Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1915
Η Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 1915, σχηματίστηκε τρεις μήνες μετά τη νίκη του κόμματος των Φιλελευθέρων στις εκλογές του Μαΐου του 1915. Ο βίος της έληξε 50 μέρες μετά τον σχηματισμό της, όταν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' υποχρέωσε τον πρωθυπουργό σε παραίτηση για θέματα εξωτερικής πολιτικής, δεύτερη φορά μέσα στον ίδιο χρόνο.
.svg) | |
| Βασιλευομένη Δημοκρατία | |
 | |
| Ημερομηνία σχηματισμού | 10 Αυγούστου 1915 |
|---|---|
| Ημερομηνία διάλυσης | 24 Σεπτεμβρίου 1915 |
| Πρόσωπα και δομές | |
| Αρχηγός Κράτους | Κωνσταντίνος Α΄ της Ελλάδας |
| Πρόεδρος Κυβέρνησης | Ελευθέριος Βενιζέλος |
| Συνολικός αριθμός Μελών | 9 |
| Κατάσταση στο νομοθετικό σώμα | κυβέρνηση πλειοψηφίας |
| Αξιωματική Αντιπολίτευση | Κόμμα Εθνικοφρόνων |
| Αρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης | Δημήτριος Γούναρης |
| Ιστορία | |
| Εκλογές | Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Μαΐου 1915 |
| Θητεία νομοθετικού σώματος | 3 Αυγούστου 1915 - 21 Οκτωβρίου 1915 (Κ κοινοβουλευτική περίοδος, α΄ σύνοδος) |
| Προηγούμενη | Κυβέρνηση Δημητρίου Γούναρη 1915 |
| Διάδοχη | Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη 1915 |
Λόγω της ασθένειας (πλευρίτιδα) του βασιλιά Κωνσταντίνου, η προηγούμενη κυβέρνηση του Γούναρη καθυστέρησε τόσο τον σχηματισμό αυτής της κυβέρνησης όσο και την έναρξη των εργασιών της ψηφισμένης Βουλής. Η καθυστέρηση παρέτεινε όπως ήταν επόμενο, την πολιτική της ουδετερότητας καθώς και τις προσχηματικές διαπραγματεύσεις του Γούναρη με την Ανταντ.[1]
Σχεδόν αμέσως μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης προέκυψε διαφωνία Κωνσταντίνου - Βενιζέλου σχετικά με τη συνδρομή της χώρας στο Σερβικό βασίλειο στα πλαίσια της Ελληνοσερβικού συμφώνου. Στη θυελλώδη συνεδρίαση της Βουλής της 21ης Σεπτεμβρίου, το Κοινοβούλιο ενέκρινε με την ψήφο του, την πρωτοβουλία του Βενιζέλου, να προσκαλέσει τα στρατεύματα της Αντάντ στη Μακεδονία.[2] Παρόλαυτα στη συνάντηση του με τον Βενιζέλο τα ξημερώματα της επόμενης μέρας ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, διαφώνησε με την πρωτοβουλία του, εξαναγκάζοντας τον Πρωθυπουργό σε παραίτηση. [3]
Τα σημαντικότερα γεγονότα Επεξεργασία
