Κυρία επί των τιμών

προσωπική βοηθός της βασίλισσας, μιας πριγκίπισσας ή μιας υψηλού επιπέδου αριστοκράτισσας

Η Κυρία επί των τιμών ή αλλιώς Αυλική (γαλλικά: dame d'honneur, αγγλικά: lady-in-waiting ή court lady), είναι μια προσωπική βοηθός σε ένα παλάτι, που επιμελείται μια βασίλισσα, μια πριγκίπισσα ή μια υψηλού επιπέδου ευγενή γυναίκα. Ιστορικά, στην Ευρώπη, μια κυρία επί των τιμών ήταν συνήθως μια αριστοκράτισσα, η οποία όμως είχε κατώτερο αξίωμα από τη γυναίκα που υπηρετούσε. Παρόλο που μπορεί να ήταν απλώς μια εργαζομένη, η κυρία επί των τιμών θεωρούνταν συνήθως ως μια γραμματέας, αυλική ή σύντροφος της κυρίας της, παρά μια υπηρέτρια.

Κυρία επί των τιμών

Σε άλλα μέρη του κόσμου έξω από την Ευρώπη, η κυρία των τιμών, που συχνά αναφέρεται ως γυναίκα του παλατιού, ήταν στην πράξη μια υπηρέτρια ή μια σκλάβα, παρά μια υψηλόβαθμη αριστοκράτισσα, αλλά είχε ακόμα τα ίδια καθήκοντα, λειτουργώντας για παράδειγμα ως γραμματέας και συνοδός της αφέντρας της. Σε παλάτια που υπήρχε πολυγαμία, μια αυλική ήταν επίσημα στη διάθεση του μονάρχη για σεξουαλικές υπηρεσίες, και μπορούσε (αν το επιθυμούσε ο αυτοκράτορας) να φτάσει να γίνει παλλακίδα , βασιλική μαιτρέσα, δευτερεύον σύζυγος ή ακόμα και αυτοκράτειρα.

Η κυρία επί των τιμών ή αλλιώς αυλική είναι συχνά ένας γενικός όρος για γυναίκες των οποίων το οικογενειακό αξίωμα, ο τίτλος και τα επίσημα καθήκοντα διαφέρουν, αν και τέτοιες διακρίσεις είναι επίσης συχνά τιμητικές. Μια βασίλισσα μπορεί να επιλέξει τις κυρίες της αυλής της. Αλλά ακόμα και όταν έχει αυτή την ελευθερία, οι επιλογές της επηρεάζονται συνήθως σε μεγάλο βαθμό από τον μονάρχη, τους γονείς της ή τους υπουργούς του Βασιλιά.

Ιστορία Επεξεργασία

Η ανάπτυξη της αρμοδιότητας της κυρίας των τιμών στην Ευρώπη συνδέεται με την ανάπτυξη μιας βασιλικής αυλής. Φερειπείν, κατά τη διάρκεια της Αυτοκρατορία των Καρολιδών τον 9ο αιώνα, ο Φράγκος νομικός και θεολόγος Χίνκμαρ περίγραψε την δραστηριότητα του βασιλείου του Βασιλιά Κάρολου του Φαλακρού στο παλάτι «De Ordine» από το έτος 882, κατά το οποίο οι βασιλικοί του αξιωματούχοι λάμβαναν εντολές τόσο από τη βασίλισσα, όσο και από τον βασιλιά. Εικάζεται ότι οι βασίλισσες της δυναστείας των Μεροβίγγειων είχαν προσωπικούς υπηρέτες. Ωστόσο είναι επιβεβαιωμένο ότι τον 9ο αιώνα, οι βασίλισσες της Δυναστείας των Καρολιδών είχαν μια ακολουθία φρουρών αριστοκρατικής καταγωγής, ως ένδειξη της μεγαλοπρέπειας τους, και ορισμένοι αξιωματούχοι λέγεται ότι ανήκαν κυρίως στην υπηρεσία της βασίλισσα παρά του βασιλιά.[1]

Στα τέλη του 12ου αιώνα, οι βασίλισσες της Γαλλίας είχαν την δική τους ιδιοκτησία και οι γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής αναφέρονται ως κυρίες των τιμών. [1] Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, το σπιτικό μιας Ευρωπαίας βασίλισσα ήταν συνήθως μικρό και ο αριθμός των πραγματικά απασχολούμενων κυριών επί των τιμών, ήταν προφανώς περιορισμένος. Το 1286, η βασίλισσα της Γαλλίας είχε μόνο πέντε κυρίες των τιμών στην υπηρεσία της, και μόλις το 1316 η οικία της διαχωρίστηκε από αυτήν των βασιλικών παιδιών. [1]

Ο ρόλος της κυρίας επί των τιμών στην Ευρώπη άλλαξε δραματικά κατά την εποχή της Αναγέννησης, όταν μια νέα τελετουργική βασιλική ζωή, όπου οι γυναίκες έπαιξαν σημαντικό ρόλο, αναπτύχθηκε ως εκπροσώπηση της εξουσίας στα παλάτια της Ιταλίας και εξαπλώθηκε στη Βουργουνδία, από τη Βουργουνδία στη Γαλλία και μετέπειτα στα υπόλοιπα βασίλεια της Ευρώπης. [1] Το Δουκάτο της Βουργουνδίας ήταν το πιο περίπλοκο στην Ευρώπη τον 15ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε ως υπόδειγμα στο Γαλλικό βασιλικό παλάτι, όταν αυτό επεκτάθηκε και εισήγαγε νέα αξιώματα τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες, σύμφωνα με το νέο αναγεννησιακό ιδεώδες.[1] Από ένα μικρό κύκλο παντρεμένων και ανύπαντρων θήλεων, με σχετικά ταπεινή θέση στο ενεργητικό τους κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ο αριθμός των Γαλλίδων κυρίων των τιμών επεκτάθηκε γρήγορα και χωρίστηκε σε μια ανεπτυγμένη ιεραρχία με πολλές αρμοδιότητες στις αρχές του 16ου αιώνα στη Γαλλία.[1] Αυτό το υπόδειγμα ακολούθησαν και άλλα Βασίλεια στην Ευρώπη στις αρχές της σύγχρονης εποχής.[1]

Ωστόσο, στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα, τα περισσότερα ευρωπαϊκά παλάτια άρχισαν να μειώνουν το προσωπικό τους, συχνά λόγω περιορισμένων οικονομικών και πολιτικών συνθηκών.

