Κυριακούλης Μαυρομιχάλης

Για τον πρωθυπουργό της Ελλάδας δείτε το Κυριακούλης Π. Μαυρομιχάλης

Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης (1765 - 1822) ήταν οπλαρχηγός που συμμετείχε στον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1821. Γεννήθηκε στην Μάνη (Λιμένι Λακωνίας) και ήταν γιος του Πιέρρου Μαυρομιχάλη και νεώτερος αδελφός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.[4] Γιοί του ήταν ο Λεωνίδας και ο Πέτρος Μαυρομιχάλης. Διακρίθηκε για την φιλοπατρία και την ανδρεία του.

Κυριακούλης Μαυρομιχάλης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση6  Αυγούστου 1765
Λιμένι Λακωνίας
Θάνατος4  Ιουλίου 1822[1]
Σούλι Θεσπρωτίας
ΕθνικότηταΈλληνες[2]
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταεπαναστάτης
Οικογένεια
ΤέκναΛεωνίδας Κ. Μαυρομιχάλης
Πέτρος Κ. Μαυρομιχάλης
Πέτρος Κ. Μαυρομιχάλης
ΓονείςΠιέρρος Μαυρομιχάλης και Aikatherini Grigoraki[3]
ΑδέλφιαΙωάννης Μαυρομιχάλης
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης
Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης
Αντώνης Μαυρομιχάλης
ΟικογένειαΟικογένεια Μαυρομιχάλη
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςΕλληνική Επανάσταση του 1821

Η δράση του το 1821 Επεξεργασία

Η συμμετοχή του στα πρώτα γεγονότα της Επανάστασης Επεξεργασία

 
Τα ελληνικά στρατεύματα απελευθερώνουν την Καλαμάτα. Πίνακας του Ευάγγελου Δράκου.

Με το ξέσπασμα της επανάστασης συγκρότησε δικό του σώμα. Η δράση του άρχισε στις 22 Μαρτίου, όταν μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Αναγνωσταρά και άλλους οπλαρχηγούς ξεκίνησαν για να απελευθερώσουν την Καλαμάτα. Την επόμενη μέρα, εισήλθαν στην πόλη και τελέστηκε πανηγυρική δοξολογία. Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης διορίστηκε μέλος της δωδεκαμελούς τοπικής διοίκησης, η οποία θα απέστελλε διακήρυξη προς τα ευρωπαϊκά κράτη. Παράλληλα, ήρθε σε συνεννόηση με τους Τζαννετάκηδες, προκειμένου να κηρύξουν την επανάσταση και στο Γύθειο, κάτι που πραγματοποίησαν στις 23 Μαρτίου.[5] Εκτός από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, κατά τις πρώτες μέρες της Επανάστασης ανέλαβε να διασπείρει ψευδείς ειδήσεις, θετικές για τις δυνάμεις και τις επιχειρήσεις των Ελλήνων, για να τονώσει έτσι το ηθικό και των υπολοίπων και να τους πείσει να εξεγερθούν.[6] Διακρίθηκε επίσης στις επιχειρήσεις των Ελλήνων εναντίον της Κορώνης και της Μεθώνης.

Η μάχη στο Βαλτέτσι Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Μάχη του Βαλτετσίου

 
Ταμπούρι (οχύρωση) των Ελλήνων στη μάχη του Βαλτετσίου.

Τον Μάιο του 1821, οι Τούρκοι εντείνουν τις προσπάθειές τους για να καταστείλουν την Επανάσταση. Στις 6 του μήνα, ο Κεχαγιάμπεης εισέρχεται στην Τριπολιτσά και οι Έλληνες προσπαθούν να καταλάβουν καίριες θέσεις, για να ανακόψουν την πορεία του. Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης μαζί με τον ανιψιό του, Ηλία, κατευθύνεται προς την περιοχή Ζέλι, όπου πολλοί υποστηρίζουν πως πρέπει να διεξαχθεί η σύγκρουση με τον οθωμανικό στρατό. Τελικά, ο Κολοκοτρώνης τού στέλνει εντολή να κατευθυνθεί προς το χωριό Βαλτέτσι, όπως και έκανε. Στο Βαλτέτσι βρίσκονταν συγκεντρωμένοι πολλοί οπλαρχηγοί. Ο Κυριακούλης, μαζί με τον ανιψιό του, κατέλαβε τον ανατολικό προμαχώνα της περιοχής, το Χωματοβούνι, και ορίστηκε γενικός αρχηγός του ελληνικού στρατοπέδου. Η σύγκρουση με τα τουρκικά στρατεύματα διεξήχθη στις 12-13 Μαΐου και έληξε με σημαντική νίκη των Ελλήνων. Στη μάχη διακρίθηκε ιδιαίτερα ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης.[7] Μάλιστα, δική του ήταν η ιδέα να οχυρωθούν οι Έλληνες μέσα στα σπίτια και στην εκκλησία του Βαλτετσίου, κάτι που έδωσε στην άμυνά τους ένα ισχυρό πλεονέκτημα.[8]

