Κλυταιμνήστρα

Η Κλυταιμνήστρα ήταν κόρη του Τυνδάρεω και της Λήδας, αδελφή της ωραίας Ελένης και των Διόσκουρων, γυναίκα του Αγαμέμνονα. Πρώτος της άντρας ήταν ο Τάνταλος και είχε εξ αυτού ένα μωρό, που το σκότωσε ο Αγαμέμνονας. Όταν οι Αχαιοί είχαν μαζευτεί με τα πλοία τους στην Αυλίδα για να επιτεθούν στην Τροία, ο Αγαμέμνονας φέρεται να αναγκάστηκε από το χρησμό να θυσιάσει την κόρη του, Ιφιγένεια. Η Κλυταιμνήστρα δεν μπόρεσε να του συγχωρήσει το γεγονός ότι θυσίασε το ίδιο τους το παιδί για την εκστρατεία του. Κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, απάτησε τον Αγαμέμνονα με τον ξάδερφό του, τον Αίγισθο.

Κλυταιμνήστρα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Κλυταιμνήστρα (Αρχαία Ελληνικά)
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Αγαμέμνονας Τάνταλος
Σύντροφος	Αίγισθος
Τέκνα	Ορέστης Ιφιγένεια Χρυσόθεμις Ηλέκτρα Ηριγόνη της Κλυταιμνήστρας Ιφιάνασσα Λαοδίκη Helena Αλήτης
Γονείς	Τυνδάρεως και Λήδα
Αδέλφια	Πολυδεύκης Κάστωρ Ελένη
Σχετικά πολυμέσα

Όταν ο Αγαμέμνονας επέστρεψε στις Μυκήνες, οι δύο εραστές τον δολοφόνησαν και ανέβηκαν στο θρόνο. Όμως ο Ορέστης, γιος της Κλυταιμνήστρας, εκδικήθηκε για το φόνο του πατέρα του σκοτώνοντας και τη μητέρα του και τον εραστή της.

Στην ελληνική μυθολογία ο Οίακας (Οίαξ) ήταν ο ένας από τους τρεις γιους του Ναυπλίου και της θυγατέρας του Κατρέως Κλυμένης, αδελφός του Παλαμήδη και του Ναυσιμέδοντα. Ο Οίακας, μετά από πίεση του Ναυπλίου, που είχε ορκισθεί να εκδικηθεί τους αρχηγούς της Τρωικής Εκστρατείας για τη θανάτωση του Παλαμήδη με λιθοβολισμό, έπεισε τη σύζυγο του Αγαμέμνονα, την Κλυταιμνήστρα, να δολοφονήσει τον άντρα της μόλις αυτός θα επέστρεφε από την Τροία.

Οι απόψεις για την Κλυταιμνήστρα

Ο μύθος αυτός ενέπνευσε τον Αισχύλο για τη συγγραφή της τριλογίας «Ορέστεια», που την αποτελούν οι τραγωδίες «Αγαμέμνων», «Χοηφόροι» και «Ευμενίδες». Όμως η τραγική μορφή της ενέπνευσε και άλλους τραγικούς που την ενέταξαν σε έργα τους, οι περισσότεροι αρνητικά - με εξαίρεση τον Ευριπίδη που τη βλέπει πιο ανθρώπινα.

Η εμφάνιση της Κλυταιμνήστρας πρέπει να ήταν μάλλον όμορφη και ο Ησίοδος την αναφέρει ως γαλανομάτα. Ως προς το χαρακτήρα της, ανεξαρτήτως του βασικού κινήτρου για το φόνο του συζύγου της, παρουσιάζεται από τους περισσότερους ως δόλια.

Η Κλυταιμνήστρα στον Αγαμέμνονα του Σενέκα

Η Κλυταιμνήστρα στον Αγαμέμνονα του Λεύκιου Ανναίου Σενέκα αποτελεί μια από τις πιο πολυσύνθετες και ενδιαφέρουσες γυναικείες μορφές της αρχαίας δραματουργίας. Η παρουσία της δεν κυριαρχεί ποσοτικά στην τραγωδία, ωστόσο η σημασία της είναι κομβική. Οι σκέψεις και οι αποφάσεις της διέπουν όλο το έργο και επηρεάζουν όλους τους πρωταγωνιστές. Η σταδιακή της μεταμόρφωση από τραγική και προδομένη βασίλισσα σε μια αδίστακτη και παντοδύναμη ηγέτιδα υπογραμμίζει τη σύνθετη φύση του ήθους της και τις δραματικές της συγκρούσεις, οικοδωμώντας μια ηρωίδα αρκετά διαφορετική από την αντίστιχη αισχύλεια.

