Νάντια Κομανέτσι
Η Νάντια Έλενα Κομανέτσι (Nadia Elena Comăneci, γεννήθηκε 12 Νοεμβρίου 1961) είναι Ρουμάνα πρώην αθλήτρια της ενόργανης γυμναστικής. Ήταν η πρώτη αθλήτρια της ενόργανης γυμναστικής που βραβεύτηκε με το τέλειο 10 σε Ολυμπιακούς Αγώνες.[1] Θεωρείται μία από τις κορυφαίες του αθλήματος,[2] καθώς και μία από τις καλύτερες σε όλα τα αθλήματα.[3][4][5] Το 1999 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή την επέλεξε στους εννέα καλύτερους όλων των σπορ του 20ού αιώνα και κορυφαία του αθλήματός της ανεξαρτήτως φύλου. Το 2024 η Διεθνής Ένωση Αθλητικού Τύπου (AIPS) την ψήφισε ως δεύτερη καλύτερη αθλήτρια των 100 χρόνων της μετά την Σερένα Ουίλιαμς.[6][7][8] Την ίδια θέση κατέλαβε και από το Συνέδριο της Ένωσης τρεις μήνες νωρίτερα.[9][10][11]
| Νάντια Κομανέτσι | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Προσωπικές Πληροφορίες | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Γέννηση | 12 Νοεμβρίου 1961 Ονέστι, Ρουμανία | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Κατοικία | Νόρμαν, ΗΠΑ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Έτη δραστηριοποίησης | 1970 - 1984 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Άθλημα | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Άθλημα | Ενόργανη γυμναστική | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Μετάλλια
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Μία από τις πιο γνωστές αθλήτριες γυμναστικής στον κόσμο, η Κομανέτσι επαινέθηκε για την τέχνη και τη χάρη της,[12] η οποία έφερε πρωτοφανή παγκόσμια δημοτικότητα στο άθλημα στα μέσα της δεκαετίας του 1970.[13] Χαρακτηρίστηκε ως «η πιο εμβληματική αθλήτρια γυμναστικής του 20ού αιώνα» από την El País,[14] συμμετείχε σε δύο Ολυμπιακούς Αγώνες και κατέκτησε πέντε χρυσά μετάλλια, όλα σε ατομικά αγωνίσματα.
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΠρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΗ Νάντια Κομανέτσι γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1961 στο Ονέστι, μια μικρή πόλη στα Καρπάθια Όρη της Ρουμανίας. Η μητέρα της, όταν ήταν έγκυος σε αυτήν, έβλεπε μια ταινία που η κύρια πρωταγωνίστρια ονομαζόταν Νάντια, και γι' αυτό αποφάσισε να δώσει στην κόρη της αυτό το όνομα. Έχει έναν μικρότερο αδερφό, τον Άντριαν. Σε μια συνέντευξη του 2011, η μητέρα της είπε ότι την έγραψε σε μαθήματα γυμναστικής επειδή, ως παιδί, ήταν τόσο γεμάτη ενέργεια και δραστήρια που ήταν δύσκολο να τη διαχειριστεί κανείς. Έτσι, άρχισε την ενασχόληση με τη γυμναστική στα έξι της χρόνια. Στα επτά της χρόνια, την παρατήρησε στο σχολείο της ο Μπέλα Κάρολι που του προκάλεσε εντύπωση ότι «δεν γνωρίζει φόβο» και την πήρε στη νεοσύστατη σχολή του που ιδρύθηκε στο Ονέστι. Ο Κάρολι προπόνησε στο μέλλον πολλούς εξέχοντες Αμερικανούς αθλητές.[15]
Καριέρα
ΕπεξεργασίαΣτο πρώτο της εθνικό πρωτάθλημα το 1969, τερμάτισε στην 13η θέση. Την επόμενη χρονιά, όμως, τερμάτισε πρώτη σε ηλικία εννέα ετών, γεγονός που την καθιστούσε ως τη νεότερη αθλήτρια που κέρδισε το εθνικό πρωτάθλημα της χώρας της.[15] Το 1971 συμμετείχε στον πρώτο της διεθνή αγώνα, έναν διπλό αγώνα εφήβων μεταξύ Ρουμανίας και Γιουγκοσλαβίας, κερδίζοντας τον πρώτο της τίτλο στο σύνθετο ατομικό και συνεισφέροντας στο χρυσό μετάλλιο της ομάδας. Τα επόμενα χρόνια, αγωνίστηκε ως νεανίδα σε πολυάριθμους εθνικούς αγώνες στη Ρουμανία και σε διπλούς αγώνες με χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Πολωνία. Η πρώτη της σημαντική διεθνής επιτυχία ήρθε στα 13 της χρόνια, όπου κέρδισε το χρυσό μετάλλιο σε όλα τα αθλήματα εκτός από τις ασκήσεις εδάφους, όπου πήρε το ασημένιο μετάλλιο, στο ΠανευρωπαΪκό Πρωτάθλημα που διεξήχθη στη Νορβηγία.
