Μιχαήλ Κοκκίνης

Ο Μιχαήλ Κοκκίνης (; Χίος – 10 Απριλίου 1826 Μεσολόγγι) – ήταν Έλληνας μηχανικός και ήρωας του 1821. Σκοτώθηκε στην Έξοδο του Μεσσολογγίου. Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος αναφέρει στην «Ιστορία» του ότι έπεσε στην Έξοδο «ο πλείστον συντελέσας εις την άμυναν μηχανικός Μιχαήλ Κοκκίνης».

Μιχαήλ Κοκκίνης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Μιχαήλ Κοκκίνης (Ελληνικά)
Γέννηση	18ος αιώνας Χίος
Θάνατος	10ιουλ. / 22  Απριλίου 1826γρηγ. Μεσολόγγι
Χώρα πολιτογράφησης	Οθωμανική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός μηχανικός καθηγητής πανεπιστημίου αρχιτέκτονας
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Ελληνική Επανάσταση του 1821
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Φιλικός

Βίος

Ο Μιχαήλ Κοκκίνης γεννήθηκε στη Χίο. Σύμφωνα με τον Α. Βακαλόπουλο είχε σπουδάσει μηχανικός στη Βιέννη. Σύμφωνα με άλλες πηγές – στη Γαλλία. Γνώριζε γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά και ρουμάνικα. Πριν από την Επανάσταση, από το 1810 μέχρι το 1821, δίδαξε μαθηματικά, γεωδαισία, σχέδιο και γερμανικά στην ανωτέρα ελληνική σχολή του Βουκουρεστίου.

Ο Κοκκίνης ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία και έλαβε μέρος στην επανάσταση της Μολδοβλαχίας υπό τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Μετά την ήττα στη μάχη του Δραγατσανίου πήρε την απόφαση να κατέβει στην Ελλάδα.

Στο Μεσολόγγι

Τον Φεβρουάριο του 1823 φθάνει μέσω Ιταλίας στο Μεσολόγγι. Τον Ιούνιο στο Μεσολόγγι έφθασε ο Κωνσταντίνος Μεταξάς, ο οποίος ανέλαβε έπαρχος της Δυτικής Ελλάδας και συντονιστής της άμυνας της πόλης. Η πρώτη πολεμική συνεισφορά του Κοκκίνη ήταν στην Δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (20 Σεπτεμβρίου - 30 Νοεμβρίου 1823) η οποία πολιορκία τελικά περιορίστηκε στην Πολιορκία του Αιτωλικού. Ο Κοκκίνης έστησε έξι κανόνια στο Αιτωλικό, τα οποία ανάγκασαν να αποτραβηχτούν τα τουρκικά κανόνια. Η πολιορκία της πόλης έλυξε στις 30 Νοεμβρίου. Μετά από 8 μέρες στην πόλη έφθασε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος στις 23 Δεκεμβρίου αντικατέστησε τον Μεταξά. Στις 24 Δεκεμβρίου στην πόλη έφθασε ο Λόρδος Βύρων.

Η Μάντρα

Σκαρίφημα του Μιχαήλ Κοκκίνη σε μεταγενέστερη εκτύπωση με σχετική επεξήγηση

Το Μεσολόγγι κατά το ήμισυ της περιμέτρου του περιβάλλεται από τη Λιμνοθάλασσα. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση, οί Μεσολογγίτες, γιά να προστατευτούν και από τη στεριά, σήκωσαν ένα τείχος στο ύψος ενός ανθρώπου. Μπροστά από το τείχος άνοιξαν μία τάφρο με βάθος μόλις 1 μέτρου και πλάτος 2 μέτρα. Πίσω από αυτή τη μάντρα κατόρθωσαν νικηφόρα να αντιβγούν στους Τούρκους στην Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου το 1822. Το 1823 οί Μεσολογγίτες ανάθεσαν την ενίσχυση του τείχους στον Κοκκίνη. Ο Κοκκίνης άρχισε την κατασκευή στις 7 Μαρτίου 1823 και ολοκλήρωσε τα έργα μετά τη Δεύτερη πολιορκία, στα τέλη του 1824. Για τις δυνατότητες της εποχής και τα μέσα που υπήρχαν, ήταν ένας άθλος. Ο Κοκκίνης έκανε την τάφρο πλατύ 8-9 μέτρα και τη βάθυνε ως τα τρία μέτρα. Στα πλάγια της τάφρου έμπαινε το νερό της λίμνης. Ανέβασε το ύψος του τείχους στα 2-3,5 μέτρα. Έφτιασε διάφορους προμαχώνες που εφοδιάστηκαν με 48 πυροβόλα και 4 λουμπάρδες. Ο Κοκκίνης ονόμασε το οχύρωμα "Το Ελληνικό Επτάγωνο αριθ.1" και στους προμαχώνες έδωσε ονόματα προς τιμήν εθνικών ηρώων, φιλελλήνων και επιφανών Ελλήνων και ξένων. Μαζί με τους προμαχώνες που κατασκευάστηκαν κατά την Τρίτη πολιορκία του Μεσολογγίου ο Κοκκίνης κατασκεύασε τα παρακάτω οχυρώματα:

