Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης

(Ανακατεύθυνση από Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης)

Η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών[α]». Έδρα της είναι η Θεσσαλονίκη και στην εκκλησιαστική περιφέρειά της υπάγεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης, οι συνοικίες Ευαγγελίστριας και Αγίου Παύλου του Δήμου Νεάπολης-Συκεών και τμήμα του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη.

Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης
IMTH (orthodox) logo.png
Γενικές πληροφορίες
ΙδρυτήςΑπόστολος Παύλος
XώραΕλλάδα
ΈδραΘεσσαλονίκη
ΥπαγωγήΕκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς)
Ενορίες43
Ναοί85
Μονές3 (2 ανδρικές και 1 γυναικεία)
Μητροπολιτικός ναόςΑγίου Γρηγορίου Παλαμά
Ιστοσελίδαimth.gr
Ιεραρχία
ΜητροπολίτηςΆνθιμος
ΠρωτοσύγκελλοςΑρχιμ. π. Ιάκωβος Αθανασίου
Γενικός Αρχιερατικός ΕπίτροποςΑρχιμ. π. Φώτιος Ζαρζαβατσάκης
Εφημέριοι130
Διάκονοι3

Αποτελείται από 43 ενορίες και 3 Μονές. Μητροπολιτικός Ναός είναι αυτός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ ιστορικοί είναι οι ναοί του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Σοφίας, των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων κ.ά. Μητροπολίτης της από το 2004 είναι ο Άνθιμος Ρούσας.

Ιστορικά στοιχείαΕπεξεργασία

Η εκκλησία της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο. Ο απόστολος Παύλος έστειλε δύο επιστολές προς τους πιστούς της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Η προς Θεσσαλονικείς Α' επιστολή και η προς Θεσσαλονικείς Β' επιστολή γράφτηκαν περίπου από το 50-52 μ.Χ.[2]

Κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια ανεγέρθηκαν μνημειώδεις ναοί στην πόλη όπως το παλαιοχριστιανικό Οκτάγωνο, ο μεγάλος ναός οκταγωνικής κάτοψης που σήμερα είναι ορατά κατάλοιπά του.[3]

Στις αρχές του 4ου αιώνα, ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων δεν επέτρεψε να εισέλθει στο ναό ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ λόγω της σφαγής ανθρώπων την οποία διέταξε ο αυτοκράτορας στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης[4]. Στους πρώτους αιώνες της Χριστιανικής Εκκλησίας, η Εκκλησία της Θεσσαλονίκης, όπως και ολόκληρο το δυτικό τμήμα της Ελλάδας ανήκε στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης. Τον 4ο αιώνα ο Πάπας Δάμασος Α΄ ανύψωσε τον επισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης σε Εξαρχία: επίσκοποι, μητροπολίτες και αρχιεπίσκοποι μπορούσαν να προσβάλουν οποιαδήποτε απόφαση ενώπιον της Εξαρχίας.

Τον 8ο αιώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης συνδέθηκε με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, στο οποίο ανήκει εκκλησιαστικά έως σήμερα. Κατά τη χιλιετία του Βυζαντίου, ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης έφερε τον τίτλο του «Αρχιεπισκόπου».

Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης διαδραμάτισε κομβικό ρόλο. Ο Μικρασιάτης ιερέας Αιμιλιανός Λαζαρίδης ως πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον Μακεδονικό Αγώνα, συνεργαζόμενος με τον Πρόξενο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρο Κορομηλά και τον Μακεδονομάχο Αθανάσιο Σουλιώτη. Το 1906 εντάχθηκε στην αντιστασιακή «Οργάνωση Θεσσαλονίκης» του Αθανασίου Σουλιώτη που συντόνιζε τη δράση των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.[5][6]

