Ο Μπέλα Δ΄ (IV. Béla, 29 Νοεμβρίου 1206 - 3 Μαΐου 1270) ήταν βασιλιάς της Ουγγαρίας και της Κροατίας (1235-1270) από τη δυναστεία των Άρπαντ, γιος και διάδοχος του βασιλιά Ανδρέα Β΄ της Ουγγαρίας και της Γερτρούδης της Μερανίας. Η μητέρα του δολοφονήθηκε το 1213 από Ούγγρους ευγενείς. Ο πατέρας του απέτυχε να τιμωρήσει τους δολοφόνους και άφησε στον Μπέλα την πρωτοβουλία να το κάνει 30 χρόνια αργότερα. Ο Μπέλα νυμφεύτηκε (1218) τη Μαρία Λασκαρίνα, κόρη του Αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεόδωρου Α΄ Λάσκαρη και της Άννας Αγγελίνας.

Μπέλα Δ΄
Βασιλιάς της Ουγγαρίας και της Κροατίας
Περίοδος21 Σεπτεμβρίου 1235 - 3 Μαΐου 1270
ΣτέψηΖέγκεσφεχερβαρ
ΠροκάτοχοςΑνδρέας Β΄
ΔιάδοχοςΣτέφανος Ε΄
Γέννηση29 Νοεμβρίου 1206 (1206-11-29)
Θάνατος3 Μαΐου 1270 (63 ετών)
Τόπος ταφήςΈστεργκομ
ΣύζυγοςΜαρία Λασκαρίνα
ΕπίγονοιΜαργαρίτα
Κίνγκα της Πολωνίας
Άννα της Ουγγαρίας
Αικατερίνη
Ελισάβετ της Ουγγαρίας
Κωνσταντία
Γιολάντα της Πολωνίας
Στέφανος Ε΄ της Ουγγαρίας
Μαργαρίτα της Ουγγαρίας (αγία)
Μπέλα της Σλαβονίας
ΟίκοςΑρπάντ
ΠατέραςΑνδρέας Β΄
ΜητέραΓερτρούδη της Μερανίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π  σ  ε )

Άσχημες περιπέτειες με τους Μογγόλους Επεξεργασία

To 1228, ο Μπέλα τράπηκε σε φυγή από το Μόχι, όταν επιτέθηκαν στην Ουγγαρία φυλές Κουμάνων, που με την σειρά τους τράπηκαν σε φυγή από τις Μογγολικές ορδές. Ο Μπέλα επιχείρησε συμμαχία με τους Κουμάνους, τους έδωσε άσυλο και αρραβώνιασε τον γιο και διάδοχό του Στέφανο, με την κόρη ενός Κουμάνου χάνου. Οι Κουμάνοι προσηλυτίστηκαν στον χριστιανισμό και βαπτίσθηκαν.

Ο Μπέλα προσπάθησε να εξυψώσει το βασιλικό κύρος ανακτώντας τα χαμένα εδάφη. Οι προσπάθειές του δημιούργησαν ένα μεγάλο κενό ανάμεσα στον ίδιο και τους ευγενείς, την ίδια εποχή που οι Μογγόλοι σάρωναν τα πάντα προχωρώντας δυτικότερα. Ο Μπέλα παρήγγειλε στους ευγενείς να κινητοποιηθούν και να αφήσουν τις προσωπικές έριδες, αλλά λίγοι τον άκουσαν. Ο Μπέλα έστειλε μηνύματα στον πάπα Γρηγόριο Θ΄ και στον Φρειδερίκο Β΄ της Γερμανίας, αλλά πάλι χωρίς ανταπόκριση. Οι Μογγόλοι συνέτριψαν τον στρατό του Μπέλα στην μάχη του Μόχι (1241). Ο σύμμαχος του Κούρθα δολοφονήθηκε από κακόπιστους Ούγγρους άρχοντες μόλις λίγο πριν την επίθεση.

Οι Μογγόλοι κυρίευαν Ουγγρικές πόλεις και χωριά σφάζοντας τον πληθυσμό, μέχρι που έφτασε το νέο τού θανάτου τού μεγάλου τους άρχοντα Οζεντέι Χαν. Τότε ως εκ θαύματος έφυγαν χωρίς να ενοχλήσουν τίποτα στην φυγή τους, αφήνοντας τον Μπέλα και το Ουγγρικό βασίλειο να επιζήσουν.


