Βικιπαίδεια

Λέον Λέντερμαν

Αμερικανός μαθηματικός και φυσικός
(Ανακατεύθυνση από Λέον Μαξ Λέντερμαν)

Ο Λέον Μαξ Λέντερμαν (Leon Max Lederman, 15 Ιουλίου 1922 – 3 Οκτωβρίου 2018) ήταν Αμερικανός πειραματικός φυσικός στοιχειωδών σωματίων, που τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1988, μαζί με τους Μέλβιν Σβαρτς και Τζακ Στάινμπέργκερ, για την έρευνά τους σχετικά με τα νετρίνα. Υπήρξε διευθυντής του Φέρμιλαμπ στο Ιλινόι.

Λέον Μαξ Λέντερμαν
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Leon Max Lederman (Αγγλικά)
Γέννηση15  Ιουλίου 1922[1][2][3]
Νέα Υόρκη[4]
Θάνατος3  Οκτωβρίου 2018[5][6][7]
Ρέξμπεργκ[8]
Αιτία θανάτουάνοια
ΥπηκοότηταΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΣπουδέςΚολλέγιο Σίτυ της Νέας Υόρκης, Πανεπιστήμιο Κολούμπια και James Monroe High School
ΤέκναRena Lederman
ΒραβεύσειςΥποτροφία Γκούγκενχαϊμ, Μεγαλόσταυρος του Εθνικού Τάγματος της επιστημονικής αξίας, Βραβείο Νόμπελ Φυσικής (1988), Μετάλλιο Ελιότ Κρεσόν (1976), βραβείο επιστημονικού επιτεύγματος Ουίλιαμ Πρόκτερ (1991), βραβείο φυσικής Βολφ (1982), Βραβείο Ενρίκο Φέρμι (1992), Εθνικό Μετάλλιο των Επιστημών (1965), AAAS Philip Hauge Abelson Prize (2000), Richtmyer Memorial Lecture Award (1986), συνεργάτης της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής, Εταίρος της Επιτροπής Σκεπτικιστικής Έρευνας και Washington Award (1992)
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέαςφυσική
Ιδιότηταparticle physicist, διδάσκων πανεπιστημίου και φυσικός
Διδακτορικός καθηγητήςEugene Theodore Booth Jr. και Gilberto Bernardini
Ακαδημαϊκός τίτλοςκαθηγητής πανεπιστημίου
δεδομένα (π • σ • ε )

Σπουδές και σταδιοδρομία Επεξεργασία

Ο Λέντερμαν γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Γονείς του ήταν οι Μόρις και Μίνα Λέντερμαν, Ρωσοεβραίοι μετανάστες.[9][10] Ο Λέον τελείωσε το Γυμνάσιο «James Monroe» στο νότιο Μπρονξ. Πήρε το πτυχίο του στη χημεία από το City College της Νέας Υόρκης το 1943 και διδακτορικό στη φυσική από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 1951. Στη συνέχεια δίδαξε στο Κολούμπια, κατέχοντας στο τέλος της σταδιοδρομίας του την έδρα Eugene Higgins της Φυσικής. Το 1960 πέρασε μερικούς μήνες στο CERN, στη Γενεύη[11], ενώ το 1979 πήρε μακρά άδεια από το Κολούμπια και έγινε διευθυντής του Φέρμιλαμπ. Μετά τη συνταξιοδότησή του το 1989 δίδαξε για λίγο στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, και μετά στο Τμήμα Φυσικής του Τεχνολογικού Ινστιτούτου του Ιλινόι. Το 1991 έγινε πρόεδρος της Αμερικανικής Ενώσεως για την Πρόοδο της Επιστήμης.

Ο Λέντερμαν υπήρξε ένας από τους κυριότερους υποστηρικτές του προγράμματος «Πρώτα η Φυσική» («Physics First») για την προτεραιότητα της διδασκαλίας της φυσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση έναντι της χημείας και της βιολογίας.[12]

Ο Λέντερμαν διετέλεσε πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Φυσικής (American Physical Society) και μέλος του συμβουλευτικού οργάνου της κυβερνήσεως JASON.[13]

Ανάμεσα στα επιτεύγματα του Λέον Λέντερμαν συγκαταλέγονται η ανακάλυψη του νετρίνου του μιονίου το 1962 και του bottom κουάρκ το 1977. Αυτές οι δύο ανακαλύψεις εδραίωσαν τη φήμη του ως ενός από τους κορυφαίους σωματιδιακούς φυσικούς του κόσμου.

