Μυθιστόρημα-ποταμός

Σειρά μυθιστορημάτων με κοινούς χαρακτήρες

Το μυθιστόρημα-ποταμός (Γαλλικά: Roman-fleuve) είναι μυθιστόρημα μεγάλης έκτασης σε αρκετούς τόμους, συχνά πάνω από δέκα. [1]Αυτοί οι τόμοι σχηματίζουν ένα σύνολο, στο οποίο πρωταγωνιστούν οι ίδιοι χαρακτήρες αλλά κάθε μυθιστόρημα έχει τον δικό του τίτλο και μια ανεξάρτητη ιστορία και έτσι μπορεί να διαβαστεί αυτόνομα.[2]

Το έργο του Μαρσέλ Προυστ Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο

Ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα που παρουσίασαν αυτή τη δομή είναι η Αστραία (1607 έως 1627), έργο του Ονορέ ντ'Υρφέ.

Έργα Επεξεργασία

Το μυθιστόρημα-ποταμός παρουσιάστηκε στη γαλλική λογοτεχνία από τον 17ο αιώνα. Η Αστραία θεωρείται ένα από τα πρώτα του είδους. Αυτό το ποιμαντικό μυθιστόρημα που εκδόθηκε από το 1607 έως το 1627 από τον Ονορέ ντ'Υρφέ είναι ένα σημαντικό λογοτεχνικό έργο του 17ου αιώνα και συχνά αναφέρεται ως «το μυθιστόρημα των μυθιστορημάτων». Αποτελείται από 6 μέρη, 40 ιστορίες, 60 βιβλία, 5.399 σελίδες.

Το έργο Αρταμένης ή ο Μεγάλος Κύρος της Μαντλέν ντε Σκυντερύ που δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1649, είναι το μεγαλύτερο γαλλικό μυθιστόρημα. Αποτελείται από 2.100.000 λέξεις (13.095 σελίδες). Αυτό το μυθιστόρημα-ποταμός δεν δημοσιεύθηκε πλέον μετά το 1653 λόγω του μεγέθους του.

Η Ανθρώπινη Κωμωδία του Ονορέ ντε Μπαλζάκ και το έργο οι Ρουγκόν-Μακάρ του Εμίλ Ζολά θεωρούνται προπομποί του μυθιστορήματος-ποταμού.[3] Παρουσιάζουν πολλά χαρακτηριστικά του είδους, αλλά το μυθιστόρημα του Ζολά ορίζεται περισσότερο ως οικογενειακό έπος, το οποίο προσφέρει εικόνες της κοινωνίας της εποχής. Ο Μπαλζάκ απεικονίζει περισσότερο την αριστοκρατία και την αστική τάξη σε αντίθεση με τον Ζολά που ανανεώνει τα οράματα του κόσμου περιγράφοντας τον κόσμο της εργατικής τάξης (Η Ταβέρνα, Ζερμινάλ κ.λπ.) παράλληλα με την μπουρζουαζία, τους αστούς επιχειρηματίες, τους μικροαστούς, τους αγρότες, την πορνεία κ.λπ. σε ένα ολοκληρωμένο και συστηματικό όραμα της κοινωνίας.

Η χρυσή εποχή του είδους στη Γαλλία ήταν τα έτη 1905-1930.

Ο μυθιστορηματικός κύκλος Οι άνθρωποι καλής θέλησης (1932-1947) του Ζυλ Ρομαίν, παρουσιάζει απόψεις της κοινωνίας που βασίζονται σε εντελώς διαφορετικούς κοινωνικά χαρακτήρες, ιδίως υπό την επίδραση του Ουνανιμισμού, ενός λογοτεχνικού κινήματος το οποίο εισήγαγε ο συγγραφέας. Αυτό το γιγαντιαίο έργο είναι ένα από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα της γαλλικής λογοτεχνίας του 20ου αιώνα, με 27 τόμους και 779 κεφάλαια. Η ιστορία περνά από έναν ηγούμενο σε έναν καθηγητή, σε έναν εργαζόμενο, σε έναν μαρκήσιο κ.ά. και ακόμη σε σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής, όπως οι πολιτικοί Κλεμανσώ, Ζαν Ζωρές, Ζοζέφ Ζοφρ ή Αριστίντ Μπριάν, καθρεφτίζοντας 25 χρόνια γαλλικής ζωής.