 
Ο Μπέλα Δ' από το Εικονογραφημένο Χειρόγραφο

Μάχες για την αναδιοργάνωση του βασιλείου του Επεξεργασία

Ο Μπέλα άρχισε να περιφέρεται σε όλο το βασίλειο αναδιοργανώνοντας την άμυνά του και κτίζοντας κάστρα, ώστε να το προστατέψει από νέα Μογγολική επίθεση.

Τα έργα που έκανε σε όλη την χώρα και το πάθος του, τού έδωσαν τον τίτλο του "2ου ιδρυτή του βασιλείου". Ο Μπέλα ήθελε να κερδίσει το Δυτικό τμήμα της Ουγγαρίας, που είχε κυριευθεί από τον Φρειδερίκο Β΄ της Αυστρίας, σαν τιμή της βοήθειας που του παρείχε κατά των Μογγόλων, βοήθεια που δεν ήρθε ποτέ. Ο Μπέλα νίκησε τον Φρειδερίκο (1246), που σκοτώθηκε, αφού καταπατήθηκε από το άλογό του. Ο Μπέλα έκανε και μακροχρόνιο πόλεμο με τον Ότακαρ Β΄ της Βοημίας για να κερδίσει τον έλεγχο στην Αυστρία και στη Στυρία, αλλά τελικά ηττήθηκε στις 12 Ιουλίου 1260 στην μάχη του Κρέσενμπρουν. Στη συνέχεια κοίταξε να προστατέψει τα υπόλοιπα τμήματα του βασιλείου του, όπως τη Δαλματία, τη Βοσνία και τη Σερβία.

Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του αντιμετώπισε την επανάσταση τού γιου και διαδόχου του Στέφανου, που τον ανάγκασε να μοιράσει το βασίλειο του στα δύο, με τον Στέφανο να αντιστέκεται στην πολιτική του πατέρα του.

 
Η σφραγίδα του Μπέλα Δ΄. Επιγρ.: + BELA DI GRACIA VOLVNTA[..]VI PATRIS REX HVNG[A]R[I]E.

Οικογένεια Επεξεργασία

Με τον γάμο του με τη Μαρία Λασκαρίνα, κόρη του Θεοδώρου Α΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων στη Νίκαια, απέκτησε παιδιά:

  • Μαργαρίτα π. 1220–1242, παντρεύτηκε τον Γουλιέλμο του Σαιντ-Ομέρ, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως «κύριος των Θηβών». Μπορεί εντούτοις να συγχέεται με τον Μπέλα του Σεντ Ομέρ, έναν μεγαλύτερο αδελφό, που κατείχε τον τίτλο εξ αγχιστείας.
  • Αγία Κίνγκα (Κουνιγούνδη) 1224–1292, παντρεύτηκε τον Μπολέσλαφ Ε΄ υψηλό δούκα της Πολωνίας και μετά το τέλος του έγινε μοναχή και ηγουμένη. Αγιοποιήθηκε από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ το 1999.
  • Άννα π. 1226 – μετά το 1270, παντρεύτηκε τον Ροστισλάβ πρίγκιπα του Νόβγκοροντ, Χάλυχ, Λουτσκ, Τσερνίγκοβ. και δούκας του Μακσό στην Ουγγαρία.
  • Αικατερίνη π. 1229–1242. Απεβίωσε, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με την οικογένειά της μετά τη μάχη του Μόχι.
  • Ελισάβετ π. 1236–1271, παντρεύτηκε τον Ερρίκο ΙΓ΄ δούκα της Βαυαρίας.
  • Κωνσταντία π. 1237 – μετά το 1252, παντρεύτηκε τον Λέοντα Α΄ της Γαλικίας.
  • Αγία Γιολάντα π. 1238–1298, παντρεύτηκε τον Μπολέσλαφ τον Ευσεβή. Αργότερα έγινε μοναχή και ηγουμένη και έχει ανακηρυχθεί υποψήφια για αγιοποίηση.
  • Στέφανος Ε΄ 1239–1272, βασιλιάς της Ουγγαρίας.
  • Αγία Μαργαρίτα 1242–1271. Πήρε το όνομά της από τη μεγαλύτερη αδελφή της· αγιοποιήθηκε από την Καθολική Εκκλησία το 1943. Έδωσε το όνομά της στο νησί της Μαργαρίτας στη Βουδαπέστη, όπου οι γονείς της έκτισαν βασιλικό μοναστήρι.
  • Μπέλα π. 1243-1269, δούκας της Σλαβονίας, Κροατίας και Δαλματίας.