Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης
Η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης είναι Μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος και έχει την πνευματική της εξάρτηση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και στην εκκλησιαστική περιφέρειά της υπάγεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης, οι συνοικίες Ευαγγελίστριας και Αγίου Παύλου του Δήμου Νεάπολης-Συκεών και τμήμα του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη. Μητροπολίτης της από το 2004 είναι ο Άνθιμος Ρούσας. Αποτελείται από 43 ενορίες και 3 Μονές.
Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης | |
---|---|
![]() | |
Γενικές πληροφορίες | |
Ιδρυτής | Απόστολος Παύλος |
Xώρα | Ελλάδα |
Έδρα | Θεσσαλονίκη |
Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς) |
Ενορίες | 43 |
Ναοί | 85 |
Μονές | 3 (2 ανδρικές και 1 γυναικεία) |
Μητροπολιτικός ναός | Αγίου Γρηγορίου Παλαμά |
Ιστοσελίδα | imth.gr |
Ιεραρχία | |
Μητροπολίτης | Άνθιμος |
Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμ. π. Ιάκωβος Αθανασίου |
Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος | Αρχιμ. π. Φώτιος Ζαρζαβατσάκης |
Εφημέριοι | 130 |
Διάκονοι | 3 |
Μητροπολιτικός Ναός είναι αυτός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ ιστορικοί είναι οι ναοί του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Σοφίας, των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων κ.ά.
Ιστορικά στοιχείαΕπεξεργασία
Η εκκλησία της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο. Ο απόστολος Παύλος έστειλε δύο επιστολές προς τους πιστούς της Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Η προς Θεσσαλονικείς Α' επιστολή και η προς Θεσσαλονικείς Β' επιστολή γράφτηκαν περίπου από το 50-52 μ.Χ.[1]
Στις αρχές του 4ου αιώνα, ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων δεν επέτρεψε να εισέλθει στο ναό ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ λόγω της σφαγής ανθρώπων την οποία διέταξε ο αυτοκράτορας στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης[2]. Στους πρώτους αιώνες της Χριστιανικής Εκκλησίας, η Εκκλησία της Θεσσαλονίκης, όπως και ολόκληρο το δυτικό τμήμα της Ελλάδας ανήκε στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πάπα της Ρώμης. Τον 4ο αιώνα ο Πάπας Δάμασος Α΄ ανύψωσε τον επισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης σε Εξαρχία: επίσκοποι, μητροπολίτες και αρχιεπίσκοποι μπορούσαν να προσβάλουν οποιαδήποτε απόφαση ενώπιον της Εξαρχίας.
Τον 8ο αιώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης συνδέθηκε με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, στο οποίο ανήκει εκκλησιαστικά έως σήμερα. Κατά τη χιλιετία του Βυζαντίου, ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης έφερε τον τίτλο του «Αρχιεπισκόπου».
Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης διαδραμάτισε κομβικό ρόλο. Ο Μικρασιάτης ιερέας Αιμιλιανός Λαζαρίδης ως πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στον Μακεδονικό Αγώνα, συνεργαζόμενος με τον Πρόξενο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρο Κορομηλά και τον Μακεδονομάχο Αθανάσιο Σουλιώτη. Το 1906 εντάχθηκε στην αντιστασιακή «Οργάνωση Θεσσαλονίκης» του Αθανασίου Σουλιώτη που συντόνιζε τη δράση των Ελλήνων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.[3][4]
ΑγιολογίαΕπεξεργασία
- Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της Θεσσαλονίκης, στις 26 Οκτωβρίου.
- Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, στις 14 Νοεμβρίου και την Β΄ Κυριακή των Νηστειών.
- Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου των Θεσσαλονικέων αυταδέλφων, στις 11 Μαΐου.
- Αγίας Ματρώνης της εν Θεσσαλονίκη, στις 27 Μαρτίου.
- Αγίας Θεοδώρας της εν Θεσσαλονίκη, στις 3 Αυγούστου.
- Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας (22 Δεκεμβρίου) και των εν Χριστώ μαθητριών της τριών μαρτύρων αδελφών Αγίων Αγάπης, Ειρήνης και Χιονίας (16 Απριλίου).
- Αγίων Αγαθόποδος και Θεοδούλου των Θεσσαλονικέων, μαρτυρησάντων επί Καίσαρος Μαξιμιανού δια πνιγμού στη θάλασσα δυτικά του ρωμαϊκού λιμένα, οι οποίοι και ετάφησαν στη δυτική ακτή, στο σημερινό Μπεχτσινάρι.(4 Απριλίου)[5]
- Αγίου Γεωργίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ο οποίος αρχιεράτευσε την τρίτη δεκαετία του 11ου αιώνα μ.Χ. (10 Ιουλίου).
