μυστική Εισβολή (2023), ο δεύτερος κύκλος του Loki (2023), ο δεύτερος κύκλος του What If...? (2023), Echo (2024), Agatha (2024), Eyes of Wakanda (2024), Your Friendly Neighborhood Spider-Man (2024), Marvel Zombies (2024), Ironheart (TBD), και Daredevil: Born Again (TBD).[4][9]

Ταινίες μικρού μήκους Επεξεργασία

Marvel One-Shots Επεξεργασία

Κύρια λήμματα: Marvel One-Shots και Team Thor

Τα Marvel One-Shots είναι σειρά απευθείας σε βίντεο ταινιών μικρού μήκους που περιλαμβάνονται στις ειδικές ψηφιακές κυκλοφορίες των ταινιών του MCU. Οι ταινίες είναι τα The Consultant (2011), A Funny Thing Happened on the Way to Thor's Hammer (2011),[10] Item 47 (2012),[11] Agent Carter (2013),[12] και All Hail the King (2014).

Αφότου τα One-Shots έγιναν διαθέσιμα στο Disney+ τον Ιανουάριο του 2022, η Marvel κατηγοριοποίησε τις ταινίες μικρού μήκους ψευδοντοκιμαντέρ Team Thor One-Shots.[13][14][15] Το Team Thor αποτελείται από τις ταινίες Team Thor (2016), Team Thor: Μέρος 2 (2017), και Team Darryl (2018).[16][17][18]

I Am Groot Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: I Am Groot

Το I Am Groot είναι μια σειρά ταινιών μικρού μήκους κινουμένων σχεδίων για το Disney+ με πρωταγωνιστή το Μωρό Γκρουτ που πηγαίνει σε νέες περιπέτειες με νέους και ασυνήθιστους χαρακτήρες.[19][20][21] Ο Βιν Ντίζελ επαναλαμβάνει τον ρόλο του, με πέντε ταινίες μικρού μήκους να κυκλοφορούν στις 10 Αυγούστου 2022.[22] Ένας δεύτερος κύκλος πέντε επεισοδίων κυκλοφόρησε στις 6 Σεπτεμβρίου του 2023.[23]

Άλλα μέσα Επεξεργασία

Ψηφιακές σειρές Επεξεργασία

Το WHIH Newsfront (2015–16) είναι μια εσωτερική εκπομπή ειδήσεων που λειτουργεί ως προώθηση για κάποιες από της ταινίες του MCU, που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την Google για το YouTube.[24] Η Λέσλι Μπιμπ επαναλαμβάνει τον ρόλο της ως Κριστίν Έβερχαρτ από τις ταινίες Iron Man.[25]

Το Agents of S.H.I.E.L.D.: Slingshot (2016) είναι μια ψηφιακή σειρά που δημιουργήθηκε για το ABC.com και παράχθηκε από την Marvel Television ως συμπλήρωμα του Agents of S.H.I.E.L.D., με τους βασικούς ηθοποιούς να επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους.[26]

Οι πρώτοι δύο κύκλοι του The Daily Bugle (2019–σήμερα) είναι μια εσωτερική εκπομπή ειδήσεων που λειτουργεί ως προώθηση για τις ταινίες Spider-Man: Μακριά Από τον Τόπο του (2019) και Spider-Man: No Way Home (2021), με τα βίντεο να κυκλοφορούν στο YouTube και το TikTok. Οι Τζ. Κ. Σίμονς και Ανγκάουρι Ράις επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους ως Τζέι Τζόνα Τζέιμσον και Μπέτι Μπραντ από τις ταινίες Spider-Man.[27]

Κόμικς Επεξεργασία

Διάφορα κόμικς έχουν εκδοθεί από την Marvel Comics που συνδέονται με το MCU. Σκοπεύουν να αφηγούνται επιπρόσθετες ιστορίες για υπάρχοντες χαρακτήρες, ή να συνδέσουν έργα του MCU, χωρίς απαραίτητα να επεκτείνουν το σύμπαν ή να δημιουργούν νέες ιδέες ή χαρακτήρες.[28][29]