Μετά την επιβολή της Χούντας των Συνταγματαρχών το καθεστώς είχε ως προτεραιότητα την τοποθέτηση αρχιεπισκόπου και μητροπολιτών, ευνοούμενων του Παλατιού και της Χούντας. Στη Θεσσαλονίκη η Δικτατορία αρχικά επέβαλε κατ΄οίκον περιορισμό στον δημοκρατικό Μητροπολίτη Παντελεήμονα Α΄ Παπαγεωργίου, ώστε να μην λειτουργεί σε κανέναν ναό και να μην μπορεί να εξέλθει από το Επισκοπείο.[7] Τελικά το 1968 απομακρύνθηκε παράνομα ο κανονικός Μητροπολίτης Παντελεήμων Α΄ Παπαγεωργίου από τη χουντική Αριστίνδην Σύνοδο του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης επελέγη από τη Χούντα ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος.[8]. Ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, αν και ήδη συνταξιούχος ιεροκήρυκας, δέχτηκε να καταστεί Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης παρά την αντικανονική απομάκρυνση του νόμιμου Μητροπολίτη Παντελεήμονα. [9][10][β][11][12]Ο Λεωνίδας παρέμεινε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης καθόλη τη διαρκεια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, έως το 1974. Κατά τη διάρκεια της ποιμαντορίας του ενισχύθηκαν σημαντικά οι κάθε είδους παραεκκλησιαστικές οργανώσεις στην πόλη.[13]

Επί αρχιερατείας Παντελεήμονος Β, μετά από μελέτη και ανακάλυψη της βυζαντινολόγου Μαρίας Θεοχάρη, τον Οκτώβριο του 1978 επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη η τίμια Κάρα του Αγίου Δημητρίου από την πόλη Σαν Λορέντζο ιν Κάμπο της Ιταλίας όπου βρισκόταν (και είχαν αφαιρεθεί από τους Σταυροφόρους κατά τη διάρκεια της κατοχής της Θεσσαλονίκης μεταξύ του 1204 και του 1223). Τον Απρίλιο του 1980 επεστράφη στη Θεσσαλονίκη και το μεγαλύτερο μέρος των ιερών λειψάνων του Αγίου.[14]

ΑγιολογίαΕπεξεργασία

 
Οι αγίες Αγάπη, Χιονία και Ειρήνη από τη Θεσσαλονίκη, μαθήτριες της αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας που μαρτύρησαν στην περιοχή της Ξηροκρήνης. Μικρογραφία απο το Μηνολόγιο του Βασιλείου Β΄.
 
Οι νεομάρτυρες της Θεσσαλονίκης (Ι.Ν.Αγίου Δημητρίου).

Κοινωνικό έργοΕπεξεργασία

  • Χαρίσειο Γηροκομείο Θεσσαλονίκης
  • Ενοριακές Τράπεζες Αγάπης
  • Κατασκηνώσεις
  • Φοιτητικός Ξενώνας Αγίου Αντωνίου
  • Ξενώνας Στέγη Μητροπολίτου Παντελεήμονος Β' [20]

Παρεκκλήσια ΝοσοκομείωνΕπεξεργασία

Επισκοπικός κατάλογοςΕπεξεργασία

 
Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης Γεώργιος ο γλυκύς (11ος αι.)
 
Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (1296-1359).
 
Ο Αιμιλιανός Λαζαρίδης ως πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, με σημαντική προσφορά στον Μακεδονικό Αγώνα. Μετέπειτα εξελέγη Μητροπολίτης Γρεβενών και μαρτύρησε το 1911.
 
Ο άγιος Γρηγόριος Ωρολογάς διετελέσε - προ της χειροτονίας του εις επίσκοπο - Πρωτοσυγκέλλος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Ιεροκήρυκας στην πόλη (1892 – 1894) καθώς και διευθυντής Αστικής Σχολής Θεσσαλονίκης(1893-1894).
 
Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Αλέξανδρος (1851-1928).
 