Το 1977 μία ομάδα φυσικών με επικεφαλής τον Λέντερμαν ανακοίνωσε ότι ένα σωματίδιο με μάζα περί τα 6 GeV παράχθηκε από τον επιταχυντή του Φέρμιλαμπ. Τού δόθηκε το όνομα Υ, από το γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά μετά από τη συλλογή και άλλων δεδομένων η ομάδα ανακάλυψε ότι αυτό το σωμάτιο δεν υπήρχε στην πραγματικότητα, οπότε η ψευδοανακάλυψη έγινε γνωστή πολύ ταιριαστά ως «ουπς-Λεόν», ως παραλλαγή της αγγλικής προφοράς του αρχικού του ονόματος «ύψιλον» σε λογοπαίγνιο με το μικρό όνομα του Λέντερμαν.[14]

Ως διευθυντής του Φέρμιλαμπ και μετέπειτα κάτοχος Βραβείου Νόμπελ Φυσικής, ο Λέντερμαν υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους υποστηρικτές (κατά κάποιες πηγές ο αρχιτέκτονας[15] ή ο προτείνας[16]) του Υπεραγώγιμου Υπερεπιταχυντή (Superconducting Super Collider, SSC) στο Τέξας, που εγκρίθηκε περί το 1983, αλλά ματαιώθηκε μία δεκαετία αργότερα.[17] Αργότερα ο Λέντερμαν έγραψε στο εκλαϊκευτικό βιβλίο του The God Particle (1993) για τα σχετικά με τα τελευταία χρόνια του προγράμματος και το μεταβαλλόμενο πολιτικό κλίμα της δεκαετίας εκείνης.[18] Το όλο και πιο θνησιγενές πρόγραμμα του SSC μπήκε οριστικά «στο ράφι» το ίδιο εκείνο έτος, και αφού είχαν ξοδευθεί περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια που πήγαν χαμένα.[15]

Το 1988 ο Λέντερμαν τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής μαζί με τους Μέλβιν Σβαρτς και Τζακ Στάινμπέργκερ, «για τη μέθοδο ακτινοβολίας νετρίνου και για την αποσαφήνιση της διπλέτας των λεπτονίων μέσω της ανακαλύψεως του νετρίνου του μιονίου».

Προσωπική ζωή και απόψεις Επεξεργασία

Στο βιβλίο του The God Particle: If the Universe Is the Answer, What Is the Question? (= «Το σωματίδιο του Θεού: Αν το Σύμπαν είναι η απάντηση, τότε ποια είναι η ερώτηση;») ο Λέον Λέντερμαν διηγείται ότι, αν και εγγράφηκε στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσει χημεία, συναρπάστηκε με τη φυσική εξαιτίας της καθαρότητας της λογικής της και της ελλείψεως αμφισημίας στα αποτελέσματα των πειραμάτων της. Ο καλύτερος φίλος του στα φοιτητικά του χρόνια, ο Μάρτιν Κλάιν, τον έπεισε «για τα μεγαλεία της φυσικής σε ένα μακρό βραδυνό πάνω από πολλές μπύρες».[19] Μετά από αυτή τη συζήτηση, ο Λέντερμαν ήταν αποφασισμένος πλέον να μεταπηδήσει στη φυσική.[20]:17

Μετά από τρία χρόνια στον αμερικανικό στρατό κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στη φυσική στο Κολούμπια και είχε την τύχη να εργασθεί εκεί για το διδακτορικό του με το συγχροκύκλοτρο Nevis του Κολούμπια[21], που ήταν τότε ο ισχυρότερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο.[20]:17 Η τεχνική των επιταχυντών μόλις ωρίμαζε εκείνη την εποχή και δημιούργησε ουσιαστικά την ερευνητική περιοχή της σωματιδιακής φυσικής.[20]:17

