Κυβέρνηση Αδόλφου Χίτλερ
Κυβέρνηση του Αδόλφου Χίτλερ, ονομαζόταν το κυβερνητικό σχήμα που διοίκησε τη Γερμανία από τις 30 Ιανουαρίου 1933 (ημέρα ανάληψης της Καγκελαρίας του Ράιχ από τον Αδόλφο Χίτλερ) έως και τις 30 Απριλίου 1945 (ημέρα θανάτου του Χίτλερ) και ανάληψης της διακυβέρνησης από τον Καρλ Νταίνιτς.
Η κυβέρνηση του Χίτλερ μπορεί να χωριστεί σε δυο περιόδους: από τις 30 Ιανουαρίου 1933 μέχρι και τις 27 Ιουνίου 1933, όπου το «Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα» - NSDAP - συγκυβερνούσε με το «Γερμανικό Εθνικό Λαϊκό Κόμμα», -DNVP -και από τον Ιούλιο του 1933 ως τον Απρίλιο του 1945, όπου η κυβέρνηση ήταν μονοκομματική, προϊόν νομοθετικών διαταγμάτων (κυβέρνηση de jure) και όχι εκλογών.
Οι συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου άρχισαν να μειώνονται μετά το 1933 ώσπου στο τέλος σταμάτησαν εντελώς. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι το δίμηνο Φεβρουαρίου - Μαρτίου 1933, το υπουργικό συμβούλιο συνεδρίασε 31 φορές ενώ το αμέσως επόμενο δίμηνο Απριλίου - Μαΐου μόνο 16. Η τελευταία συνάντηση της ολομέλειας του υπουργικού συμβουλίου πραγματοποιήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1938[1]. Την «Πράξη Εξουσιοδότησης», που ουσιαστικά του έδινε απεριόριστες εξουσίες, κατάφερε να την πάρει ο Χίτλερ το 1933, από το Ράιχσταγκ και τον πρόεδρο Πάουλ φον Χίντενμπουργκ.
Η πορεία προς τον σχηματισμό της κυβέρνησης
Επεξεργασία
Μετά τα αποτελέσματα των εκλογών της 31ης Ιουλίου 1932, όπου το «Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα» βγήκε πρώτο σε ψήφους αλλά χωρίς αυτοδυναμία, οι διαβουλεύσεις μεταξύ των πολιτικών προσανατολίστηκαν, στην επίτευξη κυβέρνησης συνεργασίας.
Τα κύρια πολιτικά πρόσωπα που συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ, ο τότε (διορισμένος από τον πρόεδρο) καγκελάριος, Φραντς φον Πάπεν, ο υπουργός Άμυνας της κυβέρνησης Πάπεν, Κουρτ φον Σλάιχερ και ο πρόεδρος της Γερμανίας, Πάουλ φον Χίντενμπουργκ.
Ο Χίτλερ στα πλαίσια των συνομιλιών του με τον Σλάιχερ, είχε ήδη κάνει γνωστό από τον Αύγουστο του 1932, ότι διεκδικούσε τη θέση του Καγκελάριου για τον ίδιο καθώς και τα υπουργεία Εσωτερικών και Διοίκησης για το κόμμα του, προκειμένου να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση συνεργασίας, ενώ στο Υπουργείο Άμυνας δεχόταν να παραμείνει ο Σλάιχερ.[2]. Ωστόσο, η συμφωνία βρήκε αντίθετο τον πρόεδρο Χίντενμπουργκ, που αρνήθηκε να κάνει καγκελάριο τον Χίτλερ.[3] Ο Σλάιχερ μετέφερε στον Χίτλερ την απόφαση του προέδρου να δεχτεί να προσυπογράψει μόνο τον διορισμό του ως αντι-καγκελάριο σε μια κυβέρνηση φον Πάπεν. Η πρόταση δεν έγινε δεκτή από τον Χίτλερ. Έτσι, η Γερμανία οδηγήθηκε και πάλι σε εκλογές, στις 6 Νοεμβρίου 1932.
