Μάτση Χατζηλαζάρου

Ελληνίδα ποιήτρια και συγγραφέας

Η Μάτση Χατζηλαζάρου (πραγματικό όνομα: Μαρία Λουκία Χατζηλαζάρου, Θεσσαλονίκη, 17 Ιανουαρίου 1914Αθήνα, 16 Ιουνίου 1987) ήταν Ελληνίδα ποιήτρια. Θεωρείται από πολλούς η πρώτη υπερρεαλίστρια ποιήτρια στην Ελλάδα.[2]

Μάτση Χατζηλαζάρου
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Μάτση Χατζηλαζάρου (Ελληνικά)
Γέννηση17  Ιανουαρίου 1914
Θεσσαλονίκη[1]
Θάνατος16  Ιουνίου 1987
Αθήνα
ΨευδώνυμοΜάτση Ανδρέου
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Γαλλικά
Αγγλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιήτρια
συγγραφέας
ΕργοδότηςΕλληνικός Οργανισμός Τουρισμού (1958–1964)
Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος (1973–1984)
Οικογένεια
ΣύζυγοςΑνδρέας Εμπειρίκος (1939–1943)
ΓονείςΚλέων Χατζηλάζαρος και Βιργινία Ζωίδου-Χατζηλαζάρου
Υπογραφή

Βιογραφία Επεξεργασία

Η Μάτση Χατζηλαζάρου ήταν γόνος μεγαλοαστικής ελληνικής οικογένειας της Θεσσαλονίκης. Πατέρας της ήταν ο επιχειρηματίας και έμμισθος πρόξενος των ΗΠΑ στην οθωμανική Θεσσαλονίκη Κλέων Χατζηλάζαρος, μητέρα της η γερμανικής καταγωγής Βιργινία,[3][4] και νονός της ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' της Ελλάδας.[5] Η Χατζηλαζάρου είχε επίσης έναν μικρότερο αδελφό, ο οποίος μάλλον πέθανε σε πολύ μικρή ηλικία.

Το 1917, εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εθνικού Διχασμού, η Χατζηλαζάρου και η οικογένειά της αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν τη Θεσσαλονίκη και να εγκατασταθούν στη Γαλλία, από όπου επέστρεψαν στη συμπρωτεύουσα το 1919 και την ίδια χρονιά μετακόμισαν οριστικά στην Αθήνα. Το 1931 και σε ηλικία 17 ετών, η Χατζηλαζάρου παντρεύτηκε τον Βαυαρό Καρλ Σούρμαν, με τον οποίο χώρισε το 1936.[3] Στο μεταξύ, το 1934 πέθαναν μέσα σε λίγους μήνες και οι δύο γονείς της, αφού προηγουμένως έφτασαν στην οικονομική χρεοκοπία.[4] Το 1937 η Χατζηλαζάρου παντρεύτηκε τον γεωπόνο Σπύρο Τσαούση σε δεύτερο γάμο, που διαλύθηκε το 1938. Κατά την περίοδο 1939–1943 ήταν σύζυγος του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου.[3]

Στην Αθήνα το 1943 συνδέθηκε με τον ποιητή Αντρέα Καμπά.[6] Μαζί του έφυγε τον Δεκέμβριο του 1945 για το Παρίσι, με υποτροφία του Γαλλικού Ινστιτούτου. Εκεί γνώρισε τον Καταλανό ζωγράφο και ανεψιό του Πικάσο Χαβιέ Βιλατό (Javier Vilató, 1921–2000), με τον οποίο έζησε μαζί από το 1946 έως το 1954. Το 1957 συνδέθηκε με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, αλλά ο δεσμός κράτησε μόνον δύο χρόνια. Το 1958 επέστρεψε στην Αθήνα για να εργαστεί στον ΕΟΤ. Το 1964 έφυγε και πάλι στο Παρίσι για να δουλέψει στο εκεί κατάστημα Βαράγκη. Επέστρεψε οριστικά στην Αθήνα το 1973 και εργάστηκε στην υπηρεσία δημοσίων σχέσεων της Εμπορικής Τράπεζας, μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 1984. Πέθανε στην Αθήνα, στις 16 Ιουνίου 1987.[3]

Έργο Επεξεργασία

Στα γράμματα εμφανίστηκε στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1940 με το ψευδώνυμο Μάτση Ανδρέου.[7] Η πρώτη της ποιητική συλλογή Μάης, Ιούνης και Νοέμβρης κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος τον Ιούνιο του 1944.[8] Ακολούθησαν πολλά άλλα ποιήματα (κάποια στα γαλλικά ως Matsie Hadjilazaros), τα οποία κυκλοφόρησαν σε συγκεντρωτικό τόμο από τις εκδόσεις Ίκαρος δύο χρόνια μετά τον θάνατό της.[9] Το 2013 κυκλοφόρησε και η αλληλογραφία της με τον Εμπειρίκο, μετά την διάλυση του γάμου τους, την εποχή που η Χατζηλαζάρου ζούσε στο Παρίσι.[10]

