Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης

Η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης είναι Μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος και έχει την πνευματική της εξάρτηση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και στην εκκλησιαστική περιφέρειά της υπάγεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης, οι συνοικίες Ευαγγελίστριας και Αγίου Παύλου του Δήμου Νεάπολης-Συκεών και τμήμα του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη. Μητροπολίτης της από το 2004 είναι ο Άνθιμος Ρούσας. Αποτελείται από 43 ενορίες και 3 Μονές.

Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης
Γενικές πληροφορίες
Ιδρυτής	Απόστολος Παύλος
Xώρα	Ελλάδα
Έδρα	Θεσσαλονίκη
Υπαγωγή	Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς)
Ενορίες	43
Ναοί	85
Μονές	3 (2 ανδρικές και 1 γυναικεία)
Μητροπολιτικός ναός	Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
Ιστοσελίδα	imth.gr
Ιεραρχία
Μητροπολίτης	Άνθιμος
Πρωτοσύγκελλος	Αρχιμ. π. Ιάκωβος Αθανασίου
Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος	Αρχιμ. π. Φώτιος Ζαρζαβατσάκης
Εφημέριοι	130
Διάκονοι	3

Μητροπολιτικός Ναός είναι αυτός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ ιστορικοί είναι οι ναοί του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Σοφίας, των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων κ.ά.

Ιστορικά στοιχεία

Η εκκλησία της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο. Ο απόστολος Παύλος έστειλε δύο επιστολές προς τους πιστούς της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Η προς Θεσσαλονικείς Α' επιστολή και η προς Θεσσαλονικείς Β' επιστολή γράφτηκαν περίπου από το 50-52 μ.Χ.

Στις αρχές του 4ου αιώνα, ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων δεν επέτρεψε να εισέλθει στο ναό ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ λόγω της σφαγής ανθρώπων την οποία διέταξε ο αυτοκράτορας στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης. Στους πρώτους αιώνες της Χριστιανικής Εκκλησίας, η Εκκλησία της Θεσσαλονίκης, όπως και ολόκληρο το δυτικό τμήμα της Ελλάδας ανήκε στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης. Τον 4ο αιώνα ο Πάπας Δάμασος Α΄ ανύψωσε τον επισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης σε Εξαρχία: επίσκοποι, μητροπολίτες και αρχιεπίσκοποι μπορούσαν να προσβάλουν οποιαδήποτε απόφαση ενώπιον της Εξαρχίας.

Τον 8ο αιώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης συνδέθηκε με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, στο οποίο ανήκει εκκλησιαστικά έως σήμερα. Κατά τη χιλιετία του Βυζαντίου, ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης έφερε τον τίτλο του «Αρχιεπισκόπου».

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης διαδραμάτισε κομβικό ρόλο. Ο Μικρασιάτης ιερέας Αιμιλιανός Λαζαρίδης ως πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον Μακεδονικό Αγώνα, συνεργαζόμενος με τον Πρόξενο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρο Κορομηλά και τον Μακεδονομάχο Αθανάσιο Σουλιώτη. Το 1906 εντάχθηκε στην αντιστασιακή «Οργάνωση Θεσσαλονίκης» του Αθανασίου Σουλιώτη που συντόνιζε τη δράση των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.

Αγιολογία

Ψηφιδωτό του αγίου Δημητρίου στον ομώνυμο ναό.

Οι αγίες Αγάπη, Χιονία και Ειρήνη από τη Θεσσαλονίκη, μαθήτριες της αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας που μαρτύρησαν στην περιοχή της Ξηροκρήνης. Μικρογραφία απο το Μηνολόγιο του Βασιλείου B'.

Οι νεομάρτυρες της Θεσσαλονίκης (Ι.Ν.Αγίου Δημητρίου).

Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Γεώργιος ο γλυκύς.

• Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης, στις 26 Οκτωβρίου.
• Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, στις 14 Νοεμβρίου και την Β΄ Κυριακή των Νηστειών.
• Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου των Θεσσαλονικέων αυταδέλφων, στις 11 Μαΐου.
• Αγίας Ματρώνης της εν Θεσσαλονίκη, στις 27 Μαρτίου.
• Αγίας Θεοδώρας της εν Θεσσαλονίκη, στις 3 Αυγούστου.
• Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας (22 Δεκεμβρίου) και των εν Χριστώ μαθητριών της τριών μαρτύρων αδελφών Αγίων Αγάπης, Ειρήνης και Χιονίας (16 Απριλίου).
• Αγίων Αγαθόποδος και Θεοδούλου των Θεσσαλονικέων, μαρτυρησάντων επί Καίσαρος Μαξιμιανού δια πνιγμού στη θάλασσα δυτικά του ρωμαϊκού λιμένα, οι οποίοι και ετάφησαν στη δυτική ακτή, στο σημερινό Μπεχτσινάρι.(4 Απριλίου)
• Αγίου Γεωργίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ο οποίος αρχιεράτευσε την τρίτη δεκαετία του 11ου αιώνα μ.Χ. (10 Ιουλίου).
• Αγίου Συμεών, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Μυσταγωγού, στις 15 Σεπτεμβρίου.
• Αγίου Βασιλείου του Ομολογητού, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, την 1η Φεβρουαρίου.
• Αγίου Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Κατάφλωρου, στις 20 Σεπτεμβρίου.
• Αγίου Γρηγορίου Καλλίδου, Μητροπολίτου Ηρακλείας και Ραιδεστού του από Θεσσαλονίκης, στις 25 Ιουλίου.
• Αγίου Φιλοθέου του Κοκκίνου, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Θεσσαλονικέα, στις 11 Οκτωβρίου.
• Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα Χαμαετού, στις 20 Ιουνίου.
• Αγίου Ιωσήφ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης, στις 3 Ιουνίου. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ο Σουλτάνος θα ζητήσει για εγγύηση επτά αρχιερείς, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ. Ο άγιος Ιωσήφ (μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε΄ τον Απρίλιο του 1821), θανατώθηκε στις 3 Ιουνίου 1821 μαζί τους αρχιερείς Ιωαννίκιο Τυρνόβου, Δωρόθεο Αδριανουπόλεως και Γρηγόριο Δέρκων.
• Αγίου Γρηγορίου Μητροπολίτου Κυδωνιών Μικράς Ασίας, την Κυριακή προ της Υψώσεως (Σεπτέμβριος). Ο Γρηγόριος διετελέσε - προ της χειροτονίας του εις επίσκοπο - κατά τα έτη 1892 – 1894 Πρωτοσυγκέλλος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Ιεροκήρυκας στην πόλη και κατά τα έτη 1893-1894 διευθυντής της Αστικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
• Οσίου Δαβίδ του εν Θεσσαλονίκη, του δενδρίτου, στις 26 Ιουνίου
• Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου και Καππαδόκου, ο οποίος νοσηλεύθηκε στο Νοσοκομείο Θεαγένειο (12 Ιουλίου).
• Σύναξη πάντων των εν Θεσσαλονίκη Αγίων, την Β΄ Κυριακή της Διακαινισίμου (Κυριακή των Μυροφόρων).

Κοινωνικό έργο

• Χαρίσειο Γηροκομείο Θεσσαλονίκης
• Ενοριακές Τράπεζες Αγάπης
• Κατασκηνώσεις
• Φοιτητικός Ξενώνας Αγίου Αντωνίου
• Ξενώνας Στέγη Μητροπολίτου Παντελεήμονος Β'

Παρεκκλήσια Νοσοκομείων

• Άγιος Ευαγγελιστής Λουκάς - Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
• Αγία Σκέπη - Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Γεώργιος Γεννηματάς"
• Άγιοι Δημήτριος και Λούπος - Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Άγιος Δημήτριος"
• Άγιος Παντελεήμων - ΑΝΘ Θεαγένειο
• Άγιος Παντελεήμων - Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Επισκοπικός κατάλογος

Η Πλατυτέρα Θεοτόκος. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού στην κόγχη του ιερού του του Ναού της του Θεού Σοφίας.

Η Θεοτόκος δεόμενη. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού της Αναλήψεως στον τρούλο του Ναού της του Θεού Σοφίας.

Ο Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.

Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (1296-1359).

Ο ναός της Τριανδρίας ο οποίος πάρα τους συνεχείς εράνους και τη συγκέντρωση χρημάτων επί τρεις δεκαετίες παραμένει μέχρι σήμερα ημιτελής.

Η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας

Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης.