Μετά τα αποτελέσματα των εκλογών, που αν και μείωσαν το ποσοστό των Εθνικοσοσιαλιστών, ωστόσο τους έφεραν και πάλι πρώτους, η διαπραγματευτική δύναμη τόσο του φον Πάπεν όσο και του προέδρου Χίντενμπουργκ, εξασθενεί. Ο Χίντενμπουργκ συνεχίζει να αρνείται την πρωθυπουργοποίηση του Χίτλερ, για την οποία μάλιστα αποστέλλει και επίσημη δήλωση στις εφημερίδες. Ο φον Πάπεν διακηρύσσει στο υπουργικό του συμβούλιο ότι προτιμά να εφαρμόσει στρατιωτικό νόμο και να καταργήσει το Ράιχσταγκ παρά να ηττηθεί ξανά από μια δεύτερη άρνηση ψήφου εμπιστοσύνης.[4] Ο φον Πάπεν τελικά, ύστερα από την πίεση του φον Σλάιχερ και του Χίντενμπουργκ- αντί να κηρύξει στρατιωτικό νόμο- αναγκάζεται σε παραίτηση στις 17 Νοεμβρίου. Ο Χίντενμπουργκ στις 3 Δεκεμβρίου 1932 διορίζει πρωθυπουργό τον φον Σλάιχερ. Ο φον Σλάιχερ θεωρεί ότι η δική του πρωθυπουργία θα μπορούσε να συνασπίσει γύρω του, τους Εθνικοσοσιαλιστές και τα υπόλοιπα εθνικιστικά κόμμα του κοινοβουλίου, αλλά κάνει λάθος. Η κυβέρνηση Σλάιχερ, έχοντας στην ουσία τους ίδιους υπουργούς όπως και η προηγούμενη του φον Πάπεν, δεν καταφέρνει να παραγάγει ουσιαστικό έργο. Αν και κάνει μια σημαντική κίνηση για τη δημιουργία θέσεων εργασίας μέσω κατασκευής δημοσίων έργων, η κίνηση μένει τελικά ημιτελής. Έτσι, δεν καταφέρνει να κερδίσει ούτε τη συμπάθεια του λαού, ούτε των υπουργών του, ούτε πολύ περισσότερο των άλλων κομμάτων. Η συνεχής τάση του για μηχανορραφίες[5] τον κάνει τελικά αντιπαθή και στον μεγάλο του σύμμαχο, τον πρόεδρο Χίντενμπουργκ.[6]
Στις 28 Ιανουαρίου 1933, ο φον Σλάιχερ ζητά από τον πρόεδρο Χίντενμπουργκ να διαλύσει με διάταγμά του το Ράιχσταγκ, προτού προλάβουν τα αντίπαλα κόμματα να καταθέσουν πρόταση μομφής στην κυβέρνησή του. Οι φήμες που κυκλοφορούσαν στο Βερολίνο ότι ο φον Σλάιχερ ετοιμάζει στρατεύματα για κινηθεί εναντίον του Προέδρου του Ράιχ, οι πιέσεις του φον Πάπεν αλλά και η καθαρή προτίμηση των στρατιωτικών ηγετών στον Χίτλερ, έκαναν τελικά τον Χίντενμπουργκ να αλλάξει γνώμη και να διορίσει τον Χίτλερ, Καγκελάριο, στις 30 Ιανουαρίου 1933.
Το κυβερνητικό σχήμα της 30ης Ιανουαρίου
ΕπεξεργασίαΣε μια λιτή τελετή που έγινε στο Προεδρικό μέγαρο το απόγευμα της 30ης Ιανουαρίου 1933, ο Χίντεμπουργκ έχρισε τον Αδόλφο Χίτλερ επικεφαλής της κυβέρνησης. Το «Εθνικοσιαλιστικό κόμμα» (NSDAP) συμμετείχε με ακόμα δύο πρόσωπα, τον Βίλχελμ Φρικ που έλαβε το αξίωμα του Υπουργού των Εσωτερικών και τον Χέρμαν Γκαίρινγκ που έγινε Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου.
