Μπαγιάν

Το μπαγιάν (ρωσικά: бая́н‎‎) είναι είδος χρωματικού ακορντεόν με κουμπιά που αναπτύχθηκε στη Ρωσία στις αρχές του 20ου αιώνα. Πήρε το όνομα του από τον βάρδο Μπογιάν, ο οποίος έζησε τον 11ο αιώνα.

Χαρακτηριστικό

Χρωματικό σύστημα κουμπιών (τύπος Β), ο οποίος είναι γνωστός κυρίως με την ονομασία Σύστημα της Μόσχας. Τα περισσότερα ρώσικα μπαγιάν ακολουθούν αυτό το σύστημα.

"Δυτικοευρωπαϊκό", σύστημα χρωματικών κουμπιών (τύπος Γ)

Το μπαγιάν διαφέρει από τα δυτικά χρωματικά ακορντεόν κουμπιών σε μερικές λεπτομέρειες της κατασκευής:

• Το καλάμι είναι ευρύτερο και ορθογώνιο (και όχι τραπεζοειδές).
• Τα καλάμια συχνά συνδέονται σε μεγάλες ομάδες σε μια κοινή πλάκα (και όχι σε ζεύγη). Οι πλάκες βιδώνονται στο μπλοκ καλαμιού (και δεν συνδέονται με κερί).
• Το πληκτρολόγιο της πλευράς της μελωδίας συνδέεται κοντά στη μέση του σώματος (και όχι στο πίσω μέρος).
• Τα καλάμια γενικά δεν συντονίζονται με τρέμολο.
• Οι διακόπτες της έκτασης φωνής μπορεί να λειτουργούν με το πηγούνι σε ορισμένα μεγαλύτερα μοντέλα. Αυτό είναι επίσης δυνατόν σε μερικά μεγαλύτερα ευρωπαϊκά ακορντεόν που διαθέτουν κουμπιά.
• Η μειωμένη σειρά χορδών μετατοπίζεται, έτσι ώστε η μειωμένη χορδή G να είναι εκεί που θα περίμενε κανείς να βρίσκεται η μειωμένη χορδή C στο Σύστημα μπάσων Στραντέλλα.
• Οι διακόπτες των μετατροπέων που μεταβαίνουν από τις τυποποιημένες προεγκατεστημένες χορδές στο ελεύθερο μπάσο (μεμονωμένες νότες μπάσων) είναι κοινές στα μεγαλύτερα όργανα. Σε αντίθεση με τις δυτικές συμβάσεις, στην λειτουργία ελεύθερου μπάσου οι χαμηλές νότες είναι στο κάτω μέρος του οργάνου και οι υψηλές νότες στο πάνω μέρος.
• Τα νεότερα όργανα μπορεί να διαθέτουν μια έκταση φωνής όπου κάθε τόνος που παίζεται στην πραγματικότητα παράγει ένα τέλειο πέμπτο.

Οι διαφορές στην εσωτερική κατασκευή δίνουν στο μπαγιάν μια διαφορετική χρώμα τόνου από τα δυτικά όργανα, ενώ το μπάσο έχει πολύ πληρέστερο ήχο. Λόγω της εμβέλειας και της καθαρότητας του τόνου του μπαγιάν, τα μπαγιάν είναι συχνά το όργανο επιλογής για τους βιρτουόζους του ακορντεόν που παίζουν κλασική και σύγχρονη κλασική μουσική. Δύο σοβιετικοί συνθέτες νοτών που έγραφαν συνθέσεις για μπαγιάν είναι οι Βλαντισλάβ Ζολοτάριοφ και Σοφία Γκουμπαϊντουλίνα. Ο Σλοβάκος συνθέτης Πέτερ Μαχάιντικ συνέθεσε το Κοντσέρτο για δύο Μπαγιάν και Ορχήστρα, το οποίο πρωτοπαίχτηκε από το Acco Duo (Μίραν Βαουπότιτς και Ιβάνα Λέβακ-Βαουπότιτς), με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Πομοριανής Φιλαρμονικής υπό τον Αλεξάντερ Γκρεφ, στη Φιλαρμονική Παντέρεφσκι στο Μπίντγκοστς της Πολωνίας στις 4 Ιουνίου 2009. Ο Ρώσος δεξιοτέχνης μπαγιάν Στας Βεγκλέφσκι έχει κάνει πρεμιέρα σε σύγχρονα έργα των Γιεχούντα Γιανάι, Άντονι Γκάλα-Ρίνι και Γουίλιαμ Σούσμαν.

 

Πηγή

• Cherkaskyi, L. Ukrainski narodni muzychni instrumenty. Tekhnika, Kyiv, Ukraine, 2003. 262 pages. (ISBN 978-966-575-111-3)ISBN 978-966-575-111-3.