Τον Μάρτιο του 1976, η Κομανέτσι αγωνίστηκε στην εναρκτήρια έκδοση του Αμερικανικού Κυπέλλου στο Μάντισον Σκουέαρ Γκάρντεν στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Έλαβε σπάνιες βαθμολογίες με 10, που σήμαιναν ένα τέλειο πρόγραμμα χωρίς καμία έκπτωση, για το άλμα της στο προκριματικό στάδιο και για το πρόγραμμα ασκήσεων εδάφους στον τελικό του ατομικού, τον οποίο κέρδισε. Επίσης, έγινε η πρώτη αθλήτρια που εκτέλεσε διπλή ανεστραμμένη τούμπα ως σημείο εκκίνησης στους ασύμμετρους ζυγούς. Κατά τη διάρκεια αυτής της διοργάνωσης, η Κομανέτσι συνάντησε τον Αμερικανό γυμναστή Μπαρτ Κόνερ για πρώτη φορά, μετέπειτα σύζυγό της. Στα 14 της, συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ, όπου και αναδείχθηκε στη σημαντικότερη μορφή των Αγώνων. Στους ασύμμετρους ζυγούς σημείωσε την υψηλότερη βαθμολογία όλων των εποχών στο άθλημα, δηλαδή το τέλειο 10, κάτι που επανέλαβε άλλες έξι φορές στη διοργάνωση.[16][17][18] Στις 18 Ιουλίου 1976, η Κομανέτσι έγραψε ιστορία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Κατά τη διάρκεια του σύνθετου ομαδικού των αγώνων, της απονεμήθηκε το πρώτο τέλειο δέκα στην Ολυμπιακή γυμναστική για την επίδοσή της στους ασύμμετρους ζυγούς. Ο επίσημος κατασκευαστής του πίνακα αποτελεσμάτων των Ολυμπιακών Αγώνων, είχε οδηγηθεί στην πεποίθηση ότι οι αθλήτριες δεν μπορούσαν να λάβουν τέλειο δεκάρι και δεν είχε προγραμματίσει τον πίνακα αποτελεσμάτων ώστε να εμφανίζει αυτό το αποτέλεσμα. Το τέλειο δέκα της Κομανέτσι εμφανίστηκε έτσι ως "1,00", ο μόνος τρόπος με τον οποίο οι κριτές μπορούσαν να υποδείξουν ότι είχε λάβει 10. Αρχικά, το γυμναστήριο ήταν σιωπηλό, μη κατανοώντας πώς αυτή η τεχνική μπορούσε να λάβει τόσο χαμηλή βαθμολογία. Αργότερα, η τότε μικρόσωμη αθλήτρια του 1,51 μέτρων δήλωσε ότι ούτε και αυτή είχε καταλάβει τι είχε συμβεί.[15][19] Στην Ολυμπιάδα αυτή κέρδισε άλλα δύο χρυσά μετάλλια στο σύνθετο ατομικό και στη δοκό ισορροπίας και στους ασύμμετρους ζυγούς. Κέρδισε επίσης ένα χάλκινο μετάλλιο στις ασκήσεις εδάφους και ένα αργυρό ως μέλος του σύνθετου ομαδικού. Τα αποτελέσματα ήταν προϊόν της καινοτόμου και μοναδικά δύσκολη τεχνική της, την οποία απέκτησε στη σχολή του Κάρολι. Ως αποτέλεσμα, ορισμένες από τις κινήσεις της συμπεριλήφθηκαν στον Πίνακα Στοιχείων του Κώδικα Σημείων. Παραδείγματα περιλαμβάνουν το διπλό οπίσθιο και το διπλό στρίψιμο στους ασύμμετρους ζυγούς, και τα δύο εκτελούμενα σε πλάγιες θέσεις που ονομάστηκαν έτσι από το επώνυμο της αθλήτριας: Κομανέτσι. Ήταν η πρώτη Ρουμάνα αθλήτρια γυμναστικής που κέρδισε τον Ολυμπιακό τίτλο στο σύνθετο ατομικό. Κατέχει το ρεκόρ ως η νεότερη Ολυμπιονίκης στο σύνθετο ατομικό της γυμναστικής στην ηλικία των 14 ετών. Έκτοτε, το άθλημα έχει αυξήσει τις απαιτήσεις ηλικίας, έτσι ώστε οι αθλήτριες θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 