Μήτσος Λυγίζος

Έλληνας ηθοποιός και σκηνοθέτης

Ο Μήτσος Λυγίζος (1 Σεπτεμβρίου 1912 - 18 Σεπτεμβρίου 1993) ήταν Έλληνας συγγραφέας λογοτεχνικών και θεατρικών έργων ποιητής, σκηνοθέτης, ηθοποιός και διευθυντής Δραματικών Σχολών.

Μήτσος Λυγίζος
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Μήτσος Λυγίζος (Ελληνικά)
Γέννηση1 Σεπτεμβρίου 1912
Αθήνα
Θάνατος18 Σεπτεμβρίου 1993 (81 ετών)
Αθήνα
ΕθνικότηταΕλληνική
Χώρα πολιτογράφησηςΕλληνική
ΣπουδέςΔραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου
Ιδιότηταηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής

Βιογραφία

Επεξεργασία

Αρχικά σπούδασε στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου όπου έγινε βοηθός του Δημήτρη Ροντήρη, και συνέχισε τις σπουδές του στο Central School of Dramatic Arts στο Λονδίνο. Ως ηθοποιός πρωτοεμφανίστηκε το 1940 συμμετέχοντας στην Αντιγόνη του Σοφοκλή που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο με πρωταγωνίστρια την Ελένη Παπαδάκη.

Το 1948 έφυγε από την Ελλάδα για να σπουδάσει σκηνοθεσία στο Παρίσι, στο Λονδίνο και στην Νέα Υόρκη. Το 1954, όταν γύρισε στην Ελλάδα, δημιούργησε το «Κυκλικό Θέατρο» στον Παρνασσό σκηνοθετώντας πολλές παραστάσεις με γνωστούς πρωταγωνιστές όπως την Κυβέλη, την Κατερίνα, την Άννα Συνοδινού κ.ά. Το 1956 καινοτόμησε με το «Θέατρο στο πράσινο» ανεβάζοντας στον Βασιλικό Κήπο το Ρωμαίος και Ιουλιέτα, όπου αντί των σκηνικών κυριαρχούσε το φυσικό τοπίο.  Τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με τους θιάσους Κατράκη, Έλσας Βεργή, Βουγιουκλάκη, Τζένης Καρέζη, Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Δέσπως Διαμαντίδου, Νίκου Χατζίσκου κ.ά.  ανεβάζοντας έργα κλασικού ρεπερτορίου έως επιθεώρηση. Έγραψε το σενάριο της κινηματογραφικής ταινίας Το σταυροδρόμι του πεπρωμένου που σκηνοθέτησε ο Τζιάνι Βερνούτσιο.

Πολύμορφη και ουσιαστική ήταν η συμβολή του τη διαμόρφωση του ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού θεάτρου στη χώρα μας. Εργάστηκε στο ραδιόφωνο μέχρι το 1970 σκηνοθετώντας πολλά έργα. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας σκηνοθέτης θεατρικών έργων στο χώρο της ελληνικής ραδιοφωνίας (π.χ. Ηχώ και Νάρκισσος με Δημήτρη Χορν και Έλλη Λαμπέτη, Ρινόκερος του Ευγένιου Ιονέσκο, Το Πάσχα του Ανδρόνικου του Γεωργίου Προκοπίου, κ.ά.). Στην τηλεόραση επίσης είχε μεγάλη θητεία καθώς σκηνοθέτησε εκτός από μονόπρακτα έργα στις τηλεοπτικές εκπομπές Το μικρό θέατρο και το Θέατρο της Δευτέρας και τα σίριαλ Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο, Τα  αγρίμια, Ο εφιάλτης, Τα δύσκολα χρόνια, Η Θέμις έχει νεύρα, Η Θέμις έχει κέφια, Μαντάμ Σουσού, Μία υπέροχη γλωσσού κ.ά. 

Σκηνοθεσία

Επεξεργασία

Ο Μήτσος Λυγίζος ως σκηνοθέτης είχε πρωτοποριακές ιδέες ανανεώνοντας τον τρόπο μεταφοράς / μετάγγισης της παράστασης ενός έργου στο κοινό. Παραδείγματα υπήρξαν πολλά, όπως το Κυκλικό Θέατρο και το Θέατρο στο Πράσινο ή η παράσταση του έργου Θεοφανώ του Άγγελου Τερζάκη στον παλιό χριστιανικό ναό της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη. Ο σκοπός ήταν προφανής, με την αφαίρεση του φόρτου των σκηνικών από τις παραστάσεις και την προβολή στο κοινό αφενός της δύναμης του θεατρικού έργου και αφετέρου της ικανότητας των ηθοποιών να ενσαρκώσουν τους ήρωες. Οι ιδέες του και οι πρωτότυπες σκηνοθετικές του αντιλήψεις είχαν ανταπόκριση στο κοινό και έτσι η δραστηριότητά του μπόρεσε να επεκταθεί  σε μία σειρά σκηνοθεσιών σε κρατικά και ελεύθερα θέατρα.

