Κυπαρίσσι Γρεβενών
Συντεταγμένες: 40°11′N 21°16′E / 40.183°N 21.267°E
Το Κυπαρίσσι είναι ορεινός οικισμός του νομού Γρεβενών και υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Γρεβενών (πρόγραμμα Καλλικράτης). Παλαιά ονομασία "Μπίσοβο". Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού, στα όρια με τον Νομό Κοζάνης, στις ανατολικές απολήξεις της Βόρειας Πίνδου, ΒΔ της πόλης των Γρεβενών.
| Κυπαρίσσι Γρεβενών | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Δήμος | Γρεβενών |
| Γεωγραφία | |
| Υψόμετρο | 940 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 31 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 511 00 |
Γεωγραφία Επεξεργασία
Είναι ορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 940 μ. Βρίσκεται σε απόσταση 24 χλμ βορειοδυτικά της πόλης των Γρεβενών και πάνω στο δρόμο Γρεβενών – Πενταλόφου. Συνορεύει με τα χωριά Άγιος Κοσμάς, Μέγαρο, Πρόσβορο, Καλλονή (4χλμ), Τρίκορφο και Χρυσαυγή με τα οποία επικοινωνεί με ασφάλτινες διαδρομές. Έχει γρήγορη πρόσβαση στο χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας μέσω Μεγάρου – Αναβρυτών ή μέσω Καλλονής – Δοτσικού – Φιλιππαίων. Η έκταση που καταλαμβάνει είναι 8.372 στρέμματα.[1]
Ιστορία Επεξεργασία
Στο λόφο Παλιόκαστρο, που υψώνεται σε μικρή απόσταση (1,5 χλμ.) βόρεια από το σημερινό χωριό, έχουν διαπιστωθεί ίχνη αρχαίου οικισμού που είχε ακμάσει από τα προϊστορικά ως τα ρωμαϊκά χρόνια.[2]
Ονομασία Επεξεργασία
Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες[εκκρεμεί παραπομπή] ο οικισμός υπάρχει πριν το 1700, ενώ οι προφορικές το τοποθετούν πολύ παλιότερα. Το παλιό του όνομα ήταν Μπίσοβο, (ή Μπίσιοβο - Бисово) και υπάρχουν δύο εκδοχές για το όνομα αυτό. Η σλαβικής προέλευσης που θέλει να σημαίνει χώρο γεμάτο αγριόχοιρους και η τούρκικη που σημαίνει πέντε σπίτια – πέντε φαμίλιες. Η δεύτερη ονομασία Δύσβατο,[3] δόθηκε το 1927 με τη μετονομασία όλων των σλαβικών ονομάτων χωριών. Το όνομα αυτό δεν ικανοποίησε τους κατοίκους οι οποίοι αντέδρασαν και πριν ακόμη το όνομα πάρει το δρόμο για τη νομιμοποίηση μετατράπηκε σε Κυπαρίσσι.[4]
Διοικητικά Επεξεργασία
Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ανήκε στον δήμο Κοσμά του Αιτωλού του νομού Γρεβενών. Από την 1/1/2011 με τη συνένωση των δήμων και κοινοτήτων, ανήκει στον νέο διευρυμένο δήμο Γρεβενών του νομού Γρεβενών.
Απογραφές Επεξεργασία
| Έτος | Άνδρες | Γυναίκες | Σύνολο | Εγγεγραμένοι | Μαθητές φοιτούντες στο δημοτικό σχολείο |
|---|---|---|---|---|---|
| 1902 | 303 [5] | Εκτίμηση 40 [5] | |||
| 1910 | 310 [6] | ||||
| 1913 | 370 [7] | 45 [5] | |||
| 1920 | 152 | 206 | 358 | 358 [8] | |
| 1940 | 173 | 241 | 414 | 464 [1] | |
| 1951 | 125 | [1] | |||
| 1971 | 83 | [1] | |||
| 1981 | 30 | 50 | 80 | 303 [1] | |
| 1991 | 66 | 61 | 127 | 303 [1] | |
| 2001 | 37 | 38 | 75 | 111 [1] | |
| 2011 |
Αξιοθέατα Επεξεργασία
Αν και η μορφή του χωριού επηρεάστηκε από τις καταστροφές του πολέμου και από τις νέες κατασκευές ειδικά μετά το σεισμό του 1995 το Κυπαρίσσι εξακολουθεί να παραμένει ένα γνήσιο μαστοροχώρι με αρκετά ακόμη δείγματα τεχνοτροπίας και αρχιτεκτονικής κληροδοτήματα παλαιών γηγενών τεχνιτών.
