Ματθαίος Δεβαρής

Ο Ματθαίος Δεβαρής ή Δε Βαρής, Δεβάρης ή Άβαρις (περ. 1505-1581) ήταν Έλληνας λόγιος του 16ου αιώνα.

Ματθαίος Δεβαρής
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1505 Κέρκυρα
Θάνατος	13  Ιουνίου 1581 Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αναγεννησιακός ανθρωπιστής

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα κατά το 1505. Οκταετής πήγε με υποτροφία στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Ρώμης. Εκεί διδάχτηκε από τον Ιανό Λάσκαρι και αναδείχτηκε ως ο πιο επιμελής μαθητής των τροφίμων της σχολής. Μετά τη διάλυση του Γυμνασίου προσελήφθη μαζί με άλλα Ελληνόπουλα από τον φιλέλληνα καρδινάλιο Νικόλαο Ρουδολφίνο, το σπίτι του οποίου ήταν γενικό εντευκτήριο των τότε λογίων. Ο Πάπας Γ’ διόρισε τον Δεβάρη διορθωτή των κωδίκων της Βατικανής, και του χορήγησε μάλιστα ισόβια σύνταξη.

Μετά το θάνατο του προστάτη του Ρουδολφίνου, ο Κάρολος Κολούμνας παρέδωσε στον Ματθαίο τον γιο του Αντώνιο, (ο οποίος αργότερα έγινε καρδινάλιος) για να του διδάξει τα ελληνικά. Αυτός τον συνόδευσε επίσης στα πανεπιστήμια της Πίζας και της Πάδουας. Επιστρέφοντας στη Ρώμη, ο Δεβαρής προσκολλήθηκε στον οίκο του φιλόμουσου καρδιναλίου Αλεξάνδρου Φαρνεζίου. Υπηρέτησε επί μεγάλο διάστημα στη Κουρία ως corrector graecorum voluminum (διορθωτής των ελληνικών τόμων) μεταξύ άλλων.

Ο Δεβάρης πέθανε στην Ρώμη σε ηλικία εβδομήντα χρονών, στις 13 Ιανουαρίου του 1581.

Συγγράμματα

• Στη διάρκεια της μαθητείας του στο Ελληνικό Γυμνάσιο ο Ματθαίος επιμελήθηκε με τους άλλους συμμαθητές του τα σχόλια του Ομήρου και Σοφοκλή που είχε εκδώσει η σχολή (1517 – 1518).
• Συνέγραψε διεξοδικό και πολυμαθή «Πίνακα των εις Όμηρον παρεκβολών» του Ευσταθίου που τυπώθηκε στην Ρώμη το 1550 μαζί με την υπό του Μαγιοράνου έκδοση του σοφού σχολιαστού, και ανατυπώθηκε στο Βερολίνο το 1765, και μαζί με την έκδοση του Ευσταθίου στην Λειψία από τον Στάλμπαουμ το 1830. Τον πίνακα αυτόν του Δεβάρη ο Φαρβίκος τον λέει πληρέστατον («Index completissimus», Biblioth. Gr. VI, σελ. 673)
• Έγραψε πολλά κομψά επιγράμματα (epigrammata Graeca quam multa, quam eleganter ornateque conscripsit)
• Το σπουδαιότερο όμως των έργων του λογίου Κερκυραίου είναι το «Περί μορίων της ελληνικής γλώσσης» (Liber de Graece linguae particulis), το οποίο μετά το θάνατο του συγγραφέα εξέδωσε ο ανιψιός του Πέτρος Δεβάρης στη Ρώμη το 1588 με δική του προσφώνηση στα λατινικά διευθυνόμενη στον καρδινάλιο Φαρνέζιο. Η ρωμαϊκή έκδοση ανατυπώθηκε στη Νυρεμβέργη, το Αμστερντάμ και το Λονδίνο το 1657, και τέλος στην Λειψία το 1775 με σημειώσεις του Ρεουσμάννς.
• Σύμφωνα με τον ανιψιό του ο Ματθαίος συνέγραψε και πολλά άλλα.
• Για τους πάπες Πίο Ε’ και Γρηγόριο ΙΓ’ ο Δεβάρης μετέφρασε από τα λατινικά στα ελληνικά τους Κανόνες της Συνόδου του Τριδέντου, και τύπωσε τη μετάφραση στην Ρώμη με σκοπό προσηλυτισμού. Ο τίτλος του έργου είναι: Κανόνες και δόγματα της ιεράς και αγίας οικουμενικής εν Τριδέντω γενομένης συνόδου επί Παύλου τρίτου, Ιουλίου τρίτου, και Πέτρου τετάρτου άκρων αρχιερέων, εκ της των Λατίνων φωνής εις την των Γραικών μεταφρασθέντα, εκδοθέντα τε, προστάξαντος του σοφωτάτου κυρίου ημών Γρηγορίου ΙΓ’ άκρου αρχιερέως.(1577)
• Κατά τον ανεψιό του ο Ματθαίος μετάφρασε στα ελληνικά για τον πάπα Πίο Ε’ επίσης την Κατήχηση (Catechismus), η οποία έμεινε ανέκδοτη, και επιμελήθηκε την πρώτη έκδοση του ελληνικού κειμένου των Πρακτικών της εν Φλωρεντία Συνόδου.
• Ο Δεβάρης διατηρούσε αλληλογραφία με πολλούς Έλληνες και Λατίνους, και διάφορες επιστολές του σώζονται.

Πηγές

• Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821). Αθήνα: Τυπογραφείο των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2009.