Ως ποιητής είχε στο κέντρο της δημιουργίας του τον άνθρωπο. Αυτόν που δοκιμάζεται από κοινωνικές και εθνικές αντιξοότητες. Από την ποίησή του περνούν όλα εκείνα που απασχολούν τις αισθήσεις και την νόηση από τον περιβάλλοντα χώρο. Η ποιητική του γραφή ήταν ελλειπτική χωρίς φανατισμούς και προσήλωση σε κάποιο αισθητικό ρεύμα. Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1940 (Τοπία του ημίφωτος). Ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, οι Θαλασσινές καμπάνες, Δίοδος, Κατάδυση για την οποία κέρδισε το α' Κρατικό Νραβείο Ποίησης το 1981, Μαρτυρολόγιο, Λάμπα καταγραφής. Πολλά από τα ποιήματά του μεταφράστηκαν στα Ιταλικά, στα Γερμανικά, στα Αγγλικά και σε άλλες γλώσσες. Το 1978 του απονεμήθηκε το πρώτο κρατικό βραβείο δοκιμίου για το έργο του Θέματα και ποιητές.

Συγγραφή

Επεξεργασία

Έγραψε πολλά και σημαντικά δοκίμια και μελέτες για το θέατρο και όχι μόνο. Μεταξύ αυτών το «Τομή στο σύγχρονο θέατρο», «Το νεοελληνικό πλάι στο παγκόσμιο θέατρο (β’έκδοση)» για το οποίο του απονεμήθηκε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1982, «Νεοελληνική δραματουργία», κ. ά.  Έγραψε μονόπρακτα, ασχολήθηκε με τη μετάφραση ξένων συγγραφέων «Επτά φημισμένα μονόπρακτα» με μεταφράσεις έργων συγγραφέων όπως οΤζων Μίλινγκτον Σιντζ (John Millington Synge), ο Ουίλιαμ Σαρογιάν (William Saroyan), ο Ρούπερτ Μπρουκ (Rupert Brooke) κ.ά.), την «Κοιμισμένη τρέλα» του Πωλ Βίνσεντ Κάρολ (Paul Vincent Carroll) καθώς και με ταξιδιωτικές περιγραφές.

Με το δίτομο ογκώδες βιβλίο του «Το Νεοελληνικό πλάι στο Παγκόσμιο θέατρο» προσπάθησε να δώσει μια καθοριστική εξήγηση στην έννοια θέατρο. Θεωρούσε ότι θέατρο σημαίνει για κάθε χώρα τα σκηνικά έργα που έγραψαν οι συγγραφείς της στη γλώσσα της. Όταν, λ.χ., αναφέρεται η αρχαία ελληνική τραγωδία εννοούνται τα έργα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη και όχι οι υποκριτές ή ο τρόπος που ερμήνευαν τα έργα αυτά στις σκηνές των αρχαίων θεάτρων. Οι τελευταίοι καθώς και οι υπόλοιποι παράγοντες που συμβάλλουν στο ανέβασμα μιας παράστασης θεωρούσε ότι είναι οι δημιουργοί της σκηνικής τέχνης που αποτελεί ξεχωριστό τομέα του θεάτρου.

Διευθυντικές θέσεις

Επεξεργασία

Για μία σειρά ετών διετέλεσε Γενικός Διευθυντής των Δραματικών Σχολών του Εθνικού Θεάτρου και του Ωδείου Αθηνών, όπου δίδασκε κιόλας. Μαθητές του υπηρξαν πολλοί γνωστοί σημερινοί πρωταγωνιστές του θεάτρου και της τηλεόρασης.

Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών από το 1982 έως το 1984 και αντιπρόεδρος το 1980[1]

Χαρακτήρας

Επεξεργασία

Ο Μήτσος Λυγίζος ήταν ένας άνθρωπος γενικότερα του πνεύματος. Με μεγάλη ευρυμάθεια, υπήρξε επί σειρά ετών Γενικός Διευθυντής των Δραματικών Σχολών του Ωδείου Αθηνών και του Εθνικού Θεάτρου. Ήταν πολυγραφότατος με σημαντικό συγγραφικό έργο. Ασχολήθηκε επιτυχώς με τη λογοτεχνία και το θέατρο.

Ήταν παντρεμένος με τη γνωστή συγγραφέα Έλενα Πανταζώνη και απέκτησαν έναν γιο. Ο γνωστός ηθοποιός Ντάνος Λυγίζος ήταν ανιψιός του. Πέθανε από οξύ πνευμονικό οίδημα.

