Κωνσταντίνος Ρακτιβάν

Έλληνας πολιτικός και δικαστικός

Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν (1865 - 21 Μαΐου 1935)[2] ήταν Έλληνας νομομαθής και πολιτικός, βουλευτής, υπουργός, πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, μέλος και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.

Κωνσταντίνος Ρακτιβάν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Κωνσταντίνος Ρακτιβάν (Ελληνικά)
Γέννηση1865[1]
Μάντσεστερ
Θάνατος21  Μαΐου 1935
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (έως 1884)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
δικηγόρος
δικαστής
συγγραφέας
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΚόμμα Φιλελευθέρων και Εθνικό Φιλελεύθερο Κόμμα
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΠρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων (1923–1926)
Υπουργός Εσωτερικών της Ελλάδας (1918–1920, Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917)
Υπουργός Δικαιοσύνης της Ελλάδας (1912–1915, Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1910)
Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών (από 1933)
μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (από 1926)
μέλος της Βουλής των Ελλήνων (1910–1912, εκλογική περιφέρεια Αττικής)
μέλος της Βουλής των Ελλήνων (1915–1920, εκλογική περιφέρεια Αττικής)
Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας (1929–1935)

Βιογραφία

Επεξεργασία

Γεννήθηκε στο Μάντσεστερ της Αγγλίας και ήταν γιος του εμπόρου Δημητρίου Ρακτιβάν (στην Αγγλία χρησιμοποιούσε το επώνυμο Ρακτιβάντ-Ractivand[3]), με καταγωγή από τη Βέροια, και της Μαρίας Ισμηρίδου. Αδερφός του ήταν ο Εμμανουήλ Ρακτιβάν, ανώτατος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού ενώ αδελφή του η Σμαράγδα Ρακτιβάν, σύζυγος Θησέα Δημαρά και μητέρα του Κωνσταντίνου Δημαρά. Έζησε για ένα διάστημα στην Κωνσταντινούπολη όπου ήταν εγκατεστημένος ο πατέρας του και σε ηλικία 12 ετών, το 1877, μετακόμισε στην Αθήνα.

Σπούδασε νομική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, του οποίου έγινε διδάκτωρ το 1884. Ακολούθησε καριέρα δικαστικού διατελώντας την περίοδο 1887-1889 πρωτοδίκης Σύρου αλλά στη συνέχεια ιδιώτευσε με μεγάλη επιτυχία ως δικηγόρος και θεωρούνταν ένας από τους πιο επιτυχημένους νομικούς της εποχής. Το 1910 εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής Αττικής, ενώ επανεκλέχτηκε το 1915. Το 1911 ορίστηκε εισηγητής στην αναθεώρηση του συντάγματος. Το 1912 διορίστηκε υπουργός δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Βενιζέλου[4], κλείνοντας το δικηγορικό του γραφείο, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1915. Την περίοδο 1912-1913 ήταν αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στη Μακεδονία με σκοπό την οργάνωσή της.

Το έτος 1918, η κατάσταση με την οποία ήρθαν αντιμέτωποι οι Έλληνες στρατιωτικοί και πολιτικοί αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας, αλλά και της Δυτικής Θράκης λίγο αργότερα, μετά από την Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918) ήταν τραγική. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας της κατάστασης, επισκεπτόμενος άμεσα τις Σέρρες, όπου αντιπροσωπεία των κατοίκων, παρουσίασε αναλυτικά τα δεινά της βουλγαρικής κατοχικής διοίκησης. Μια από τις πρώτες μέριμνες της ελληνικής διοίκησης ήταν ο επισιτισμός της περιοχής. Ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι, όπως ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν και ο Αναστάσιος Αδοσίδης, στάλθηκαν επί τόπου προς συντονισμό της ανθρωπιστικής αποστολής για τον ελληνικό πληθυσμό που μαστιζόταν από φτώχεια και επικίνδυνες συνθήκες διαβίωσης. Από κοινού δραστηριοποιούνταν και ανθρωπιστικές αποστολές συμμαχικών δυνάμεων καθώς και ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός με επικεφαλής την Πηνελόπη Δέλτα και την Έλλη Αδοσίδου. Συσσίτια, πρόχειρα νοσοκομεία και διανομή ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού υπήρξαν οι πρώτες ενέργειες για την αντιμετώπιση της κρίσης.[5][6][7][8][9][10][11][12]

Την περίοδο 1918-1920 διετέλεσε υπουργός εσωτερικών και αντιπρόεδρος της τότε κυβέρνησης.[13]

Μετά την πολιτικά ταραγμένη περίοδο των ετών 1920 – 1922, επανήλθε στην πολιτική ζωή το 1923, με την εκλογή του ως προέδρου της Δ΄ συντακτικής συνέλευσης.