Μέρος της αγιογραφίας του Ευσταθίου του Θεσσαλονικέως από το Καθολικό της Μονής Βατοπεδίου, (1312).

Η εκδίωξη του Θεοδοσίου από τον Άγιο Αμβρόσιο έπειτα από τη σφαγή της Θεσσαλονίκης όπως απεικονίζεται σε έργο του Άντονι βαν Ντάικ.

Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Γρηγορίου Παλαμά στη Θεσσαλονίκη (εσωτερικό).

Ο Ιερός Ναός της Παναγίας Δέξιας στη Θεσσαλονίκη (εσωτερικό).

Ο Αιμιλιανός Λαζαρίδης ως πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, με σημαντική προσφορά στον Μακεδονικό Αγώνα. Μετέπειτα εξελέγη Μητροπολίτης Γρεβενών και μαρτύρησε το 1911.

Ο άγιος Γρηγόριος Ωρολογάς διετελέσε - προ της χειροτονίας του εις επίσκοπο - Πρωτοσυγκέλλος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Ιεροκήρυκας στην πόλη (1892 – 1894) καθώς και διευθυντής Αστικής Σχολής Θεσσαλονίκης(1893-1894).

Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος (1851-1928)).

Επίσκοπος	Άγιος	Θητεία
Γάιος	Άγιος
Νικόλαος Α΄	Άγιος	160
Ἀρτέμιος	Άγιος
Ἀλέξανδρος Α΄	Άγιος	305 - 335
Ἰωάννης Α΄
Ἀέτιος		342 - 347
Εἰρήνιος		355
Παυλῖνος
Ἀχόλιος, Ἀσχόλιος	Άγιος	379 - 384
Ἀνύσιος	Άγιος	384 - 407
Ῥοῦφος	Άγιος	407 - 434
Ἀναστάσιος Α΄	Άγιος	434 - 451
Αὐξίθεος, Εὐδόξιος	Άγιος	451 - 458
Ἀνδρέας	Άγιος	481 - 494
Δωρόθεος Α΄	Άγιος	494 - 520
Ἀριστείδης		520 - 535
Ἠλίας	Άγιος	553
Θαλαλεὺς
Θεοδόσιος Α΄		585
Εὐσέβιος		585 - 603
Ἰωάννης Β΄	Άγιος	603 - 610
Πλωτῖνος		616
Ἰωάννης Β΄	Άγιος	617 - 626
Παῦλος Α΄		649
Ἰωάννης Γ΄		680
Σέργιος		690
Κωνσταντῖνος Α΄
Βασίλειος Α΄		772
Θεόφιλος	Άγιος	? - 787
Θωμᾶς	Άγιος
Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης	Άγιος	807 - 809
Άγνωστος		809 - 811
Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης	Άγιος	811 - 821
Λέων, ὁ φιλόσοφος		839/840-843
Ἀντώνιος, ὁ ὁμολογητὴς	Άγιος	843
Βασίλειος Β΄		843 - 865
Θεόδωρος		866 - 869
Παῦλος Β΄		880 - 882
Γρηγόριος Α΄		882
Μεθόδιος		889
Ἰωάννης Δ΄, ὁ Θεσσαλὸς		892 - 904
Βασίλειος Γ΄, ὁ ὁμολογητὴς	Άγιος	904 - ?
Ἀνατόλιος
Ἰσίδωρος Α΄		1016
Νικήτας Α΄
Θεοφάνης Α΄		1031 - 1038
Προμηθεὺς		1038
Άγνωστος		1063
Θεόδουλος		1086 - 1107
Κωνσταντῖνος Β΄		1110
Μιχαὴλ Α΄		1122
Νικήτας Β΄		1133
Βασίλειος Δ΄, ὁ Ἀχρίδος		1145 - 1168
Εὐστάθιος, ὁ Κατάφλωρος	Άγιος	1175 - 1197 ή 1198
Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης		1198 - 1199
Χρύσανθος		1199 - 1202
Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης		1204 - 1223
Νικήτας Γ΄
Ἰωσὴφ Β΄		1232 - 1235
Μιχαὴλ Β΄, ὁ Παλατάνος		1235
Μανουὴλ		1235 - 1261
Ἰωαννίκιος, ὁ Κυδώνης		1261
Δημήτριος		1282 - 1285
Ἰγνάτιος Α΄		1285 - ?
Ἰάκωβος Α΄		1299
Ἱερεμίας		1315 - 1322
Εὐφημιανὸς		1322
Ἰωάννης Ε΄, ὁ Καλέκας		1322 - 1334
Γρηγόριος Β’		1334
Γλαβᾶς		1339 - 1340
Μακάριος Α΄		1342 - 1346
Γρηγόριος Γ΄, ὁ Παλαμᾶς	Άγιος	1347 - 1359
Νεῖλος, ὁ Καβάσιλας	Άγιος	1360 - 1361
Νικόλαος Β΄, ὁ Καβάσιλας	Άγιος	1361 - 1363
Άγνωστος		1363 - 1371
Δωρόθεος Β΄		1371 - 1379
Ἰσίδωρος Β΄, ὁ Γλαβᾶς	Άγιος	1379 - 1393
Γαβριὴλ Α΄	Άγιος	1393 - 1410
Συμεών, ὁ μυσταγωγός	Άγιος	1410 - 1429
Γρηγόριος Γ΄		1430
Παρθένιος Α΄		- 1482
Νήφων	Άγιος	1482 - 1486
Μακάριος Β΄		1517 - 1536
Θεωνᾶς, ὁ ἀπὸ Ἡγουμένων	Άγιος	1539
Θεοφάνης Β΄		1544
Γρηγόριος - Δαβὶδ
Ἰωάσαφ Α΄		1560 - 1578
Μητροφάνης		1585
Γαβριὴλ Β΄		1594
Ματθαῖος Α΄		1596
Ἰωάσαφ Β΄, ὁ Ἀργυρόπουλος		1596
Σωφρόνιος Α΄		1606
Ζωσιμᾶς		1607
Παρθένιος Β΄		1611
Ἀθανάσιος Α΄	Άγιος	1622 - 1634
Δαμασκηνὸς Α΄		1634 - 1636
Καλλίνικος Α΄		1636 - 1639
Θεόκλητος		1645 - 1651
Ἰωακεὶμ Α΄		1651 - 1666
Διονύσιος		1666 - 1671
Ἀναστάσιος Β		1671
Μελέτιος Α΄		1672 - 1684
Μεθόδιος		1687 - 1696
Ἰγνάτιος Β΄		1698 - 1712
Ἰάκωβος Β΄		1712
Ἰγνάτιος Β΄		1723
Ἀνανίας		1728
Ἰωακεὶμ Β΄		1734 - 1744
Γαβριὴλ Γ΄		1745 - 1752
Σπυρίδων		1760 - 1761
Νεόφυτος Α΄		1767
Θεοδόσιος Β΄		1767 - 1769
Δαμασκηνὸς Β΄		1769 - 1780
Ἰάκωβος Γ΄		1780
Γεράσιμος		1788 - 1815
Ἰωσὴφ Γ΄, ὁ Ἱερομάρτυς	Άγιος	1815 - 1821
Ματθαῖος Β΄		1821 - 1824
Μακάριος Γ΄		1824 - 1830
Μελέτιος Β΄		1830 - 1841
Ἱερώνυμος		1841 - 1853
Καλλίνικος Β΄		1853 - 1861
Νεόφυτος Β΄		1861 - 1874
Ἰωακεὶμ Γ΄		1874 - 1878
Καλλίνικος Γ΄, ὁ Φωτιάδης		1878 - 1884
Γρηγόριος Δ΄, ὁ Καλλίδης	Άγιος	1885 - 1889
Σωφρόνιος Β΄		1889 - 1893
Ἀθανάσιος Β΄, ὁ Μεγακλῆς		1893 - 1903
Ἀλέξανδρος Β΄, ὁ Ῥηγόπουλος		1903 - 1910
Ἰωακεὶμ Δ΄, ὁ Σγουρὸς		1910 - 1912
Γεννάδιος, ὁ Ἀλεξιάδης		1912 - 1951
Παντελεήμων Α΄, ὁ Παπαγεωργίου		1951 - 1968
Λεωνίδας, ὁ Παρασκευόπουλος		1968 - 1974
Παντελεήμων Β΄, ὁ Χρυσοφάκης		1974 - 2003
Ἄνθιμος, ὁ Ῥούσας		2004 -