Βιβλία Επεξεργασία

Το The Wakanda Files: A Technological Exploration of the Avengers and Beyond είναι "μια συλλογή χαρτιών, άρθρων, σχεδιαγραμμάτων, και σημειώσεων βασισμένη στην ιστορία των Πολεμικών Σκυλιών της Γουακάντα" σε απαίτηση της Σούρι. Κυκλοφόρησε στις 20 Οκτωβρίου του 2020.[30]

Το Look Out for the Little Guy, είναι το πλασματικό απομνημόνευμα που γράφτηκε από τον Σκοτ Λανγκ στο Ant-Man και Wasp: Κβαντομανία (2023), το οποίο θα είναι διαθέσιμο από την Hyperion Avenue στις 5 Σεπτεμβρίου του 2023.[31]

Μουσική Επεξεργασία

Διάφοροι συνέθετες έχουν δημιουργήσει την μουσική για ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, One-Shots, Ξεχωριστές Παρουσιάσεις, και άλλα μέσα του MCU. Πρωτότυπα τραγούδια έχουν επίσης δημιουργηθεί συγκεκριμένα για την χρήση τους στο franchise, ενώ ο Μπράιαν Τάιλερ και ο Μάικλ Τζακίνο έχουν συνθέσει δύο διαφορετικά σαλπίσματα για το λογότυπο παραγωγής των Marvel Studios.[32][33]

Χρονολογική σειρά Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Χρονολογική σειρά του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel

Το παρακάτω διάγραμμα αντιπροσωπεύει την χρονολογική σειρά του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel για τα μέσα που κυκλοφόρησαν από την Marvel Studios καθώς και τις τηλεοπτικές σειρές του Netflix από τη Marvel Television. Η τοποθέτηση ενός μέσου στο χρονοδιάγραμμα καθορίζεται από σαφείς αναφορές ημερομηνίας μέσα σε αυτό ή άλλο μέσο μέσω διαλόγου, με το The Marvel Cinematic Universe: An Official Timeline να χρησιμοποιείται στη συνέχεια για να καθορίσει την τοποθέτηση, ακολουθούμενη από την χρονολογική σειρά του Disney+, εάν χρειάζεται. Η τοποθέτησή του προορίζεται να αντιπροσωπεύει πότε συμβαίνει το μεγαλύτερο μέρος του μέσου.

Τα Loki και What If...? δεν περιλαμβάνονται στο διάγραμμα καθώς τα γεγονότα τους συμβαίνουν εκτός του βασικού χρονολογίου.[34][35][36] Το Λυκάνθρωπος επίσης δεν περιλαμβάνεται καθώς δεν λέει πότε τοποθετείται στο MCU.[37] Η χρονολογική σειρά του Disney+ τοποθετεί τους πρώτους κύκλους των Loki και What If...? ανάμεσα στα Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη και WandaVision,[38][39][40] τους δεύτερους κύκλους τους μετά από το The Marvels,[40] και το Λυκάνθρωπος μετά από το Thor: Love and Thunder.[41]

