Φετίγιε
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. |
Η Φετχιγιέ (τουρκικά: Fethiye), στα ελληνικά Μάκρη, είναι παραθαλάσσια πόλη της Τουρκίας, και ανήκει στην επαρχία Μούγλων. Βρίσκεται στα όρια των ιστορικών περιοχών της νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας, της Λυκίας και της Καρίας, στην τοποθεσία της αρχαίας Τελμησσού, της μεγαλύτερης πόλης της Λυκίας. Αποτελεί μέρος της λεγόμενης Τουρκικής Ριβιέρας.
| Φετχιγιέ | |
|---|---|
 | |
  Φετχιγιέ | |
| Χώρα | Τουρκία |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Μούγλων |
| Υψόμετρο | 0 μέτρο |
| Πληθυσμός | 157.745 (2018) |
| Ζώνη ώρας | UTC+03:00 |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
ΙστορίαΕπεξεργασία
ΜάκρηΕπεξεργασία
Μάκρη είναι το όνομα που αντικατέστησε το ‘Τελμησσός’ στα τέλη του 11ου αιώνα και προέρχεται από τη νησίδα στα βόρεια της. Την περίοδο αυτή η πόλη δέχεται τις επιδρομές των Σελτζούκων Τούρκων και τον 12ο αιώνα επισκευάζονται οι οχυρώσεις της, τμήμα των οποίων σώζεται έως σήμερα. Στις αρχές του 13ου αιώνα καταλαμβάνεται από φυλές Τουρκομάνων και προσαρτάται στο εμιράτο του Μεντεσέ. Το 1316 αναφέρεται η επισκοπή Μάκρας και Λυβυσίου, υπό την μητρόπολη Μύρων. Τον ίδιο αιώνα ο Άραβας γεωγράφος και ιστορικός Αμπού λ-Φιντά (1273- 1331) αφιέρωσε δύο σειρές στον κόλπο της Μάκρης στο γεωγραφικό του έργο Τακβίμ αλ-Μπουλντάν (Taqwim Al-Buldan): ‘Σημειώνουμε ένα κόλπο που ονομάζεται κόλπος της Μάκρης τον οποίον γνωρίζουν καλά οι ταξιδιώτες από εκεί εξάγεται ξυλεία στην Αλεξάνδρεια και σε άλλες πόλεις’[i]. Το 1390 καταλαμβάνεται προσωρινά από τους Οθωμανούς Τούρκους (οριστική κατάληψη το 1426). Το 1411 επιτίθενται στην πόλη Ιωαννίτες ιππότες από τη Ρόδο.
Ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου καζά, αν και δεν ήταν ο μεγαλύτερος οικισμός, το οποίο ανήκε στο σαντζακίο Μεντεσέ (πρωτεύουσα τα Μούγλα) του βιλαετίου της Σμύρνης. Εκκλησιαστικά ανήκε στη μητροπολη Πισιδίας [ii] μετά το 1790.
Μαρτυρίες περιηγητών
Από τις πολλές μαρτυρίες αρχαιόφιλων περιηγητών που επισκέπτονταν την περιοχή σημειώνω ενδεικτικά:
1. Αυτή του Βρετανού ναυάρχου Μπωφόρ (1811): ‘Από εδώ (τη Μάκρη) η κυβερνητική αλληλογραφία και οι ταξιδιώτες από την Κωνσταντινούπολη μπαρκάρουν για την Αίγυπτο. Ξυλεία για τζάκι επίσης φορτώνεται για το ίδιο μέρος. Ξυλεία, πίσσα, ζώα και αλάτι εξάγονται στο νησί της Ρόδου. Μικρά σκάφη λοιπόν πάντα κυκλοφορούν στον κόλπο. Η μεγάλη ζήτηση έκανε τις προμήθειες φτηνές και εύκολο στο να βρεις’[iii],
2. Τη χρονιά που ολοκληρωνόταν η αποστολή του Μπωφόρ (1812) εκδόθηκε στο Λονδίνο το ‘The General Gazetteer or compendious geographical dictionary’ (15η έκδοση, Λονδίνο, F.C. and J. Rivington, etc), λεξικό που είχε ιδρυθεί παλαιότερα από τον Ρ. Μπρουκς. Η Μάκρη και ο φερώνυμος κόλπος έχουν τη θέση τους: ‘Macri ή Macari, πόλη της Ασιατικής Τουρκίας, στην Νατόλια (sic), σε κόλπο με το ίδιο όνομα, στη Μεσόγειο. Εδώ βρίσκονται τα ερείπια ενός αμφιθεάτρου [iv] και ενός παλιού κάστρου και πολλά απομεινάρια Ελληνικών επιγραφών. Βρίσκεται 150 μίλια νοτιοανατολικά της Σμύρνης. Γ. μήκος 27, 24 ανατ., πλάτος 36, 56 βόρειο.’