16 ετών κατά το ίδιο ημερολογιακό έτος των Ολυμπιακών Αγώνων για να επιτραπεί να αγωνιστούν. Όταν η Κομανέτσι συμμετείχε το 1976, οι αθλήτριες έπρεπε να έχουν συμπληρώσει τα 14 χρόνια τους την πρώτη ημέρα της διοργάνωσης. Μετά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, της απονεμήθηκε ο τίτλος του Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργασίας της Ρουμανίας. Η Κομανέτσι ήταν η νεότερη που κέρδισε το βραβείο αυτό κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Νικολάε Τσαουσέσκου. Τόσο το BBC όσο και το Associated Press την αξιολόγησαν ως αθλήτρια της χρονιάς. Η αναγνωρίσιμότητά της την οδήγησε σε εξώφυλλα στα περιοδικά Time και Sports Illustrated.
Μετά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1977, η Ρουμανική Ομοσπονδία Γυμναστικής στέρησε την Κομανέτσι από τους μακροχρόνιους προπονητές της και την έστειλε στο Βουκουρέστι για να προπονηθεί στο αθλητικό κέντρο. Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1978 στο Στρασβούργο ήταν σημαντικά ψηλότερη (τουλάχιστον κατά 17 εκατοστά) και βαρύτερη από ό,τι ήταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976. Μια πτώση στους ασύμμετρους ζυγούς είχε ως αποτέλεσμα την τέταρτη θέση στο σύνθετο ατομικό πίσω από τρεις Σοβιετικές αθλήτριες, κέρδισε τον τίτλο στη δοκό ισορροπίας και ένα αργυρό μετάλλιο στο άλμα. Μετά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1978, η Κομανέτσι έλαβε άδεια να επιστρέψει στην Ντέβα και στη σχολή του Κάρολι. Το 1979 κέρδισε τον τρίτο συνεχόμενο ευρωπαϊκό τίτλο της στο σύνθετο ατομικό και έγινε η πρώτη αθλήτρια γυμναστικής, άνδρας ή γυναίκα, που πέτυχε κάτι τέτοιο. Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, ήταν πρώτη στο σύνθετο ατομικό. Νοσηλεύτηκε πριν από το μέρος του ομαδικού αγώνα για δηλητηρίαση του αίματος, η οποία είχε προκληθεί από κόψιμο στον καρπό της από την μεταλλική πόρπη της λαβής της. Παρά τις εντολές των γιατρών, έφυγε από το νοσοκομείο και αγωνίστηκε στη δοκό ισορροπίας, όπου βαθμολογήθηκε με 9,95. Η απόδοσή της βοήθησε τους Ρουμάνους να κερδίσουν το χρυσό μετάλλιο στο ομαδικό. Μετά τους αγώνες νοσηλεύτηκε για αρκετές ημέρες.[15]
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1980 στη Μόσχα κέρδισε δύο χρυσά μετάλλια, ένα στη δοκό ισορροπίας και ένα στις ασκήσεις εδάφους (στο οποίο ισοβαθμούσε με τη Σοβιετική γυμνάστρια Νέλι Κιμ, εναντίον της οποίας είχε επίσης αγωνιστεί σε πολλαπλές μεγάλες διοργανώσεις). Κέρδισε επίσης δύο ασημένια μετάλλια, ένα στο σύνθετο ομαδικό και ένα στο σύνθετο ομαδικό. Προέκυψαν διαμάχες σχετικά με τη βαθμολογία στους αγώνες σύνθετου και εδάφους. Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2021, είναι η μόνη αθλήτρια γυμναστικής που υπερασπίστηκε το χρυσό Ολυμπιακό της μετάλλιο στη δοκό ισορροπίας.