Άγιος Γρηγόριος Καλλίδης, Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (1885-1889)
Όνομα Έτη Σημειώσεις
Γάιος Άγιος
Νικόλαος Α΄ 160 Άγιος
Αρτέμιος Άγιος
Αλέξανδρος Α΄ 305 - 335 Άγιος
Ιωάννης Α΄
Αέτιος 342 - 347
Ειρήνιος 355
Παυλίνος
Α(σ)χόλιος 379 - 384 Άγιος
Ανύσιος 384 - 407 Άγιος
Ρούφος 407 - 434 Άγιος
Αναστάσιος Α΄ 434 - 451 Άγιος
Αυξίθεος, Ευδόξιος 451 - 458 Άγιος
Ανδρέας 481 - 494 Άγιος
Δωρόθεος Α΄ 494 - 520 Άγιος
Αριστείδης 520 - 535
Ηλίας 553 Άγιος
Θαλαλεὺς
Θεοδόσιος Α΄ 585
Ευσέβιος 585 - 603
Ιωάννης Β΄ 603 - 610 Άγιος
Πλωτίνος 616
Ιωάννης Β΄ 617 - 626 Άγιος
Παύλος Α΄ 649
Ιωάννης Γ΄ 680
Σέργιος 690
Κωνσταντίνος Α΄
Βασίλειος Α΄ 772
Θεόφιλος ; - 787 Άγιος
Θωμάς Άγιος
Ιωσὴφ Α΄, ο Στουδίτης 807 - 809 Άγιος
Άγνωστος 809 - 811
Ιωσὴφ Α΄, ο Στουδίτης 811 - 821 Άγιος, β΄ θητεία
Λέων, ο φιλόσοφος 839/840-843
Αντώνιος, ο ομολογητὴς 843 Άγιος
Βασίλειος Β΄ 843 - 865
Θεόδωρος 866 - 869
Παύλος Β΄ 880 - 882
Γρηγόριος Α΄ 882
Μεθόδιος 889
Ιωάννης Δ΄, ο Θεσσαλὸς 892 - 904
Βασίλειος Γ΄, ο ομολογητὴς 904 - ; Άγιος
Ανατόλιος
Ισίδωρος Α΄ 1016
Νικήτας Α΄
Γεώργιος ο Γλυκύς
Θεοφάνης Α΄ 1031 - 1038
Προμηθεὺς 1038
Άγνωστος 1063
Θεόδουλος 1086 - 1107
Κωνσταντίνος Β΄ 1110
Μιχαὴλ Α΄ 1122
Νικήτας Β΄ 1133
Βασίλειος Δ΄, ο Αχρίδος 1145 - 1168
Ευστάθιος, ο Κατάφλωρος 1175 - 1197 ή 1198 Άγιος
Κωνσταντίνος Γ΄, ο Μεσοποταμίτης 1198 - 1199
Χρύσανθος 1199 - 1202
Κωνσταντίνος Γ΄ ο Μεσοποταμίτης 1204 - 1223 β΄ θητεία
Νικήτας Γ΄
Ιωσὴφ Β΄ 1232 - 1235
Μιχαὴλ Β΄, ο Παλατάνος 1235
Μανουὴλ 1235 - 1261
Ιωαννίκιος, ο Κυδώνης 1261
Δημήτριος 1282 - 1285
Ιγνάτιος Α΄ 1285 - ;
Ιάκωβος Α΄ 1299
Ιερεμίας προ του 1315[γ] - 1322
Ευφημιανὸς 1322
Ιωάννης Ε΄, ο Καλέκας 1322 - 1334 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Γρηγόριος Β’ 1334
Γλαβάς 1339 - 1340
Μακάριος Α΄ 1342 - 1346
Γρηγόριος Γ΄, ο Παλαμάς 1347 - 1359 Άγιος
Νείλος, ο Καβάσιλας 1360 - 1361 Άγιος
Νικόλαος Β΄, ο Καβάσιλας Άγιος 1361 - 1363
Άγνωστος 1363 - 1371
Δωρόθεος Β΄ 1371 - 1379
Ισίδωρος Β΄, ο Γλαβάς 1379 - 1393 Άγιος
Γαβριὴλ Α΄ 1393 - 1410 Άγιος
Συμεών, ο μυσταγωγός 1410 - 1429 Άγιος
Γρηγόριος Γ΄ 1430
Μεθόδιος ~ 1467[23]
Παρθένιος Α΄ - 1482
Νήφων 1482 - 1486 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, Άγιος
Μάξιμος ~ 1489[24]
Ιωάσαφ ~ 1527[25]
Μακάριος Β΄ 1527 - 1536 από Μηθύμνης
Θεωνάς Α΄, ο από Ηγουμένων 1538 - 1541 Άγιος
Θεοφάνης Β΄ 1544
Γρηγόριος - Δαβὶδ
Θεωνάς Β΄ 1560 - 1565[26]