Φιλμογραφία

Επεξεργασία

Κινηματογράφος

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Ρόλος
1960 Ποτέ την Κυριακή καπετάνιος Αρμάθης
1962 Ταξίδι Κεχαγιόγλου
Ο λουστράκος δικηγόρος Γιώργος Καρέλης
1963 Αδελφός Άννα ηγούμενος
Συντρίμμια της ζωής Φέλντμαν
1967 Ο εμποράκος Μαρίνος Κωνσταντινίδης
Άδικη κατάρα
1968 Ο τσαχπίνης
Ωραία Αιγιώτισσα Λαμπρινός Λεούσης
Αυτή που δεν λύγισε Πέτρος Βελλίδης
Ορκίζομαι, είμαι αθώα Μίλτος Κανδρής
Ένας ιππότης με... τσαρούχια Επαμεινώνδας Κουλουβάχατος
Πήρε ο άνεμος τα όνειρά μου
1969 Κουρέλι της ζωής
Η λεωφόρος της προδοσίας πρόεδρος ανακριτικής επιτροπής
Η Οδύσσεια ενός ξεριζωμένου
Αλτ και σ' έφαγα (Εδώ Προκόπης) Αλέξης
1970 Ο μεγάλος ένοχος πρόεδρος δικαστηρίου
Μία ζωή χωρίς αγάπη
1971 Ο δρόμος των ηρώων
Αυτοί που ξέχασαν τον όρκο τους

Θεατρικές παραστάσεις που σκηνοθέτησε

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Κανάλι
1971 Ο αντρειωμένος

Ε, εσείς οι απ'έξω

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

1972 Το παιδί[νεκρός σύνδεσμος]

Η νεράιδα[νεκρός σύνδεσμος]

Ο τυχερός

Δείπνο για δύο

Όνειρο για δύο

Κατ' αντιπαράστασιν

Ένας ευτυχής θνητός

Ο άνθρωπος της Ραγκούν

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

1973 Κοράν

Δίπλωμα

Ο τενόρος

Η μέγγενη

Τα ποντίκια[νεκρός σύνδεσμος]

Το διαμάντι[νεκρός σύνδεσμος]

Το ραντεβού

Ο Μπελαβίτα

Ο γερο-ζηλιάρης

Αυτός που έφυγε

Νυχτερινή ιστορία

Πέντε πέσος πρόστιμο

Βασίλισσες της Γαλλίας

Τα κύματα ήταν μεγάλα

Ποτέ μην πεις μεγάλο λόγο[νεκρός σύνδεσμος]

Αυτεπάγγελτος υπεράσπισις

Ένας σύζυγος με κατανόηση

Αγάπη και πως να τη θεραπεύσεις

Ένα γκαρσόνι με τρυφερή καρδιά

Η ιστορία ενός πουκαμίσου κι ενός βιολιού

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

ΥΕΝΕΔ

1981 Η κοιμισμένη τρέλα ΕΡΤ

Σειρές που σκηνοθέτησε

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Κανάλι
1972 Μαντάμ Σουσού

Ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο

ΥΕΝΕΔ

ΕΙΡΤ

1973 Αγρίμια

Εφιάλτης

ΥΕΝΕΔ

ΕΙΡΤ

1975 Δύσκολα χρόνια

Η Θέμις έχει κέφια

ΥΕΝΕΔ

ΕΙΡΤ

1976 Η Θέμις έχει νεύρα

Χωρίς φόβο και πάθος

Ορκίζομαι να είπω την αλήθεια

ΕΡΤ

ΕΡΤ

ΥΕΝΕΔ

1977 Μια υπέροχη γλωσσού ΥΕΝΕΔ
1982 Ορκιστείτε παρακαλώ ΥΕΝΕΔ

Εργογραφία

Επεξεργασία

Ποιητικές συλλογές

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Εκδόσεις
1940 Τοπία του ημίφωτος Α. Μαυρίδης
1943 Θαλασσινές καμπάνες Α. Μαυρίδης
1947 Η αλλαγή Α. Μαυρίδης
1956 Μουσική

Οι τελευταίοι

Μ. Σαλιβέρου

Μ. Σαλιβέρου

1965 Δίοδος

Έραναν τον τάφο

Δίφρος

Δίφρος

1974 Πολιορκία

Μαρτυρολόγιο

Εργαστήρι

Εργαστήρι

1981 Από την Αντίσταση στο σήμερα Δωδώνη
1986 Ποίηση από την αντίσταση Σύγχρονη Εποχή
1989 Λάμπα καταγραφής Δωδώνη

Βιβλία & Λογοτεχνικές μελέτες

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Εκδόσεις ISBN
1958 Η έννοια της ποίησης

Ο Τέλλος Άγρας και ο λυρικός λόγος

Το νεοελληνικό πλάι στο παγκόσμιο θέατρο

Μ. Σαλίβερος

Μ. Σαλίβερος

Μ. Σαλίβερο

1978 Αντίσταση εμφύλιος και δικτατορία

Προβληματισμοί στην ποίηση-Δοκίμια

Δωδώνη

Δωδώνη

ISBN 960-248-334-4

ISBN 960-248-402-0

1984 Από τα ταξίδια μου

Σύγχρονο θέατρο και δώδεκα θεατρικά δοκίμια

Δωδώνη

Δωδώνη

---

ISBN 960-248-332-6

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «όλα τα διοικητικά συμβούλια της Εταιρίας Ελλήνων λογοτεχνών, ανακτήθηκε 19 Μαΐου 2008». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2011. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Εφημερίδα «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» φύλλο 20/09/1993
  • Εφημερίδα «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» φύλλο 20/09/1993
  • Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» φύλλο 20/09/1993
  • Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» φύλλο 21/09/1993
  • «ΛΑΜΠΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ» -Ποιητική Συλλογή (εκδόσεις Δωδώνη 1989)