Το «Γερμανικό Εθνικό Λαϊκό Κόμμα» (DNVP) ανέλαβε τα Υπουργεία Δικαιοσύνης, Οικονομικών και Επισιτισμού και Γεωργίας ενώ το υπόλοιπο υπουργικό συμβούλιο απαρτιζόταν από μέλη της προηγούμενης κυβέρνησης Σλάιχερ. Αυτή η κυβερνητική σύνθεση διήρκεσε μέχρι τον Ιούνιο του 1933, όταν το DNVP αυτοδιαλύθηκε και τα μέλη της κυβέρνησης είτε αποχώρησαν είτε προσχώρησαν στο NSDAP και συνέχισαν την πολιτική τους καριέρα.
Οι πρώτες κινήσεις της νέας κυβέρνησης
ΕπεξεργασίαΤην 1η Φεβρουαρίου 1933 - δυο μέρες μετά την όρκιση της νέας κυβέρνησης - ο Χίτλερ ζητά και ο Χίντενμπουργκ αποδέχεται - τη διάλυση του Κοινοβουλίου με σκοπό να διεξαχθούν νέες εκλογές. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας που μόλις αρχίζει το NSDP χρησιμοποιεί για πρώτη φορά ευρέως, τις δυνατότητες προπαγάνδας που του δίνουν οι τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εμφανίσεις και ομιλίες.
Στις 20 Φεβρουαρίου λαμβάνει χώρα στο γραφείο του Χέρμαν Γκαίρινγκ στο Ράιχσταγκ μια μυστική συνάντηση μεταξύ του Χίτλερ και σημαντικών παραγόντων της γερμανικής επιχειρηματικής ελίτ. Μεταξύ των 25 συμμετεχόντων βρίσκονται ο τότε πρόεδρος της «Τράπεζας του Ράιχ», (Reichsbank) Χιάλμαρ Σαχτ, ο μεγαλοβιομήχανοι Γκούσταφ Κρουπ φον Μπόλεν ουντ Χάλμπαχ και Άλμπερτ Φέγκλερ. Ο Χίτλερ τους παρουσιάζει το πολιτικό του πρόγραμμα και ζητά τη συμπαράστασή τους. Οι εκπρόσωποι των μεγαλο-επιχειρηματιών εκτός από τη συμπαράστασή τους δωρίζουν και στο κόμμα του, 3.000.000 μάρκα για τις ανάγκες του προεκλογικού αγώνα.[7]
Το βράδυ της 27ης Φεβρουαρίου 1933, ξεσπά πυρκαγιά στο κτίριο του Γερμανικού Κοινοβουλίου (Ράιχσταγκ). Αμέσως συλλαμβάνεται ως υπεύθυνος ο νεαρός Ολλανδός κομμουνιστής Μαρίνους βαν ντερ Λούμπε. Παράλληλα, με τον βαν ντερ Λούμπε, συλλαμβάνονται πολλά μέλη του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD) και αρκετοί Εβραίοι. Την επόμενη ακριβώς μέρα, στις 28 Φεβρουαρίου ο Χίντενμπουργκ - υπό την πίεση του Χίτλερ και των γεγονότων - υπογράφει το «Προεδρικό Διάταγμα για την ασφάλεια του κράτους και των πολιτών» (διάταγμα που έμεινε γνωστό ως «Διάταγμα του εμπρησμού του Ράιχσταγκ» σύμφωνα με το οποίο ενισχύονται οι αστυνομικές εξουσίες ενώ παράλληλα περιορίζονται οι ελευθερίες του Τύπου αλλά και οι ατομικές ελευθερίες. Με βάση αυτό το διάταγμα, συλλαμβάνεται -στις 3 Μαρτίου- και ο γενικός γραμματέας του κομμουνιστικού κόμματος, Έρνστ Τέλμαν.[8]
Στις 5 Μαρτίου 1933, διενεργούνται εκλογές, που αν και βγάζουν και πάλι πρώτο κόμμα το NSDP, ωστόσο δεν του δίνουν αυτοδυναμία.