Σημαντικότατα κτίσματα η βυζαντινή λιθόκτιστη και λιθόσκεπη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου (1867) με το χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο, το πέτρινο δημοτικό σχολείο (1915), το τριώροφο με πελεκητές κολόνες καμπαναριό και το ανάγλυφο μονοκόμματο εικονοστάσι με μορφή λιονταριού και αγιογραφίες σκαλισμένες στην πέτρα. Όλα τους έχουν τη σφραγίδα της τεχνοτροπίας του γνωστού λιθοξόου Βράγκα [9] που καταγόταν από το γειτονικό χωριό Αγ. Κοσμά.
Αξίζει να επισκεφτείτε το πέτρινο γεφύρι του Παπατάκη, χτισμένο στα 1920 στον δρόμο προς Άγιο Κοσμά όπου σώζεται η μία καμάρα μόνο, και το Παλιόκαστρο, έναν λόφος στην είσοδο του χωριού, σημείο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Αν και ποτέ δεν έγιναν εδώ επίσημες ανασκαφές, υπάρχουν ευρήματα οικισμού ενώ βρέθηκαν κατά καιρούς κεραμικά και πολεμικά σκεύη βυζαντινής και ρωμαϊκής εποχής. Αν έχετε χρόνο ζητήστε να δείτε λίγα από τα δέκα πηγάδια που βρίσκονται σε αυλές ή σοκάκια του χωριού. Κατασκευάστηκαν εδώ και πολλά χρόνια και εξακολουθούν να λειτουργούν αναδεικνύοντας την τέχνη και το μεράκι των κτιστάδων του χωριού.
Ακόμη, μπορείτε να επισκεφτείτε το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στο λόφο Μπούτσκα που δεσπόζει απέναντι από το χωριό και απ’ όπου μπορείτε να θαυμάσετε τη θέα που προσφέρει, και τον Άγ. Δημήτριο όπου βρέθηκαν παλαιοί τάφοι. Εντυπωσιακό είναι και το άγαλμα του στρατηγού του Δημοκρατικού Στρατού Νικόλαου Θεοχαρόπουλου (καπετάν Σκοτίδα). Οι τέσσερις βρύσες του χωριού Σιόποτο, Τρανό Πηγάδι, Γούλης και Κισμές θα σας δροσίσουν όλο το χρόνο, ενώ σύμφωνα με την παράδοση, ο Γούλης θα σας “ποτίσει” και με την παντοτινή αγάπη για αυτό το χωριό.
Αξίζει να πιείτε το τσίπουρο στην κεντρική πλακόστρωτη όμορφη πλατεία και να περπατήσετε στη φανταστική διαδρομή χωριό – Νιντρούζι συναντώντας τις τρεις βρύσες Μπορίμι, Ανδρώνης και Νταλέτσος. Η δέση του Αγγελάκη με το μικρό καταρράκτη προσφέρεται για τους λάτρεις του υγρού στοιχείου.
Πολιτισμός Επεξεργασία
Από πλευράς κουλτούρας, εθίμων και ηθών, το Κυπαρίσσι αν και ανήκει στον νομό Γρεβενών είναι πιο κοντά στην περιοχή Βοΐου ακολουθώντας την ίδια με την περιοχή αυτή πορεία. Πολυταξιδεμένοι από χρόνια οι Κυπαρισσιώτες λόγω της κύριας ασχολίας τους (κτιστάδες, πετράδες τεχνίτες) άνοιξαν ορίζοντες, δημιούργησαν επιχειρήσεις, σπούδασαν και είναι σήμερα όλοι τους όπου και αν κατοικούν πετυχημένοι επαγγελματίες και επιστήμονες. Στα θετικά στοιχεία η μετάδοση της αγάπης των παλιών στις νεότερες γενιές με αποτέλεσμα νέα παιδιά να επισκέπτονται αλλά και να συμμετέχουν στα δρώμενα του χωριού.