Καθήκοντα Επεξεργασία

Τα καθήκοντα της κυρίας επί των τιμών διέφεραν από παλάτι σε παλάτι, αλλά οι λειτουργίες που εκπληρώθηκαν ιστορικά από τις γυναίκες της αυλής περιλάμβαναν επιδεξιότητα στην εθιμοτυπία, στις γλώσσες, στους χορούς, στην ιππασία, στην μουσική και στην ζωγραφική. Κατά κύριο λόγο όμως οι αρμοδιότητες μια κυρίας επί των τιμών ήταν οι εξής:

  • Να κρατά ενήμερη την κύρια της για τις δραστηριότητες και τις προσωπικότητες που επισκέπτονταν το παλάτι.
  • Να φροντίζει τα δωμάτια και την ντουλάπας της βασίλισσας.
  • Να ασκεί γραμματειακά καθήκοντα.
  • Να κάνει εποπτεία υπαλλήλων.
  • Προϋπολογισμό των οικονομικών και αγορές.
  • Να διαβάζει την αλληλογραφία της κυρίας της και να απαντά εκ μέρους της.
  • Να μεταφέρει διακριτικά μηνύματα κατόπιν εντολής.

 

Μερικά από τα Παλάτια που είχαν κυρίες επί των τιμών Επεξεργασία

Αυστρία Επεξεργασία

Στα τέλη του Μεσαίωνα, όταν πλέον η αυλή του αυτοκράτορα δεν μετακινούνταν συνεχώς, το σπιτικό της αυτοκράτειρας, καθώς και το αντίστοιχο σπιτικό των Γερμανών πριγκιπάτων, άρχισαν να αναπτύσσουν μια πιο σταθερή και αυστηρή οργάνωση των καθορισμένων αρμοδιοτήτων για τους εργαζόμενους της αυλής.

Το 16ο αιώνα ενωθήκαν οι Βουργουνδικές Κάτω Χώρες, Ισπανία και Αυστρία μέσω της δυναστείας του Οίκου των Αψβούργων του Δουκάτου της Βουργουνδίας, και έτσι άλλαξε σταδιακά η οργάνωση που επικρατούσε μέχρι τότε στο αυστριακό αυτοκρατορικό παλάτι.[2] Συγκεκριμένα, οι γυναίκες αξιωματούχοι της αυλής απασχολούνταν μια «hofmesterees» (επικεφαλής της αυλής) που υπηρέτησε ως η κυρία επί των τιμών, από μια «hofdame» (μητέρα των κυριών), η οποία ήταν δεύτερη σε αξίωμα και αναπληρωτής των «hofmesterees» (επικεφαλής της αυλής), καθώς και υπεύθυνη για τις «eredames» (κυρίες της τιμής) και τις «kamenisters» (καμαριέρες). Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της θητείας της Μαρία της Αυστρίας (1528-1603), της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκράτειρας στα μέσα του 16ου αιώνα, η αυλή της αυτοκράτειρας οργανώθηκε σύμφωνα με το ισπανικό βασιλικό μοντέλο. Από το 1610 και μετά όμως υπήρχε ένα μείγμα βουλγαρικών και ισπανικών τελωνείων στην δημιουργία της Αυστριακής αυλή.[3][4] 

Το 1619, ιδρύθηκε μια νέα ιεραρχία για τις κυρίες επί των τιμών για το αυστριακό αυτοκρατορικό παλάτι.[4] Η πρώτη τάξη των γυναικών αυτών είχαν το αξίωμα της «Obersthofmeisterin» (Κυρία επί των ενδυμάτων), η οποία ήταν δεύτερη στην εξουσία μετά την αυτοκράτειρα, και υπεύθυνη για όλες τις γυναίκες αυλές.[4] Η δεύτερη θέση ανήκε στις «Ayas» (ουσιαστικά γκουβερνάντες των αυτοκρατορικών παιδιών και των αρχηγών του παιδικού παλατιού). Τρίτη στην κατάταξη ήταν η «Fräuleinhofmeisterin» (Άγαμη κυρία επί των τιμών), η οποία οπότε ήταν απαραίτητο γινόταν αντικαταστάτρια της «Obersthofmeisterin» (Κυρία επί των ενδυμάτων).[4] Οι υπόλοιπες αυλικές αποτελούνταν από την «Hoffräulein» (Ανύπαντρη κύρια της τιμής), που συνήθως υπηρετούσε προσωρινά μέχρι το γάμο. Η «Hoffräulein» (Ανύπαντρη κύρια της τιμής),  μπορούσε μερικές φορές να προαχθεί σε «Kammerfräulein» (Καμαριέρα). Αυτό το πρότυπο ιεραρχίας , ακολούθησαν στη πορεία και τα πριγκιπάτα της Γερμανίας και μετέπειτα η Δανία και η Σουηδία.[5] 

Βέλγιο Επεξεργασία

Μετά την ίδρυση του Βέλγικου Βασιλείου το 1830, δημιουργήθηκε επίσης η βασιλική αυλή, και διορίστηκαν κυρίες των τιμών για την Λουΐζα της Ορλεάνης όταν εκείνη έγινε η πρώτη βασίλισσα του Βελγίου το 1832. Αυτές οι γυναίκες υπάλληλοι (ακολουθώντας το γαλλικό πρότυπο), αποτελούνταν από μια «dame d'honneur», (κυρία της τιμής), ακολουθούμενη από πολλές κυρίες επί των τιμών με τον τίτλο «Dame du Palais» (Κυρία του παλατιού), οι όποιες ιεραρχικά ήταν πιο ψηλά από την «Première femme de chambre» (Αρχικαμαριέρα) και τη «femme de chambre» (καμαριέρα).

Τα κύρια καθήκοντα στο παλάτι για τις κυρίες επί των τιμών έχουν επιλεγεί ιστορικά από την ίδια τη βασίλισσα ή από καθολικές γυναίκες και μέλη της αριστοκρατίας του Βελγίου. Εν τω μεταξύ, οι Βελγίδες πριγκίπισσες αποκτούσαν στην υπηρεσία τους μια κύρια της τιμής στα 18α γενέθλια τους. Για παράδειγμα, ο πατέρα της πριγκίπισσα Κλημεντίνη, διόρισε για την αυλή της νεαρής πριγκίπισσας, μια κυρία επί των τιμών, ως συμβολική αναγνώριση της ενηλικίωσης της.

Καμπότζη Επεξεργασία

Στην Καμπότζη, ο όρος «κυρία επί των τιμών» αναφέρεται σε υψηλού αξιώματος οικιακή βοηθό, η οποία σερβίρει φαγητό και ποτό, κάνει αέρα και μασάζ, και μερικές φορές στο παρελθόν παρείχε σεξουαλικές υπηρεσίες στον Βασιλιά. Συμβατικά, μια τέτοια εργαζομένη γυναίκα θα μπορούσε να αναβαθμιστεί από υπηρέτρια σε κυρία των τιμών, παλλακίδα ή ακόμα και βασίλισσα. Η «Srey Snom» (Khmer: ស្រីស្នំ) είναι ο Καμποτζιανός όρος για την Κυρία των τιμών.