- Αγίου Συμεών, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Μυσταγωγού, στις 15 Σεπτεμβρίου.
- Αγίου Βασιλείου του Ομολογητού, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, την 1η Φεβρουαρίου.
- Αγίου Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Κατάφλωρου, στις 20 Σεπτεμβρίου.
- Αγίου Γρηγορίου Καλλίδου, Μητροπολίτου Ηρακλείας και Ραιδεστού του από Θεσσαλονίκης, στις 25 Ιουλίου.
- Αγίου Φιλοθέου του Κοκκίνου, Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Θεσσαλονικέα, στις 11 Οκτωβρίου.
- Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα Χαμαετού, στις 20 Ιουνίου.
- Αγίου Ιωσήφ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης, στις 3 Ιουνίου. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ο Σουλτάνος θα ζητήσει για εγγύηση επτά αρχιερείς, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ.[6] Ο άγιος Ιωσήφ (μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε΄ τον Απρίλιο του 1821), θανατώθηκε στις 3 Ιουνίου 1821 μαζί τους αρχιερείς Ιωαννίκιο Τυρνόβου, Δωρόθεο Αδριανουπόλεως και Γρηγόριο Δέρκων.[7][8]
- Αγίου Γρηγορίου Μητροπολίτου Κυδωνιών Μικράς Ασίας, την Κυριακή προ της Υψώσεως (Σεπτέμβριος). Ο Γρηγόριος διετελέσε - προ της χειροτονίας του εις επίσκοπο - κατά τα έτη 1892 – 1894 Πρωτοσυγκέλλος της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Ιεροκήρυκας στην πόλη και κατά τα έτη 1893-1894 διευθυντής της Αστικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
- Οσίου Δαβίδ του εν Θεσσαλονίκη, του δενδρίτου, στις 26 Ιουνίου
- Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου και Καππαδόκου, ο οποίος νοσηλεύθηκε στο Νοσοκομείο Θεαγένειο (12 Ιουλίου).
- Σύναξη πάντων των εν Θεσσαλονίκη Αγίων, την Β΄ Κυριακή της Διακαινισίμου (Κυριακή των Μυροφόρων).
Κοινωνικό έργοΕπεξεργασία
- Χαρίσειο Γηροκομείο Θεσσαλονίκης
- Ενοριακές Τράπεζες Αγάπης
- Κατασκηνώσεις
- Φοιτητικός Ξενώνας Αγίου Αντωνίου
- Ξενώνας Στέγη Μητροπολίτου Παντελεήμονος Β' [9]
Παρεκκλήσια ΝοσοκομείωνΕπεξεργασία
- Άγιος Ευαγγελιστής Λουκάς - Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
- Αγία Σκέπη - Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Γεώργιος Γεννηματάς"
- Άγιοι Δημήτριος και Λούπος - Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Άγιος Δημήτριος"
- Άγιος Παντελεήμων - ΑΝΘ Θεαγένειο
- Άγιος Παντελεήμων - Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης[10]
Επισκοπικός κατάλογοςΕπεξεργασία
Επίσκοπος | Άγιος | Θητεία |
---|---|---|
Γάιος | Άγιος | |
Νικόλαος Α΄ | Άγιος | 160 |
Ἀρτέμιος | Άγιος | |
Ἀλέξανδρος Α΄ | Άγιος | 305 - 335 |
Ἰωάννης Α΄ | ||
Ἀέτιος | 342 - 347 | |
Εἰρήνιος | 355 | |
Παυλῖνος | ||
Ἀχόλιος, Ἀσχόλιος | Άγιος | 379 - 384 |
Ἀνύσιος | Άγιος | 384 - 407 |
Ῥοῦφος | Άγιος | 407 - 434 |
Ἀναστάσιος Α΄ | Άγιος | 434 - 451 |
Αὐξίθεος, Εὐδόξιος | Άγιος | 451 - 458 |
Ἀνδρέας | Άγιος | 481 - 494 |
