Ο Μίχαελ Κίσκε (Michael Kiske, 24 Ιανουαρίου 1968) είναι Γερμανός τραγουδιστής, περισσότερο γνωστός ως τραγουδιστής του power metal συγκροτήματος Helloween. Μετά την αποχώρησή του από το συγκρότημα το 1993, ηχογράφησε τέσσερα προσωπικά στούντιο άλμπουμ και συμμετείχε σε διάφορα μουσικά πρότζεκτ, όπως οι Avantasia, οι Place Vendome και οι Kiske/Somerville. Παράλληλα ηχογράφησε φωνητικά για πολλά συγκροτήματα ως ειδικός καλεσμένος. Το 2009 δημιούργησε το χάρντ ροκ συγκρότημα Unisonic και ξεκίνησε τις ζωντανές περιοδείες μετά από 17 χρόνια απουσίας.[2] To 2017 ο Κίσκε επανασυνδέθηκε με τους Helloween και η νέα σύνθεση του συγκροτήματος κυκλοφόρησε τον δίσκο Helloween το 2021.[3]

Μίκαελ Κίσκε
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση24 Ιανουαρίου 1968[1]
Αμβούργο
Χώρα πολιτογράφησηςΓερμανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητατραγουδιστής, μουσικός, κιθαρίστας
Περίοδος ακμής1985
Ιστότοπος
www.michael-kiske.de
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία και Καριέρα

Επεξεργασία

Το 1985, σε ηλικία 17 ετών ο Κίσκε τραγουδούσε στο Γερμανικό συγκρότημα Ill Prophecy. Το συγκρότημα ηχογράφησε ένα ντέμο, το οποίο δεν κυκλοφόρησε ποτέ εμπορικά.

Helloween (1986-1993)

Επεξεργασία
 
Ο Michael Kiske σε συναυλία με τους Helloween το 2018

Το συγκρότημα Helloween ζήτησε τη συμμετοχή του Κίσκε όταν εκείνος ήταν 18 ετών. Έως εκείνη τη στιγμή ο Κάι Χάνσεν ήταν ο τραγουδιστής και ένας από τους δυο κιθαρίστες των Helloween, αλλά είχε δυσκολίες στο να παίζει κιθάρα και να τραγουδάει παράλληλα στις ζωντανές εμφανίσεις. Ο Κίσκε μπήκε στους Helloween το 1986. Το πρώτο άλμπουμ που κυκλοφόρησε με τον Κίσκε ως τραγουδιστή, το 1987, ήταν το Keeper of the Seven Keys, Part I, το οποίο θεωρείται ακόμα ένα από τα καλύτερα άλμπουμ των Helloween και αποτέλεσε βασικό θεμέλιο στη δημιουργία του μουσικού είδους power metal. Την παγκόσμια επιτυχία του δίσκου ακολούθησε μια μεγάλη παγκόσμια περιοδεία και συμμετοχές σε μεγάλα μουσικά φεστιβάλ της εποχής όπως το "Monsters Of Rock".[4] Το συγκρότημα κυκλοφόρησε το Keeper of the Seven Keys, Part II το 1988, το οποίο κέρδισε το βραβείου του χρυσού δίσκου στη Γερμανία, ενώ ανέβηκε στο Top-30 των βρετανικών και στο # 108 των αμερικάνικων τσαρτ και έφερε ακόμα περισσότερη διεθνή αναγνώριση από τον προκάτοχό του. Οι δίσκοι Keeper of the Seven Keys αποδείχτηκε ότι είχαν μεγάλη επιρροή σε άλλους μουσικούς και βοήθησαν στη δημιουργία πολλών συγκροτημάτων new wave of European power metal, όπως οι Blind Guardian, οι Stratovarius, οι Hammerfall και οι Edguy.[5][6]

Ο Κάι Χάνσεν αναχώρησε από τους Helloween μετά την περιοδεία του 1988 και τη κυκλοφορία του ζωντανού δίσκου Live in the UK και αντικαταστάθηκε από τον κιθαρίστα Ρόλαντ Γκράποφ. Το συγκρότημα, μετά από μια μακροχρόνια δικαστική διαμάχη με τη δισκογραφική του εταιρία Noise Records, κυκλοφόρησε το Pink Bubbles Go Ape το 1991 και το Chameleon το 1993, μέσω της ΕΜΙ. Και οι δυο κυκλοφορίες είχαν μικρότερη εμπορική επιτυχία από τους προκατόχους τους και απείχανε μουσικά από τον κλασσικό ήχο του power metal. Ο Κίσκε εκδιώχθηκε από τους Helloween το 1993 μετά από πολλές εσωτερικές διαμάχες και αντικαταστάθηκε από τον Άντι Ντέρις.[4]