Επιχειρήσεις στη Στερεά Ελλάδα Επεξεργασία

Ενόσω ο Κολοκοτρώνης πολιορκούσε την Τριπολιτσά, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης μαζί με άλλους οπλαρχηγούς ανέλαβε τη φύλαξη των περασμάτων στα Μέγαρα, ώστε να μην περάσει τουρκικός στρατός από τη Στερεά Ελλάδα προς την Πελοπόννησο.[9] Παράλληλα, ο Μαυρομιχάλης εστάλη στη Στερεά Ελλάδα στις αρχές Ιουνίου του 1821, για να υποστηρίξει τον Αγώνα που διεξαγόταν εκεί εναντίον του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ. Εκεί, συμμετείχε σε πολλές συγκρούσεις, ώσπου επανήλθε στην Πελοπόννησο.[10]

Στην πολιορκία της Τριπολιτσάς Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Άλωση της Τριπολιτσάς

Στην Πελοπόννησο ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Ενώ όμως η πολιορκία συνεχιζόταν ακόμη, είχαν αρχίσει να ξεσπούν δυσαρέσκειες και συγκρούσεις στο ελληνικό στρατόπεδο. Συγκεκριμένα, μετά την αποχώρηση του Δημητρίου Υψηλάντη οι οπαδοί του -Φιλικοί και απλοί αγωνιστές- άρχισαν να εξανίστανται εναντίον των προκρίτων. Έτσι, ένα μαινόμενο πλήθος άτακτων στρατιωτών κατευθύνθηκε προς τη σκηνή του Πετρόμπεη, όπου συνεδρίαζαν οι προύχοντες, θέλοντας να τους σκοτώσει. Τότε ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης μαζί με τους Μανιάτες του προσπάθησαν να διασκορπίσουν το άτακτο πλήθος. Παρενέβη και ο Κολοκοτρώνης, που κατάφερε με τα λόγια του να κατευνάσει τα πνεύματα.[11] Τελικά, παρά τις επιμέρους διαμάχες μεταξύ τους, οι Έλληνες πήραν την Τριπολιτσά στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821.[12]

Η δράση του το 1822 Επεξεργασία

Στη μάχη των Στύρων Επεξεργασία

 
Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, ανιψιός του Κυριακούλη. Συμμετείχε μαζί του σε πολλές επιχειρήσεις και σκοτώθηκε στη μάχη των Στύρων.

Κύριο λήμμα: Μάχη των Στύρων

Αργότερα, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης συμμετείχε σε εκστρατεία στην Αττική και την Εύβοια. Συγκεκριμένα, ο ανεψιός του Κυριακούλη, ο Ηλίας, δέχτηκε από τον επίσκοπο της Καρύστου Νεόφυτο την πρόταση να εκστρατεύσει με τους Μανιάτες του στην Εύβοια και να απελευθερώσουν την Κάρυστο. Έτσι, οι δυο Μανιάτες οπλαρχηγοί, ο Κυριακούλης και μαζί ο ανεψιός του Ηλίας, με ένα μικρό εκστρατευτικό σώμα 600 ανδρών υπό την αρχηγία του Ηλία, αποβιβάστηκαν στις 5 Ιανουαρίου του 1822 στο Αλιβέρι της Εύβοιας. Στις 12 Ιανουαρίου οι δυνάμεις των Μανιατών συγκρούστηκαν με τα στρατεύματα του Ομέρ Μπέη της Καρύστου, στην περιοχή Στύρα και ηττήθηκαν. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε μαχόμενος ο Ηλίας και το κεφάλι του στάλθηκε από τους Τούρκους στην Κωνσταντινούπολη.[13]

