Κωνσταντία του Ωτβίλ

Η Κωνσταντία Ωτβίλ της Σικελίας (γαλλικά:. Constance Ι, 2 Νοεμβρίου 1154 - 27 Νοεμβρίου 1198), μέλος του Οίκου των Ωτβίλ, ήταν Βασίλισσα της Σικελίας (1194 - 1198) μαζί με τον σύζυγό της αυτοκράτορα Ερρίκο ΣΤ΄ (1194 - 1197).

Κωνσταντία του Ωτβίλ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	2  Νοεμβρίου 1154 Παλέρμο
Θάνατος	27  Νοεμβρίου 1198 Παλέρμο
Τόπος ταφής	Τάφος της Κωνσταντίας της Σικελίας, Αυτοκράτειρας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Σικελίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης σύζυγος ηγεμόνα
Οικογένεια
Σύζυγος	Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (από 1186)
Τέκνα	Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν
Γονείς	Ρογήρος Β΄ της Σικελίας και Βεατρίκη του Ρετέλ
Αδέλφια	Τανκρέδος του Μπάρι Ρογήρος Γ΄ της Απουλίας Γουλιέλμος Α΄ της Σικελίας Αλφόνσος της Κάπουα Σίμον του Τάραντα
Οικογένεια	Οίκος του Ωτβίλ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	κυβερνώσα βασίλισσα
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Πρώτα χρόνια

Η Κωνσταντία Ωτβίλ ήταν μεταθανάτια κόρη του Ρογήρου Β΄ της Σικελίας και της τρίτης συζύγου του Βεατρίκης του Ρετέλ, κόρης της Ματθίλδης κόμισσας του Ρετέλ και ανιψιάς του Βαλδουίνου Β΄ της Ιερουσαλήμ. Τα μεγαλύτερα αδέλφια της ήταν ο Ρογήρος Γ΄ της Απουλίας και ο Γουλιέλμος Α΄ της Σικελίας. Το Βασίλειο της Σικελίας στην εποχή της περιείχε και την Κάτω Ιταλία (Νάπολη, Καλαβρία, Απουλία), κληρονόμησε το βασίλειο σαν διάδοχος της Νορμανδικής δυναστείας. Η Κωνσταντία έφτασε σε ηλικία 30 ετών χωρίς να έχει αρραβωνιαστεί κάτι ασυνήθιστο για πριγκίπισσες στην εποχή της, έγινε μοναχή και ζήτησε κατόπιν παπική απαλλαγή για να προχωρήσει ο γάμος της. Ο Βοκάκιος στο έργο του "Διάσημες γυναίκες" αναφέρει μία προφητεία σύμφωνα με την οποία "ο γάμος της Κωνσταντίας θα κατέστρεφε τη Σικελία", αυτό ανάγκασε την οικογένεια της να την περιορίσει σε μονή από την παιδική της ηλικία. Όταν πέθανε ο ανιψιός της Γουλιέλμος Β΄ της Σικελίας βρισκόταν σε σκληρή σύγκρουση με τον Καγκελάριο Στέφανο του Περς, φήμες έλεγαν ότι τον δηλητηρίασε για να τον διαδεχτεί ο αδελφός που θα παντρευόταν την Κωνσταντία για να νομιμοποιήσει τη διαδοχή, ο Στέφανος ωστόσο δραπέτευσε. Η Κωνσταντία έγινε διάδοχος του Σικελικού θρόνου όταν πέθανε ο μικρός της ανιψιός Ερρίκος της Κάπουα. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Γουλιέλμος Β΄ δεν παντρεύτηκε ως το 1177 και ο γάμος του παρέμεινε άτεκνος ή γέννησε έναν γιο τον Βοημούνδο που πέθανε γρήγορα (1181), η Κωνσταντία ωστόσο πιέστηκε να μπει σε μοναστήρι.