Προσωπική καριέρα (1996-2008)

Επεξεργασία

Το 1996, τρία χρόνια μετά την αποχώρησή του από τους Helloween ο Κίσκε κυκλοφόρησε τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο Instant Clarity. Στο άλμπουμ, το οποίο συμπεριλάμβανε μια ποικιλία από χέβι μέταλ, χαρντ ροκ και σοφτ ροκ, συμμετείχαν οι Άντριαν Σμιθ (Iron Maiden) και Κάι Χάνσεν (Gamma Ray). Ένα μουσικό βίντεο για την μπαλάντα "Always", η οποία αφιερώθηκε στον πρώην ντράμερ των Helloween Ίνγκo Σβίχτενμπεργκ, γυρίστηκε στη Νέα Υόρκη.

Ο δεύτερος προσωπικός δίσκος με τίτλο Readiness to Sacrifice κυκλοφόρησε το 1999 στην Ιαπωνία και το 2001 στην Ευρώπη. Η μουσική κατεύθυνση του άλμπουμ δεν είχε καμία σχέση με το μέταλ παρελθόν του τραγουδιστή και κινούταν σε σόφτ ροκ και ορχηστικές φόρμες.

Το 2003, ο Κίσκε έφτιαξε το project SupaRed με το οποίο κυκλοφόρησε ένα ομότιτλο άλμπουμ. Το άλμπουμ συμπεριλάμβανε τραγούδια σε ύφος εναλλακτικού ροκ και πόπ ροκ. Ο δίσκος δεν διαφημίστηκε σωστά από την εταιρία, οπότε απέτυχε εμπορικά και το project διαλύθηκε.

Το 2006 κυκλοφόρησε ο τρίτος σόλο δίσκος με τον τίτλο Kiske. Μουσικά το άλμπουμ δεν έμοιαζε με τίποτα από το παρελθόν του Κίσκε και ακολουθούσε ενα ακουστικό singer-songwriter ύφος.

Το 2008, μετά από παρακίνηση της δισκογραφικής του εταιρίας (Frontiers Records) ο Κίσκε δέχτηκε και ηχογράφησε το τέταρτο σόλο άλμπουμ του με τίτλο Past in Different Ways. Ο δίσκος περιείχε ακουστικές διασκευές τραγουδιών που είχε γράψει ο Κίσκε την εποχή που ήταν στους Helloween. Ο Κίσκε δήλωσε πως το άλμπουμ «δείχνει πως δεν αρνιέμαι το παρελθόν μου...και δίνει στους ανθρώπους που συμμετείχαν σε αυτό το παρελθόν τη δυνατότητα να δουν αυτά τα τραγούδια από μια άλλη οπτική γωνία».[7][8]

Avantasia (2000-2022)

Επεξεργασία
 
Ο Μίχαελ Κίσκε σε συναυλία με τους Avantasia το 2013

Το 2000 ο Τομπίας Σάμμετ (τραγουδιστής των Edguy) έκανε πρόταση στον Μίχαελ Κίσκε να συμμετάσχει στην καινούρια του ροκ όπερα, τους Avantasia. Ο Κίσκε αποδέχτηκε την πρόταση να τραγουδήσει στο project, αλλά μόνο με το ψευδώνυμο “Ernie”. Το ψευδώνυμο αναγράφηκε στην πρώτη κυκλοφορία των Anastasia, το The Metal Opera (2001), αλλά όχι στη δεύτερη, το The Metal Opera Part II (2002), στο οποίο αναγράφηκε το πραγματικό του όνομα. Ο Κίσκε είχε δηλώσει πως εκείνη την περίοδο δεν ήθελε να σχετίζεται με το χέβι μέταλ. Ο ρόλος του στη ροκ όπερα ήταν βασικός και τραγούδησε στα "Reach Out For The Light", "Breaking Away", "Farewell", "Avantasia", "The Tower", "The Seven Angels" και "No Return".[9]

Το 2007, ο Κίσκε τραγούδησε στα τραγούδια "Promised Land" και "Lost In Space [Extended Version]", τα οποία κυκλοφορήσαν στη συλλογή των Avantasia Lost in Space Part I & II.