Χρονολογική σειρά του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Mavel (μέχρι το The Marvels)
1943–1945 Ο Πρώτος Εκδικητής[42]
1946 Agent Carter[43]
1947–1994
1995 Captain Marvel[44]
1996–2009
2010 Iron Man[45][42]
2011 Iron Man 2[45][42]
Ο Απίθανος Hulk[45]
A Funny Thing...[45][10]
Thor[45]
The Consultant[45][10]
2012 Οι Εκδικητές[46]
Item 47[47]
2013 Σκοτεινός Κόσμος
Iron Man 3[42][48]
2014 All Hail the King[49]
Ο Στρατιώτης του Χειμώνα[42][48]
Φύλακες του Γαλαξία[50]
I Am Groot 1ος κύκλος[51]
Φύλακες του Γαλαξία 2[52]
I Am Groot 2ος κύκλος[51]
2015 Daredevil 1ος κύκλος[53][40]
Jessica Jones 1ος κύκλος[53][40]
Η Εποχή του Ultron[42]
Ant-Man[42][54]
Daredevil 2ος κύκλος[53][40]
Luke Cage 1ος κύκλος[53][40]
2016 Iron Fist 1ος κύκλος[53][40]
The Defenders[55][40]
Εμφύλιος Πόλεμος[42][56]
Black Widow[57]
Black Panther[58]
Η Επιστροφή Στον Τόπο Του[59]
The Punisher 1ος κύκλος[53][40]
2016–2017 Doctor Strange[60]
2017 Jessica Jones 2ος κύκλος[53][40]
Luke Cage 2ος κύκλος[53][40]
Iron Fist 2ος κύκλος[53][40]
Daredevil 3ος κύκλος[53][40]
Ragnarok[61][62]
2018 The Punisher 2ος κύκλος[53][40]
Jessica Jones 3ος κύκλος[53][40]
Ο Ant-Man και η Σφήκα[63]
Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας[64][65]
2019–2022
2023 Η Τελευταία Πράξη[65]
WandaVision[66]
2024 Shang-Chi[67]
The Falcon and the Winter Soldier[68]
Μακριά Από τον Τόπο του[69]
Eternals[70][71]
No Way Home[72]
Multiverse of Madness[73]
Hawkeye[74]
2025 Moon Knight[75]
Wakanda Forever[76]
Echo[77]
She-Hulk[78]
Ms. Marvel[79]
Love and Thunder[80]
Οι Φύλακες του Γαλαξία Εορταστικό Αφιέρωμα[81]
2026 Κβαντομανία[82][83]
Φύλακες του Γαλαξία 3[81][84]
Μυστική Εισβολή[85][83]
The Marvels[86]

Πολυσύμπαν Επεξεργασία

 
Το πολυσύμπαν του MCU, όπως απεικονίζεται στο φινάλε του πρώτου κύκλου του Loki (2021).
 
Το πολυσύμπαν του MCU, όπως απεικονίζεται στο φινάλε του δεύτερου κύκλου του Loki (2023).

Το Επίσημο Εγχειρίδιο του Σύμπαντος της Marvel από το A μέχρι το Z, Vol. 5, εκδόθηκε το 2008, αρχικά τοποθέτησε το Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel ως Γη-199999 του πολυσύμπαντος των κόμικς της Marvel.[87] Οι τηλεοπτικές σειρές Loki και What If...? ήταν οι πρώτες που εξερεύνησαν την ιδέα του πολυσύμπαντος στο MCU,[88][89] όπως και η ταινία Spider-Man: No Way Home, που σύνδεσε το MCU με άλλα franchise ταινιών Spider-Man περιλαμβάνοντας χαρακτήρες από την τριλογία Spider-Man του Σαμ Ράιμι, την δυλογία The Amazing Spider-Man του Μαρκ Γουέμπ, και το Σύμπαν του Spider-Man της Sony (SSU).[90][91] Η ταινία του SSU Venom 2 τοποθετήθηκε για λίγο στο βασικό σύμπαν του MCU.[91] Στο Doctor Strange in the Multiverse of Madness, το βασικό σύμπαν του MCU αναγνωρίστηκε ως Γη-616 (μια ονομασία που αναφέρθηκε αρχικά στο Spider-Man: Μακριά Από τον Τόπο του), έχοντας το ίδιο όνομα με το βασικό σύμπαν των Marvel Comics, ενώ ένα άλλο σύμπαν ονομάστηκε Γη-838.[92] Το Spider-Man: Ακροβατώντας στο Αραχνο-Σύμπαν (2023) αναφέρει τα γεγονότα του No Way Home, αναφέροντας το βασικό σύμπαν του MCU ως Γη-199999.[93] Οι Φάσεις Τέσσερα, Πέντε και Έξι θα αποτελούν «Το Έπος του Πολυσύμπαντος».[4] Με την κυκλοφορία του The Marvel Cinematic Universe: An Official Timeline τον Οκτώβριο του 2023, ο Φάιγκι έγραψε τον πρόλογο πως η Marvel Studios θεωρούσε τότε τα project που αναπτύχθηκαν από αυτήν στις τέσσερις πρώτες φάσεις ως μέρος του «Ιερού Χρονολογίου» αλλά αναγνώρισε την ιστορία άλλων ταινιών και τηλεοπτικών σειρών που υπάρχουν στο πολυσύμπαν καθώς βρίσκονται «στον κανόνα της Marvel».[94]