Ήταν ιδρυτικό μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, του οποίου διετέλεσε αντιπρόεδρος (1909) και πρόεδρος (1910-1912)[14], και ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, απ' όπου παραιτήθηκε λίγο καιρό πριν τον θάνατό του.[15] Με την συντακτική πράξη ίδρυσης της Ακαδημίας Αθηνών, το 1926, διορίστηκε τακτικό μέλος[16] αυτής αλλά απείχε εκούσια από τις εργασίες της μέχρι το 1929, αναμένοντας τον διορισμό από νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση. Το 1933 εκλέχτηκε πρόεδρος της Ακαδημίας.[17] Προς τιμήν του, η κεντρική πλατεία της Βέροιας, απ' όπου καταγόταν, έχει πάρει την ονομασία Πλατεία Ρακτιβάν, αν και συνήθως αναφέρεται από τους κατοίκους της πόλης με την παλιότερη ονομασία «Πλατεία Ωρολογίου» ή «Ρολόι». Έξωθεν του δικαστικού μεγάρου της πόλης, που βρίσκεται στην πλατεία αυτή, αλλά και έξω από το δημαρχείο της Βέροιας βρίσκονται προτομές του μεγάλου πολιτικού.

Απεβίωσε το 1935 στην Αθήνα.

Συγγράμματα

Επεξεργασία

Το επιστημονικό του έργο είναι πολύ μεγάλο, μεταξύ άλλων:

  • Μελέτη επί του νόμου 963 ΞΕ της 22 Μαΐου 1885 περί τόκου υπερημερίας και τόκου τόκω,
  • Τινά περί προκαταρκτικών συμβάσεων (1888),
  • Ζητήματα τινά σχετικά προς την δικαστικήν παράστασιν των ανηλίκων,
  • Τα κτήματα των μεταναστευσάντων εκ των Νέων Χωρών (1916),
  • Η συνταγματική προστασία της εργασίας (1933),
  • Έγγραφα και σημειώσεις εκ της πρώτης ελληνικής διοικήσεως της Μακεδονίας (1912-13) κ.ά.
  1. 1,0 1,1 Trove. 1255486. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. εφ. Νέα, 21/05/1935, σελ. 4
  3. «Naturalisation Papers: Ractivand, Demetrius Manuel, from Constantinople. Certificate». nationalarchives.gov.uk. The National Archives. 1860. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2016. 
  4. «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ (1910)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2016. 
  5. «Η βουλγαρική εισβολή στην Ανατ. Μακεδονία, Του Ιακωβου Μιχαηλιδη* | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
  6. Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς, Ἀνατολική Μακεδονία 1916-1918, ἐπιμέλεια Ν. Ρουδομέτωφ, τ. 2ος, Ἱστορικό Λογοτεχνικό Ἀρχεῖο Καβάλας, Καβάλα 2008.
  7. Β.Σ. Κάρτσιου, Ἡ Γενοκτονία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας κατά τή 2η Βουλγαρική Κατοχή (1916-18), ἐκδ. Ἐρωδιός, Θεσσαλονίκη 2010.
  8. Δημ. Πασχαλίδη, Ἡ Ἔκθεση τοῦ Ν.Μπακόπουλου, Νομάρχη Δράμας κατά τή δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας(1916-18).
  9. Δ. Πασχαλίδη, Τά δεινοπαθήματα τῆς Χωριστῆς κατά τή δεύτερη βουλγαρική κατοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας, Χωριστή 2006.
  10. Δημ. Πασχαλίδη,Ἡ Χωριστή Δράμας (Τσατάλτζα) κατά τή δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας (1916-18).
  11. Ἀρχιμ. Γαβριήλ, Ἀναμνήσεις καί Νοσταλγία, Θεσσαλονίκη 1958.
  12. Ιερά Μητρόπολις Δράμας - Ημερολόγιο αφιερωμένο στη μνήμη των θυματων της Β' Βουλγαρικής Κατοχής, επισυμβάσαν κατά τα έτη 1916-1918.
  13. «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ (1917)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2016. 
  14. «Σύντομη αναδρομή στην ιστορία του Δ.Σ.Α.». www.dsa.gr. Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2016. 
  15. «Πρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας». www.adjustice.gr. Συμβούλιο της Επικρατείας. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2016. 
  16. «Τακτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών κατά σειρά εκλογής | Ακαδημία Αθηνών». www.academyofathens.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
  17. «Πρόεδροι της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της | Ακαδημία Αθηνών». www.academyofathens.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019.