Ιωάσαφ Α΄ 1565 - 1578
Μητροφάνης 1585
Γαβριὴλ Β΄ 1594 - 1596 κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης
Ματθαίος Α΄ 1596
Ιωάσαφ Β΄, ο Αργυρόπουλος 1596
Σωφρόνιος Α΄ 1606
Ζωσιμάς 1607
Παρθένιος Β΄ 1611
Αθανάσιος Α΄ 1622 - 1634 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, Άγιος
Δαμασκηνὸς Α΄ 1634 - 1636
Καλλίνικος Α΄ 1636 - 1639
Θεόκλητος 1645 - 1651[27]
Ιωακεὶμ Α΄ 1651 - 1666
Διονύσιος 1666 - 1671 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Αναστάσιος Β΄ 1671
Μελέτιος Α΄ 1672 - 1684
Μεθόδιος 1687 - 1696
Ιγνάτιος Β΄ 1698 - 1712
Ιάκωβος Β΄ 1712
Γεράσιμος;[28] ~ 1716
Ιγνάτιος Β΄ 1723
Ανανίας 1728
Ιωακεὶμ Β΄ 1734 - 1745 κατόπιν Εφέσου[29]
Γαβριὴλ Γ΄ 1745 - 1752
Σπυρίδων 1760 - 1761
Νεόφυτος Α΄ 1767
Θεοδόσιος Β΄ 1767 - 1769 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Δαμασκηνὸς Β΄ 1769 - 1780
Ιάκωβος Γ΄ 1780 - 1788[30]
Γεράσιμος 1788 - 1815
Ιωσὴφ Γ΄ 1815 - 1821 Ιερομάρτυς, άγιος
Ματθαίος Β΄ 1821 - 1824
Μακάριος Γ΄ 1824 - 1830
Μελέτιος Β΄ 1830 - 1841 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Ιερώνυμος 1841 - 1853
Καλλίνικος Β΄ 1853 - 26 Ιανουαρίου 1858[31] κατόπιν Πατριάρχης Αλεξανδρείας
Νεόφυτος Β΄ 26 Ιανουαρίου 1858 - 9 Ιανουαρίου 1874 από Τορνόβου, παύθηκε
Ιωακεὶμ Γ΄ 9 Ιανουαρίου 1874 - 4 Οκτωβρίου 1878 κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης
Καλλίνικος Γ΄, ο Φωτιάδης 12 Νοεμβρίου 1878 - 20 Δεκεμβρίου 1884 κατόπιν Δέρκων
Γρηγόριος Δ΄, ο Καλλίδης 22 Δεκεμβρίου 1884 - 25 Σεπτεμβρίου 1889 από Τραπεζούντος, κατόπιν Ιωαννίνων, Άγιος
Σωφρόνιος Β΄ Χρηστίδης 25 Σεπτεμβρίου 1889 - 20 Απριλίου 1893 από Ιωαννίνων, παραιτήθηκε
Αθανάσιος Β΄, ο Μεγακλής 4 Μαΐου 1893 - 18 Οκτωβρίου 1903 από Σισανίου, κατόπιν Κυζίκου
Αλέξανδρος Β΄, ο Ρηγόπουλος 18 Οκτωβρίου 1903 - 25 Νοεμβρίου 1910 από Νεοκαισαρείας, κατόπιν Νικομηδείας
Ιωακείμ Δ΄, ο Σγουρὸς 25 Νοεμβρίου 1910 - 11 Μαΐου 1912 από Ξάνθης
Γεννάδιος Αλεξιάδης 22 Μαΐου 1912 - 17 Μαρτίου 1951 † από Λήμνου
Παντελεήμων Α΄, ο Παπαγεωργίου 27 Μαρτίου 1951 - 28 Φεβρουαρίου 1968 επαύθη από τη Χούντα των Συνταγματαρχών
Λεωνίδας, ο Παρασκευόπουλος 24 Μαρτίου 1968 - 13 Ιουλίου 1974 συνεργάστηκε με τη Χούντα των Συνταγματαρχών και επαύθη το 1974 επί Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ
Παντελεήμων Β΄, ο Χρυσοφάκης 13 Ιουλίου 1974 - 9 Ιουλίου 2003 † από Σάμου
Άνθιμος, ο Ρούσας 26 Απριλίου 2004 - από Αλεξανδρουπόλεως