Σημειώσεις Επεξεργασία


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Jaworski, Michelle (15 Αυγούστου 2018). «This is what the Marvel Cinematic Universe phases look like». The Daily Dot (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Marvel's 'Phases' explained: What goes when & why». Digital Spy (στα Αγγλικά). 5 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  3. ↑ «Kevin Feige Confirms Spider-Man: Far From Home Is the Conclusion to Marvel's Infinity Saga». Marvel (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Vary, Adam B. (24 Ιουλίου 2022). «Marvel Studios' Phases 5 and 6: Everything We Learned at Comic-Con About the Multiverse Saga». Variety (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Edwards, Bradley RussellContributions from Molly· West, Josh· Watson, Fay· updated, Jack Shepherd last (10 Νοεμβρίου 2022). «Marvel Phase 4 recap: Everything that happened after Avengers: Endgame». gamesradar (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Couch, Pamela McClintock,Aaron· McClintock, Pamela· Couch, Aaron (13 Ιουνίου 2023). «'Avatar 3' Pushed a Year to 2025, Two 'Star Wars' Movies Head for 2026 and 'Avengers' Films Delayed». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  7. ↑ Patten, Dominic (12 Αυγούστου 2019). «Marvel TV Boss Jeph Loeb On Secret ABC Series, Disney+, 'Legion' End, More Crossovers, 'Ghost Rider' & Hulu Plans». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  8. ↑ «Here's How Helstrom Connects to Marvel World». TV Shows (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  9. ↑ Kit, Borys (1 Σεπτεμβρίου 2023). «Marvel Shuffles TV Calendar with New Dates for 'Agatha,' 'Echo,' X-Men '97' (Exclusive)». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 «Marvel One-Shots: Expanding the Cinematic Universe | Thor | News | Marvel.com». web.archive.org. 22 Μαρτίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  11. ↑ July 11, Anthony Breznican· EDT, 2012 at 02:08 PM. «FIRST LOOK: Marvel unveils top-secret 'Avengers' short film 'Item 47». EW.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  12. ↑ «SDCC: Marvel Debuts Atwell's "Agent Carter One-Shot"». CBR (στα Αγγλικά). 22 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  13. ↑ Zogbi, Emily (21 Ιανουαρίου 2022). «Disney+'s MCU Hub Adds Every Marvel One-Shot». CBR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  14. ↑ «5 Marvel One-Shots Just Got Added to Disney+». Movies (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  15. ↑ «https://twitter.com/disneyplus/status/1484526194653466624». X (formerly Twitter). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023.  Εξωτερικός σύνδεσμος στο |title= (βοήθεια)
  16. ↑ «Marvel's 'Team Thor' Video Shows What He Was Up To During 'Civil War'». EW.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  17. ↑ Couch, Aaron (14 Φεβρουαρίου 2017). «'Thor' Mockumentary Gets the Sequel Darryl Deserves». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  18. ↑ «Thor's Pal Darryl Is Back for the Ragnarok Blu-ray With a New Roommate You'll Love». Gizmodo (στα Αγγλικά). 10 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023. 
  19. ↑ «'Guardians Of The Galaxy' Is Getting A Live-Action Holiday Special In 2022 Before Vol. 3 Arrives In 2023». /Film (στα Αγγλικά). 10 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  20. ↑ Alexander, Julia (11 Δεκεμβρίου 2020). «The 52 things Disney just announced». The Verge (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  21. ↑ «https://twitter.com/disneyplus/status/1484526194653466624». Twitter. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023.  Εξωτερικός σύνδεσμος στο |title= (βοήθεια)
  22. ↑ «Disney+ Adds I Am Groot to Summer Lineup». www.adweek.com (στα Αγγλικά). 6 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  23. ↑ «'I Am Groot': First Trailer for Season 2 Reveals New Mischief». Marvel Entertainment. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2023. 