Γάμος με τον Ερρίκο Χοενστάουφεν

Η αναγγελία για τον αρραβώνα της με τον Ερρίκο έγινε στα επισκοπικά ανάκτορα του Άουγκσμπουργκ (29 Οκτωβρίου 1184). Η Κωνσταντία ταξίδευσε στο Μιλάνο για να εορτάσει τη γαμήλια τελετή με μεγαλοπρεπή συνοδεία από πρίγκιπες και βαρόνους, ο Ερρίκος τη συνόδευσε στο Σαλέρνο και στη συνέχεια επέστρεψε στη Γερμανία για την κηδεία της μητέρας του. Η Κωνσταντία χαιρετήθηκε στο Ριέτι από απεσταλμένους του αυτοκράτορα, η τελετή του γάμου έγινε στη βασιλική του Αγίου Αμβροσίου στο Μιλάνο (27 Ιανουαρίου 1186). Ο πεθερός της Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα συμφώνησε να παραιτηθεί σε αντάλλαγμα από τα δικαιώματα του στη νότια Ιταλία.

Ο ανιψιός της Γουλιέλμος Β΄ πριν αναχωρήσει από τη Σικελία διέταξε τρείς ευγενείς τον Ταγκρέδο της Σικελίας, τον Ματθαίο του Ετζέλο και τον Ρογήρο του Άντρια να ορκιστούν πίστη στην Κωνσταντία σαν διάδοχο σύμφωνα με την "Κουρία της Τροίας". Ο Ματθαίος του Ετζέλο αντιτάχθηκε σκληρά στον γάμο επειδή αναγνώριζε ότι θα τον βρει ο Οίκος των Χοενστάουφεν σαν ευκαιρία να κατακτήσει τη Σικελία. Ο Αμπουλάφια τονίζει (1988) ότι ο Γουλιέλμος Β΄ δεν είχε σκεφτεί αυτή την πιθανότητα επειδή περίμενε να αφήσει δικούς του απογόνους, προχώρησε τον γάμο μόνο για να εξασφαλίσει έναν ισχυρό σύμμαχο. Η Κωνσταντία επενέβη στη σύγκρουση ανάμεσα στον υπέργηρο θείο της μητέρας της Ερρίκο Δ΄ του Λουξεμβούργου με τον σύζυγο και τον πεθερό της σχετικά με τη διαδοχή του Ναμύρ. O Ερρίκος Δ΄ είχε μία κόρη την Ερμενσίντε αλλά όρισε διάδοχο τον ανιψιό του Βαλδουίνο Ε΄ του Αινώ που τον διαδέχθηκε ενώ ήταν ακόμα ζωντανός υπό τις οδηγίες του Φρειδερίκου Α΄.

Διεκδίκηση του βασιλείου της Σικελίας

Ο Πάπας Κελεστίνος Γ΄ σαν εχθρός των αυτοκρατόρων δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να δώσει τη νότια Ιταλικά χέρια, ο Ερρίκος ΣΤ΄ τον πίεσε να βαπτίσει και να στέψει τον γιο του αλλά εκείνος το αρνήθηκε. Η Νορμανδική αριστοκρατία της Σικελίας δεν δέχτηκε καλά έναν νέο βασιλιά Χοενστάουφεν αλλά ο Γουλιέλμος Β΄ τους πίεσε σκληρά να αναγνωρίσουν την Κωνσταντία αν πέθαινε ο ίδιος χωρίς κληρονόμους. Με τον αιφνίδιο θάνατο του (1189) τον διαδέχθηκε ο νόθος ξάδελφος του και επίσης ανιψιός της Ταγκρέδος της Σικελίας που είχε την υποστήριξη μερικών υψηλών βαρόνων όπως ο Ματθαίος του Ετζέλο αλλά οι περισσότεροι βαρόνοι υποστήριζαν την Κωνσταντία. Ο Ματθαίος του Ετζέλο έπεισε τελικά και τους υπόλοιπους βαρόνους να υποστηρίξουν τον Ταγκρέδο. Η Ιωάννα της Αγγλίας χήρα του Γουλιέλμου πίστευε ότι η νόμιμη διάδοχος του θρόνου ήταν η Κωνσταντία και υποστήριξε ανοιχτά τους Γερμανούς. Ο Ταγκρέδος σε απάντηση τη συνέλαβε και έκανε κατάσχεση της περιουσίας της, η πράξη αυτή εξόργισε τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο που ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός της. Ο πεθερός της Κωνσταντίας Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα συμμετείχε στην Γ΄ Σταυροφορία, ο Ερρίκος και η Κωνσταντία αναγκάστηκαν να μείνουν στη Γερμανία και να εγκαταλείψουν τα δικαιώματα τους στο βασίλειο της Σικελίας.

Αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον της Σικελίας

Η Βεατρίκη του Ρετέλ και η κόρη της Κωνσταντία Ωτβίλ.

Ο Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα πέθανε στη Σταυροφορία (1190), την επόμενη χρονιά η Κωνσταντία και ο σύζυγος της στέφτηκαν αυτοκράτορες, η Κωνσταντία συνόδευσε τον σύζυγο της που προσπάθησε να πάρει τον θρόνο της Σικελίας με τη βοήθεια στόλου από την Πίζα. Οι βόρειες πόλεις της Σικελίας όπως οι Νορμανδικές Καπούα και Αβέρσα άνοιξαν τις πόρτες στο αυτοκρατορικό ζεύγος. Η πρωτεύουσα του Ρογήρου Β΄ Σαλέρνο καλωσόρισε την αυτοκράτορα, της ζήτησαν να διαμείνει στα ανάκτορα του πατέρα της για να ξεφύγει από τις καλοκαιρινές ζέστες και να θεραπευτεί από την ασθένεια της. Ο στρατός του Ερρίκου ΣΤ΄ συνάντησε την πρώτη σοβαρή αντίσταση στη Νάπολη, το καλοκαίρι θερίστηκε από την ελονοσία και τις ασθένειες, ο ίδιος ο Ερρίκος ΣΤ΄ έπεσε βαριά άρρωστος. Ο Ερρίκος Ε΄ του Ρήνου που συμμετείχε στην πολιορκία της Νάπολης διέδωσε ψευδώς ότι πέθανε ο αυτοκράτορας και δήλωσε ότι είναι ο ίδιος διάδοχος στον θρόνο αλλά ο αυτοκράτορας ανέκαμψε. Ο αυτοκρατορικός στρατός αποσύρθηκε από τη Σικελία αλλά η Κωνσταντία παρέμεινε με μια μικρή φρουρά περιμένοντας την επιστροφή του συζύγου της.

Με την οπισθοχώρηση του αυτοκρατορικού στρατού όλες οι πόλεις της Σικελίας δήλωσαν την υποτέλεια τους στον Ταγκρέδο υπό τον φόβο της τιμωρίας του βασιλιά, ο Νικόλαος του Έτζελο γιος του Ματθαίου που υπεράσπισε επιτυχώς τη Νάπολη έστειλε γράμματα στους φίλους του στο Σαλέρνο. Οι κάτοικοι του Σαλέρνο προσπαθώντας να αποκτήσουν την εύνοια του Ταγκρέδου πολιόρκησαν την Κωνσταντία, η ίδια βγήκε στο μπαλκόνι και τους μίλησε ήπια σχετικά με τους κινδύνους της ήττας του αυτοκράτορα αλλά εκείνοι ήταν αποφασισμένοι να ολοκληρώσουν το έργο τους. Η Κωνσταντία κλείστηκε στο δωμάτιο της και προσευχήθηκε στον θεό να τη βοηθήσει και να εκδικηθεί, ύστερα από μία σύντομη συνάντηση με έναν συγγενή του Ταγκρέδου τον Ηλία του Τζεζουάλντο συμφώνησε να παραδοθεί υπό την προϋπόθεση να μην την πειράξει η φρουρά. Ο ναύαρχος Μαργαριτόνε που είχε παντρευτεί μία ετεροθαλή αδελφή του Γουλιέλμου Β΄ την παρέδωσε στον Ταγκρέδο. Η Κωνσταντία ήταν ντυμένη με ένα χρυσό φόρεμα διακοσμημένο με τριαντάφυλλα, έναν μανδύα με πολύτιμα κοσμήματα και τα μαλλιά της στηρίχτηκαν σε πολύτιμους λίθους, η εμφάνιση της έδινε την εντύπωση θεάς. Όταν συναντήθηκε με τον Ταγκρέδο την κατηγόρησε για την εισβολή αλλά εκείνη του απάντησε υπερήφανα ότι θέλει πίσω την περιουσία της που τη λεηλάτησε, ο σύζυγος της έμαθε για την αιχμαλωσία της στις 20 Σεπτεμβρίου.