Ύστερα από τη μάχη, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης προσπάθησε ανεπιτυχώς να εκδικηθεί τον θάνατο του ανηψιού του. Ερχόμενος σε συνεννόηση με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, άρχισε την πολιορκία της Καρύστου, που διαλύθηκε όμως με την ανάκληση του Ανδρούτσου από τον  Άρειο Πάγο.[14]

Προσπάθεια ενίσχυσης της Κιάφας Επεξεργασία

Τον Μάιο του 1822, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος άρχισε να οργανώνει εκστρατεία με σκοπό την απελευθέρωση της Ηπείρου, στην οποία διορίστηκε αρχηγός ο ίδιος ο Μαυροκορδάτος. Στην επιχείρηση συμμετείχαν Έλληνες από πολλά μέρη, καθώς και Φιλέλληνες.  Πήρε μέρος  και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, με στρατεύματα από τη Μάνη.[15] Επικεφαλής λίγων Μανιατών και μαζί με τον Ιωάννη Ρατζικότσηκα με τους Μεσολογγίτες του -τα στρατεύματα των δύο οπλαρχηγών δεν θα υπερέβαιναν τους 600 άνδρες- αποβιβάστηκε στις ακτές της Ηπείρου, κατά τα μέσα Ιουνίου του 1822. Στόχος τους ήταν να ενισχύσουν τους Σουλιώτες που αμύνονταν στη θέση Κιάφα, στο Σούλι. Οι Έλληνες κατευθύνθηκαν στον Μούρτο, αλλά έπειτα από αίτημα της αγγλικής διοίκησης των Επτανήσων αποχώρησαν και κατέλαβαν τη θέση Σπλάντζα, που βρισκόταν σε απόσταση 7 ωρών από την Κιάφα.[16]

Μάχη της Σπλάντζας και θάνατος του Μαυρομιχάλη Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Μάχη της Σπλάντζας

Οι Τούρκοι, πληροφορούμενοι τις κινήσεις των Ελλήνων έστειλαν στη Σπλάντζα 3.000 Τουρκαλβανούς στρατιώτες υπό τον Κεχαγιάμπεη. Στις 3 Ιουλίου, ο αρχηγός των τουρκικών στρατευμάτων τοποθέτησε τις δυνάμεις του μια ώρα μακριά από τη Σπλάντζα, για να μπορέσουν να αιφνιδιάσουν τους αντιπάλους. Ο Κεχαγιάμπεης επιτέθηκε τα ξημερώματα της επομένης στους Έλληνες, που όμως είχαν ειδοποιηθεί για τις κινήσεις του από έναν τσοπάνη. Οι Τουρκαλβανοί δυσκολεύτηκαν να πραγματοποιήσουν τον σκοπό τους, εξ αιτίας της άσχημης κατάστασης των δικών τους όπλων και της επιδεξιότητας των Ελλήνων. Ενώ η μάχη μαινόταν, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης βρέθηκε αντίκρυ στον Κεχαγιάμπεη. Οι δυο αντίπαλοι, γνώριμοι από την πολιορκία της Τριπολιτσάς, άρχισαν να ανταλλάσσουν προκλήσεις. Ύστερα από λίγο, ο Μαυρομιχάλης δέχθηκε μια σφαίρα στη μασχάλη και πριν ξεψυχήσει πρόλαβε να παραδώσει τη ζώνη του στον ιπποκόμο του, ζητώντας του να τη στείλει στην οικογένειά του, στη Μάνη. Λίγο αργότερα, χτυπημένος από ελληνικό βόλι έπεφτε νεκρός και ο Κεχαγιάμπεης. Τελικά, η μάχη έληξε τρεις ώρες μετά την έναρξή της, με εκατέρωθεν υποχώρηση. Οι Τουρκαλβανοί έχασαν 43 άνδρες, ενώ οι Έλληνες μόνο τρεις, μαζί με τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.[17] Την ίδια ημέρα, οι δυνάμεις του Μαυροκορδάτου υφίσταντο δεινή ήττα στη μάχη του Πέτα, σημαίνοντας το τέλος της εκστρατείας του.[18] Το σώμα του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη ενταφιάστηκε στο Μεσολόγγι.[16]