Το 2008, συμμετείχε στο τρίτο άλμπουμ των Avantasia The Scarecrow, τραγουδώντας κυρίως φωνητικά στο "Shelter From The Rain" και δευτέρα φωνητικά στα " The Scarecrow " και "What Kind Of Love".

Το 2010, ο Κίσκε συμμετείχε στο τέταρτο διπλό άλμπουμ των Avantasia The Wicked Symphony και Angel of Babylon τραγουδώντας στα τραγούδια "Wastelands", "Runaway Train" και "Stargazers". Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς πήρε μέρος και στην περιοδεία των Avantasia "The Metal Opera Comes to Town Tour" τραγουδώντας στην ίδια σκηνή με τους Τόμπιας Σάμμετ, Κάι Χάνσεν, Γιορν Λάντε, Μπομπ Κάτλεϊ, Αμάντα Σόμερβιλλε και Σάσα Πάεθ μετάξι άλλων.[9]

Στις 6 Αυγούστου του 2011, τραγούδησε με τους Avantasia στη συναυλία τους στο μουσικό φεστιβάλ "Wacken Open Air".

Το 2013, ο Κίσκε συμμετείχε στο πέμπτο άλμπουμ των Avantasia The Mystery of Time, τραγουδώντας στα τραγούδια "Where Clock Hands Freeze", "Savior In The Clockwork" and "Dweller In A Dream". Στο διάστημα μετάξι Απριλίου και Αυγούστου πήρε μέρος και στην περιοδεία των Avantasia " The Mystery World Tour", η οποία συμπεριλάμβανε εμφανίσεις σε 10 ευρωπαϊκά μουσικά φεστιβάλ και τρίωρες συναυλίες σε Νότια Αμερική, Ιαπωνία, Ρωσία και Ευρώπη.[10]

Στις 2 Αυγούστου του 2014, τραγούδησε ξανά με τους Avantasia στη συναυλία τους στο φεστιβάλ Wacken Open Air.

Το 2016, ο Κίσκε συμμετείχε στο έβδομο άλμπουμ των Avantasia Ghostlights, τραγουδώντας στα τραγούδια "Ghostlights", "Unchain The Light" και στο bonus τραγούδι "Wake Up To The Moon". Στο διάστημα μεταξύ Μαρτίου και Αυγούστου πήρε μέρος στη μεγαλύτερη παγκόσμια περιοδεία των Avantasia "Ghostlights World Tour", η οποία συμπεριλάμβανε περισσότερες από 40 εμφανίσεις σε Ευρώπη, Σκανδιναβία, Βόρεια Αμερική, Νότια Αμερική, Καναδά, Ιαπωνία και Ρωσία.[11][12][13]

Το 2019, συμμετείχε στο όγδοο άλμπουμ των Avantasia Moonglow, τραγουδώντας στο τραγούδι "Requiem For A Dream".[14]

Το 2022, ο Κίσκε συμμετείχε στο ένατο άλμπουμ των Avantasia A Paranormal Evening with the Moonflower Society, τραγουδώντας στα τραγούδια "The Inmost Light" και "Arabesque".[15]

Place Vendome (2005-2017)

Επεξεργασία

Το 2005, ο Κίσκε πήρε μέρος στο project Place Vendome, της δισκογραφικής εταιρίας Frontiers Records. Οι Place Vendome αποτελούνταν από τον Ντένις Γουάρντ (μπάσο και παραγωγή), τον Κώστα Ζαφειρίου (τύμπανα) και τον Ούε Ρεΐτεναουερ (κιθάρα) από το συγκρότημα Pink Cream 69, τον Γκάνθερ Γουέρνο (πλήκτρα) από τους Vanden Plas και τον Κίσκε (φωνητικά). Η μουσική στο πρώτο άλμπουμ του πρότζεκτ, το οποίο κυκλοφόρησε το 2005 με τίτλο Place Vendome, ήταν μια μίξη μελωδικού χάρντ ροκ και AOR και τα τραγούδια γράφτηκαν από τον Ντένις Γουάρντ.[16]