Αιχμαλωσία

Η Κωνσταντία του Ωτβίλ.

Η Κωνσταντία μεταφέρθηκε στο Παλέρμο υπό την επίβλεψη της Σιβύλλης του Άτσερα, ο Ταγκρέδος την έβαζε να τρώει με τη Σίβυλλα και να κοιμάται στο κρεβάτι της, ήρθαν μια φορά σε σύγκρουση μεταξύ τους όταν είδαν ότι ο λαός του Παλέρμο συμπαθούσε την Κωνσταντία και ήταν έτοιμος να επαναστατήσει. Η Σιβύλλη του Άτσερα πρότεινε στον σύζυγο της να θανατώσει την Κωνσταντία αλλά ο Ταγκρέδος φοβήθηκε τη λαϊκή εξέγερση και αρνήθηκε, τελικά αποφάσισαν να τη φυλακίσουν. Ο Καγκελάριος Ματθαίος του Έτζελο έστειλε γράμμα στον Ταγκρέδο και του πρότεινε να φυλακίσουν την Κωνσταντία στο Κάστρο του Αυγού στη Νάπολη που ήταν ασφαλές και περιβαλλόταν από νερό υπό την επίβλεψη του ευγενούς Αλιγκνέρο Κοττόνε, ο βασιλιάς δέχτηκε. Ο Ταγκρέδος αντιμετώπιζε την Κωνσταντία πάντα με ευγένεια αλλά η Σιβύλλα διαμαρτυρήθηκε στον σύζυγο της για τη συμπεριφορά του επειδή πίστευε ότι μπορεί να το εκμεταλλευτεί για να τον ανατρέψει.

Στη διάρκεια της εκλογής του νέου επισκόπου της Λιέγης ο Ερρίκος ΣΤ΄ υποστήριξε τον Αλβέρτο του Ρεθέλ, θείο από μητέρα της συζύγου του Κωνσταντίας που ήταν ακόμα αιχμάλωτη. Ο αντίπαλος του Αλβέρτος του Λουβαίν μικρότερος αδελφός του Ερρίκου Α΄ της Βραβάντης είχε μεγαλύτερη υποστήριξη και μπόρεσε να εκλεγεί νέος αρχιεπίσκοπος. Ο Ερρίκος ΣΤ΄ αμφισβήτησε τη διαδοχή και τον Ιανουάριο του 1192 έδωσε εντολή στον Καγκελάριο Λοθάριο του Χοστάντεν, προϊστάμενο της εκκλησίας του Αγίου Κασσίου στη Βόννη και αδελφό του κόμητος Ντίτριχ να ακυρώσει την εκλογή. Η πλειοψηφία των εκλεκτόρων φοβήθηκε τις απειλές του αυτοκράτορα και ακύρωσε την εκλογή αλλά ο Αλβέρτος του Ρετέλ εξοργισμένος από την οικονομική προσφορά του αυτοκράτορα αρνήθηκε την εκλογή. Ο Μαργαριτόνε που συνέλαβε την Κωνσταντία δέχτηκε γενναία ανταμοιβή από τον βασιλιά, δημιούργησε για λογαριασμό του την Κομητεία της Μάλτας (1192) με σημαντικά έσοδα. Ο Ερρίκος ΣΤ΄ αρνήθηκε να κλείσει ειρήνη με τον Ταγκρέδο παρά την αιχμαλωσία της συζύγου του, στην πρώτη επιστολή που έγραψε στον πάπα Κελεστίνο Γ΄ ανέφερε απλά ότι δεν νομιμοποιείται ο Μανφρέδος τον θρόνο επειδή είναι νόθος. Ο Ταγκρέδος αρνήθηκε να ελευθερώσει την Κωνσταντία αν πρώτα δεν τον αναγνωρίσει ο αυτοκράτορας σαν βασιλιά. Ο Ερρίκος διαμαρτυρήθηκε ξανά στον πάπα που απείλησε στον Μανφρέδο με αφορισμό αν δεν ελευθερώσει την Κωνσταντία, ο Ταγκρέδος συμφώνησε υπό την προϋπόθεση να τον αναγνωρίσει ο πάπας βασιλιά της Σικελίας.