ΕικόνεςΕπεξεργασία

  • Ψηφιδωτό του αγίου Δημητρίου στον ομώνυμο ναό.

  • Η Πλατυτέρα Θεοτόκος. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού στην κόγχη του ιερού του του Ναού της του Θεού Σοφίας.

  • Η Θεοτόκος δεόμενη. Λεπτομέρεια ψηφιδωτού της Αναλήψεως στον τρούλο του Ναού της του Θεού Σοφίας.

  • Ο Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.

  • Η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας

  • Ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης.

  • Μέρος της αγιογραφίας του Ευσταθίου του Θεσσαλονικέως από το Καθολικό της Μονής Βατοπεδίου, (1312).

  • Η εκδίωξη του Θεοδοσίου από τον Άγιο Αμβρόσιο έπειτα από τη σφαγή της Θεσσαλονίκης όπως απεικονίζεται σε έργο του Άντονι βαν Ντάικ.

  • Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Γρηγορίου Παλαμά στη Θεσσαλονίκη (εσωτερικό).

  • Ο Ιερός Ναός της Παναγίας Δεξιάς στη Θεσσαλονίκη (εσωτερικό).

Υποσημειώσεις και παραπομπέςΕπεξεργασία

ΥποσημειώσειςΕπεξεργασία

  1. ↑ «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος[1].
  2. ↑ Κατά την ενθρόνισή του στη θέση του ο Λεωνίδας απευθυνόμενος προς τον χουντικό «υπουργό» Βορείου Ελλάδος Γκαντώνα δήλωσε: «Ευχαριστώ την Εθνική Κυβέρνησιν, ήτις προέκρινεν την μετριότητά μου διά να ποιμάνω το ποίμνιον της θεοσώστου ταύτης επαρχίας», στοιχείο που καταδεικνύει την δικτατορική παρέμβαση στην Εκκλησία της Ελλάδος
  3. ↑ Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ'[22]