Οι έξι αγαπημένες κυρίες του βασιλιά Σισοβάθ της Καμπότζης προέρχονταν πιθανώς αρχικά από τις τάξεις των κλασικών βασιλικών χορευτριών της κατώτερης τάξης. Ο Βασιλιάς έχει τις πιο κλασικές χορεύτριες και παλλακίδες. Λόγου χάρη, η Αψάρα, ήταν μια από αυτές. Αυτή η πρακτική σχεδίασης από τις τάξεις των βασιλικών χορευτριών ξεκίνησε στη Χρυσή Εποχή του Βασιλείου των Χμερ.

Καναδάς Επεξεργασία

Πολλές καναδές κυρίες της τιμής έχουν επίσης διοριστεί στον Βασιλικό Οίκο του Καναδά. Η θέση τους συνήθως αφορά το να βοηθούν τη βασίλισσα του Καναδά κατά την εκτέλεση των επίσημων καθηκόντων της και τις βασιλικές περιηγήσεις στη χώρα. Πέντε καναδικές κυρίες επί των τιμών έγιναν υπολοχαγοί του Βασιλικού Βικτωριανού Τάγματος.[6]

Κίνα Επεξεργασία

 
Αυλικές της δυναστείας Τανγκ της Κίνας.

Χαν Επεξεργασία

Οι κυρίες των τιμών στην Κίνα, που αναφέρονται ως «γυναίκες του παλατιού», «κυρίες του παλατιού» ή «κυρίες του βασιλείου», ήταν όλες τυπικά, αν όχι πάντα στην πράξη, μέρος του χαρεμιού του αυτοκράτορα, ανεξάρτητα από το καθήκον τους, και μπορούσαν να προαχθούν από εκείνων στην τάξη των επίσημων παλλακίδων, συζύγων ή ακόμα και της αυτοκράτειρας.[7] Οι αυτοκράτορες της δυναστείας των Χαν στην αρχαιότητα αναφέρεται ότι είχαν ένα χαρέμι ​​χιλιάδων «γυναικών του παλατιού», αν και οι πραγματικοί αριθμοί δεν είναι επιβεβαιωμένοι.[7]

Σονγκ Επεξεργασία

Τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Σονγκ (960–1279), οι γυναίκες του παλατιού χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

  • Αυτοκρατορικές γυναίκες, αποτελούμενες από παλλακίδες και συζυγούς.
  • Αυτοκρατορικές κόρες, αποτελούμενες από κόρες και αδελφές του αυτοκράτορα.
  • Οι γυναίκες της αυλής και οι βοηθοί, οι οποίες εκτελούσαν ένα ευρύ φάσμα καθηκόντων.

 Οι γυναίκες που προέρχονταν από τις ελίτ οικογένειες της χώρας, μπορούσαν να επιλεγούν για να γίνουν η αυτοκράτειρα, μια από τις συζυγούς ή τις παλλακίδες του Βασιλιά, αμέσως μετά την είσοδό τους στο παλάτι. Εντούτοις, ο αυτοκράτορας μπορούσε επίσης να προωθήσει οποιαδήποτε γυναίκα της αυλής του βασιλείου σε αυτή τη θέση, καθώς όλες ήταν επίσημα μέλη του χαρεμιού του. Οι γυναίκες της αυλής του παλατιού και οι βοηθοί επιλέγονταν συνήθως από αξιόπιστες οικογένειες και στη συνέχεια εκπαιδεύονταν για το έργο τους. [8]

Μινγκ Επεξεργασία

Κατά τη δυναστεία των Μινγκ (1368–1644), οι γυναίκες των παλατιών ταξινομήθηκαν περίπου στις ίδιες τρεις κατηγορίες όπως στη δυναστεία των Σονγκ. [9] Ωστόσο, οι αυλικές και οι βοηθοί στη δυναστεία των Μινγκ οργανώθηκαν σε έξι καθιερωμένες κυβερνητικές ομάδες, οι όποιες ήταν:

  • Υπεύθυνη των Γενικών Υποθέσεων.
  • Υπεύθυνη της Χειροτεχνίας.
  • Υπεύθυνη των Βασιλικών Τελετών.
  • Υπεύθυνη των Διαμερισμάτων.
  • Υπεύθυνη των Ενδυμάτων.
  • Υπεύθυνη της Τροφοδοσίας.[10]

Όλες αυτές οι ομάδες εποπτεύονταν από το Διορισμό Επιτήρησης Προσωπικού, με επικεφαλής μια γυναίκα της αυλής.[11] Οι γυναίκες εργαζόμενοι στο αυτοκρατορικό παλάτι διακρίθηκαν ως μόνιμοι ή έκτακτοι υπάλληλοι.[12] Το μόνιμο προσωπικό του ανακτόρου περιλάμβανε μορφωμένες γυναίκες αξιωματούχους που υπηρετούσαν στα Έξι αξιώματα, καθώς και οι τροφοί, που φρόντιζαν και θήλαζαν τους αυτοκρατορικούς κληρονόμους ή άλλα παιδιά του παλατιού.[12] Αυτές οι γυναίκες λάμβαναν μεγάλο πλούτο και κοινωνική αναγνώριση εάν η δουλειά τους ήταν πολύ αποδοτική.[13] Οι εποχιακές ή προσωρινές γυναίκες στο παλάτι περιλάμβαναν μαίες, γυναίκες γιατρούς και εξωτερικές συνεργάτιδες του βασιλείου (οι όποιες ήταν συνήθως γυναίκες που εργάζονταν ως υπηρέτριες του Μονάρχη, ως διασκεδαστές, υπεύθυνες για την ραπτική και γυναίκες αγγελιοφόροι).[14] Αυτές οι γυναίκες στρατολογούνταν στο παλάτι όταν αυτό ήταν απαραίτητο και στη συνέχεια απελευθερώνονταν από τα καθήκοντα τους μετά τη λήξη της προκαθορισμένης περιόδου υπηρεσίας τους.[15]

Σε όλη τη δυναστεία των Μινγκ, υπήρχε συχνή μετακίνηση μεταξύ των υψηλόβαθμων εργαζομένων των ανακτόρων και των γυναικών που άνηκαν στο αυτοκρατορικό χαρέμι.[16] Οι Αυτοκράτορες επέλεγαν συνήθως τις δευτερεύουσες συζύγους ανάμεσα από τις γυναίκες που εξυπηρετούσαν την Αυτοκρατορία. Μολαταύτα πολύ λίγες από αυτές έφτασαν στις υψηλότερες τάξεις της αυτοκρατορίας και κέρδισαν σημαντική προβολή.[17]