3. Το 1823 εκδόθηκε από τον λεξικογράφο Τζ. Ε. Ουόρσεστερ (1784-1865) το ‘A Geographical dictionary or universal gazetteer’ (δεύτερη έκδοση, Βοστόνη, University Press- Hilliard & Metcalf). Σε αυτό υπάρχει και το λήμμα : ‘Macri ή Macari ή Makri (αρχαία Τελμησσός): στην Τουρκία, Νατόλια, σε κόλπο της Μεσογείου που ονομαζόταν Glaucus Sinus. 70 μίλια νοτιοδυτικά της Satalia[v] , 125 νοτιοανατολικά της Σμύρνης. Είναι μικρή πόλη με εξαιρετικό λιμάνι, σημαντικό εμπόριο, αλλά πολύ ανθυγιεινή. Οι ταξιδιώτες από την Κωνσταντινούπολη μπαρκάρουν από εδώ για την Αίγυπτο.[vi]’
- Gazetteer του Άγγλου ιερέα G. N. Wright (1790-1877) ‘A new and comprehensive Gazetteer’ (vol. I, Λονδίνο, 1835, Thomas Kelly): ‘Macri ή Makri, πόλη στην ασιατική Τουρκία, σαντζάκι Μεντεσέ, πασαλίκι Ανατολίας. 165 μίλια νότια της Σμύρνης. Γεωγραφικό πλάτος 36.36 βόρειο, πλάτος 29.17 ανατολικό. […] με εξαιρετικό λιμάνι. Οι εξαγωγές είναι σημαντικές, κυρίως ξυλεία, αλάτι και ζώα. Το κλίμα είναι ανθυγιεινό [vii].
5. To 1837 βρέθηκε στη Μάκρη ο αρχαιοδίφης W. R. Wilde (1815-1876), στα πλαίσια ενός ταξιδιού στην ανατολική Μεσόγειο. Στο βιβλίο του ‘Narrative of a voyage to Madeira, Tenerife’ (Δουβλίνο, 1844, William Curry, Jun. and Co.) η περιγραφή της Μάκρης καλύπτει 18 σελίδες (σελ. 324- 342, νεκρόπολή, θέατρο κ.λπ.): ‘1η Μαρτίου: Πλεύσαμε προς τη Μάκρη, τον αρχαίο κόλπο του Γλαύκου. Κατευθυνόμενοι ανατολικά η ακτή έγινε πιο άγρια και […] με λιγότερα δάση. Σε αυτό το βαθύ κόλπο το σκηνικό άλλαξε τελείως. Εδώ δεν υπάρχουν οι κοιλάδες, τα ποτάμια, οι αγροικίες και τα καλλιεργημένα σημεία που περιβάλλουν τους μικρότερους κόλπους στα δυτικά. Τα βουνά υψώνονται σε μεγάλο ύψος και πολλές από τις κορυφές είναι καλυμμένες με χιόνια. Όλο το θέαμα της χώρας μπορεί αν περιγραφεί ως ‘μελαγχολικό μεγαλείο’. […] Η σύγχρονη πόλη της Μάκρης είναι μία ομάδα άθλιων σπιτιών, συγκεντρωμένων χωρίς καμία προσπάθεια ομοιομορφίας. Στέκεται στην άκρη ενός βράχου και περιβάλλεται από αρχαία τείχη. Προμηθεύεται καθαρό νερό από πηγές σε πολλά σημεία του βράχου που μοιράζεται σε όλη την πόλη. Ανήκει στο πασαλίκι της Ρόδου, διοικείται από Αγά και οι κάτοικοι είναι σήμερα κυρίως Έλληνες’[viii] .