  24. ↑ «WHiH Newsfront is a Real Marvel Cinematic Universe News Channel - The GCE». www.geekchicelite.com. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  25. ↑ Garcia, James (25 Ιουνίου 2015). «Iron Man actress Leslie Bibb teases return to the Marvel Cinematic Universe». Flickering Myth (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  26. ↑ «'Agents of SHIELD' Sets 'Slingshot' Digital Series Next Week». web.archive.org. 7 Δεκεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  27. ↑ «Spider-Man: No Way Home joins TikTok with an account for The Daily Bugle». CNET (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  28. ↑ «Iron Man 2: Comic Tie-Ins Expand Story! | Iron Man | News | Marvel.com». web.archive.org. 25 Ιουλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  29. ↑ «Captain America Movie Tie-In Debuts Sunday | News | Marvel.com». web.archive.org. 12 Φεβρουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  30. ↑ «Unlock Shuri's Knowledge of the Avengers and Beyond». Marvel Entertainment. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  31. ↑ «Scott Lang Announces New Memoir 'Look Out for The Little Guy' Coming this Fall». Marvel Entertainment. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  32. ↑ «Introducing the New Marvel Studios Logo | News | Marvel.com». web.archive.org. 13 Νοεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  33. ↑ «Marvel Studios Debuts New Logo and Fanfare». Collider (στα Αγγλικά). 24 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2023. 
  34. ↑ Hunt, James (8 Ιουνίου 2021). «When Loki Takes Place In MCU Timeline». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  35. ↑ Gallagher, Simon (10 Σεπτεμβρίου 2023). «Loki Season 2 Footage Reveals Opening Scenes & Exactly When It Takes Place In The MCU Timeline». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  36. ↑ D'Alessandro, Anthony (1 Αυγούστου 2021). «'What If…?' Actor Jeffrey Wright On Chadwick Boseman's Final "Mythic" Turn As T'Challa In MCU». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  37. ↑ Boccella, Maggie (7 Οκτωβρίου 2022). «When Does 'Werewolf By Night' Take Place in the MCU? Director Michael Giacchino Explains [Exclusive]». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  38. ↑ «Disney+ Reveals New MCU Timeline». Marvel (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  39. ↑ «Disney+ Has Updated Its Official MCU Timeline Order». Marvel (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  40. ↑ 40,00 40,01 40,02 40,03 40,04 40,05 40,06 40,07 40,08 40,09 40,10 40,11 40,12 40,13 40,14 «New MCU Timelines Arrive on Disney+». www.marvel.com. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  41. ↑ «Marvel confirms official MCU timeline from Phase 1 to Phase 4». Digital Spy (στα Αγγλικά). 25 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 42,4 42,5 42,6 42,7 Bacon, Thomas (17 Νοεμβρίου 2018). «Marvel Has Released An Official MCU Timeline (Sort Of)». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  43. ↑ Manning, Shaun (22 Ιουλίου 2013). «SDCC: Marvel Debuts Atwell's "Agent Carter One-Shot"». CBR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  44. ↑ «記憶を失ったミステリアスな女性ヒーロー＜キャプテン・マーベル＞登場‼『キャプテン・マーベル』日本版予告解禁‼｜キャプテンマーベル｜マーベル公式». web.archive.org. 9 Νοεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 45,3 45,4 45,5 «'Avengers' timeline: Nick Fury's busy week». EW.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  46. ↑ Bacon, Thomas (27 Απριλίου 2019). «Every [SPOILER] Visited In Avengers: Endgame». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  47. ↑ «FIRST LOOK: Marvel unveils top-secret 'Avengers' short film 'Item 47». EW.