Λεζγκική γλώσσα
Η Λεζγκική γλώσσα επίσης Λεζγκί ή Λεζγκίν, είναι γλώσσα που ανήκει στις Λεζγκικές γλώσσες. Ομιλείται από τους Λεζγκίν, που ζουν στο νότιο Νταγκεστάν και το βόρειο Αζερμπαϊτζάν. Τα Λεζγκικά είναι λογοτεχνική γλώσσα και μια από τις επίσημες γλώσσες του Νταγκεστάν. Κατατάσσεται ως «ευάλωτη» στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Γλωσσών της UNESCO[4].
| Λεζγκική | |
|---|---|
| Лезги чIал και лезги | |
| Προφορά | ΔΦΑ lezɡi tʃʼal |
| Περιοχή | Ρωσία και Αζερμπαϊτζάν, επίσης ομιλείται σε Γεωργία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τουρκία, Τουρκμενιστάν, Ουκρανία και Ουζμπεκιστάν |
| Έθνος | Λεζγκί |
| Φυσικοί ομιλητές | 800.000[1] |
| Ταξινόμηση | Καυκάσιες |
| Σύστημα γραφής | κυριλλικό αλφάβητο |
| Κατάσταση | |
| Επίσημη γλώσσα | Νταγκεστάν |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | lez |
| ISO 639-3 | lez |
| Glottolog | [http://glottolog.org/resource/languoid/id/lezg1247 lezg1247[2] lezg1247[2]][3] |
Γεωγραφική διασπορά Επεξεργασία
Το 2002, η Λεζγκική ομιλείτο από 397.000 άτομα στη Ρωσία, κυρίως στο νότιο Νταγκεστάν και το 1999 από 178.400 κυρίως στις επαρχίες του Αζερμπαϊτζάν Κουσάρ, Κουμπά, Καμπαλά, Ογκούζ, Ισμαΐλι και Χακμάζ του ΒΑ Αζερμπαϊτζάν. Η Λεζγκική ομιλείται επίσης στο Καζακστάν, το Κιργιστάν, την Τουρκία, το Τουρκμενιστάν, την Ουκρανία και το Ουζμπεκιστάν από μετανάστες του Αζερμπαϊτζάν και του Νταγκεστάν.
Υπάρχουν επίσης μικροί πληθυσμοί στο Μπαλικεσίρ και τη Γιάλοβα, περιοχές της Τουρκίας. Οι Λεζγκί εκεί είναι συγκεντρωμένοι κυρίως στο χωριό Κίρνε του Μπαλισεκίρ.
Ο συνολικός αριθμός ομιλητών είναι 800.000.[5]
Σχετικές γλώσσες Επεξεργασία
Υπάρχουν εννέα λεζγκικές γλώσσες, δηλαδή: η Λεζγκική, η Ταμπαζαράν, η Ρουτούλ, η Αγκούλ, η Τσαχούρ, η Μπουντούκ, η Κριτς, η Ούντι και η Αρτσί. Και οι εννέα γλώσσες φέρουν τα ίδια ονόματα με τις εθνοτικές ομάδες που τις μιλούν.
Ορισμένες από τις διαλέκτους της έχουν απομακρυνθεί αρκετά από τη στερεότυπη μορφή της γλώσσας, ανάμεσά τους η Κουμπά διάλεκτος που ομιλείται στο Αζερμπαϊτζάν[5].
Αλφάβητα Επεξεργασία
Η Λεζγκική έχει γραφεί σε διαφορετικά αλφάβητα στον ρου της ιστορίας της. Αυτά τα αλφάβητα στηρίχτηκαν σε τρεις γραφές: Αραβική (πριν το 1928), Λατινική (1928–38) και Κυριλλική (1938–present).
Το Λεζγκίν κυριλλικό αλφάβητο έχει ως ακολούθως[6]:
| А | Б | В | Г | Гъ | Гь | Д | Е | Ё | Ж | З | И | Й | К | Къ | Кь | Кӏ | Л | М | Н | О | П | Пӏ | Р | С | Т | Тӏ | У | Уь | Ф | Х | Хъ | Хь | Ц | Цӏ | Ч | Чӏ | Ш | Щ | Ъ | Ы | Ь | Э | Ю | Я |
| а | б | в | г | гъ | гь | д | е | ё | ж | з | и | й | к | къ | кь | кӏ | л | м | н | о | п | пӏ | р | с | т | тӏ | у | уь | ф | х | хъ | хь | ц | цӏ | ч | чӏ | ш | щ | ъ | ы | ь | э | ю | я |
Το λατινικό αλφάβητο είχε ως ακολούθως:
| A a | Ä ä | B b | C c | Č č | Ch ch | Čh čh | D d |
| E e | F f | G g | Gh gh | Η h | I i | J j | K k |
| Kh kh | L l | M m | N n | Ꞑ ꞑ | Ο o | Ö ö | P p |
| Ph ph | Q q | Qh qh | R r | S s | Š š | T t | Th th |
| U u | Ü ü | V v | X x | X́ x́ | Y y | Z z | Ž ž |
Παραπομπές-σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Lezgian at Ethnologue (18th ed., 2015)
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Lezgian". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). lezg1247%5d[2] «{{{name}}}» Check
|chapterurl=value (βοήθεια). Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History. ref stripmarker in|chapterurl=at position 104 (βοήθεια) - ↑ UNESCO Interactive Atlas of the World's Languages in Danger Αρχειοθετήθηκε Φεβρουάριος 17, 2010 στη Wayback Machine του Internet Archive
- ↑ 5,0 5,1 «Enthnologue report for Lezgi». Ethnologue.com. 19 Φεβρουαρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2013.
- ↑ Талибов Б. Б., Гаджиев М. М. Лезгинско-русский словарь. Moscow, 1966.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Chitoran, Ioana· Babaliyeva, Ayten (2007). «An acoustic description of high vowel syncope in Lezgian». Proceedings of the 16th International Congress of Phonetic Sciences. σελίδες 2153–2156. CiteSeerX: 10.1.1.127.5598.
- Haspelmath, M. (1993). A grammar of Lezgian. Mouton grammar library. 9. Berlin & New York: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-013735-6.
- Talibov, Bukar B.· Gadžiev, Magomed M. (1966). Lezginsko-russkij slovar’. Moskva: Izd. Sovetskaja Ėnciklopedija.