Δωρόθεος Α΄ | Άγιος | 494 - 520 |
Ἀριστείδης | 520 - 535 | |
Ἠλίας | Άγιος | 553 |
Θαλαλεὺς | ||
Θεοδόσιος Α΄ | 585 | |
Εὐσέβιος | 585 - 603 | |
Ἰωάννης Β΄ | Άγιος | 603 - 610 |
Πλωτῖνος | 616 | |
Ἰωάννης Β΄ | Άγιος | 617 - 626 |
Παῦλος Α΄ | 649 | |
Ἰωάννης Γ΄ | 680 | |
Σέργιος | 690 | |
Κωνσταντῖνος Α΄ | ||
Βασίλειος Α΄ | 772 | |
Θεόφιλος | Άγιος | ? - 787 |
Θωμᾶς | Άγιος | |
Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης | Άγιος | 807 - 809 |
Άγνωστος | 809 - 811 | |
Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης | Άγιος | 811 - 821 |
Λέων, ὁ φιλόσοφος | 839/840-843 | |
Ἀντώνιος, ὁ ὁμολογητὴς | Άγιος | 843 |
Βασίλειος Β΄ | 843 - 865 | |
Θεόδωρος | 866 - 869 | |
Παῦλος Β΄ | 880 - 882 | |
Γρηγόριος Α΄ | 882 | |
Μεθόδιος | 889 | |
Ἰωάννης Δ΄, ὁ Θεσσαλὸς | 892 - 904 | |
Βασίλειος Γ΄, ὁ ὁμολογητὴς | Άγιος | 904 - ? |
Ἀνατόλιος | ||
Ἰσίδωρος Α΄ | 1016 | |
Νικήτας Α΄ | ||
Θεοφάνης Α΄ | 1031 - 1038 | |
Προμηθεὺς | 1038 | |
Άγνωστος | 1063 | |
Θεόδουλος | 1086 - 1107 | |
Κωνσταντῖνος Β΄ | 1110 | |
Μιχαὴλ Α΄ | 1122 | |
Νικήτας Β΄ | 1133 | |
Βασίλειος Δ΄, ὁ Ἀχρίδος | 1145 - 1168 | |
Εὐστάθιος, ὁ Κατάφλωρος | Άγιος | 1175 - 1197 ή 1198 |
Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης | 1198 - 1199 | |
Χρύσανθος | 1199 - 1202 | |
Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης | 1204 - 1223 | |
Νικήτας Γ΄ | ||
Ἰωσὴφ Β΄ | 1232 - 1235 | |
Μιχαὴλ Β΄, ὁ Παλατάνος | 1235 | |
Μανουὴλ | 1235 - 1261 | |
Ἰωαννίκιος, ὁ Κυδώνης | 1261 | |
Δημήτριος | 1282 - 1285 | |
Ἰγνάτιος Α΄ | 1285 - ? | |
Ἰάκωβος Α΄ | 1299 | |
Ἱερεμίας | 1315 - 1322 | |
Εὐφημιανὸς | 1322 | |
Ἰωάννης Ε΄, ὁ Καλέκας | 1322 - 1334 | |
Γρηγόριος Β’ | 1334 | |
Γλαβᾶς | 1339 - 1340 | |
Μακάριος Α΄ | 1342 - 1346 | |
Γρηγόριος Γ΄, ὁ Παλαμᾶς | Άγιος | 1347 - 1359 |
Νεῖλος, ὁ Καβάσιλας | Άγιος | 1360 - 1361 |
Νικόλαος Β΄, ὁ Καβάσιλας | Άγιος | 1361 - 1363 |
Άγνωστος | 1363 - 1371 | |
Δωρόθεος Β΄ | 1371 - 1379 | |
Ἰσίδωρος Β΄, ὁ Γλαβᾶς | Άγιος | 1379 - 1393 |
Γαβριὴλ Α΄ | Άγιος | 1393 - 1410 |
Συμεών, ὁ μυσταγωγός | Άγιος | 1410 - 1429 |
Γρηγόριος Γ΄ | 1430 | |
Παρθένιος Α΄ | - 1482 | |
Νήφων | Άγιος | 1482 - 1486 |
Μακάριος Β΄ | 1517 - 1536 | |
Θεωνάς Α΄, ὁ ἀπὸ Ἡγουμένων | Άγιος | 1538 - 1541 |
Θεοφάνης Β΄ | 1544 | |
Γρηγόριος - Δαβὶδ | ||
Θεωνάς Β΄ | 1560 - 1565[11] | |
Ἰωάσαφ Α΄ | 1565 - 1578 | |
Μητροφάνης | 1585 | |
Γαβριὴλ Β΄ | 1594 | |
Ματθαῖος Α΄ | 1596 | |
Ἰωάσαφ Β΄, ὁ Ἀργυρόπουλος | 1596 | |
Σωφρόνιος Α΄ | 1606 | |
Ζωσιμᾶς | 1607 | |
Παρθένιος Β΄ | 1611 | |
Ἀθανάσιος Α΄ | Άγιος | 1622 - 1634 |
Δαμασκηνὸς Α΄ | 1634 - 1636 | |
Καλλίνικος Α΄ | 1636 - 1639 | |
Θεόκλητος | 1645 - 1651[12] | |
Ἰωακεὶμ Α΄ | 1651 - 1666 | |
Διονύσιος | 1666 - 1671 | |
Ἀναστάσιος Β | 1671 | |
Μελέτιος Α΄ | 1672 - 1684 | |
Μεθόδιος | 1687 - 1696 | |
Ἰγνάτιος Β΄ | 1698 - 1712 | |
