Κόπα Αμέρικα

To Κόπα Αμέρικα (Ισπανικά: Copa América, μεταφράζεται ως Κύπελλο Αμερικής) είναι η κυριότερη διοργάνωση των εθνικών ομάδων ανδρών υπό την αιγίδα της ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ, δηλαδή της Ποδοσφαιρικής Συνομοσπονδίας της Νοτίου Αμερικής. Πρόκειται για την αρχαιότερη (από το 1916) ποδοσφαιρική οργάνωση στον κόσμο σε επίπεδο εθνικών ομάδων. Από το 1993 επιτρέπεται η συμμετοχή, συνήθως 2 ή 3 ομάδων, από άλλες συνομοσπονδίες ποδοσφαίρου, με εξαίρεση τη διοργάνωση του 2021, στην οποία δεν υπάρχουν προσκεκλημένες ομάδες λόγω της διεξαγωγής του έναν χρόνο μετά του αναμενόμενου (λόγω της πανδημίας COVID-19 στη Νότια Αμερική). Οι προσκεκλημένες ομάδες προέρχονται συνήθως από την ΚΟΝΚΑΚΑΦ και το Μεξικό είναι η προσκεκλημένη ομάδα που έχει συμμετάσχει τις περισσότερες φορές από όλες τις προσκεκλημένες ομάδες, συγκεκριμένα ανελλιπώς από το 1993 έως το 2016, δηλαδή εκτός από τις δύο τελευταίες διοργανώσεις (2019 και 2021), έχοντας, μάλιστα, υπάρξει δύο φορές φιναλίστ και τρεις φορές στην τρίτη θέση.

Κόπα Αμέρικα

Διοργανωτής	CONMEBOL
Ίδρυση	1916
Χώρος διεξαγωγής	Ν. Αμερική (ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ)
Αριθμός ομάδων	10 – 16
Σημερινός κάτοχος	Αργεντινή (15ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις	Ουρουγουάη Αργεντινή (15 τίτλοι)
Ιστοσελίδα	copaamerica.com conmebol.com
2021
Πολυμέσα σχετικά με τη διοργάνωση

Το τρόπαιο

Πολυνίκεις του θεσμού με 15 τρόπαια είναι η Ουρουγουάη και η Αργεντινή, ενώ η τελευταία είναι και η κάτοχος του τροπαίου για το 2021.

Μετέχοντες

Οι χώρες που συμμετέχουν είναι η Αργεντινή, η Βενεζουέλα, η Βολιβία, η Βραζιλία, ο Ισημερινός, η Κολομβία, η Ουρουγουάη, η Παραγουάη, το Περού και η Χιλή. Συμμετέχουν ακόμα, ως προσκεκλημένες, συνήθως άλλες δύο ομάδες, με κριτήριο συνήθως τις επιδόσεις τους στα Παγκόσμια Κύπελλα και τη γεωγραφική τους θέση (συνήθως αυτές προέρχονται από την ΚΟΝΚΑΚΑΦ και συνήθως είναι το Μεξικό και οι ΗΠΑ).

Ιστορικό

Η διοργάνωση διεξήχθη για πρώτη φορά από τις 2 Ιουλίου έως τις 17 Ιουλίου 1916 ως μέρος των εορτασμών για την εκατονταετηρίδα της Αργεντινής. Στη διάρκεια της οργάνωσης ιδρύθηκε η ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ στις 9 Ιουλίου, ημέρα ανεξαρτησίας της Αργεντινής. Η Ουρουγουάη ήταν η ομάδα που κατέκτησε το πρώτο Κόπα Αμέρικα. Από το 1975 που η ονομασία άλλαξε σε "Κόπα Αμέρικα" διεξαγόταν συνήθως ανά δύο χρόνια (αν και, λόγω δυσκολιών στη διοργάνωση, υπήρχαν περιπτώσεις που διεξήχθη μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια) όταν αποφασίστηκε από την ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ να διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια. Η πρώην ονομασία της διοργάνωσης είναι Campeonato Sudamericano de Selecciones (Πρωτάθλημα Εθνικών Ομάδων της Νότιας Αμερικής).