Σύνθεση της κυβέρνησης
Επεξεργασία| Υπουργείο | Υπουργός | Χρονική περίοδος | Κόμμα |
|---|---|---|---|
| Καγκελάριος | Αδόλφος Χίτλερ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP |
| Αντικαγκελάριος | Φραντς φον Πάπεν | 30 Ιανουαρίου 1933 – 7 Αυγούστου 1934 | Ανεξάρτητος |
| Υπουργείο Εξωτερικών | Κόνσταντιν φον Νόιρατ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 4 Φεβρουαρίου 1938 | Ανεξάρτητος - Μέλος της προηγούμενης «κυβέρνησης Σλάιχερ» (μέλος του NSDAP από το 1937) |
| Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ | 4 Φεβρουαρίου 1938 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP | |
| Υπουργείο Εσωτερικών | Βίλχελμ Φρικ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 24 Αυγούστου 1943 | NSDAP |
| Χάινριχ Χίμλερ | 24 Αυγούστου 1943 – 29 Απριλίου 1945 | ||
| Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας | Γιόχαν Λούντβιχ Γκραφ Σβερίν φον Κρόζιγκ | 30 Ιανουάριος 1933 – 30 Απρίλιος 1945 | Ανεξάρτητος - Μέλος της προηγούμενης «κυβέρνησης Σλάιχερ» (μέλος του NSDAP από το 1937) |
| Υπουργείο Δικαιοσύνης | Φραντς Γκύρτνερ † | 30 Ιανουαρίου 1933 – 29 Ιανουαρίου 1941 | DNVP - Μέλος της προηγούμενης «κυβέρνησης Σλάιχερ» (μέλος του NSDAP από το 1937) |
| Φραντς Σλέγκελμπεργκερ | 29 Ιανουαρίου 1941 – 24 Αυγούστου 1942 | NSDAP | |
| Όττο Γκέοργκ Τίρακ | 24 Αυγούστου 1942 – 30 Απριλίου 1945 | ||
| Υπουργείο Άμυνας (από το 1935 μετονομάστηκε σε Υπουργείο Πολέμου) | Βέρνερ φον Μπλόμπεργκ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 5 Φεβρουαρίου 1938 | Ανεξάρτητος |
| Υπουργείο Οικονομικών | Άλφρεντ Χούγκενμπεργκ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 29 Ιουνίου 1933 | DNVP |
| Κουρτ Σμιτ | 29 Ιουνίου 1933 – 3 Αυγούστου 1934 | NSDAP | |
| Χιάλμαρ Σαχτ | 3 Αύγουστος 1934 – 26 Νοέμβριος 1937 | Ανεξάρτητος (μέλος του NSDAP από το 1937) | |
| Χέρμαν Γκαίρινγκ | 26 Νοεμβρίου 1937 – 15 Ιανουαρίου 1938 | NSDAP | |
| Βάλτερ Φουνκ | 5 Φεβρουάριος 1938 – 30 Απρίλιος 1945 | ||
| Υπουργείο Επισιτισμού και Γεωργίας | Άλφρεντ Χούγκενμπεργκ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 29 Ιουνίου 1933 | DNVP |
| Ρίχαρντ Βάλτερ Νταρέ | 29 Ιουνίου 1933 – 23 Μαΐου 1942 | NSDAP | |
| Χέρμπερτ Μπάκε | 23 Μαΐου 1942 – 30 Απριλίου 1945 | ||
| Υπουργείο Εργασίας | Φραντς Ζέλτε | 30 Ιανουαρίου 1933 – 30 Απριλίου 1945 | Στάλχελμ (από τον Απρίλιο του 1933 έγινε μέλος του NSDAP) |