- Το 1873 εκδόθηκε στη Σμύρνη η ελληνική μετάφραση της ‘Γεωγραφικής, ιστορικής και αρχαιολογικής περιγραφής των πόλεων και επαρχιών της Μ. Ασίας’ (μετάφραση του ιερέα Πέτρου Γερακάκη, Τύποις Αμαλθείας, Εν Σμύρνη ) του Γάλλου αρχιτέκτονα και αρχαιολόγου Καρ. Τεξιέ (1802-1871). Σε αυτό βρίσκουμε περιεκτική αναφορά: «Μετά τον όρμον της Μαρμαρικής απαντώμεν τον ευρύχωρον κόλπον της Μάκρης, άλλοτε κατεχόμενον υπό των ιπποτών της Ρόδου. Προ της εισόδου αυτού κείται σωρεία νησιδίων, προφυλαττόντων αυτόν από των πελαγίων ανέμων και των κυμάτων. Μία των νήσων τούτων επιμήκης το σχήμα, χωρίζει τον κόλπον τούτον εις δύο κόλπους, ών ο πλειότερον εισδύων εις την ξηράν είναι ο πάλαι καλούμενος Γλαύκος, επί του οποίου η Τελεμησσός. Αυτού ανευρίσκομεν το φαινόμενον των προσχώσεων υπό νέαν όψιν. Όχι μόνον η κοιλάς […] αλλά και τα αρχαία μνημεία, οίον τάφοι και αποθήκαι τα οποία άλλοτε έκειντο παρά το χείλος της θαλάσσης, σήμερον βρέχονται υπό των κυμάτων και είναι βεβυθισμένα εις ικανόν βάθος» [ix].
- «Δεν υπάρχει μέρος με το όνομα Mei εδώ, αν και αναφέρεται ως σημαντική πόλη στους χάρτες και μαρτυρείται στο ‘Modern Traveler’ (σελίδα 211) ως το λιμάνι της Μάκρης. Η πόλη, ή καλύτερα το μικρό λιμάνι ή σκάλα, κατοικείται κυρίως από Έλληνες, αποτελείται από περίπου πενήντα σπίτια ή αποθήκες, όπου διεξάγεται εμπόριο acorn, gallnuts και ξυλείας…» (‘TRAVELS IN LYCIA, MILYAS AND THE CIBYRATIS’ vol. I & II, LONDON 1847, σελ. 244)
Ο σεισμός του 1856
Το 1856 η πόλη καταστράφηκε από σεισμό, αλλά σταδιακά αναπτύχθηκε λόγω της θέσης της και του ασφαλούς λιμανιού. Ο καταστροφικός σεισμός υπήρξε σημαντική είδηση σε εφημερίδες της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης:
‘ΦΟΒΕΡΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ: Η ‘Impartial’ της Σμύρνης αναφέρει: ‘Ρόδος, 6 Μαρτίου: Στις 28 Φεβρουαρίου, περίπου στις 5 το απόγεμα νιώσαμε ένα πολύ βίαιο σεισμό που προξένησε σημαντικές ζημιές στο νησί. […] Ρόδος, 7 Μαρτίου: Λάβαμε πολύ άσχημα νέα από τη Μάκρη. […] Πολλές δονήσεις σεισμού προξένησαν τις πιο τρομακτικές καταστροφές. Σχεδόν όλα τα σπίτια και τα καταστήματα, τα οποία μόλις είχαν χτιστεί σε αυτή τη Σκάλα (Scala) κατέρρευσαν. […] Στη Μάκρη η επιφάνεια του εδάφους είναι καλυμμένη με μεγάλες ρωγμές, που αναδύουν ασφαλτούχους καπνούς. Πολλές πηγές στέρεψαν και άλλες εμφανίστηκαν. […] Οι σεισμοί συνεχίστηκαν στην ακτή ως την 5η τρέχοντος (Μαρτίου). Όλοι οι κάτοικοι της Μάκρης αναζήτησαν καταφύγιο στα εμπορικά πλοία και προσπαθούν να σώσουν την περιουσία και τα προϊόντα τους από τα ερείπια και να τα μεταφέρουν στη Ρόδο, τη Σύμη και τα άλλα νησιά. Η οικογένεια του αντιπρόξενου κυρίου Μπιλιόττι σώθηκε από θαύμα. Η κυρία Μπιλιόττι αναγκάστηκε να πέσει στη θάλασσα με ένα από τα παιδιά της για να μην καταπλακωθεί. Από τα ερείπια του προξενείου έβγαλαν ένα από τα μικρά παιδιά της. […]». Ο πρόξενος Μπιλιόττι ταυτίζεται με τον Charles Biliotti. Διορίστηκε αντιπρόξενος στη Μάκρη στις 12 Σεπτεμβρίου 1848 και μετατέθηκε στη Χίο την 1 Απριλίου 1858. Το 1859 αναφέρεται ως γραμματέας στο υποπροξενείο της Μάκρης και ο Alfred Biliotti. (‘The Foreign Office List, January 1865, σελ. 59).