Κατάκτηση της Σικελίας

Ο Τανκρέδος ζήτησε ως ανταμοιβή την αναγνώρισή του ως νομίμου βασιλιά, ο πάπας συμφώνησε επειδή με αυτόν τον τρόπο θα αποτρεπόταν η ένωση της Σικελίας με τη Γερμανία, η Κωνσταντία παραδόθηκε στον Ετζίντιο καρδινάλιο του Ανάνι από τα Παπικά Κράτη (1192). Η ακολουθία της πέρασε το Στενό της Μεσσήνης αλλά λίγο πριν τη Ρώμη ο Ροφρέντο ηγούμενος του Μόντε Κασίνο με Γερμανούς στρατιώτες διέκοψαν την πομπή και απήγαγαν την Κωνσταντία. Η συνοδεία πέρασε με ασφάλεια τις Άλπεις και μετέβη στο "κάστρο Τρίφελς" όπου συναντήθηκε με τον σύζυγό της. Έτσι ο πάπας δεν επωφελήθηκε από την αιχμαλωσία της Κωνσταντίας, ούτε ο Τανκρέδος. Ο Ερρίκος ΣΤ΄ ετοίμαζε δεύτερη εκστρατεία κατάληψης της Σικελίας αλλά ο Τανκρέδος απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 1194, τον διαδέχθηκε ο οκταετής γιος του Γουλιέλμος Γ΄ της Σικελίας. Την ίδια χρονιά ο αυτοκράτορας εξεστράτευσε νότια στο Σαλέρνο για να εκδικηθεί την αιχμαλωσία της συζύγου του, πέρασε στο Παλέρμο χωρίς αντίσταση και στέφθηκε βασιλιάς της Σικελίας την ημέρα των Χριστουγέννων.

Με πρόταση της Κωνσταντίας ο μικρός Γουλιέλμος Γ΄ ανέλαβε να κυβερνήσει την κομητεία του Λέτσε και το πριγκιπάτο του Τάραντα (20 Νοεμβρίου 1194). Την εποχή που ο Ερρίκος ΣΤ΄ προχωρούσε νότια με τον στρατό του τον ακολουθούσε η εγκυμονούσα σύζυγος του Κωνσταντία. Την επόμενη μέρα που ο Ερρίκος στέφτηκε βασιλιάς της Σικελίας στο Παλέρμο τα Χριστούγεννα του 1194 (26 Δεκεμβρίου 1194) η Κωνσταντία γέννησε στην Τζέσι κοντά στην Ανκόνα γιο, τον μελλοντικό αυτοκράτορα Φρειδερίκο Β΄. Επειδή η Κωνσταντία ήταν 40 ετών και έκανε παιδί για πρώτη φορά ύστερα από εννέα χρόνια γάμου κυκλοφορούσε η φήμη ότι ήταν το παιδί υιοθετημένο από έναν κρεοπώλη, γι'αυτό γέννησε και θήλασε το βρέφος δημόσια σε μια πλατεία. Αργότερα η Κωνσταντία στέφτηκε βασίλισσα της Σικελίας στο Μπάρι. Ο Ερρίκος ΣΤ΄ επέστρεψε στη Γερμανία (1195), άφησε την Κωνσταντία να κυβερνήσει στο όνομα του το βασίλειο της Σικελίας, ο Ριχάρδος της Ατσέρα αδελφός της Σιβύλλας που είχε φυλακίσει την Κωνσταντία κρεμάστηκε με διαταγή του αυτοκράτορα (1196).