Καθώς η δυναστεία των Μινγκ προχωρούσε, οι συνθήκες διαβίωσης και εργασίας για τις γυναίκες των παλατιών άρχισαν να επιδεινώνονται.[18] Οι γυναίκες με χαμηλότερη βαθμολογία που εργάζονταν στο αυτοκρατορικό παλάτι ήταν συχνά χαμηλά αμειβόμενες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αγοράσουν ούτε το φαγητό τους. Γι' αυτό πολύ συχνά τις τοποθετούσαν στην αγορά που βρισκόταν έξω από το παλάτι, και με την εποπτεία ευνούχων πουλούσαν κεντήματα για να επιβιώσουν.[19] Ωστόσο στην πορεία, οι συνθήκες διαβίωσης και οι τιμωρίες για κακή συμπεριφορά των υπηρετριών έγιναν τελικά τόσο σκληρές, ώστε έγινε μια απόπειρα δολοφονίας εναντίον του αυτοκράτορα Τζιατζίνγκ το 1542.[20] Συγκεκριμένα, με επικεφαλής την υπηρέτρια Γιανγκ Τζινινγκ, αρκετές υπηρέτριες μπήκαν αθόρυβα στην κρεβατοκάμαρα του αυτοκράτορα, καθώς εκείνος κοιμόταν, και προσπάθησαν να τον στραγγαλίσουν με μια κουρτίνα.[21] Η προσπάθεια τους όμως τελικά απέτυχε, και όλες οι εμπλεκόμενες γυναίκες εκτελέστηκαν. Ωστόσο αυτή η βίαιη εξέγερση από το υπηρετικό προσωπικό ήταν πρωτόγνωρη, εφόσον δεν είχε επαναληφτεί ποτέ στη δυναστεία των Μινγκ.[21]

Λόγω της συκοφαντικής λογοτεχνικής προπαγάνδας που γράφτηκε και διαδόθηκε από άνδρες αξιωματούχους και κομφουκιανούς συγγραφείς, οι ανώτερες γυναίκες της αυλής είδαν επίσης ότι η δύναμή τους άρχισε να εξασθενεί σε όλη τη δυναστεία των Μινγκ.[22] Αυτοί οι εξέχοντες κυβερνητικοί άνδρες άρχισαν να δυσφημούν τις γυναίκες που είχαν εκπαιδεύσει σε κυβερνητικούς και κρατικούς ρόλους, αντιδρώντας έτσι στην επιρροή που είχαν οι αυτοκρατορικές γυναίκες στο έθνος.[23] Αυτό προκάλεσε μια σταδιακή κατάργηση των γυναικείων επίσημων ρόλων από ευγενείς ευγενών που συνεχίστηκαν σε όλη την υπόλοιπη δυναστεία. [24]

Τσινγκ Επεξεργασία

Το σύστημα των γυναικών του παλατιού συνεχίστηκε ως επί το πλείστον αμετάβλητο κατά τη δυναστεία των Τσινγκ (1644-1912), με μια τάξη αυτοκρατορικών γυναικών που ενεργούσαν ως σύζυγοι ή παλλακίδες, και δεν είχαν προηγουμένως άλλους ρόλους.[25]  Όπως συνέβαινε και στις προηγούμενες δυναστείες, οι γυναίκες του χαρεμιού, μπορούσαν να προωθηθούν σε παλλακίδες ή ακόμα και μια από τους συζύγους του αυτοκράτορα.[25] Αυτές οι «υπηρέτριες του παλατιού», συνήθως συλλέγονταν από τις κατώτερες τάξεις, πριν όμως εκείνες προλάβουν να παντρευτούν. Μετά την επιλογή τους, εκπαιδεύονταν ως προσωπικοί βοηθοί των συζύγων του αυτοκράτορα, των γυναίκες της αυλής ή σε άλλες εργασίες.[26]

Δανία Επεξεργασία

Από τον 16ο αιώνα και μετά, το δανικό βασίλειο οργανώθηκε σύμφωνα με το γερμανικό μοντέλο και αποτελούνταν, από την «hofmesterinde» (επικεφαλής της αυλής), η οποία ήταν υψηλότερη βαθμίδα μια αυλικής. [5] Εντούτοις, τα έτη 1694-1698 αυτό το αξίωμα αντικαταστάθηκε από την «Overhofmesterinde» (πρόεδρος της αυλής), και ήταν ισοδύναμο με εκείνο της «Mistress of the Robes» (Κυρία επί των ενδυμάτων), το οποίο συνήθως αναλάμβανε μια ηλικιωμένη χήρα, η οποία επόπτευε της άλλες κυρίες επί των τιμών. [27] Οι υπόλοιπες αυλικές ήταν κυρίως η «Kammerfrøken» (Ανώτερη κυρία των τιμών), ακολουθούμενη από μια ομάδα γυναικών του παλατιού με τον τίτλο «Hoffrøken» (κυρία της τιμής).[27] Υπήρχαν όμως και οι μη αριστοκρατικές γυναίκες που δεν κατατάσσονται στις κυρίες επί των τιμών, αλλά ήταν βοηθοί στο παλάτι.

Αυτή η ιεραρχία ήταν περίπου σε ισχύ μέχρι το θάνατο του βασιλιά Χριστιανού Θ’ της Δανίας το 1906. [27] Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, όλες οι κυρίες επί των τιμών στο βασιλικό παλάτι της Δανίας αναφέρονταν πλέον ως «hofdame» (κυρία του παλατιού).

Γαλλία Επεξεργασία

 
Η Μαρία Θηρεσία Λουΐζα της Σαβοΐας, Πριγκίπισσα της Λαμπάλ ήταν κυρία επί των τιμών της Βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα της Γαλλίας.

Η βασίλισσα της Γαλλίας επιβεβαιώνεται ότι είχε ξεχωριστό σπιτικό στα τέλη του 12ου αιώνα. Για παράδειγμα, ένα διάταγμα του έτους 1286, αναφέρει ότι η βασίλισσα Ιωάννα Α' της Ναβάρρας, είχε μια ομάδα πέντε κυριών των τιμών. Τη δεκαετία του 1480, οι γαλλίδες κυρίες επί των τιμών χωρίστηκαν σε «Femmes mariées» (παντρεμένες κυρίες επί των τιμών) και «Filles d'honneur» (ανύπαντρες κυρίες των τιμών).[1] Ωστόσο, το νοικοκυριό της βασίλισσας και ο αριθμός των γυναικών της αυλής κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα ήταν πολύ μικρός στη Γαλλία, όπως και στα περισσότερα ευρωπαϊκά παλάτια.