Σύστημα διεξαγωγής

Η διοργάνωση στο παρελθόν ήταν γνωστή ως Campeonato Sudamericano de Football (Νοτιοαμερικανικό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου). Η επίσημη ονομασία στα Αγγλικά ήταν South American Championship of Nations (Νοτιοαμερικανικό Πρωτάθλημα των Εθνών). Το σημερινό της όνομα έχει χρησιμοποιηθεί από το 1975. Μεταξύ 1975 και 1983 δεν είχε καμία διοργανώτρια χώρα, με τις αναμετρήσεις να διεξάγονται εντός και εκτός έδρας. Η συνηθισμένη μορφή των διοργανώσεων στις μέρες μας περιλαμβάνει 12 εθνικές ομάδες (οι 10 τις ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ και δύο προσκεκλημένες). Την ευθύνη για τη διεξαγωγή της εκάστοτε διοργάνωσης αναλαμβάνει μία εκ των 10 χωρών μελών της Νοτιοαμερικανικής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ), αν και αυτή του 2016 (εορταστική για τα 100 χρόνια) έλαβε χώρα στις ΗΠΑ.

Υπάρχουν δύο φάσεις: η φάση των ομίλων και ακολουθεί η φάση των αγώνων νοκ-άουτ. Στη φάση των ομίλων οι ομάδες αγωνίζονται σε τρεις ομίλους των τεσσάρων ομάδων ο καθένας. Κάθε ομάδα παίζει τρεις αγώνες στον όμιλό της. Ο τελευταίος γύρος των αγώνων της κάθε ομάδας δεν πραγματοποιείται την ίδια ώρα, σε αντίθεση με πολλές άλλες αντίστοιχες διοργανώσεις σε όλο τον κόσμο. Οι δύο πρώτες ομάδες κάθε ομίλου προκρίνονται στην επόμενη φάση, καθώς και οι δύο καλύτερες ομάδες από αυτές που έχουν τερματίσει στις τρίτες θέσεις των ομίλων. Από το 1995 η κάθε ομάδα λαμβάνει στον όμιλό της τρεις βαθμούς για τη νίκη, ένα για την ισοπαλία και μηδέν για την ήττα (πριν το 1995, η νίκη έδινε δύο βαθμούς).

Η κατάταξη της κάθε ομάδας σε κάθε όμιλο (συνήθως - αν δε βγουν άλλοι συγκεκριμένοι κανονισμοί για τη διοργάνωση) προσδιορίζεται ως εξής:

α) μεγαλύτερος αριθμός βαθμών που ελήφθησαν σε όλους τους αγώνες του ομίλου

β) διαφορά τερμάτων σε όλους τους αγώνες του ομίλου

γ) μεγαλύτερος αριθμός τερμάτων σε όλους τους αγώνες του ομίλου

Εάν δύο ή περισσότερες ομάδες είναι ισόβαθμες, με βάση τα παραπάνω τρία κριτήρια, η κατάταξή τους θα πρέπει να προσδιορίζεται ως εξής:

δ) μεγαλύτερος αριθμός τερμάτων που επιτυγχάνονται στους αγώνες μεταξύ των ομάδων που ισοβαθμούν

ε) διαφορά τερμάτων που προκύπτουν στους αγώνες μεταξύ των ομάδων που ισοβαθμούν

στ) ο μεγαλύτερος αριθμός των γκολ στους αγώνες μεταξύ των ομάδων που ισοβαθμούν

ζ) με κλήρωση από την Οργανωτική Επιτροπή της ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ.

Στη φάση νοκ-άουτ οι ομάδες παίζουν μεταξύ τους σε αγώνες πλέι-οφ. Σε περίπτωση που ο αγώνας λήξει ισόπαλος οι ομάδες οδηγούνται στην παράταση (αυτή είναι η συνήθης διαδικασία, επειδή υπήρχαν διοργανώσεις που δεν υπήρχε παράταση, αλλά κατευθείαν πέναλτι αν μετά την κανονική διάρκεια υπήρξε ισοπαλία), και, εάν λήξει και αυτή ισόπαλη, τότε ακολουθεί η διαδικασία των πέναλτι. Η φάση ξεκινά με τα προημιτελικά, ακολουθούν τα ημιτελικά και, τέλος, ο μικρός τελικός (για την τρίτη θέση) και ο μεγάλος τελικός.