ΠαραπομπέςΕπεξεργασία

  1. ↑ Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. 
  2. ↑ Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ελληνική Βιβλική Βιβλιογραφία του 20ου αιώνα, εκδ.Π.Πουρναράς, Θεσσαλονίκη, 1997, σελ.124-153
  3. ↑ ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΟΚΤΑΓΩΝΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Ε.Μακρή, 1983
  4. ↑ Γιάτσης Σωτήρης, Η σφαγή στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης το 390 μ.Χ. Ένα πολιτικό έγκλημα του Θεοδοσίου Α΄, Εώα και Εσπερία, τομ. 6 (2004-2006),σελ.211-232
  5. ↑ Αιμιλιανός Λαζαρίδης: Ο Μικρασιάτης επίσκοπος και μάρτυρας της Μακεδονίας
  6. ↑ Ευγνωμοσύνης σπονδή στον εθνομάρτυρα Αιμιλανό Λαζαρίδη
  7. ↑ Γεώργιος Κ. Τερμεντζόγλου, Εγκαίνια Νεώτερων Ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011), Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Μεταπτυχιακό Τμήμα, Ειδίκευση: Ελληνισμού και Ορθοδοξίας, 2011
  8. ↑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2019, Ιερά Μητρόπολις Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης, σελ. 17
  9. ↑ «Εκκλησία και 21η Απριλίου: Ωρα για μια «συγγνώμη» του Χάρη Ανδρεόπουλου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2019. 
  10. ↑ Αγγελοπούλου, Αθανασίου Αν. (1998). Εκκλησιαστική Ιστορία. Ιστορία των δομών διοικήσεως και ζωής της Εκκλησίας της Ελλάδος (Εικοστός αιώνας). Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, σελ. 67-68.
  11. ↑ Τότε που μελετούσαμε - άρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία
  12. ↑ Η Εκκλησία τον καιρό της Δικτατορίας - άρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία
  13. ↑ “Βγάλτε τα ποιήματά μου από τα σχολικά βιβλία! Είναι ανήθικα!”, Schooligans 18.6.2006 Τεύχος 7
  14. ↑ Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Πολιούχου Θεσσαλονίκης, Ιστορία των ιερών λειψάνων του Αγίου Δημητρίου
  15. ↑ Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης: Άγιοι Αγαθόπους και Θεόδουλος, οι Θεσσαλονικείς
  16. ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Άγριοι διωγμοί, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ.ΙΒ , Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σελ. 35
  17. ↑ Τάσος Γριτσόπουλος, όπ.π., σελ. 491-492. [εκκρεμεί παραπομπή]
  18. ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Διωγμοί στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιούνιο ώς τον Δεκέμβριο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΒ, Αθήνα, 1975, σελ. 200
  19. ↑ Δημήτριος Καββαδίας, Γέροντες και γυναικείος μοναχισμός, σελ. 398-399, ISBN 9789607735904, έκδοση: Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2015
  20. ↑ ecclesia.gr - Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
  21. ↑ Παρεκκλήσια Νοσοκομείων
  22. ↑ Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1090. 
  23. ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1903). «Μάρκος Ξυλοκαράβης: πατριάρχης οικουμενικός και είτα πρόεδρος Αχριδών». Византийский временник 10: 14. http://digital.lib.auth.gr/record/67552/files/arc-2007-26504.pdf. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2021. 
  24. ↑ Ζαχαριάδου 1996, σελ. 163.
  25. ↑ Ζαχαριάδου 1996, σελ. 124.
  26. ↑ Bekker 1849, σελ. 184.
  27. ↑ Κουρίλας, σελ. 48.
  28. ↑ Κουρίλας, σελ. 183.
  29. ↑ Pavlikianov, Cyril (2015). The Byzantine documents of the Athonite monastery of Karakallou and selected acts from the Ottoman period (1294-1835) : critical edition and commentary of the texts (Α έκδοση). Sofia: “St. Kliment Ohridski” University Press. σελ. 141. ISBN 978-954-07-3952-6. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021. 
  30. ↑ Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 99
  31. ↑ Καλλίφρων, Βασίλειος Δ. (1867). Εκκλησιαστικά ή Εκκλησιαστικόν Δελτίον. Κωνσταντινούπολη. σελ. 152-3. 

ΠηγέςΕπεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιερά_Μητρόπολις_Θεσσαλονίκης&oldid=8902544"