Στις 8 Σεπτεμβρίου η Σερβία ζήτησε για δεύτερη φορά την ένοπλη βοήθεια της Ελλάδας βάση της ελληνοσερβικής συνθήκης του 1913, όταν και μαθεύτηκε η μερική επιστράτευση που διέταξε το Βασίλειο της Βουλγαρίας, το οποίο στις 24 Αυγούστου είχε ήδη υπογράψει μυστικές πολεμικές συνθήκες με τη Γερμανική Αυτοκρατορία, την Αυστροουγγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Βενιζέλος πρότεινε στο παλάτι μερική επιστράτευση για 20 κλάσεις στρατευσίμων. Για να καμψει τις αρχικές αντιρρήσεις του παλατιου πως η σερβική πλευρά βρισκόταν σε κλοίο τριών κρατών και θα αδυνατούσε να παρατάξει 150.000 στρατιώτες στα σερβοβουλγαρικά σύνορα που προέβλεπε η συμφωνία, ο Βενιζέλος πρότεινε αυτοί να αντικατασταθούν με 150.000 από τη Στρατιά της Ανατολής που αποχωρούσαν εκείνη την εποχή ηττημένα από την Εκστρατεία της Καλλίπολης.[4] Αν και ο βασιλιάς φαίνεται να συμφώνησε σιωπηλά στην πρόσκληση για απόβαση στη Θεσσαλονίκη, αρνηθηκε την μερική επιστράτευση, όπως το ίδιο εκανε και με την υποβολή της παραίτησης Βενιζέλου.[5] Εντέλει το Γενικό Επιτελείο αναγκάστηκε να δεχτεί γενική, πλέον, επιστράτευση, για αμυντικούς όμως λόγους, στις 10 Σεπτεμβρίου, όταν και η Βουλγαρία κήρυξε γενική επιστράτευση, ευθυγραμμίζοντας έτσι την επίσημη θεση της Ελλάδας λιγο περισσότερο με τους σχεδιασμούς του πρωθυπουργού υπέρ της Αντάντ.[2][6] Γιατί ο μεν Βασιλιάς συμφωνούσε στην επιστράτευση προκειμένου να προστατευτούν τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα έναντι ενδεχόμενης βουλγαρικής επίθεσης (ακόμη κι αν έπαιρνε διαβεβαιώσεις από τους Γερμανούς πως δεν απειλούνται), ο δε Βενιζέλος επιθυμούσε την επιστράτευση για να βοηθήσει τη Σερβία στην επίθεση που δεχόταν από τις Κεντρικές Δυνάμεις.[7]
Στις 19 Σεπτεμβρίου, ο Γάλλος πρέσβης στην Ελλάδα, Γκιγιεμέν, γνωστοποίησε με επιστολή προς τον Πρωθυπουργό, την άφιξη των πρώτων αξιωματικών υπό τον στρατηγό Ίαν Χάμιλτον στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να προετοιμάσουν την απόβαση, ενώ παράλληλα του ζητούσε να διευκολύνει η Ελλάδα τα αγγλογαλλικά στρατεύματα που θα έφταναν στη Βόρεια Ελλάδα, προκειμένου να σταλούν στη Σερβία να τη βοηθήσουν στην πολεμικό αγώνα της.
Στη θυελλώδη συνεδρίαση της 21ης Σεπτεμβρίου η αντιπολίτευση ζήτησε εξηγήσεις από τον Πρωθυπουργό για τη χλιαρή στάση του απέναντι στην παραβίαση του ελληνικού εδάφους για μιά "ανεφάρμοστη" συμφωνία με καθαρά βαλκανικό χαραχτήρα.[8] Ακόμα περισσότερο έθεσε θέμα ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση. Η ψηφοφορία (142 ψήφοι υπέρ της κυβερνητικής πολιτικής και της γενικής επιστράτευσης, 102 κατά, και 13 αποχές)[2] κατέδειξε ότι η Κυβέρνηση έχαιρε ακόμα της εμπιστοσύνης της Βουλής.
Ο Βασιλιάς, μετά την παραίτηση Βενιζέλου, κάλεσε και πάλι, τον διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, Αλέξανδρο Ζαΐμη ως τον μετριοπαθέστερο των πολιτικών να αναλάβει την Πρωθυπουργία, κλήση που αυτή τη φορά έγινε δεκτή από τον Ζαΐμη.
Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου[9] Επεξεργασία
- Πρωθυπουργός (Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου): Ελευθέριος Βενιζέλος
- Επί των Εξωτερικών: Ελευθέριος Βενιζέλος
- Επί της Δικαιοσύνης: Κωνσταντίνος Ρακτιβάν
- Επί των Εσωτερικών: Γεώργιος Καφαντάρης
- Επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας εκπαιδεύσεως: Ιωάννης Τσιριμώκος
- Επί των Οικονομικών: Εμμανουήλ Ρέπουλης
- Επί της Εθνικής Οικονομίας: Ανδρέας Μιχαλακόπουλος
- Επί των Δημοσίων Συγκοινωνιών: Δημήτριος Διαμαντίδης
- Επί των Στρατιωτικών: αντιστράτηγος, Παναγιώτης Δαγκλής
- Επί των Ναυτικών: πλοίαρχος Αθανάσιος Ν. Μιαούλης
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Ιστορία του Ελληνικού εθνους, Νεώτερος ελληνισμός από το 1913 εώς το 1941. ΙΕ. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 1978. σελ. 25-26. ISBN 978-960-213-111-4.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Φεργάδη-Τούντα, σελ.224 https://ojs.lib.uom.gr/index.php/ValkanikaSymmeikta/article/viewFile/297/304
- ↑ ο.π. Ιστορία του Ελληνικού εθνους, σελ. 25-29
- ↑ Γιανουλόπουλος (2003), σεελ. 233: «Ό άρχηγός τών Φιλελευθέρων έπρότεινε τότε τήν άναπλήρωση αύτής τής δύναμης μέ στρατεύματα τής Entente καί ό Κωνσταντίνος, αίφνιδιασμένος, φαίνεται πώς άποδέχθηκε τήν πρόταση σιωπηλά μή έχοντας νά προβάλει κανένα πειστικό καί, κυρίως, άμεσο άντεπιχείρημα. "Οταν άλλαξε γνώμη καί είδοποίησε τόν πρωθυπουργό του νά μήν γνωστοποιήσει τήν πρότασή του στίς Δυνάμεις τής Συνεννοήσεως, πληροφορήθηκε πώς αύτές είχαν ήδη ειδοποιηθεί καί είχαν άνταποκριθεΐ θετικά στήν πρόσκληση.»
- ↑ ο.π. Ιστορία του Ελληνικού εθνους, σελ. 28 «Η ακριβής αντίδραση του βασιλιά στην πρόταση του Βενιζέλου δεν είναι γνωστή. Φαίνεται ομως ότι ο βασιλιάς έδωσε στο Βενιζέλο μια σιωπηρή τουλάχιστον συγκατάθεση να βολιδοσκοπήσει τους Συμμάχους, αλλά αργότερα την ίδια μέρα ημέρα, επηρεασμένος από το Στρέιτ, άλλαξε γνώμη και ζήτησε από το Βενιζέλο να μην προτείνει στους συμμάχους το σχέδιό του. Ήταν όμως αργα, γιατί ο Βενιζέλος είχε ήδη υποβάλει την πρότασή του στους Συμμάχους»
- ↑ ο.π. Ιστορία του Ελληνικού εθνους, σελ. 28-29 «Ο Βενιζέλος, όμως, δεν είχε κατά νου να κρατήσει μια στάση ουδετερότητας.»
- ↑ Καρολίδης, σελ. 219
- ↑ ο.π. Ιστορία του Ελληνικού εθνους, σελ. 29 «Ο βασιλιάς... ζήτησε από τους ηγέτες της αντιπολιτεύσεως να προκαλέσουν συζήτηση πάνω στο θέμα της διαμαρτυρίας της Ελλάδος για την απόβαση των Συμμάχων στη Θεσσαλονίκη... Φαίνεται ότι είχε, επίσης, ζητήσει από την αντιπολίτευση...συζήτηση στο θέμα της εφαρμογής της ελληνοσερβικής συνθήκης.»
- ↑ Γενική γραμματεία της κυβέρνησης:http://www.ggk.gov.gr/?p=874 |
Πηγές Επεξεργασία
- (pdf) Πρακτικά Συνεδριάσεων Βουλής - Περίοδος Κ - Σύνοδος Α. Βουλή των Ελλήνων. 1915. https://library.parliament.gr/Ψηφιακή-Βιβλιοθήκη/Πρακτικά-Συνεδριάσεων/πρακτικά-βουλής-1910-1935.
- Παύλος Καρολίδης. Ιστορία Ελληνικού Έθνους από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1930, τόμος ΣΤ΄ μέρος Β΄. Εκδόσεις "Ελευθερουδάκης Α.Ε.".