Στο Σωματίδιο του Θεού ο Λέντερμαν έγραψε ότι η ιστορία της ατομικής και υποατομικής θεωρίας «είναι μια ιστορία αναγωγισμού – προσπάθειας να αναχθούν όλες οι λειτουργίες της φύσης σε έναν μικρό αριθμό νόμων που διέπουν έναν μικρό αριθμό πρωτογενών αντικειμένων.»[20]:87 Και σε αυτή την προσπάθεια εντάχθηκε και το δικό του έργο: Κυνήγησε τα βαριά κουάρκ και είχε την ελπίδα να βρει το μποζόνιο του Χιγκς. Το τοπ κουάρκ, του οποίου την ύπαρξη ο ίδιος και άλλοι φυσικοί προέβλεψαν σύμφωνα με το Καθιερωμένο Πρότυπο, ανιχνεύθηκε στο Φέρμιλαμπ όχι πολύ μετά την έκδοση αυτού του βιβλίου.[22]

Ο Λέον Λέντερμαν απέκτησε τρία τέκνα με την πρώτη του σύζυγο, τη Φλόρενς Γκόρντον. Η δεύτερη σύζυγός του ήταν η `Ελεν Καρ (Ellen Carr). Μετά τη συνταξιοδότησή του αποσύρθηκε στο Ντριγκς (Driggs) του Αϊντάχο.[23] Τον Μάιο του 2015 πούλησε το χρυσό μετάλλιο του Βραβείου Νόμπελ του για 765 χιλιάδες δολάρια.[24] Σύμφωνα με τη σύζυγό του, αντιμετώπιζαν την οικονομική αβεβαιότητα των ιατρικών εξόδων σχετικά με τη διάγνωση της άνοιάς του. Καθώς δήλωσε η ίδια, «Είναι στ' αλήθεια δύσκολο. Μακάρι να ήταν διαφορετικά. Αλλά είναι ευτυχισμένος. Τού αρέσει το μέρος που ζει, με τις γάτες, τους σκύλους και τα άλογα. Δεν έχει προβλήματα άγχους.»[24]

Ο Λέντερμαν ήταν άθεος[25], όπως και ο Χιγκς, και είχαν εκφράσει τη δυσφορία τους με τον όρο «σωματίδιο του Θεού» για το ομώνυμο σωματίδιο[26].

Τα βιβλία του Επεξεργασία

  • The God Particle: If the Universe Is the Answer, What Is the Question?, με τον Dick Teresi (ISBN 0-385-31211-3)
  • From Quarks to the Cosmos, με τον David N. Schramm (ISBN 0-7167-6012-6)
  • Portraits of Great American Scientists, με άλλους (ISBN 1-57392-932-8)
  • Symmetry and the Beautiful Universe, με τον θεωρητικό φυσικό Christopher T. Hill (ISBN 1-59102-242-8)
  • Quantum Physics for Poets, με τον Christopher T. Hill (ISBN 978-1616142339)
  • Beyond the God particle, με τον Christopher T. Hill[27]

Τιμητικές διακρίσεις Επεξεργασία

Επιπλέον, ο Λέντερμαν ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας τουλάχιστον 35 πανεπιστημίων και κολεγίων, μεταξύ των οποίων και τα παρακάτω:


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. ↑ www.britannica.com/EBchecked/topic/334494/Leon-Max-Lederman.
  3. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6jm2x55. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ www.aip.org/history/acap/biographies/bio.jsp?ledermanl.
  5. ↑ news.fnal.gov/2018/10/leon-lederman-nobel-laureate-former-laboratory-director-and-passionate-advocate-of-science-education-dies-at-age-96/. Ανακτήθηκε στις 3  Οκτωβρίου 2018.
  6. ↑ Μουσείο Γκούγκενχαϊμ. leon-m-lederman. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  7. ↑ Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija» (Κροατικά) Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. 35801. ISBN-13 978-953-6036-31-8. ISBN-10 953-6036-31-2.
  8. ↑ news.fnal.gov/2018/10/leon-lederman-nobel-laureate-former-laboratory-director-and-passionate-advocate-of-science-education-dies-at-age-96/.
  9. ↑ Lillian Hoddeson· Adrienne W. Kolb· Catherine Westfall (1 Αυγούστου 2009). Fermilab: Physics, the Frontier, and Megascience. University of Chicago Press. σελ. 229. ISBN 978-0-226-34625-0. 
  10. ↑ Humes, Edward (2006), Over Here: How the G.I. Bill Transformed the American Dream, Houghton Mifflin Harcourt, σελ. 275, ISBN 9780151007103, https://books.google.com/books?id=evL7fchzir4C&pg=PA275 .
  11. ↑ Charpak, G.; Lederman, L.M.; Sens, J.C.; Zichichi, A. (1960-08-01). «A method for trapping muons in magnetic fields, and its application to a redetermination of the EDM of the muon» (στα αγγλικά). Il Nuovo Cimento (1955-1965) 17 (3): 288–303. doi:10.1007/BF02860257. http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF02860257. 
  12. ↑ Popkin, Gabriel (Ιούλιος 2009). «“Physics First” Battles for Acceptance». APS news (APS - American Physical Society) 18 (7). https://www.aps.org/publications/apsnews/200907/physicsfirst.cfm. Ανακτήθηκε στις 2016-10-03. 
  13. ↑ Horgan, John (2006-04-16). «Rent-a-Genius». The New York Times. http://www.nytimes.com/2006/04/16/books/review/16horgan.html. 
  14. ↑ J. Yoh (1998). «The Discovery of the b Quark at Fermilab in 1977: The Experiment Coordinator's Story». AIP Conference Proceedings 424: 29–42. http://lss.fnal.gov/archive/1997/conf/Conf-97-432-E.pdf. 
  15. ↑ 15,0 15,1 ASCHENBACH, JOY (1993-12-05). «No Resurrection in Sight for Moribund Super Collider : Science: Global financial partnerships could be the only way to salvage such a project. But some feel that Congress delivered a fatal blow.». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1993-12-05/news/mn-64100_1_superconducting-super-collider. Ανακτήθηκε στις 2013-01-16. 
  16. ↑ Lillian Hoddeson; Adrienne Kolb. «Vision to reality: From Robert R. Wilson's frontier to Leon M. Lederman's Fermilab». arXiv:1110.0486. «Lederman also planned what he saw as Fermilab's next machine, the Superconducting SuperCollider (SSC)». 
  17. ↑ Abbott, Charles (1987-06-20). «Super competition for superconducting super collider». Illinois Issues: σελ. 18. http://www.lib.niu.edu/1987/ii8706tc.html. Ανακτήθηκε στις 2016-10-01. 
  18. ↑ Calder, Nigel (2005). Magic Universe:A Grand Tour of Modern Science. σελίδες 369–370. 
  19. ↑ Hevesi, Dennis (2009-04-01). «Martin J. Klein, Historian of Physics, Dies at 84». The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/2009/04/02/nyregion/02klein.html. Ανακτήθηκε στις 2016-10-02. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Lederman, Leon· Teresi, Dick (1993). The God Particle: If the Universe is the Answer, What is the Question. Houghton Mifflin. ISBN 9780618711680. 
  21. ↑ «A Short History of Columbia Physics». Department of Physics. Columbia University in the City of New York. 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2016. 
  22. ↑ «Observation of Top Quark Production in [anti-p and [ p] Collisions with the Collider Detector at Fermilab»]. Physical Review Letters 74 (2626). 1995-04-03. http://journals.aps.org/prl/abstract/10.1103/PhysRevLett.74.2626. 
  23. ↑ «Leon Lederman in Driggs, ID». 411. 2 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2012. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Boyle, Alan (29 Μαΐου 2015). «Physicist Leon Lederman's Nobel Prize Sells for $765,000». NBC News. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2016. 
  25. ↑ Dan Falk (2005). «What About God?». Universe on a T-Shirt: The Quest for the Theory of Everything. Arcade Publishing. σελ. 195. ISBN 9781559707336. "Physics isn't a religion. If it were, we'd have a much easier time raising money." - Leon Lederman 
  26. ↑ Gogineni, Babu (10 Ιουλίου 2012). «It's the Atheist Particle, actually». Rationalist Humans. Postnoon News. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2016. Leon Lederman is himself an atheist and he regrets the term, and Peter Higgs who is an atheist too, has expressed his displeasure, but the damage has been done! 
  27. ↑ Lederman, Leon M.· Hill, Christopher T. (Οκτώβριος 2013). «Beyond the God Particle pdf». Google docs. Prometheus Books. ISBN 9781616148010. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2016. 
  28. ↑ «Franklin Laureate database». The Franklin Institute Awards. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2016. 
  29. ↑ «Fermilab History and Archives–Leon M. Lederman Honorary Degrees and Awards». history.fnal.gov. Fermilab. 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2016. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λέον_Λέντερμαν&oldid=10405192"