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Lussier, Germain (30 Σεπτεμβρίου 2013). «'Captain America: The Winter Soldier' Takes Place Two Years After 'The Avengers'». SlashFilm (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  49. ↑ «Marvel One-Shot: First Look at Ben Kingsley's Mandarin encore (PHOTOS) | Inside Movies | EW.com». web.archive.org. 10 Ιανουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  50. ↑ «Where does Guardians of the Galaxy Vol. 2 fit into the MCU timeline?». FanSided (στα Αγγλικά). 5 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  51. ↑ 51,0 51,1 Falconer, Daniel (10 Αυγούστου 2022). «Is I Am Groot Canon and Where Does It Fit Into the MCU Timeline? Disney Plus Has the Answer...». GameRevolution (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  52. ↑ Sciretta, Peter (6 Φεβρουαρίου 2017). «'Guardians Of The Galaxy Vol. 2': Everything We Learned While On Set». SlashFilm (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  53. ↑ 53,00 53,01 53,02 53,03 53,04 53,05 53,06 53,07 53,08 53,09 53,10 53,11 Fink, Richard· Deegan, Jack (14 Μαΐου 2022). «Marvel's The Defenders Saga in Order Chronologically and by Release Date». MovieWeb (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  54. ↑ Lussier, Germain (22 Ιουνίου 2015). «65 Things We Learned On The Set Of Marvel's 'Ant-Man'». SlashFilm (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  55. ↑ «DAREDEVIL and Entire Defenders Saga Added to Official MCU Timeline on Disney+». Nerdist (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  56. ↑ «Exclusive: Russo Brothers Explain Where Captain America: Civil War Starts». Movies (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  57. ↑ «When does Black Widow fit into the MCU timeline? It's just a little complicated». web.archive.org. 10 Ιουλίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  58. ↑ «Black Panther: Marvel confirms Andy Serkis, releases plot summary». web.archive.org. 28 Ιανουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  59. ↑ Keyes, Rob (17 Απριλίου 2017). «Spider-Man: Homecoming Eric Carroll Interview». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  60. ↑ Bacon, Thomas (14 Μαΐου 2019). «Avengers: Endgame Fixes Doctor Strange's MCU Timeline Problem». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  61. ↑ «Thor Brings Ragnarok to the Marvel Cinematic Universe in 2017 | News | Marvel.com». web.archive.org. 28 Οκτωβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  62. ↑ D'Alessandro, Anthony (23 Ιουλίου 2017). «'Thor: Ragnarok' Trailer Stomps Into Hall H With Battling Superheroes – Comic-Con». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  63. ↑ Owen, Phil Hornshaw and Phil (30 Απριλίου 2018). «'Ant-Man and the Wasp' Takes Place During 'Avengers: Infinity War'». TheWrap (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  64. ↑ Keene, Allison (15 Μαρτίου 2018). «Avengers: Infinity War: Russo Brothers on Action, Tone, Influences». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  65. ↑ 65,0 65,1 Leadbeater, Alex (27 Απριλίου 2019). «Avengers: Endgame Creates Marvel's Biggest Timeline Problem Yet (Seriously)». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  66. ↑ Mancuso, Vinnie (29 Ιανουαρίου 2021). «Here's Exactly When 'WandaVision' Takes Place in the MCU Timeline». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  67. ↑ Bacon, Thomas (26 Νοεμβρίου 2022). «Spider-Man: Far From Home Messes Up MCU's Timeline On Disney+». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  68. ↑ Miller, Liz Shannon (16 Μαρτίου 2021). «Here's When 'The Falcon and the Winter Soldier' Takes Place in the MCU Timeline — and Why». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  69. ↑ Dumaraog, Ana (4 Ιουλίου 2019). «When Is Spider-Man: Far From Home Set? How Long After Endgame?». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  70. ↑ published, Tom Power (8 Σεπτεμβρίου 2021). «Where does Eternals take place on the MCU timeline?». TechRadar (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  71. ↑ Kim, Brendan (10 Νοεμβρίου 2021). «Eternals Is At Same Time As Falcon & Winter Soldier In MCU Timeline». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  72. ↑ Oddo, Marco Vito (18 Δεκεμβρίου 2021). «'Spider-Man: No Way Home' Timeline Explained: When Does the Movie Take Place in the MCU?». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  73. ↑ «Marvel Releases Official Updated MCU Timeline». Marvel (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  74. ↑ «It's 2024. For a period of time, we were going to set it two years out – which would make it 2025 – hence me messing with your minds about the timeline. But it's 1 year out». Twitter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2023. 
  75. ↑ «Disney+ Reveals Moon Knight Takes Place After The Events of Hawkeye». Marvel (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  76. ↑ Freitag, Lee (1 Φεβρουαρίου 2023). «Marvel Confirms Black Panther 2's Position on the MCU Timeline». CBR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  77. ↑ Ayala, Nicolas (10 Ιανουαρίου 2024). «When Echo Is Set In The MCU Timeline». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  78. ↑ Bacon, Thomas (18 Αυγούστου 2022). «She-Hulk Episode 1 MCU Easter Eggs & References». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  79. ↑ Zogbi, Emily (10 Ιουνίου 2022). «Disney+ Confirms Ms. Marvel's Place in the MCU's Official Timeline». CBR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  80. ↑ Bacon, Thomas (8 Σεπτεμβρίου 2022). «Love & Thunder's MCU Timeline Placement Makes Zero Sense Now». ScreenRant (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  81. ↑ 81,0 81,1 «Guardians Of The Galaxy Director Finishes Holiday Special Script». Marvel (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  82. ↑ Vaux, Robert (19 Φεβρουαρίου 2023). «When Ant-Man and the Wasp: Quantumania Takes Place in the MCU Timeline». CBR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  83. ↑ 83,0 83,1 Smith, Chris (23 Ιουνίου 2023). «Secret Invasion timeline revealed - here's why it's so important». BGR (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  84. ↑ Thompson, David (2 Αυγούστου 2023). «Disney+ Reveals New MCU Timeline Order With Guardians of the Galaxy 3». The Direct (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  85. ↑ Noronha, Remus (21 Ιουνίου 2023). «'Secret Invasion' Episode 1 Recap: We Have a Situation». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  86. ↑ published, Molly Edwards (10 Νοεμβρίου 2023). «When does The Marvels take place on the Marvel timeline?». gamesradar (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2024. 
  87. ↑ «Earth-616? 'Doctor Strange 2' just changed a foundational fact about the MCU». Inverse (στα Αγγλικά). 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  88. ↑ «Where Loki Fits Into The MCU Timeline». ScreenRant (στα Αγγλικά). 8 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  89. ↑ D'Alessandro, Anthony (1 Αυγούστου 2021). «'What If…?' Actor Jeffrey Wright On Chadwick Boseman's Final "Mythic" Turn As T'Challa In MCU». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  90. ↑ Debruge, Peter (14 Δεκεμβρίου 2021). «'Spider-Man: No Way Home' Review: Tom Holland Cleans Out the Cobwebs of Sprawling Franchise With Multiverse Super-Battle». Variety (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  91. ↑ 91,0 91,1 «Spider-Man: No Way Home credits scene explained». Digital Spy (στα Αγγλικά). 24 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  92. ↑ updated, Bradley Russell last (9 Μαΐου 2022). «Why that number in Doctor Strange 2 got cheers in the cinema». gamesradar (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  93. ↑ «Spider-Man: Across The Spider-Verse Trailer: Miles Morales, Meet The Multiverse». /Film (στα Αγγλικά). 4 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2023. 
  94. ↑ «Kevin Feige Just Shattered MCU TV Canon». Inverse (στα Αγγλικά). 23 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κινηματογραφικό_Σύμπαν_της_Marvel&oldid=10515061"