Θάνατος του Ερρίκου ΣΤ΄

Τη Μεγάλη Παρασκευή του 1196 η Κωνσταντία κάλεσε στο Παλέρμο τον Ιωακείμ του Φιόρε στο παρεκκλήσι των ανακτόρων σαν εξομολόγο, αρχικά καθόταν σε μία ψηλή καρέκλα αλλά όταν ο Ιωακείμ της είπε ότι στο ίδιο σημείο βρέθηκαν ο Ιησούς Χριστός και η Μαρία Μαγδαληνή κάθησε στο έδαφος. Η τυραννική κυβέρνηση του Ερρίκου ΣΤ΄ προκάλεσε πολλές εξεγέρσεις στη νότια Σικελία ιδιαίτερα στην Κατάνια, ο Ερρίκος ΣΤ΄ όρισε την Κωνσταντία αντιβασίλισσα αλλά οι Σικελοί εξοργίστηκαν περισσότερο με τη βιαιότητα του Γερμανού στρατηγού Μάρκβαλτ φον Άνβαιλερ. Η Κωνσταντία που παραμελήθηκε έντονα από τον σύζυγο της και αγαπούσε τους πατριώτες της ενώθηκε με τους επαναστάτες, πολιόρκησαν τον αυτοκράτορα και τον ανάγκασαν να υπογράψει συνθήκη. Όταν ο Ερρίκος ΣΤ΄ επισκέφτηκε ξανά τη Σικελία (1197) ακολούθησε μία απόπειρα δολοφονίας στην οποία συμμετείχαν η ίδια η σύζυγος του και ο πάπας. Ο Ερρίκος και η Κωνσταντία πέρασαν μαζί το Πάσχα στο Παλέρμο και εξέδοσαν μαζί διατάγματα, ο αυτοκράτορας δυνέτριψε μιά επανάσταση τον Ιούλιο αλλά πέθανε αιφνίδια, σύμφωνα με φήμες δημητηριάστηκε από την Κωνσταντία.

Αντιβασιλεία πάπα Ιννοκέντιου Γ΄

Ο τάφος της Κωνσταντίας Ωτβίλ της Σικελίας στον Καθεδρικό ναό του Παλέρμο.