Μόνο στα τέλη του 15ου αιώνα και στις αρχές του 16ου αιώνα, η εξομοίωση των νέων παλατιών της Ιταλικής Αναγέννησης επέτρεψε στις κυρίες επί των τιμών να ντύνονται σύμφωνα με την μόδα σε επίσημες τελετές. Ο αριθμός των κυρίων των τιμών αυξήθηκε σε μεγάλο βαθμό στο γαλλικό παλάτι εκείνη την εποχή. [1] Από μόλις πέντε που ήταν το 1286 έγιναν 23 το 1490, 39 το 1498 και περίπου 54 τον 16ο αιώνα.[1] Αυτή η επέκταση της γυναικείας παρουσίας στο παλάτι αποδόθηκε τόσο στην Άννα της Βρετάνης, η οποία ενθάρρυνε όλους τους άνδρες αυλικούς να στέλνουν τις κόρες τους σε αυτήν, όσο και στον Φραγκίσκο Α της Γαλλίας, ο οποίος δέχθηκε κριτική για την εισαγωγή μεγάλων πλήθους γυναικών στο παλάτι, που κουτσομπόλευαν και παρέμβαιναν σε κρατικές υποθέσεις. Ο Φραγκίσκος Α της Γαλλίας είπε κάποτε: «Ένα παλάτι χωρίς κυρίες είναι ένα βασίλειο χωρίς αυλή».[1]

  • Το πρώτο γυναίκειο αξίωμα στη γαλλική βασιλική αυλή ήταν η «Surintendante de la Maison de la Reine» (κυρία επί των ενδυμάτων) στη βασίλισσα. Επιπλέον, η «Surintendante and Governess of the Children of France» (Η Επιθεωρήτρια και η Γκουβερνάντα των παιδιών της Γαλλίας) ήταν τα μόνα αξιώματα στη Γαλλία που έδωσαν όρκο πίστης στον ίδιο τον βασιλιά.[2] Αυτό ο διορισμός δημιουργήθηκε το 1619,[28]  και ήταν κενός μεταξύ του θανάτου της Μαρία Άννα των Βουρβόνων (1697–1741) και του αξιώματος της Μαρίας Θηρεσίας Λουΐζας της Σαβοΐας, Πριγκίπισσας της Λαμπάλ το 1775.
  • Η δεύτερη υψηλότερη κατάταξη ήταν εκείνη της «Première dame d'honneur» (Πρώτη κυρίας της τιμής), η οποία θα μπορούσε να ενεργήσει ως αντικαταστάτρια της «Surintendante» (Επιστάτρια).[2] Είχε περίπου τα ίδια καθήκοντα, δηλαδή να προσλαμβάνει και να εποπτεύει τις γυναίκες της αυλής, αλλά και την καθημερινή ρουτίνα και τις δαπάνες της βασίλισσας.[28] Αυτό το αξίωμα δημιουργήθηκε το 1523 και αρχικά ήταν το υψηλότερο της γυναίκειας αυλής.[1]
  • Η 3η τάξη ανήκε στην «dame d'atour» (καμαριέρα), η οποία επόπτευε επισήμως την ντουλάπα, τα κοσμήματα και το ντύσιμο της βασίλισσας.[28] Αυτός ο διορισμός δημιουργήθηκε το 1534.[1]
  • Η 4η τάξη που ξεκίνησε το 1523, και ήταν η «dame d'honneur» (Κυρία της τιμής).[1] Αφορούσε μια κυρία επί των τιμών, η αποστολή της οποίας ήταν απλώς να χρησιμεύσει ως σύντροφος και βοηθός της Βασίλισσας στα καθήκοντα της.[28] Η θέση καταργήθηκε το 1674 και αντικαταστάθηκε από την «Dame du Palais» (Κυρία του παλατιού), μια θέση που λάμβαναν 12 παντρεμένες αριστοκράτισσες με τα ίδια καθήκοντα.[2]
  • Η 5η τάξη ήταν οι «filles d'honneur» (κατά λέξη σημαίνει «υπηρέτριες της τιμής»), δηλαδή ένα αξίωμα που λάμβαναν ανύπαντρες κόρες της αριστοκρατίας, οι οποίες είχαν τα ίδια καθήκοντα με  τις «Dames du Palais» (Κυρίες του παλατιού) αλλά τοποθετήθηκαν κυρίως στο παλάτι για να εκπαιδευτούν με βάση την ηθική και να αναζητήσουν σύζυγο.[28] Εποπτεύονταν από την «Gouvernante» (Οικονόμος) και την «Sous-gouvernante» (Αναπληρώτρια οικονόμος).[28] Τα κορίτσια εποπτεύονταν από το 1531 από την «Gouvernante de filles» (Οικονόμος των κυριών), μια κυρία επί των τιμών που είχε το καθήκον να τις συνοδεύει. [1] Από το 1547 και μετά, αυτή η θέση δόθηκε σε πολλές γυναίκες ταυτόχρονα. Το αξίωμα των «filles d'honneur» (υπηρέτριες της τιμής) καταργήθηκε το 1674.[2]
  • Η 6η κατάταξη ήταν η «première femme de Chambre» (Αρχικαμαριέρα), η οποία με τη σειρά της κατέταξε την «femme de chambres et lavandières» (καμαριέρα και πλύστρα των ρούχων).[2] Η «première femme de Chambre» (Αρχικαμαριέρα), είχε τα κλειδιά για τα βασιλικά δωμάτια και μπορούσε να προτείνει και να αρνηθεί ακροάσεις προς την Βασίλισσα, κάτι που έκανε τη θέση της πολύ ισχυρή στο παλάτι.[28]

Κατά τη διάρκεια της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, η ανώτερη κυρία των τιμών ήταν η «dame d'honneur» (κυρία της τιμής), ακολουθούμενη από 20 έως 36 «dames du palais» (κυρίες του παλατιού). [29] Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης του οίκου των Βουρβόνων, η Μαρία Θηρεσία της Γαλλίας αποκατέστησε την ιεραρχία της αυλής του παλατιού. [30] Κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας, η γυναίκεια αυλή χωρίστηκε στην πρώτη τάξη , η οποία αποτελούνταν από την ανώτερη κυρία των τιμών, την «Grand Maitresse» (Μεγάλη Κυρία) και στη δεύτερη τάξη από την «dame d'honneur» (κυρία της τιμής), ακολουθούμενη από έξι (αργότερα 12) «dames du palais» (κυρίες του παλατιού).[31] 