Η συνεισφορά του Ρομαίν Ρολάν στο είδος είναι με το έργο Ζαν Κριστόφ που εκδόθηκε σε 10 τόμους από το 1904 μέχρι το 1912 και απέσπασε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1915. Στο έργο αναλύονται κοινωνικά προβλήματα που συνταράζουν ακόμη την ανθρωπότητα.

Μια μεγάλη ποικιλία απόψεων, σίγουρα λιγότερο έντονη αλλά εξίσου υπαρκτή, βρίσκεται στο έργο οι Τιμπώ (1922-1940) του Ροζέ Μαρτέν ντυ Γκαρ. Πρόκειται για μια μια κοινωνική τοιχογραφία της Γαλλίας από τις αρχές του 20ού αιώνα ως τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο που χάρισε στον συγγραφέα το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1937. Το έργο παρουσιάζει την ιστορία δύο οικογενειών, των καθολικών Τιμπώ και των προτεσταντών ντε Φοντανέν, των οποίων τα μέλη συνδέονται μεταξύ τους με ποικίλους τρόπους.[4]

Ομοίως, μια παρόμοια αντίθεση απόψεων εμφανίζεται στο 10τομο Χρονικό των Πασκιέ του Ζωρζ Ντυαμέλ, δημοσιεύθηκε στο Mercure de France από το 1933 έως το 1945. Παρουσιάζει την ιστορία μιας γαλλικής μεσοαστικής οικογένειας στο Παρίσι στις αρχές του 20ού αιώνα και την ανέλιξη των μελών της σε ευκατάστατους επιχειρηματίες, πολιτικούς, επιστήμονες και καλλιτέχνες.

Το χαρακτηριστικότερο δείγμα μυθιστορήματος-ποταμού είναι το έργο του Μαρσέλ Προυστ Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, 3.200 σελίδες και περισσότεροι από 2.000 χαρακτήρες, δημοσιεύτηκε από το 1913 έως το 1927, στο οποίο η έκταση και η προοπτική συμβάδισαν αρμονικά με τη διάρκεια ζωής του συγγραφέα.

Ο τρίτομος μυθιστορηματικός κύκλος του Άγγλου Τζον Γκάλσγουορθυ Ο θρύλος των Φόρσαϊτ (1922) αναφέρεται στο χρονικό τριών γενεών μιας αγγλικής μεγαλοαστικής οικογένειας από τα τέλη του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα και είναι μια τοιχογραφία της αγγλικής κοινωνίας αυτής της περιόδου. Ακολούθησαν δύο συμπληρωματικές τριλογίες που επικεντρώνονται στη μοίρα των παιδιών και των απογόνων των χαρακτήρων του αρχικού κύκλου με συνολικό τίτλο Το χρονικό των Φόρσαϊτ. Το 1932 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας.[5]

Η σειρά είκοσι ναυτικών ιστορικών μυθιστορημάτων - 20 ολοκληρωμένα και ένα ημιτελές - του Πάτρικ Ο'Μπράιαν.[6]

Από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, το είδος του μυθιστορήματος-ποταμού έχει αρχίσει να εκλείπει στη λογοτεχνία. Επιζεί μόνο στη λεγόμενη παιδική λογοτεχνία, με θεαματικές επιτυχίες όπως αυτή του Χάρι Πότερ. Η γοητεία και η σαγηνευτική δυναμική του μυθιστορήματος-ποταμού φαίνεται να έχει μεταφερθεί στις τηλεοπτικές σειρές.[7]

Παραπομπές Επεξεργασία