Το 2009, οι Place Vendome κυκλοφορήσαν το δεύτερο άλμπουμ τους με τίτλο Streets of Fire. Ένα μουσικό βίντεο γυρίστηκε για το τραγούδι "My Guardian Angel", το οποίο σηματοδότησε την πρώτη εμφάνιση του Κίσκε σε βίντεο μετά το 1996. Τα τραγούδια για το δεύτερο άλμπουμ γράφτηκαν από τέσσερις διαφορετικούς συνθέτες, με τον Μάγνο Κάρλσεν (Primal Fear) να είναι ο πιο αναγνωρίσιμος.[17]

Το 2013, οι Place Vendome κυκλοφορήσαν το τρίτο άλμπουμ τους με τίτλο Thunder In The Distance. Ένα μουσικό βίντεο γυρίστηκε για το τραγούδι "Talk To Me", ενώ ο Κώστας Ζαφειρίου αντικαταστάθηκε από τον Ντίρκ Μρούινενμπεργκ στα τύμπανα. Τα τραγούδια γράφτηκαν από οκτώ διαφορετικούς συνθέτες, με τον Τίμο Τόλκκι (ex-Stratovarius) και τον Μάγνο Κάρλσεν να είναι οι πιο αναγνωρίσιμοι.[18]

Το 2017, οι Place Vendome κυκλοφορήσαν το τέταρτο άλμπουμ τους με τίτλο Close To The Sun. Τα τραγούδια γράφτηκαν από οκτώ διαφορετικούς συνθέτες, με τους Jani Liimatainen (Cain's Offering, ex-Sonata Arctica), Olaf Thorsen (Vision Divine, Labyrinth), Fabio Lione (Vision Divine, ex-Rhapsody of Fire), Simone Mularoni (DGM) και τον Μάγνο Κάρλσεν να είναι οι πιο αναγνωρίσιμοι. Για πρώτη φορά στην ιστορία του πρότζεκτ συμμετείχαν ως guest κιθαριστές οι Gus G (Firewind, Ozzy Osbourne), Κάι Χάνσεν, Alfred Koffler (Pink Cream 69), Μάντι Μέϊερ (ex-Krokus, ex-Asia), Michael Klein, Μάγνο Κάρλσεν και ο Simone Mularoni.[19]

Kiske/Somerville (2010-2015)

Επεξεργασία

Στις αρχες του 2010 ο Κίσκε συνεργάστηκε με την Αμάντα Σόμερβιλλε (Aina, HDK) σε ένα project ντουέτων με το όνομα Kiske/Somerville. Το project συμπεριλάμβανε τους Μάτ Σίννερ (Sinner, Primal Fear) στο μπάσο, Μάγνο Κάρλσεν στην κιθάρα, Σάντερ Γκόμμανς (After Forever) στην κιθάρα, Τζίμι Κρέσικ (Voodoo Circle) στα πλήκτρα και Μαρτιν Σμιντ στα τύμπανα. Οι Kiske/Somerville κυκλοφορήσαν ένα ομότιτλο άλμπουμ τον Σεπτέμβριο του 2010 και δυο μουσικά βίντεο για τα τραγούδια "If I Had A Wish" και "Silence".[20]

Το δεύτερο άλμπουμ του πρότζεκτ με τίτλο City of Heroes κυκλοφορήσε στις 17 Απριλίου του 2015 μαζί με δύο μουσικά βίντεο για τα τραγούδια "City Of Heroes" και "Walk On Water".[21] Ο Μάτ Σίννερ συμμετείχε και πάλι στο μπάσο, όπως και ο Μάγνο Κάρλσεν στην κιθάρα και στα πλήκτρα, ενώ η Βερόνικα Λουκέσοβα ανέλαβε τα τύμπανα.[22]

Unisonic (2009-2016)

Επεξεργασία
 
Ο Κάι Χάνσεν και ο Μίχαελ Κίσκε σε συναυλία των Unisonic το 2016

Στα τέλη του 2009 ο Κίσκε δημιούργησε το χάρντ ροκ / heavy metal συγκρότημα Unisonic μαζί με τους Ντένις Γουάρντ, Κώστα Ζαφειρίου και Μάντι Μέϊερ (ex-Krokus, ex-Asia) στην κιθάρα. Το συγκρότημα ξεκίνησε μια μικρή περιοδεία τον Ιούνιο του 2010, η οποία σηματοδότησε την επιστροφή του Κίσκε στις μουσικές σκηνές μετά από 17 χρόνια. Τον Μάρτιο του 2011 ο Κάι Χάνσεν (Gamma Ray) μπήκε στο συγκρότημα ως δεύτερος κιθαρίστας και στις 15 Οκτωβρίου η νέα σύνθεση του συγκροτήματος έδωσε την πρώτη της συναυλία στο Loud Park Festival στην Ιαπωνία.[23]