Την επόμενη χρονιά η Κωνσταντία έστεψε τον τρίχρονο γιο της Φρειδερίκο, η ίδια σαν αντιβασίλισσα προσπάθησε να σπάσει όλους τους δεσμούς που είχε δημιουργήσει ο σύζυγος της ανάμεσα στο νησί και την αυτοκρατορία ακολουθώντας διαφορετικές πολιτικές. Απέκλεισε τους σκληρούς Γερμανούς συμβούλους ανάμεσα στους οποίους τον φιλόδοξο Μάρκβαλτ φον Άνβαιλερ που τον περιόρισε σε ένα δουκάτο στο Μολίζε και τον Κορράδο Α΄, δούκα του Σπολέτο. Την εποχή που ο γιος της στέφτηκε βασιλιάς στο Παλέρμο τον Μάιο του 1198 αποκήρυξε τα δικαιώματα της στο Γερμανικό βασίλειο. Η υγεία της ήταν σε άσχημη κατάσταση και αποφάσισε να ορίσει τον νέο πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ κηδεμόνα του ανήλικου γιου της, την ίδια ώρα ζήτησε από τον πάπα να καταργήσει την παλιά Νορμανδική αρχή ότι ο βασιλιάς της Σικελίας είναι ο παπικός Λεγάτος. Η Κωνσταντία φοβόταν πολύ την τύχη του μικρού της γιου γι'αυτό τον έδωσε στην προστασία του πάπα και έδωσε όλα τα βασιλικά της δικαιώματα σε εκκλησιαστικούς συμβούλους και παπικούς απεσταλμένους. Μετά τη στέψη του μικρού Φρειδερίκου η Κωνσταντία εξέδωσε διατάγματα μαζί με τον γιο της, διατήρησε τον τίτλο της χήρας αυτοκράτορας αλλά με εντολή ο γιος της όταν ενηλικιωθεί να είναι μόνο βασιλιάς της Σικελίας και να μην διεκδικήσει την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο κουνιάδος της Φίλιππος της Σουαβίας στέφτηκε ωστόσο "βασιλιάς των Ρωμαίων" ώστε να εξακολουθούν οι Χοενστάουφεν να διεκδικούν τα δικαιώματα στην αυτοκρατορία.

Θάνατος της Κωνσταντίας

Η Κωνσταντία πέθανε αιφνίδια (27 Νοεμβρίου 1798) πριν έρθει ο παπικός απεσταλμένος για να του δηλώσει την υποτέλεια που του είχε υποσχεθεί. Με τη διαθήκη της όρισε αντιβασιλιά και κηδεμόνα τον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ με όλες τις εξουσίες στα χέρια του με τον όρο να προστατεύσει τα δικαιώματα του γιου της, διέταξε επίσης όλους τους ευγενείς να ορκιστούν πίστη στον πάπα. Η Κωνσταντία τάφηκε στον Καθεδρικό Ναό του Παλέρμο, ακολούθησε περίοδος αναρχίας και χάους που θα λήξει με την ενηλικίωση του Φρειδερίκου (1208). Ο Δάντης Αλιγκέρι στη Θεία Κωμωδία του (Παράδεισος, άσμα ΙΙΙ, 109-120) αναφέρει ότι ήταν αρχικά μοναχή, που την απέσπασε ο Ερρίκος ΣΤ΄ και αργότερα η μεγάλη Κωνσταντία έδειξε το μεγαλείο της.

Πηγές

• Giovanni Villani, Cronica, V.20, VI.16, VII.1
• J.R. Tanner, C.W. Previté-Orton and Z.N. Brooke, Italy and Sicily under Frederick II, Michaelangelo Schipa, The Cambridge Medieval History, Vol. IV, ed. J.R. Tanner, (Cambridge University Press, 1957)
• Lars Brownworth, The Normans: From Raiders to Kings
• Steven Runciman, The Sicilian Vespers: A History of the Mediterranean World in the Later Thirteenth Century
• Robert E. Lerner, The Feast of Saint Abraham: Medieval Millenarians and the Jews, Chapter 1
• Huub Kurstjens, Frederick II, the birth of an imperial child
• David Abulafia, Frederick II, a Medieval Emperor, 1988 (Oxford University press)
• Walter Fröhlich, "The Marriage of Henry VI and Constance of Sicily: Prelude and Consequences", Anglo-Norman Studies XV, 1992
• Donald Matthew, The Norman Kingdom of Sicily.
• John Julius Norwich, The Kingdom in the Sun, reprinted as part of his The Normans in Sicily.
• Costanza, sacred opera performance at Our Lady of Mt. Carmel Church, Bronx, NY on 26 October 2008. John Marino, distinguished composer conductor, arranger, pianist, coordinated the performance. The libretto was written by Florence Bocarius.
• Mary Taylor Simeti, Travels with a Medieval Queen, 2001.