Απ’ το 1912 ξεκινά ο πρώτος σύλλογος στην Αμερική με το όνομα Αδελφότης Άγιος Αθανάσιος και μεγάλη προσφορά στο χτίσιμο της εκκλησίας, του σχολείου και της γέφυρας. Σήμερα στο χωριό δραστηριοποιείται ένας από τους παλαιότερους συλλόγους του νομού (1976) με έντονη δράση σε επίπεδο εκδηλώσεων και έργων: πλατεία, παιδική χαρά, πανηγύρι, θεατρικές παραστάσεις, χορευτικά, συναυλίες, ιστοσελίδα κ.λπ.
Λαογραφικό Μουσείο Επεξεργασία
Με πρωτοβουλία του συλλόγου από το 2009, το παλιό δημοτικό σχολείο έχει ανακαινιστεί και στο χώρο λειτουργεί λαογραφικό μουσείο, ένα από τα πιο πλούσια και οργανωμένα της περιοχής, με πάνω από 500 εκθέματα.
Πανηγύρια Επεξεργασία
Οι πιο σημαντικές γιορτές του χωριού, στις οποίες αξίζει να παρευρεθείτε το καλοκαίρι, είναι το πανηγύρι του χωριού, την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου και το αντάμωμα των Κυπαρισσιωτών στην πλατεία στα τέλη Ιουλίου. Θα χαρείτε το ίδιο όμως και στη χειμερινή γιορτή, τη Γουρνοχαρά, τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων, όπου μπορείτε να απολαύσετε τσιγαρίδες και υπέροχο χοιρινό κρέας. Κύριο χαρακτηριστικό όλων των γιορτών είναι το καλό φαγητό, το άφθονο ποτό και φυσικά ο χορός με τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής. Όλες είναι εκδηλώσεις που ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα και εκπέμπουν αγάπη, φιλοξενία και μεράκι.
Πρόσωπα Επεξεργασία
- Βασίλειος Μιχαλόπουλος, μακεδονομάχος[10]
- Νίκος Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας), αντιστασιακός και αξιωματικός του ΔΣΕ[11]
- Θεόκλητος Πασσαλής, μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας
- Λάζαρος Χριστοδουλόπουλος, ποδοσφαιριστής
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 «Στοιχεία Απογραφών». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2012.
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δημ. Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας (Το τμήμα της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας), Θεσσαλονίκη 1989 (έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 99-100. ISBN 960-7265-01-7.
- ↑ «Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Μπίσοβο - Δύσβατον». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2012.
- ↑ «Dysvato -- Kyparission». Πανδέκτης. ΕΚΤ. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2023.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Η παιδεία στην Περιφέρεια Γρεβενών κατά την ύστερη τουρκοκρατία (1830-1912) Μεταπτυχιακή Μελέτη (σελ.192,236-237)
- ↑ Η Μακεδονία : Εθνολογική στατιστική των βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου / Υπό Αθ. Χαλκιοπούλου - 1910 (σελ.111)
- ↑ «Απαρίθμηση των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913. Μακεδονία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2012.
- ↑ Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Δεκεμβρίου 1920 - Εθνικό Τυπογραφείο
- ↑ «Άγιος Κοσμάς (Τσιράκι), Γρεβενών)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2012.
- ↑ Αφανείς Γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913), Ι.Σ.Κολιόπουλος (επιστ. εποπτεία), Ι.Δ.Μιχαηλίδης – Κ. Σ.Παπανικολάου (επιμ.), Θεσσαλονίκη, Ε.Μ.Σ. – University Studio Press, 2008 (σελ.21)
- ↑ Αχιλλέας Ι. Παπαϊωάννου, Ο Κρόνος τρώει τα παιδιά του, εκδόσεις Μπίμπης, σελ. 69.