Οι Unisonic κυκλοφόρησαν το πρώτο τους EP με τίτλο Ignition μαζί με το βίντεο του τραγουδιού "Unisonic" τον Ιανουάριο του 2012. Το πρώτο τους ομότιτλο άλμπουμ κυκλοφόρησε στις 30 Μαρτίου του 2012 και κατέλαβε ψηλές θέσεις στα Ιαπωνικά, τα Φινλανδικά, τα Γερμανικά και τα Σουηδικά τσαρτ.[24][25] Το συγκρότημα ξεκίνησε την πρώτη του παγκόσμια περιοδεία τον Μάιο του 2012. Η περιοδεία ξεκίνησε στη Νότια Αμερική, συμπεριέλαβε εμφανίσεις σε Ευρωπαϊκά μουσικά φεστιβάλ και συναυλίες στην Ιαπωνία, Ταϊβάν, Νότια Κορέα, Ρωσία, Ισπανία και Γερμανία.[26]

Οι Unisonic κυκλοφορήσαν το δεύτερο EP τους με τίτλο For the Kingdom τον Μάιο του 2014 και το βίντεο για το τραγούδι "Exceptional" τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς. Το δεύτερο άλμπουμ του συγκροτήματος με τίτλο Light of Dawn, κυκλοφόρησε την 1 Αυγούστου 2014. Το Light οf Dawn κατέλαβε ψηλές θέσεις στα Φινλανδικά, τα Γερμανικά, τα Ελβετικά, τα Τσέχικα και τα Ιαπωνικά τσαρτ.[27][28] Το συγκρότημα ξεκίνησε την Ευρωπαϊκή περιοδεία του τον Ιούλιο του 2014 παίζοντας σε μουσικά φεστιβάλ και τον Σεπτέμβριο ακολούθησε μια Ιαπωνική και Ευρωπαϊκή περιοδεία μαζί με τους Edguy.[26]

Στις 5 Αυγούστου του 2016 οι Unisonic έπαιξαν στο μουσικό φεστιβάλ Wacken Open Air. Η συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε με τον τίτλο Live in Wacken στις 21 Ιουλίου του 2017.[29]

Επιστροφή στους Helloween (από το 2017)

Επεξεργασία

Από τα τέλη του 2017 και το 2018 ο Κίσκε συμμετείχε στην παγκόσμια περιοδεία Pumpkins United World Tour μαζί με τους Helloween και τον Κάι Χάνσεν.[30] Η μεγαλύτερη παγκόσμια περιοδεία στην ιστορία του συγκροτήματος ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2017 στη Νότια Αμερική και έληξε τον Δεκέμβριο του 2018 στην Ευρώπη. Τον Δεκέμβριο του 2017 κυκλοφόρησε το single Pumpkins United επισημοποιώντας και την επιστροφή των Κίσκε και Χάνσεν στους Helloween.[31] Στις 4 Οκτωβρίου του 2019 κυκλοφόρησε το ζωντανά ηχογραφημένο DVD/Blu-ray με τίτλο "United Alive" και ο ζωντανά ηχογραφημένος δίσκος United Alive in Madrid.[32] Η νέα σύνθεση του συγκροτήματος ηχογράφησε και κυκλοφόρησε τον δίσκο Helloween στις 18 Ιουνίου του 2021.[3]

Άλλες συνεργασίες (1995-2022)

Επεξεργασία
 
Ο Κίσκε σε συναυλία με τους Rock Meets Classic το 2015, στο Wacken Open Air Festival