Ἰάκωβος Β΄ | 1712 | |
Γεράσιμος;[13] | ~ 1716 | |
Ἰγνάτιος Β΄ | 1723 | |
Ἀνανίας | 1728 | |
Ἰωακεὶμ Β΄ | 1734 - 1744 | |
Γαβριὴλ Γ΄ | 1745 - 1752 | |
Σπυρίδων | 1760 - 1761 | |
Νεόφυτος Α΄ | 1767 | |
Θεοδόσιος Β΄ | 1767 - 1769 | |
Δαμασκηνὸς Β΄ | 1769 - 1780 | |
Ἰάκωβος Γ΄ | 1780 - 1788[14] | |
Γεράσιμος | 1788 - 1815 | |
Ἰωσὴφ Γ΄, ὁ Ἱερομάρτυς | Άγιος | 1815 - 1821 |
Ματθαῖος Β΄ | 1821 - 1824 | |
Μακάριος Γ΄ | 1824 - 1830 | |
Μελέτιος Β΄ | 1830 - 1841 | |
Ἱερώνυμος | 1841 - 1853 | |
Καλλίνικος Β΄ | 1853 - 1858 | |
Νεόφυτος Β΄ | 1858 - 1874 | |
Ἰωακεὶμ Γ΄ | 1874 - 1878 | |
Καλλίνικος Γ΄, ὁ Φωτιάδης | 1878 - 1884 | |
Γρηγόριος Δ΄, ὁ Καλλίδης | Άγιος | 1885 - 1889 |
Σωφρόνιος Β΄ | 1889 - 1893 | |
Ἀθανάσιος Β΄, ὁ Μεγακλῆς | 1893 - 1903 | |
Ἀλέξανδρος Β΄, ὁ Ῥηγόπουλος | 1903 - 1910 | |
Ἰωακεὶμ Δ΄, ὁ Σγουρὸς | 1910 - 1912 | |
Γεννάδιος, ὁ Ἀλεξιάδης | 1912 - 1951 | |
Παντελεήμων Α΄, ὁ Παπαγεωργίου | 1951 - 1968 | |
Λεωνίδας, ὁ Παρασκευόπουλος | 1968 - 1974 | |
Παντελεήμων Β΄, ὁ Χρυσοφάκης | 1974 - 2003 | |
Ἄνθιμος, ὁ Ῥούσας | 2004 - |
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ελληνική Βιβλική Βιβλιογραφία του 20ου αιώνα, εκδ.Π.Πουρναράς, Θεσσαλονίκη, 1997, σελ.124-153
- ↑ Γιάτσης Σωτήρης, Η σφαγή στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης το 390 μ.Χ. Ένα πολιτικό έγκλημα του Θεοδοσίου Α΄, Εώα και Εσπερία, τομ. 6 (2004-2006),σελ.211-232
- ↑ Αιμιλιανός Λαζαρίδης: Ο Μικρασιάτης επίσκοπος και μάρτυρας της Μακεδονίας
- ↑ Ευγνωμοσύνης σπονδή στον εθνομάρτυρα Αιμιλανό Λαζαρίδη
- ↑ Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης: Άγιοι Αγαθόπους και Θεόδουλος, οι Θεσσαλονικείς
- ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Άγριοι διωγμοί, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ.ΙΒ , Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σελ. 35
- ↑ Τάσος Γριτσόπουλος, όπ.π., σελ. 491-492. [εκκρεμεί παραπομπή]
- ↑ Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Διωγμοί στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιούνιο ώς τον Δεκέμβριο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΒ, Αθήνα, 1975, σελ. 200
- ↑ ecclesia.gr - Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
- ↑ Παρεκκλήσια Νοσοκομείων
- ↑ Μπέκερ, Άουγκουστ Ιμμάνουελ (1849). Historia politica et patriarchica Constantinopoleos. σελ. 184. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2020.
- ↑ Κουρίλας, Ευλόγιος. Κώδιξ επισήμων εγγράφων Μεγίστης Λαύρας, καταρτισθείς υπό του Ευλογίου Κουρίλα από του 1910-1951 (PDF). Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων. σελ. 48.
- ↑ Κουρίλας, Ευλόγιος. Κώδιξ επισήμων εγγράφων Μεγίστης Λαύρας, καταρτισθείς υπό του Ευλογίου Κουρίλα από του 1910-1951. Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων. σελ. 183.
- ↑ Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 99