Γερμανία Επεξεργασία

Τα πρώιμα πριγκιπάτα στη Γερμανία διαμορφώθηκαν σύμφωνα με το αυτοκρατορικό αυστριακό Παλάτι. [4] Αυτό το πρότυπο χώρισε τις κυρίες των τιμών σε μια επικεφαλής κυρία επί των τιμών, την λεγόμενη «Oberhofmeisterin» (η οποία ήταν χήρα ή παντρεμένη ηλικιωμένη γυναίκα) που εποπτεύει τις «Hoffräulein» (υπηρέτριες της τιμής), εκ των οποίων μια ή δύο μπορούσαν να προωθηθούν στη μέση τάξη της «Kammerfräulein» (Καμαριέρα).[4] Τα Γερμανικά πριγκιπάτα με τη σειρά τους έγιναν το πρότυπο των σκανδιναβικών παλατιών της Δανίας και της Σουηδίας τον 16ο αιώνα.[5]

Μετά το τέλος της Γερμανικής Ρωμαϊκής Ιεράς Αυτοκρατορίας το 1806 και την ίδρυση αρκετών μικρών βασιλείων στη Γερμανία, η θέση των «Staatsdame» (παντρεμένες κυρίες των τιμών) εισήχθη σε πολλά γερμανικά πριγκιπάτα και βασιλικά παλάτια. Στο αυτοκρατορικό γερμανικό παλάτι, οι κυρίες επί των τιμών αποτελούνταν από μια «Oberhofmeisterin» (Επικεφαλής κυρία επί των τιμών) υπεύθυνη για τις «Hofstaatsdamen» (Κυρίες του παλατιού).[32] 

Ελλάδα Επεξεργασία

Κατά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η αυτοκράτειρα συνοδευόταν από μια αυλική (την «Σέκρετον των γυναικών» ή πιο σύγχρονα την «Επικεφαλής κυρία επί των τιμών»), η συνήθως ήταν σύζυγος ενός υψηλόβαθμου αξιωματούχου αυλικού στο παλάτι, και χρησιμοποιούσε την γυναικεία εκδοχή των τίτλων του άντρα της. Ο πιο μεγαλοπρεπής τίτλος για μια τέτοια αυλική ήταν της «Ζωστής πατρικίας», δηλαδή της επικεφαλής κυρίας επί των τιμών και η συνοδός της αυτοκράτειρας, η οποία επέβλεπε τις άλλες αυλικές και συχνά ήταν συγγενής της βασίλισσας. Αυτός ο τίτλος υπήρχε τουλάχιστον από τον 9ο αιώνα.

Το Βασίλειο της Ελλάδας ιδρύθηκε το 1832 και η πρώτη του βασίλισσα Αμαλία του Ολδεμβούργου οργάνωσε τις κυρίες επί των τιμών της βασιλικής αυλής με επικεφαλής μια «Μεγάλη Κυρία», ακολουθούμενη από τη δεύτερη σε τάξη «κυρία της τιμής» και την τρίτη σε ιεραρχία «κυρία του παλατιού». [33] 

Ιταλία Επεξεργασία

Η Νάπολη και οι δύο Σικελίες Επεξεργασία

Πριν από την ενοποίηση, το μεγαλύτερο από τα ιταλικά κράτη ήταν το Βασίλειο της Νάπολης, το οποίο αργότερα ονομάστηκε Βασίλειο των δύο Σικελιών. Οι κυρίες της τιμής της βασίλισσας των δύο Σικελιών αποτελούνταν, το 1842, από την «Dama di Onore» (Κυρία της τιμής) η οποία ήταν δεύτερη σε ιεραρχία μετά την «Cavaliere di Onore» (Επικεφαλής κυρία επί των τιμών) και ακολούθησαν τρεις «Dama di Compagnia» (Βασιλική συνοδός) και ένας μεγάλος αριθμός από «Dame di Corte» (Κυρίες της αυλής).[34]

Βασίλειο της Ιταλίας Επεξεργασία

Η Ιταλία ενώθηκε με το Βασίλειο της Ιταλίας το 1861. Οι κυρίες επί των τιμών της βασίλισσας είχαν επικεφαλής την «Dama d'Onore» (Κυρία της τιμής), ακολουθούμενη από την «Dame di Corte» (Κυρία της αυλής), και τέλος από την «Dame di Palazzo» (Κυρία του Παλατιού). Η «Dama d'Onore» (Κυρία της τιμής), ήταν θεωρικά η επικεφαλής κυρία επί των τιμών, αλλά στην πράξη συχνά η υπηρεσία της περιοριζόταν σε επίσημες περιστάσεις. Η «Dame di Corte» (Κυρία της αυλής) ήταν μια συνηθισμένη κυρία επί των τιμών που συχνά συνόδευε τη βασίλισσα, ενώ η «Dame di Palazzo» (Κυρία του Παλατιού) ήταν επίτιμη αυλική που διοριζόταν στα βασιλικά παλάτια σε συγκεκριμένες πόλεις, όπως η Φλωρεντία, το Τορίνο και ούτω καθεξής, και υπηρετούσε προσωρινά μόνο όταν η βασίλισσα επισκεπτόταν την εν λόγω πόλη. Μεταξύ όλων αυτών, η «Dame di Palazzo» (Κυρία του Παλατιού) που βρισκόταν μόνιμα στο βασιλικό παλάτι της πρωτεύουσας της Ρώμης, υπηρετούσε πιο συχνά την Βασίλισσα.

Ιαπωνία Επεξεργασία

 
Μουρασάκι Σικίμπου

Στην Ιαπωνία, τα αυτοκρατορικά παλάτια κανονικά προορίζονταν για μέλη της αριστοκρατίας του βασιλείου και οι κυρίες της τιμής ή οι «βοηθοί του ανακτόρου» ήταν συνήθως μορφωμένα μέλη της αριστοκρατίας. [35] 

Κατά τη διάρκεια της περιόδου Χιάν (794–1185) οι γυναίκες μπορούσαν να κατέχουν βασιλικά αξιώματα ουσιαστικής ευθύνης, και διαχειρίζονταν τις υποθέσεις του αυτοκράτορα.[35] Οι υπηρέτριες των ανακτόρων ήταν υπό την επίβλεψη των κυριών της τιμής του βασιλικού ανακτόρου, αλλά έπρεπε να έχουν επαρκή εκπαίδευση στα κλασικές σπουδές των κινέζικων για να γίνουν δεκτές.[36] 