Κλυταιμνήστρα: fluctuata regina

Η Κλυταιμνήστρα της δεύτερης πράξης είναι μια σύνθετη και αντιφατική προσωπικότητα που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε διαφορετικούς ρόλους και συναισθήματα. Είναι μια βασίλισσα που θυμάται τη θυσία της κόρης της, Ιφιγένειας, και τις απιστίες του συζύγου της, Αγαμέμνονα, και βιώνει θλίψη, ζήλια και πόνο. Είναι μια γυναίκα που έχει προδοθεί, έχει προδώσει και βιώνει το ερωτικό πάθος, αλλά και τύψεις. Στην ουσία, τα κίνητρά της για το έγκλημα πάθους δεν εντοπίζονται μόνο στις απιστίες του Αγαμέμνονα και τη θυσία της Ιφιγένειας, αλλά και στο ερωτικό πάθος που την έχει καταβάλει για τον Αίγισθο, για το οποίο έχει επίγνωση της ενοχής και της αποτυχίας της όσον αφορά το συζυγικό κρεβάτι. Θέλει να εκδικηθεί και να σκοτώσει, αλλά διαρκώς διστάζει και αμφιταλαντεύεται, μέχρι που επιδίδεται ολοκληρωτικά στο πάθος και στο έγκλημά της και αποσύρεται με τον Αίγισθο ut rerum statum | dubium ac minacem iuncta consilia explicent (Sen. Ag. 306-309).

Κλυταιμνήστρα: furens regina

Η διστακτική, ενοχική και αμφίθυμη ηρωίδα της δεύτερης πράξης δεν υπάρχει στην υπόλοιπη τραγωδία. Η Κλυταιμνήστρα πλέον εμφανίζεται ως μια αποφασιστική προσωπικότητα, που θέτει σε εφαρμογή το σχέδιο της δολοφονίας του συζύγου της. Η Κλυταιμνήστρα τον δολοφονεί με δόλιο τρόπο στοχεύοντας στη δικαίωση της ίδιας, του Αιγίσθου και της Κασσάνδρας. Τέλος, έχοντας πλέον την απόλυτη εξουσία, στρέφεται εναντίον των παιδιών της, φυλακίζοντας την Ηλέκτρα (Sen. Ag. 999-1000) και καταδιώκοντας τον Ορέστη (Sen. Ag. 925-930), ο οποίος θυμίζει τον Αγαμέμνονα (Sen. Ag. 196) και είναι ο μοναδικός εν δυνάμει εκδικητής (Sen. Ag. 910). Είναι μια αδίστακτη και μαινόμενη δολοφόνος (Sen. Ag. 897-905) και μια δεσποτική και αυταρχική τύραννος (Sen. Ag. 964; 978).

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, η Κλυταιμνήστρα του Σενέκα διαγράφει μια εντυπωσιακή δραματική πορεία που τη μετατρέπει από θλιμμένη και προδομένη σύζυγο σε μια αδίστακτη και παντοδύναμη βασίλισσα. Η τραγική της εξέλιξη υπογραμμίζει τη σύνθετη φύση του ήθους της και τη σταδιακή της μεταμόρφωση μέσα από εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις.

Η Κλυταιμνήστρα στην τέχνη

• Η τραγωδία της ενέπνευσε εν μέρει και το έργο "Ευμενίδες" που πρωτοέγραψε στα γαλλικά με τίτλο "Les Bienveillantes" (2006) ο γαλλοαμερικανός Τζόναθαν Λίτελ.
• Στην Κλυταιμνήστρα αφιερώνει ένα ποίημα (το 1936) η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ στο βιβλίο της "Φωτιές".
• Το 1958 η Μάρθα Γκράχαμ συνέθεσε μία δίωρη χορογραφία με τίτλο "Κλυταιμνήστρα".
• Ο Αμερικανός συγγραφέας και ηθοποιός Κόρεϊ Άλλεν μετέφερε σε δική του απόδοση, σημερινή, την "Κλυταιμνήστρα" του Αισχύλου.
• Το 1967 ο συνθέτης Κρόμγουελ Έβερσον παρουσίασε στη Νότια Αφρική την όπερά του με τίτλο "Klutaimnestra".
• Ο Γουίλιαμ Φώκνερ είχε ονομάσει Κλυταιμνήστρα την κόρη που απέκτησε το αφεντικό με την Αφροαμερικανίδα σκλάβα του στο "Αβεσαλώμ, Αβεσαλώμ".
• Στην κινηματογραφική ταινία Ηλέκτρα σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παπά μεταφέρεται ο μύθος της εκδίκησης του Ορέστη.

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 179 Κλυταιμνήστρα (179 Klytaemnestra), που ανακαλύφθηκε το 1877, πήρε το όνομά του από τη σύζυγο του Αγαμέμνονα.