1875- 1922
Το 1875 η Μάκρη κάηκε και ξαναχτίστηκε με νέο ρυμοτομικό σχέδιο, όταν καλύφθηκαν και τα επικίνδυνα έλη. Η εκπαίδευση στη Μάκρη ξεκινάει ουσιαστικά στα μέσα του 19ου αιώνα με ενέργειες του Μ. Μουσαίου και χορηγίες των αδελφών Λουϊζίδη.
Πληροφορίες για τη Μάκρη και τον καζά της βρίσκουμε στο έργο του V. Quinet ‘Turquie d’ Asie’ (1891). Αναφέρεται συνολικός πληθυσμός στον καζά 23.522 κατοίκων από τους οποίους 19.622 Μουσουλμάνοι, 3.837 Έλληνες, 37 ξένοι και 26 Εβραίοι (σελ. 677), και για την πόλη της Μάκρης 1500 κάτοικοι, από τους οποίους 737 Μουσουλμάνοι, 700 Έλληνες, κ.α. Σημειώνονται 2 μουσουλμανικά σχολεία στη Μάκρη με 100 μαθητές και 2 ελληνικά με πάνω από 100 μαθητές.
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο πληθυσμός αποτελούνταν από 3000 Έλληνες, 400 Μουσουλμάνους και 300 Αρμενίους (πηγή η Μητρόπολη Πισιδίας). Στην πόλη λειτουργούσαν το 1913-14 ένα νηπιαγωγείο, ένα αρρεναγωγείο και ένα παρθεναγωγείο με 530 συνολικά μαθητές, μαθήτριες και νήπια. Οι συνοικίες της Μάκρης ήταν έξι: Καράγκιουλ (‘Καμένη πόρτα’), το Κορδόνι- παραλία, η Μαχαλέ Καϊφεσί (‘παλιό χάνι’), η Πεσίχτας (‘πέτρινη κούπα’) και η Πασπατούρα. Οι χριστιανοί της Μάκρης εκκλησιάζονταν στον Άγιο Νικόλαο στη συνοικία Τε Καβάτι (‘μοναχό πλατάνι’), στην Αγία Παρασκευή και στον κοιμητηριακό Άγιο Παντελεήμονα. Μετά το 1916 οι κάτοικοι της Μάκρης υπέστησαν διωγμούς και εγκατέλειψαν αργότερα την περιοχή λόγω της Ανταλλαγής των πληθυσμών.
Οι πρόσφυγες από την Μάκρη εγκαταστάθηκαν στην Βορειοανατολική Αττική και ίδρυσαν τη Νέα Μάκρη. Το 1934 οι Τούρκοι μετονόμασαν την πόλη σε Φετιγιέ από το όνομα ενός Τούρκου που υπήρξε από τους πρώτους πιλότους της Οθωμανικής αεροπορίας, του Fethi Bey. Η πόλη καταστράφηκε από σεισμό το 1957 και στη συνέχεια ξαναχτίστηκε.[1][2] Σήμερα η Φετίγιε είναι από τα σημαντικότερα τουριστικά θέρετρα της Τουρκίας. Ο πληθυσμός της είναι 68.000 κάτοικοι με εκτίμηση του 2008.
Σημειώσεις:
[i] ‘Geograpie d’ Aboulfeda’ (M. Reinaud), Παρίσι, 1848, σελ. 134
[ii] Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών ‘Η Έξοδος’ τόμος Β΄, 1982, σελίδα 485.
[iii] Fr. Beaufort ‘Karamania’ σελ. 79-80
[iv] Συνηθισμένο λάθος ή σύγχυση του αμφιθεάτρου με το θέατρο.
[v] Αττάλεια
[vi] Επιβεβαίωση της αναφοράς του Fr. Beaufort.
[vii] G. N. Wright, 1835
[viii] W. R. Wilde, 1844, σελ. 325- 326
[ix] Κάρολος Τεξιέ, 1873, σελ. 39-40. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι μία σαρκοφάγος στη Μάκρη, η οποία τον 19ο αιώνα βρισκόταν μέσα στη θάλασσα (γνωστή σήμερα ως η σαρκοφάγος ‘του Δημαρχείου’)
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Κοντογιάννης Π. «Γεωγραφία της Μ. Ασίας» (1919)
Αναγνωστοπούλου Σ. «Μικρά Ασία. Οι Ελληνορθόδοξες κοινότητες» (1998)
Αχλάδη Ευ. Μάκρη και Λιβίσι Λυκίας: δύο δίδυμες μικρασιατικές κοινότητες (2011)
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ «M7.1 – Dodecanese Islands, Greece». United States Geological Survey. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ «M7.3 – Dodecanese Islands, Greece». United States Geological Survey. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2016.