Νικητές στις διοργανώσεις

Νοτιοαμερικανικό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου

Έτος	Διοργανώτρια		Τελική κατάταξη					Αριθμός των Ομάδων
			Πρωταθλήτρια	Δεύτερη θέση	Τρίτη θέση	Τέταρτη θέση
1916[1] πληροφ.	Αργεντινή		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Βραζιλία	Χιλή		4
1917 πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Βραζιλία	Χιλή		4
1919 πληροφ.	Βραζιλία		Βραζιλία	Ουρουγουάη	Αργεντινή	Χιλή		4
1920 πληροφ.	Χιλή		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Βραζιλία	Χιλή		4
1921 πληροφ.	Αργεντινή		Αργεντινή	Βραζιλία	Ουρουγουάη	Παραγουάη		4
1922 πληροφ.	Βραζιλία		Βραζιλία	Παραγουάη	Ουρουγουάη	Αργεντινή		5
1923 πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Παραγουάη	Βραζιλία		4
1924 πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Παραγουάη	Χιλή		4
1925 πληροφ.	Αργεντινή		Αργεντινή	Βραζιλία	Παραγουάη	—		3
1926 πληροφ.	Χιλή		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Χιλή	Παραγουάη		5
1927 πληροφ.	Περού		Αργεντινή	Ουρουγουάη	Περού	Βολιβία		4
1929 πληροφ.	Αργεντινή		Αργεντινή	Παραγουάη	Ουρουγουάη	Περού		4
1935[2] πληροφ.	Περού		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Περού	Χιλή		4
1937 πληροφ.	Αργεντινή		Αργεντινή	Βραζιλία	Ουρουγουάη	Παραγουάη		6
1939 πληροφ.	Περού		Περού	Ουρουγουάη	Παραγουάη	Χιλή		5
1941[2] πληροφ.	Χιλή		Αργεντινή	Ουρουγουάη	Χιλή	Περού		5
1942 πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Βραζιλία	Παραγουάη		7
1945[2] πληροφ.	Χιλή		Αργεντινή	Βραζιλία	Χιλή	Ουρουγουάη		7
1946[2] πληροφ.	Αργεντινή		Αργεντινή	Βραζιλία	Παραγουάη	Ουρουγουάη		6
1947 πληροφ.	Ισημερινός		Αργεντινή	Παραγουάη	Ουρουγουάη	Χιλή		8
1949 πληροφ.	Βραζιλία		Βραζιλία	Παραγουάη	Περού	Βολιβία		8
1953 πληροφ.	Περού		Παραγουάη	Βραζιλία	Ουρουγουάη	Χιλή		7
1955 πληροφ.	Χιλή		Αργεντινή	Χιλή	Περού	Ουρουγουάη		6
1956[2] πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	Χιλή	Αργεντινή	Βραζιλία		6
1957 πληροφ.	Περού		Αργεντινή	Βραζιλία	Ουρουγουάη	Περού		7
1959 πληροφ.	Αργεντινή		Αργεντινή	Βραζιλία	Παραγουάη	Περού		5
1959[2] πληροφ.	Ισημερινός		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Βραζιλία	Ισημερινός		5
1963 πληροφ.	Βολιβία		Βολιβία	Παραγουάη	Αργεντινή	Βραζιλία		7
1967 πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	Αργεντινή	Χιλή	Παραγουάη		6

Σημειώσεις

^[α] Από την πρώτη διοργάνωση το 1916 έως και αυτή του 1967 ο θεσμός ονομαζόταν Νοτιοαμερικανικό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου και η πρωταθλήτρια χώρα ήταν αυτή που συγκέντρωνε τους περισσότερους βαθμούς. Από το 1975 και μετά η διοργάνωση διεξάγεται με τη μορφή ομίλων στην πρώτη φάση και εν συνεχεία αγώνων νοκ-άουτ, με εξαίρεση τις διοργανώσεις των ετών 1989 και 1991.

^[1] Δεν υπήρχε τρόπαιο στη διοργάνωση του 1916. Τρόπαιο υπήρξε για πρώτη φορά στη διοργάνωση του 1917.

^[2] Οι διοργανώσεις των ετών 1935, 1941, 1945, 1946, 1956 και 1959 ήταν συμπληρωματικές, χωρίς να αποδοθεί τρόπαιο στους νικητές, αλλά εξακολουθούν να θεωρούνται επίσημες από την ΚΟΝΜΕΜΠΟΛ.