1. Κανονοστάσιο Γεώργιος Σαχτούρης στο νησάκι Μαρμαρού.
2. Μπαταρία Κυριακούλης Μαυρομιχάλης.
3. Πύργωμα Κοστιούσκο (Tadeusz Kościuszko) – Πολωνού στρατηγού που ηγήθηκε απελευθερωτικών αγώνων της Πολωνίας.
4. Πύργωμα Γουλιέλμος Τέλλος – ήρωα της Ελβετίας.
5. Κανονοστάσιο Τοκέλυ (Imre Thököly) - Ούγγρου στρατηγού που ηγήθηκε απελευθερωτικών αγώνων της Ουγγαρίας.
6. Κανονοστάσιο Λόρδος Βύρων.
7. Πύργος Βενιαμίν Φραγκλίνος (ή Τερίμπιλε)
8. Κανονοστάσιο Νόρμαν (φιλέλληνας στρατηγός Karl von Normann-Ehrenfels, σκοτώθηκε στη Μάχη του Πέτα).
9. Κανονοστάσιο Ανδρέας Μιαούλης.
10. Κανονοστάσιο Κουτσονέικα.
11. Πύργωμα Αδαμάντιος Κοραής (ή Αγ. Νικόλαος).
12. Προτείχισμα Μάρκος Μπότσαρης.
13. Κανονοστάσιο μητροπολίτη Ιγνατίου.
14. Προτείχισμα Μακρής (Δημήτριος Μακρής (στρατιωτικός) – καπετάνιος του Ζυγού, που το υπεράσπισε).
15. Κανονοστάσιο Κεραυνοβόλος.
16. Πρόφραγμα Γουλιέλμος Α΄ της Οράγγης
17. Κανονοστάσιο Ρήγας Φεραίος.
18. Κανονοστάσιο Αντωνίου Κοκκίνη (θείος και ευεργέτης του Μιχάλη Κοκκίνη).
19. Κανονοστάσιο Μονταλεμπέρ (Marc René, marquis de Montalembert – Γάλλος στρατιωτικός μηχανικός).
20. Κανονοστάσιο λόρδου Σίφιλντ (πρόσφερε μικροεκδούλεψη στον Κοκκίνη και άλλους Έλληνες).
21. Πύργωμα Σκεντέρμπεης.
22. Πύργωμα Κωνσταντίνος Κανάρης.
23. Πύργωμα Σπύρου Δρακούλη – Ιερολοχίτη που σκοτώθηκε στο Δραγασάνι.

Παρά ταύτα, το Μεσολόγγι δεν ήταν κάστρο και μερικοί αγωνιστές το ονόμαζαν «γελαδομαντρί». Ο ίδιος ο Κοκκίνης, σε επιστολή του στον Μαυροκορδάτο στις 14 Μαίου 1823 ανέφερε ότι η νέα οχυρωματική γραμμή είναι "ικανή να αντέξει πάσα εχθρικήν προσβολήν". Οι Μεσολογγίτες, αναγνωρίζοντας τις πολύτιμες υπηρεσίες του, ανακήρυξαν τον Κοκκίνη επίτιμο πολίτη του Μεσολογγίου στις 17ης Ιανουαρίου του 1825. Το Υπουργείο Πολέμου του απένειμε τον βαθμό του χιλιάρχου στις 4 Μαρτίου του 1825.