| Υπουργείο Ταχυδρομείων | Πάουλ Φράιχερ φον Ελτς-Ρύμπεναχ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 2 Φεβρουαρίου 1937 | Μέλος της προηγούμενης «κυβέρνησης Σλάιχερ» |
| Βίλχελμ Ονεζόργκε | 2 Φεβρουάριος 1937 – 30 Απρίλιος 1945 | NSDAP | |
| Υπουργείο Μεταφορών | Πάουλ Φράιχερ φον Ελτς-Ρύμπεναχ | 30 Ιανουαρίου 1933 – 2 Φεβρουαρίου 1937 | Μέλος της προηγούμενης κυβέρνησης Σλάιχερ |
| Γιούλιους Ντόρπμυλερ | 2 Φεβρουαρίου 1937 – 30 Απριλίου 1945 | Ανεξάρτητος (μέλος του NSDAP από το 1941) | |
| Υπουργείο Λαϊκής Διαφώτισης και Προπαγάνδας | Γιόζεφ Γκαίμπελς | 13 Μαρτίου 1933 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP |
| Υπουργείο Αεροπορίας | Χέρμαν Γκαίρινγκ | 5 Μαΐου 1933 – 23 Απριλίου 1945 | NSDAP |
| Υπουργείο Επιστημών, Παιδείας και Πολιτισμού | Μπέρνχαρντ Ρουστ | 1 Μαΐου 1934 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP |
| Υπουργείο Εκλλησιαστικών υποθέσεων | Χαννς Κερρλ † | 16 Ιουλίου 1935 – 15 Δεκεμβρίου 1941 | NSDAP |
| Χέρμαν Μους | 15 Δεκεμβρίου 1941 – 30 Απριλίου 1945 | ||
| Υπουργείο Εξοπλισμού και Πυρομαχικών (από το 1943 μετονομάστηκε σε Υπουργείο Εξοπλισμών και Πολεμικής Παραγωγής) |
Φριτς Τοτ † | 17 Μαρτίου 1940 – 8 Φεβρουαρίου 1942 | NSDAP |
| Άλμπερτ Σπέερ | 8 Φεβρουαρίου 1942 – 30 Απριλίου 1945 | ||
| Υπουργείο Κατεχόμενων Ανατολικών Εδαφών | Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ | 17 Νοεμβρίου 1941 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP |
| Υπουργοί του Ράιχ Άνευ Χαρτοφυλακίου | |||
| Χέρμαν Γκαίρινγκ | 30 Ιανουάριος 1933 – 27 Απρίλιος 1933 | NSDAP - ως Επίτροπος του Ράιχ για την Αεροπορία, από Μάιο 1933 Υπουργός Αεροπορίας | |
| Ερνστ Ρεμ † | 1 Δεκέμβριος 1933 – 1 July 1934 | NSDAP - ως Επιτελάρχης των Ες-Α | |
| Ρούντολφ Ες | 1 December 1933 – 10 May 1941 | NSDAP - ως Αναπληρωτής του Φύρερ | |
| Χαννς Κερρλ | 16 April 1934 – 16 July 1935 | NSDAP - ως αναπληρωτής πρόεδρος του Ράιχσταγκ | |
| Χανς Φρανκ | 19 Δεκεμβρίου 1934 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - από το 1939 Γενικός Διοικητής της Κατεχόμενης Πολωνίας | |
| Χιάλμαρ Σαχτ | 26 Νοεμβρίου 1937 – 22 Ιανουαρίου 1943 | NSDAP - ως το 1939 Πρόεδρος της Τράπεζας του Ράιχ (Ράιχσμπανκ) | |
| Χανς Λάμερς | 1 Δεκεμρίου 1937 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - ως επικεφαλής της Καγκελαρίας του Ράιχ | |
| Κόνσταντιν φον Νόιρατ | 4 Φεβρουαρίου 1938 - 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - μεταξύ 1939-1943 Προστάτης του Ράιχ στη Βοημία και Μοραβία | |