Κατά τη διάρκεια της περιόδου Σενγκκόκου (1467-1603), η υψηλότερη τάξη μιας κυρίας επί των τιμών ήταν μια «γυναίκα βοηθός του μεγάλου συμβούλου», η οποία χειριζόταν τις καθημερινές υποθέσεις της αυτοκρατορικής οικογένειας. [35] Ο δεύτερος βαθμός ήταν η «hoto no naishi» (βοηθός του ανακτόρου), η οποία ενεργούσε ως μεσάζων μεταξύ του αυτοκράτορα και εκείνων που ζητούσαν ακρόαση και εξέφρασαν τις επιθυμίες τους γραπτώς. [35] Οι κυρίες των τιμών ενήργησαν ως αυτοκρατορικοί γραμματείς και σημείωναν τα γεγονότα στο παλάτι, τους επισκέπτες και τα δώρα στα επίσημα ημερολόγια του βασιλείου.[35]

Σε αντίθεση με την Κίνα, οι βοηθοί του παλατιού διαχειρίζονται το παλάτι του αυτοκρατορικού χαρεμιού, αλλά όχι τους ευνούχους, και μπορούσαν να κατέχουν υψηλά αξιώματα στο προσωπικό διαμέρισμα του αυτοκράτορα.[36] Οι βοηθοί των ανακτόρων χωρίστηκαν σε δύο τάξεις, οι οποίες με τη σειρά τους είχαν πολλές βαθμίδες, οι όποιες φανέρωναν την θέση τους. Η πρώτη τάξη αποτελούνταν από τις «nyokan», ή κυρίες επί των τιμών που κατείχαν βασιλικά αξιώματα. Η δεύτερη τάξη ήταν βασιλικοί συνοδοί.[37] Οι κυρίες της τιμής εργάζονταν ως προσωπικοί βοηθοί, φροντίζοντας την ντουλάπα του αυτοκράτορα, βοηθώντας στα λουτρά του αυτοκράτορα, σερβίροντας γεύματα, εκτελώντας και παρακολουθώντας τελετές του παλατιού.[36] Κυρίες επί των τιμών μπορούσαν επίσης να διοριστούν από τον αυτοκράτορα ή τον κληρονόμο του θρόνου οι παλλακίδες, οι δευτερεύουσες σύζυγοι ή ακόμη και οι αυτοκράτειρες. Το αξίωμα μιας κυρίας της τιμής ως πιθανή παλλακίδα καταργήθηκε το 1924.[36]

Κορέα Επεξεργασία

Οι «Gungnyeo» (κυριολεκτικά «γυναίκες του παλατιού») είναι ένας κορεατικός όρος που αναφέρεται σε γυναίκες που υπηρετούσαν τον βασιλιά και την οικογένεια του στην παραδοσιακή κορεατική κοινωνία. Είναι συντομογραφία του «gungjung yeogwan», που μεταφράζεται ως «κυρία αξιωματικός του βασιλικού παλατιού».

Ο τίτλος της «Gungnyeo» (Κυρίας του Παλατιού) περιλαμβάνει την «Sanggung» (Βασιλική κυρία) και την «Nain» (Βοηθός του παλατιού), και οι δύο κατείχαν το αξίωμα ως αυλικές. Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης ευρύτερα για να συμπεριλάβει τις γυναίκες σε μια κατώτερη τάξη χωρίς βαθμό όπως οι «musuri» (δηλαδή οι υπηρέτριες που ήταν υπεύθυνες για περίεργες δουλειές) και οι «gaksimi, sonnim, uinyeo» (γυναίκες γιατροί).

Ολλανδία Επεξεργασία

Το Δουκάτο της Βουργουνδίας, το οποίο χωρίστηκε στις Κάτω Χώρες τον 15ο αιώνα, ήταν διάσημο για την περίτεχνη τελετουργική ζωή του παλατιού και έγινε πρότυπο για πολλά άλλα βασίλεια της Ευρώπης. [1] Το αυστριακό αυτοκρατορικό παλάτι κατά τον 16ο αιώνα, όταν η Ολλανδία και η Αυστρία της Βουργουνδίας ενώθηκαν μέσω της δυναστείας του Χάμπσπεργκ. [2]

Τον 16ο αιώνα, οι κυρίες επί των τιμών στα παλάτια της Βασίλισσας Μαργαρίτα της Αυστρίας και της Βασίλισσας Μαρία της Ουγγαρίας, αποτελούνταν από μια «hofmeesteres» (Επικεφαλής του παλατιού), η οποία υπηρέτησε ως η ανώτερη κυρία επί των τιμών, από την «hofdame» που ήταν η δεύτερη στη ιεραρχία και αναπληρωτής της «hofmeesteres» (Επικεφαλής του παλατιού), καθώς και ως υπεύθυνη της «Eredames» (Κυρία της τιμής) και των «Kameniersters» (Καμαριέρες).[3]

Το Βασίλειο των Κάτω Χωρών ιδρύθηκε το 1815, σηματοδοτώντας την οργάνωση μιας βασιλικής αυλής. Τον 19ο αιώνα, η κυρία επί των τιμών του ολλανδικού παλατιού ήταν επικεφαλής την «Grootmeesteres» («Μεγάλη Κυρία», αντίστοιχη με την κυρία επί των ενδυμάτων). Αμέσως πιο κάτω στην ιεραρχία ήταν οι «Dames du Palais» (παντρεμένες κυρίες επί των τιμών), και τέλος οι «Hofdames» (Κυρίες της τιμής). [38]  [39] 