Από το 1995 έως και το 2022 ο Κίσκε συνεργάσθηκε ως ειδικός καλεσμένος με πολλά συγκροτήματα και καλλιτέχνες. Οι περισσότερες εμφανίσεις του ήταν σε μορφή ντουέτου, όπως στα τραγούδια που τραγούδησε με τους Masterplan, Edguy και Infinita Symphonia μεταξύ άλλων. Σε πολλές από τις εμφανίσεις του όμως τραγούδησε ολόκληρα τραγούδια όπως το "Time To Break Free" στον δίσκο Land of the Free (1995) των Gamma Ray, το "Key to the Universe" στον δίσκο Hymn to Life (2002) του Τίμο Τόλκκι, τα "Silver Maiden" και "Serendipity" στον δίσκο Days of Rising Doom (2003) των Aina, τα "I Did It My Way", "Angel", "Keep The Flame Alive", "Last Night On Earth" και "Revolution Renaissance" στον δίσκο New Era (2008) των Revolution Renaissance, το "Hello Moon" στον δίσκο Tin Soldiers (2009) των Trick or Treat, το "The Ethereal Dream (Reprise)" στον δίσκο 34613 (2012) των Tomorrow's Outlook, το ομώνυμο τραγούδι στον δίσκο The Land of New Hope (2013) της μέταλ όπερας Avalon και το "A King Has Gone" από τον δίσκο Universal (2022) των Michael Schenker Group.

Ο Κίσκε έχει επίσης συμμετάσχει ως ιδικός καλεσμένος στο πρότζεκτ Christmas Metal Symphony, στη ζωντανή τους περιοδεία το 2013 όπως και στο Rock Meets Classic στις εμφανίσεις τους στο Rock Of Ages Festival και στο Wacken Open Air Festival το 2015.[33][34] Το 2016, συμμετείχε ως ιδικός καλεσμένος στη συναυλία του project Hansen & Friends στο Wacken Open Air Festival, τραγουδώντας δύο τραγούδια των Helloween. Η συναυλία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε με τον τίτλο Hansen & Friends - Thank You Wacken το 2017.[35]

Δισκογραφία

Επεξεργασία

με τους Helloween

Επεξεργασία

Προσωπική καριέρα

Επεξεργασία

με τους Avantasia

Επεξεργασία

με τους SupaRed

Επεξεργασία

με τους Place Vendome

Επεξεργασία

με τους Kiske/Somerville

Επεξεργασία

με τους Unisonic

Επεξεργασία

Άλλες συνεργασίες/συμμετοχές

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. https://www.imdb.com/name/nm2513653/
  2. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2015. 
  3. 3,0 3,1 https://www.rockrooster.gr/helloween-neos-diskos-iounios/
  4. 4,0 4,1 «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2015. 
  5. http://blindguardian.fisek.com.tr/interviews/iv1.html
  6. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2015. 
  7. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2015. 
  8. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2015. 
  9. 9,0 9,1 http://www.metal-metropolis.com/avantasia.htm
  10. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  11. http://www.metalhammer.gr/2014-01-18-10-42-36/news-2/7639-avantasia-ghostlights-lyric-video
  12. http://www.tobiassammet.com/eng/tour.php
  13. https://www.facebook.com/avantasia/photos/pcb.10153787137658889/10153787136608889/?type=3&theater
  14. https://www.rockpages.gr/el/nea/item/9277-oi-kalesmenoi-tou-tobias[νεκρός σύνδεσμος]
  15. https://www.rockpages.gr/avantasias-new-song-with-michael-kiske/?lang=en
  16. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  17. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  18. http://www.seaoftranquility.org/reviews.php?op=showcontent&id=15188
  19. https://rockway.gr/nea/item/16590-place-vendome-album
  20. http://www.frontiers.it/album/4746/
  21. http://www.frontiers.it/news/10760/
  22. http://bravewords.com/news/kiske-somerville-city-of-heroes-album-details-revealed-full-audio-trailer-streaming
  23. http://www.blabbermouth.net/news/kai-hansen-joins-forces-with-michael-kiske-in-unisonic/
  24. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  25. http://acharts.us/album/69916
  26. 26,0 26,1 «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  27. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  28. http://acharts.us/album/87221
  29. http://www.blabbermouth.net/news/unisonic-feat-helloween-members-live-in-wacken-cd-dvd-due-in-july/
  30. http://www.metalhammer.gr/news/item/32934-helloween-reunion-kai-hansen-michael-kiske
  31. bravewords.com. «HELLOWEEN Release New Single "Pumpkins United" For Free Download; Official Lyric Video Posted». Bravewords.com. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2017. 
  32. https://www.metalhammer.gr/news/item/34636-helloween-new-live-album
  33. http://mariskalrock.com/index.php/2015/08/03/cronica-de-la-primera-jornada-del-rock-of-ages-de-alemania/
  34. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2015. 
  35. http://www.rockway.gr/nea/item/17416-hansen-friends-video-clip-debut-live-album