Ποιητικές συλλογές Επεξεργασία

  • Μάης Ιούνης και Νοέμβρης (με το ψευδώνυμο Μάτση Ανδρέου), εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1944 (με μια ολοσέλιδη ξυλογραφία του Διαμαντή Διαμαντόπουλου, η οποία απεικονίζει τα σύμβολα από τα ζώδια που αντιστοιχούν στους μήνες του τίτλου: δίδυμοι, καρκίνος και τοξότης, αντίστοιχα) Κυκλοφόρησε σε 280 αριθμημένα αντίτυπα και σε άλλα 20 που διατέθηκαν εκτός εμπορίου.[8]
  • «Δύο διαφορετικά ποιήματα» (με το ψευδώνυμο Μάτση Ανδρέου), περιοδικό Τετράδιο Πρώτο, Αθήνα, Απρίλης 1945
  • Cinq fois, εκδ. GLM, Παρίσι, 1949 (στις εκδόσεις του Guy Lévis Mano, με έξι χαλκογραφίες του Javier Vilató)[11]
  • Κρυφοχώρι, εκδ. Τετράδιο, Αθήνα, 1951 (με τέσσερις χαλκογραφίες του Javier Vilató)
  • La frange des mots (Τα λόγια έχουν κρόσσια), εκδ. GLM, Παρίσι, 1954
  • Έρως μελαχρινός, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1979 (με μια χαλκογραφία του Javier Vilató)
  • 7 × 3 : Εφτά γραπτά στα ελληνικά – sept textes en français – seven writings in English, τυπογραφείο Κείμενα, Αθήνα, 1984
  • Το δίχως άλλο: Αντίστροφη αφιέρωση – dédicace à rebours, τυπογραφείο Κείμενα, Αθήνα, 1985
  • Ποιήματα, 1944-1985, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1989

Μεταφράσεις Επεξεργασία

  • Chants populaires des Grecs (ελληνικά δημοτικά τραγούδια μεταφρασμένα στα γαλλικά), εκδ. GLM, Παρίσι, 1951
  • «Αποσπάσματα από τον Πίνδαρο» (Ισθμιόνικος Α΄, Νεμεόνικος ΣΤ΄) [μεταφρασμένα στα γαλλικά], περιοδικό Mercure de France, Ιανουάριος - Απρίλιος 1956
  • Εύκολο (ποιήματα Paul Éluard, φωτογραφίες Man Ray), τυπογραφείο Κείμενα, Αθήνα, 1987

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. BiblioNet. 18888. Ανακτήθηκε στις 5  Απριλίου 2021.
  2. Παπασπύρου, Σταυρούλα (11 Μαΐου 2013). «Αισθάνομαι εξόριστη Ρωμιά». Ελευθεροτυπία (Αθήνα). http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=362845. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2015. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Ανώνυμος (17 Ιουλίου 1987). «Μάτση Χατζηλαζάρου: Χρονολόγιο». Αντί περ. β΄ (351): 34. http://pandemos.panteion.gr/getfile.php?uri=http://localhost:8080/fedora/objects/iid:15093/datastreams/PDF1/content&mimetype=application%2Fpdf&filename=anti_1987_351.pdf. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021. 
  4. 4,0 4,1 Άντεια, Φραντζή (1989). Ερωτικές μεταμορφώσεις: Αντίδωρο στην Μάτση Χατζηλαζάρου. Αθήνα: Πολύτυπο. σελίδες 14–15. 
  5. Σέλλα, Όλγα (4 Νοεμβρίου 2012). «Στο μυαλό της Μάτσης Χατζηλαζάρου». Η Καθημερινή (Αθήνα). http://www.kathimerini.gr/472330/article/politismos/arxeio-politismoy/sto-myalo-ths-matshs-xatzhlazaroy. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2015. 
  6. Δαββέτας, Νίκος (19 Νοεμβρίου 2016). «Ο Ανδρέας και η Μάτση των ονείρων μας». Η Καθημερινή (Αθήνα). https://www.kathimerini.gr/culture/books/884177/o-andreas-kai-i-matsi-ton-oneiron-mas/. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2021. 
  7. Μπάκα, Μαρία (2020). Σώμα, φύση και ερωτικό υποκείμενο στην ποίηση της Μάτσης Χατζηλαζάρου (PDF) (διπλωματική εργασία). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2021. 
  8. 8,0 8,1 Δανιήλ, Χρήστος (Οκτώβριος 2012). … Ιούς, Μανιούς, ίσως και Αqua Marina, Μάτση Χατζηλαζάρου, Η πρώτη Ελληνίδα υπερρεαλίστρια. Τόπος (Μοτίβο Εκδοτική). σελ. 54. ISBN 9789606863653. 
  9. Χατζηλαζάρου, Μάτση (1989). Ποιήματα 1944-1985. Αθήνα: Ίκαρος. ISBN 9789605722449. 
  10. Χατζηλαζάρου, Μάτση (2013). Δανιήλ, Χρήστος, επιμ. Γράμματα από το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο (1946-1947): Και άλλα ανέκδοτα ποιήματα και πεζά της ίδιας περιόδου. Αθήνα: Άγρα. ISBN 9789605050597. 
  11. Παπαγεωργίου, Γεωργία (Σεπτέμβριος 2022). «Η ποιήτρια και ο τυπογράφος ποιητής». Χάρτης (hartismag.gr). Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2024.