Η πριγκίπισσα Βεατρίκη της Ολλανδίας είχε συνολικά επτά «Hofdames» (Κυρίες της τιμής). Συνόδευαν τη βασίλισσα και τις άλλες γυναίκες μέλη του βασιλικού σπιτιού κατά τη διάρκεια επισκέψεων και δεξιώσεων στο Βασιλικό παλάτι. Ο μονάρχης πλήρωνε τα έξοδα τους, αλλά δεν λάμβαναν μισθό. Δεν ήταν όλες αυτές οι κυρίες μέλη της ολλανδικής αριστοκρατίας, αλλά η καθεμία είχε έναν «αξιοσημείωτο» σύζυγο. Ωστόσο, μια γυναίκα που επιθυμούσε να γίνει κυρία της τιμής, χρειαζόταν να έχει εξαιρετική κοινωνική συμπεριφορά και διακριτικότητα ως τις πιο σημαντικές της συστάσεις. Η βασίλισσα Μάξιμα της Ολλανδίας, μείωσε τον αριθμό των κυριών επί των τιμών σε τρεις, δηλαδή την Λίκε Γκαάρλαντ βαν Βορστ βαν Μπιστ, Πίεν βαν Κάρνεμπεκ Τέισεν και Αννεμίν Κρινς λε Ροϊ βαν Μίνστερ βαν Χέιβεν. Μετά την εθελοντική συνταξιοδότηση τους, οι «Hofdames» (Κυρίες της τιμής) διορίστηκαν στο επίτιμο Βασιλικό οίκο.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Kolk 2009.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Duindam
  3. 3,0 3,1 Kerkhoff
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Akkerman 2013
  5. 5,0 5,1 5,2 Persson 1999
  6. McCreery, Christopher (2008). On Her Majesty's Service: Royal Honours and Recognition in Canada. Dundurn. σελ. 133. ISBN 1-5500-2742-5. 
  7. 7,0 7,1 Ebrey
  8. Chung
  9. Hsieh, Bao Hua (1999). «From Charwoman to Empress Dowager: Serving-Women in the Ming Palace». Ming Studies 42: 26–80. 
  10. Hsieh, Bao Hua (2014). «Ming Palace Serving-Women». Concubinage and Servitude in Late Imperial China. London: Lexington Books. σελίδες 179–208. 
  11. Hsieh. Concubinage and Servitude. σελ. 184. 
  12. 12,0 12,1 Hsieh. Concubinage and Servitude. σελ. 180. 
  13. Hsieh. Concubinage and Servitude. σελ. 181. 
  14. Cass, Victoria B (1986). «Female Healers in the Ming and the Lodge of Ritual and Ceremony». Journal of the American Oriental Society 106.1: 233–245. 
  15. Cass. Female Healers. σελ. 236. 
  16. Hsieh. «From Charwoman to Empress Dowager». Ming Studies: 45. 
  17. Hsieh. «From Charwoman to Empress Dowager». Ming Studies: 46. 
  18. Hsieh. Concubinage and Servitude. σελ. 187. 
  19. Hsieh. «From Charwoman to Empress Dowager». Ming Studies: 127. 
  20. Lee, Lily Xiao Hong (2016). Biographical Dictionary of Chinese Women, Volume II: Tang Through Ming 618–1644. Hoboken: Taylor and Francis. σελ. 543. 
  21. 21,0 21,1 Lee. Biographical Dictionary. σελ. 543. 
  22. Hinsch, Bret (2016). Women in Imperial China. London: Rowman & Littlefield. σελίδες 147–174. 
  23. Hinsch. Women in Imperial China. σελ. 148. 
  24. Hsieh. «From Charwoman to Empress Dowager». Ming Studies: 125. 
  25. 25,0 25,1 Walthall
  26. Hsieh Bao Hua
  27. 27,0 27,1 27,2 Kjølsen 2010
  28. 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 28,6 Akkerman & Houben
  29. Mansel.
  30. Nagel 2008.
  31. Seward 2004.
  32. Zedlitz-Trützschler 1924.
  33. Almanach de Gotha 1859.
  34. Almanacco reale del regno delle Due Sicilie
  35. 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 Lillehoj
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 Rowley
  37. Lebra
  38. Hamer 2011.
  39. S Gravenhaagsche Stads-Almanak: voor 1857

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Akkerman, Nadine; Houben, Birgit, eds. (2013), The Politics of Female Households: Ladies-In-Waiting Across Early Modern Europe, Leiden: Brill  
  • Akkerman, Nadine; Houben, Birgit, eds. (2013), The Politics of Female Households: Ladies-in-waiting across Early Modern Europe, Leiden: Brill   
  • Almanach de Gotha: annuaire généalogique, diplomatique et statistique, 1859   
  • «Ladies-in-Waiting and Equerries», The Official website of the British Monarchy, http://www.royal.gov.uk/TheRoyalHousehold/RoyalHouseholddepartments/ThePrivateSecretarysOffice/LadiesinWaitingandEquerries.aspx 
  • Chung, Priscilla Ching, Palace Women in the Northern Sung, σελ. 960–1126   
  •  
  • Cruz, Anne J.; Stampino, Maria Galli, Early Modern Habsburg Women: Transnational Contexts, Cultural Conflicts, dynastic continuities   
  • Ebrey, Patricia Buckley, Women and the Family in Chinese History   
  • Duindam, Jeroen Frans Jozef, Vienna and Versailles: The Courts of Europe's Dynastic Rivals, 1550–1780   
  • Kolk, Caroline zum (June 2009), «The Household of the Queen of France in the Sixteenth Century», The Court Historian 14 (1)   
  • Hsieh Bao Hua, Concubinage and Servitude in Late Imperial China   
  • Gosman, Martin; Macdonald, Alasdair James; Vanderjagt, Arie Johan, Princes and Princely Culture: 1450–1650   
  • Hamer, Dianne (2011), Sophie: biografie van Sophie van Würtemberg (1818–1877)  — op basis van brieven en dagboken  
  • Kägler, Britta, Frauen am Münchener Hof (1651–1756)   
  • Kerkhoff, Jacqueline, Maria van Hongarije en haar hof 1505–1558: tot plichtsbetrachting uitverkoren   
  • Lebra, Takie Sugiyama, Above the Clouds: Status Culture of the Modern Japanese Nobility   
  • Lillehoj, Elizabeth, Art and Palace Politics in Early Modern Japan, 1580s–1680s   
  • Mansel, Philip, The Eagle in Splendour: Inside the Court of Napoleon   
  • Nagel, Susan (2008), Marie-Therese, Child of Terror: The Fate of Marie Antoinette's Daughter, NY: Bloomsbury: Macmillan, ISBN 1-59691-057-7, https://archive.org/details/marietheresechil00nage 
  • Persson, Fabian (1999), Servants of Fortune. The Swedish Court between 1598 and 1721, Lund: Wallin & Dalholm, ISBN 91-628-3340-5 
  • Hauge, Yngvar; Egeberg, Nini (1960), Bogstad, 1773–1995, H. Aschehoug 
  • Walthall, Anne, Servants of the Dynasty: Palace Women in World History   
  • Kjølsen, Klaus (2010), Det Kongelige Danske Hof 1660–2000   
  • Rowley, G. G., An Imperial Concubine's Tale: Scandal, Shipwreck, and Salvation in Seventeenth-Century Japan   
  • Rundquist, Angela (1989), Blått blod och liljevita händer: en etnologisk studie av aristokratiska kvinnor 1850–1900, Carlsson, Diss. Stockholm: Univ., Stockholm  
  • Seward, Desmond (2004), Eugénie. An empress and her empire, Stroud: Sutton, cop., ISBN 0-7509-2979-0 
  • Zedlitz-Trützschler, Robert (1924), Twelve Years at the Imperial German Court