Η Μεγάλη πολιορκία

Η Τρίτη πολιορκία του Μεσολογγίου άρχισε τον Απρίλη του 1825. Ο Μεχμέτ Ρεσίτ πασάς Κιουταχής έβαλε τις χιλιάδες χριστιανούς εργάτες, που κουβαλούσε μαζί του, να ανοίγουν ελικοειδή χαρακώματα. Στις 27 του Απρίλη τα χαρακώματα αυτά έφθασαν στα 500 μέτρα από τον προμαχώνα του «Ρήγα». Στις 12 του Μάη η Τούρκοι σήκωσαν έναν προμαχώνα στα 150 μέτρα από το τείχος, χτυπώντας καθημερινά την πόλη με τα κανόνια τους. Οι μπάλες εύκολα τρυπούσαν το τείχος. Αγωνιστές, γυναίκες και παιδιά δούλευαν ακούραστα να το επισκευάσουν.

Παράλληλα σήκωσαν καινούργιο προμαχώνα, ανάμεσα στην «Τερίμπιλε» και «Λουνέτα» και ο Κοκκίνης του έδωσε το όνομα του Ούγγρου επαναστάτη στρατηγού Τοκέλυ (Imre Thököly). Από τις 30 τού Μάη μέχρι 13 Ιούνη οί Τούρκοι σώριαζαν χώμα απέναντι από τον προμαχώνα του «Νόρμαν». Στον τεχνητό αυτό λόφο, που κινούνταν προς το τείχος, ο Κοκκίνης έδωσε το ονομα «Ύψωμα της Ενώσεως», από το γαλλικό «La digue d’Union». Ο Κοκκίνης και ο Ιταλός μηχανικός Ρατζιέρι συμβουλεύουν να κατασκευαστούν νέα τάφρος μέσα από το τείχος και νέοι προμαχώνες.

Ανάμεσα στους προμαχώνες αυτούς ήταν ο προμαχώνας του «Μιαούλη» πού τελείωσε στις 7 του Ιούνη. Την ίδια ημέρα οι Τούρκοι σήκωσαν τον έκτο στη σειρά δικό τους προμαχώνα, απέναντι από τον προμαχώνα του «Ρήγα». Στις 20 του Ιούνη οι πολιορκημένοι έκαναν αιφνιδιαστική έξοδο και σκόρπισαν το «Ύψωμα της Ενώσεως». Σ’ αυτήν την έξοδο σκοτώθηκε ο Ιταλός μηχανικός Ρατζιέρι. Τον Αύγουστο του 1825 το «Ύψωμα της Ενώσεως» άρχισε να καβαλά τον προμαχώνα «Τερίμπιλε». Η φρουρά του Μεσολογγίου αναγκάστηκε να τον παρατήσει και να πιάσει θέσεις στον καινούργιο προμαχώνα πού είχε σηκώσει πίσω από αυτόν. Με τη βοήθεια του λαγουμιτζή Π.Σωτηρόπουλου η αγωνιστές κλέβανε χώμα από τον «Λόφο», κατασκευάζοντας νέο προμαχώνα. Τέλος, στις 19 Αυγούστου, η φρουρά του Μεσολογγίου επιτέθηκε στον «Λόφο». Μετά τη μάχη, που κράτησε 23 ώρες, και με τη βοήθεια ακόμη και παιδιών, καταστράφηκε το 40 ημερών έργο των Τούρκων. Οί Έλληνες ξαναγύρισαν στο «Τερίμπιλε».

Τον Οκτώβρη του 1825 οι Τούρκοι παράτησαν τις θέσεις τους κοντά στο τείχος και αποτραβήχτηκαν προς το βουνό. Οι Έλληνες ξεχύνονται έξω και καταστρέφουν τα τουρκικά οχυρώματα. Η πολιορκία του Μεσολογγίου ξανάρχισε, όταν με τον στρατό του Κιουταχή ένωσε τις δυνάμεις του ο Ιμπραήμ Πασάς. Τελευταίο έργο του Κοκκίνη ήταν οι γέφυρες της Εξόδου της 10-ης Απριλίου 1826. Ο Κοκκίνης ήταν ανάμεσα σε αυτούς που χάθηκαν στην έξοδο. Ο Νικόλαος Κασομούλης θα γράψει αργότερα: «Από τους σημαντικούς έμειναν και δεν εμφάνησαν εκεί, φονευθέντες …ο Μιχ. Π. Κοκκίνης, τειχοποιός-αρχιτέκτων».

Πηγές

Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (τόμος Στ΄ "η εσωτερική κρίση 1822-1825"), εκδόσεις Αντ Σταμούλη