Στο δημοτικό τραγούδι Επεξεργασία

Στον θάνατο του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη αναφέρεται το Δημοτικό τραγούδι "Του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη",[19] το οποίο αντί απλώς να τον περιγράψει, εκθέτει με πρωτοτυπία την ανακοίνωσή του από τον Πετρόμπεη στη σύζυγο του σκοτωμένου, στη Μάνη.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. (Αγγλικά) Lord Byron and his Times. KyMavro1822. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. books.google.gr/books?id=CEUNkRH0CnAC.
  3. 3,0 3,1 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  4. Δρακόπουλος & Ευθυμίου 2004β, σελ. 185. 
  5. Βακαλόπουλος 1980, σελ. 336-337. 
  6. Κόκκινος 1974, τ.1, σελ. 190. 
  7. Διαμαντούρου 1975, σελ. 116-119. 
  8. Βακαλόπουλος 1980, σελ. 380. 
  9. Δεσποτόπουλος 1975, σελ. 148. 
  10. Κόκκινος 1974, τ.1, σελ. 345 κ.ε. 
  11. Βακαλόπουλος 1980, σελ. 628-629. 
  12. Δρακόπουλος & Ευθυμίου 2004α, σελ. 80. 
  13. Κόκκινος 1974, τ.2, σελ. 416-419. 
  14. Σφυρόερας 1975, σελ. 223. 
  15. Βακαλόπουλος 1982, σελ. 148 κ.ε. 
  16. 16,0 16,1 Σφυρόερας 1975, σελ. 269. 
  17. Κόκκινος 1974, τ.3, σελ. 119-121. 
  18. Σφυρόερας 1975, σελ. 267- 269. 
  19. Πολίτης 1925, σελ. 20

Πηγές Επεξεργασία

  • Βακαλόπουλος, Α. (1980). Ιστορία του Νέου Ελληνισμού: Η μεγάλη ελληνική επανάσταση (1821-1829) – Τόμος 5: Οι προϋποθέσεις και οι βάσεις της (1813-1822). Θεσσαλονίκη.
  • Βακαλόπουλος, Α. (1982). Ιστορία του Νέου Ελληνισμού: Η μεγάλη ελληνική επανάσταση (1821-1829) – Τόμος 6: Η εσωτερική κρίση (1822-1825). Θεσσαλονίκη.
  • Διαμαντούρου, Ι. (1975). Εξάπλωση της Επαναστάσεως κατά τον Απρίλιο και τον Μάιο. Επέκταση και ένταση των πολεμικών συγκρούσεων. Ιστορία του ελληνικού έθνους – Τόμος 12: Η ελληνική επανάσταση και η ίδρυση του ελληνικού κράτους (1813-1822) (σελ. 100-128). Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
  • Δρακόπουλος, Β. & Ευθυμίου, Γ. (Επιμ.) (2004α). Επίτομο λεξικό της ελληνικής ιστορίας: Ημερομηνίες. Αθήνα: Το Βήμα.
  • Δρακόπουλος, Β. & Ευθυμίου, Γ. (Επιμ.) (2004β). Επίτομο λεξικό της ελληνικής ιστορίας: Πρόσωπα – γεγονότα. Αθήνα: Το Βήμα.
  • Κόκκινος, Δ. (1974). Η ελληνική επανάστασις, Τόμος 1. Αθήνα: Μέλισσα.
  • Κόκκινος, Δ. (1974). Η Ελληνική Επανάστασις, Τόμος 2. Αθήνα: Μέλισσα.
  • Κόκκινος, Δ. (1974). Η ελληνική επανάστασις, Τόμος 3. Αθήνα: Μέλισσα.
  • Πολίτης, Ν. (1925). Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
  • Σφυρόερας, Β. (1975). Σταθεροποίηση της επαναστάσεως, 1822-1823. Ιστορία του ελληνικού έθνους – Τόμος 12: Η ελληνική επανάσταση και η ίδρυση του ελληνικού κράτους (1813-1822) (σελ. 212-286). Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.