Κόπα Αμέρικα

Έτος	Διοργανώτρια χώρα		Τελικός				Αγώνας για την 3η θέση				Αριθμός των Ομάδων
			Νικητής	Αποτέλεσμα	Φιναλίστ		Τρίτη θέση	Αποτέλεσμα	Τέταρτη θέση
1975 πληροφ.	Αγώνες εντός / εκτός		Περού	0:1 2:0 1:0	Κολομβία		Η Βραζιλία και η Ουρουγουάη μοιράστηκαν την τρίτη θέση.[3]				10
1979 πληροφ.	Αγώνες εντός / εκτός		Παραγουάη	3:0 0:1 0:0	Χιλή		Το Περού και η Βραζιλία μοιράστηκαν την τρίτη θέση.[3]				10
1983 πληροφ.	Αγώνες εντός / εκτός		Ουρουγουάη	2:0 1:1	Βραζιλία		Η Παραγουάη και το Περού μοιράστηκαν την τρίτη θέση.[3]				10
1987 πληροφ.	Αργεντινή		Ουρουγουάη	1:0	Χιλή		Κολομβία	2:1	Αργεντινή		10
1989[4] πληροφ.	Βραζιλία		Βραζιλία	(—)[4]	Ουρουγουάη		Αργεντινή	—	Παραγουάη		10
1991[4] πληροφ.	Χιλή		Αργεντινή	—	Βραζιλία		Χιλή	—	Κολομβία		10
1993 πληροφ.	Ισημερινός		Αργεντινή	2:1	Μεξικό		Κολομβία	1:0	Ισημερινός		12
1995 πληροφ.	Ουρουγουάη		Ουρουγουάη	1:1 (5:3 π.)	Βραζιλία		Κολομβία	4:1	Ηνωμένες Πολιτείες		12
1997 πληροφ.	Βολιβία		Βραζιλία	3:1	Βολιβία		Μεξικό	1:0	Περού		12
1999 πληροφ.	Παραγουάη		Βραζιλία	3:0	Ουρουγουάη		Μεξικό	2:1	Χιλή		12
2001 πληροφ.	Κολομβία		Κολομβία	1:0 (5:4 π.)	Μεξικό		Ονδούρα	2:2	Ουρουγουάη		12
2004 πληροφ.	Περού		Βραζιλία	2:2 (4:2 π.)	Αργεντινή		Ουρουγουάη	2:1	Κολομβία		12
2007 πληροφ.	Βενεζουέλα		Βραζιλία	3:0	Αργεντινή		Μεξικό	2:1	Κολομβία		12
2011 πληροφ.	Αργεντινή		Ουρουγουάη	3:0	Παραγουάη		Περού	4:1	Βενεζουέλα		12
2015 πληροφ.	Χιλή		Χιλή	0:0 (4:1 π.)	Αργεντινή		Περού	2:0	Παραγουάη		12
2016 πληροφ.	ΗΠΑ		Χιλή	0:0 (4:2 π.)	Αργεντινή		Κολομβία	1:0	ΗΠΑ		16
2019 πληροφ.	Βραζιλία		Βραζιλία	3:1	Περού		Αργεντινή	2:1	Χιλή		12
2021 πληροφ.	Βραζιλία		Αργεντινή	1:0	Βραζιλία		Κολομβία	3:2	Περού		10

Σημειώσεις

^[3] Στις διοργανώσεις των ετών 1975, 1979 και 1983 δεν πραγματοποιήθηκαν αγώνες για την 3η θέση.

^[4] Ο τελικός γύρος των ετών 1989 και 1991 είχε τη μορφή ομίλου των τεσσάρων ομάδων που προκρίθηκαν από τον πρώτο γύρο της διοργάνωσης.

Τίτλοι

Χώρα	Πρωταθλήτρια	Φιναλίστ	Έτη κατάκτησης
Αργεντινή	15	14	1921, 1925, 1927, 1929, 1937, 1941, 1945, 1946, 1947, 1955, 1957, 1959, 1991, 1993, 2021
Ουρουγουάη	15	6	1916, 1917, 1920, 1923, 1924, 1926, 1935, 1942, 1956, 1959, 1967, 1983, 1987, 1995, 2011
Βραζιλία	9	11	1919, 1922, 1949, 1989, 1997, 1999, 2004, 2007, 2019
Παραγουάη	2	6	1953, 1979
Περού	2	1	1939, 1975
Χιλή	2	4	2015, 2016
Βολιβία	1	1	1963
Κολομβία	1	1	2001

Διοργανώτριες χώρες

Χώρα	Διοργανώτρια	Έτη
Αργεντινή	9 φορές	1916, 1921, 1925, 1929, 1937, 1946, 1959, 1987, 2011
Ουρουγουάη	7 φορές	1917, 1923, 1924, 1942, 1956, 1967, 1995
Χιλή	7 φορές	1920, 1926, 1941, 1945, 1955, 1991, 2015
Περού	6 φορές	1927, 1935, 1939, 1953, 1957, 2004
Βραζιλία	6 φορές	1919, 1922, 1949, 1989, 2019, 2021
Ισημερινός	3 φορές	1947, 1959, 1993
Βολιβία	2 φορές	1963, 1997
Κολομβία	1 φορά	2001
Παραγουάη	1 φορά	1999
Βενεζουέλα	1 φορά	2007
ΗΠΑ	1 φορά	2016
Κανείς διοργανωτής	3 φορές	1975, 1979, 1983

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Κόπα Αμέρικα στο RSSSF
• Οι Τροπαιούχοι Αρχειοθετήθηκε 2009-10-05 στο Wayback Machine.