| Άρτουρ Ζάις-Ίνκβαρτ | 1 Μαΐου 1939 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - από το 1940 Επίτροπος του Ράιχ στις Κάτω Χώρες | |
| Βίλχελμ Φρικ | 24 Αυγούστου 1943 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - ως Προστάτης του Ράιχ στη Βοημία και Μοραβία | |
| Κόνσταντιν Χιρλ | 24 Αυγούστου 1943 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Εργασίας του Ράιχ | |
| Μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου χωρίς τον τίτλο του Υπουργού του Ράιχ | |||
| Βέρνερ φον Φριτς | 20 Απριλίου 1936 – 4 Φεβρουαρίου 1938 | Ανεξάρτητος - ως αρχηγός της Ανώτατης Διοίκησης Στρατού | |
| Έριχ Ραίντερ | 20 Απριλίου 1936 – 30 Ιανουαρίου 1943 | Ανεξάρτητος - ως αρχηγός της Ανώτατης Διοίκησης Ναυτικού | |
| Όττο Μάισνερ | 1 Δεκεμβρίου 1937 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - ως Υφυπουργός Επικρατείας και επικεφαλής της Καγκελαρίας της Προεδρίας του Ράιχ | |
| Βίλχελμ Κάιτελ | 4 Φεβρουαρίου 1938 – 30 Απριλίου 1945 | Ανεξάρτητος - ως αρχηγός της Ανώτατης Διοίκησης της Βέρμαχτ | |
| Βάλτερ φον Μπράουχιτς | 4 Φεβρουαρίου 1938 – 19 Δεκεμβρίου 1941 | Ανεξάρτητος - ως αρχηγός της Ανώτατης Διοίκησης Στρατού | |
| Μάρτιν Μπόρμαν | 29 Μαΐου 1941 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - ως επικεφαλής της Καγκελαρίας του Κόμματος | |
| Καρλ Νταίνιτς | 30 Ιανουαρίου 1943 – 30 Απριλίου 1945 | Ανεξάρτητος - ως αρχηγός της Ανώτατης Διοίκησης Ναυτικού | |
| Καρλ Χέρμαν Φρανκ | 24 Αυγούστου 1943 – 30 Απριλίου 1945 | NSDAP - ως Υφυπουργός Επικρατείας για το Προτεκτοράτο της Βοημίας και Μοραβίας |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Richard J. Evans: " The Third Reich in Power ", εκδ. Penguin Books, σελ. 645
- ↑ John Wheeler-Bennett: "The Nemesis of Power", εκδ.Macmillan, Λονδίνο, 1967,σελ. 257
- ↑ ομοίως, σελ.257-258
- ↑ Henry Ashby Turner: "Hitler's Thirty Days to Power: January 1933". 1996, σελ. 19
- ↑ Ο Χέρμαν Γκαίρινγ είχε πει σχετικά: «Κάθε καγκελάριος που έχει στο πλευρό του τον Χερ φον Σλάιχερ πρέπει να περιμένει ότι θα βυθιστεί αργά ή γρήγορα από την τορπίλη του. Ο στρατηγός θα έπρεπε να γίνει ναύαρχος καθώς η στρατιωτική ιδιοφυία του βασίζεται στον τορπιλισμό των πολιτικών φίλων του κάτω από το νερό».http://www.historical-quest.com/arxeio/20os-aionas-kosmos/620-kurt-von-schleicher-franz-von-papen.html
- ↑ Edgar Feuchtwanger:"From Weimar to Hitler", εκδ. Macmillan, 1993, σελ. 313.
- ↑ https://www.dhm.de/lemo/jahreschronik/1933
- ↑ https://www.tovima.gr/2015/03/02/culture/timwntas-ton-ernst-telman/