Το 1981, η Ομοσπονδία Γυμναστικής ενημέρωσε την Κομανέτσι ότι θα συμμετείχε σε μια επίσημη περιοδεία στις Ηνωμένες Πολιτείες με την ονομασία «Νάντια '81» και οι προπονητές της Μπέλα και Μάρτα Κάρολι θα ηγούνταν της ομάδας. Το ζεύγος Κάρολι αυτομόλησε στις ΗΠΑ και το καθεστώς της Ρουμανίας νιώθοντας ότι η Κομανέτσι ήταν εθνικό κεφάλαιο, δεν της επέτρεπαν να ταξιδέψει εκτός χώρας στη συνέχεια, πλην ταξιδιών στη ΕΣΣΔ και στην Κούβα. Έτσι, συμμετείχε μόνο στην Πανεπιστημιάδα του 1981 στο Βουκουρέστι. Ανακοίνωσε την αποχώρησή της από την ενόργανη γυμναστική στις 7 Μαΐου 1984 στο Βουκουρέστι παρουσία του προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής Χουάν Αντόνιο Σαμαράνκ, ο οποίος της απένειμε την ανώτατη αθλητική διάκριση, το Ολυμπιακό Τάγμα (χάλκινο). Παραμένει η μικρότερη σε ηλικία αθλήτρια που έλαβε την τιμή.[20]
Μετά τον αθλητισμό
ΕπεξεργασίαΑποφοίτησε από το Ινστιτούτο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στο Βουκουρέστι το 1984. Μετά την αποφοίτησή της, εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Γυμναστικής της Ρουμανίας ως προπονήτρια της ομάδας νέων της χώρας. Διατήρησε αυτή τη θέση μέχρι το 1989. Τη νύχτα της 27ης Νοεμβρίου 1989, λίγες εβδομάδες πριν από τη ρουμανική επανάσταση, η Κομανέτσι αυτομόλησε με μια ομάδα άλλων Ρουμάνων, διασχίζοντας τα σύνορα Ουγγαρίας-Ρουμανίας γύρω από το Τσέναντ. Οδηγοί τους ήταν ένας Ρουμάνος που αργότερα έγινε Αμερικανός πολίτης μετά την αυτομόλησή του. Ταξίδεψαν μέσω Ουγγαρίας και Αυστρίας και τελικά κατάφεραν να πάρουν αεροπλάνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Την επόμενη χρονιά μετακόμισε στον Καναδά, όπου παρέμενε για ένα χρόνο ασχολουμενη με την προώθηση αθλητικού εξοπλισμού. Μετακόμισε στην Οκλαχόμα το 1991 για να βοηθήσει τον Κόνερ με τη σχολή γυμναστικής του και έκτοτε ζει μόνιμα στις ΗΠΑ. Το 1996 το ζευγάρι παντρεύτηκε στο Βουκουρέστι και το 2006 απέκτησε ένα γιο. Η Κομανέτσι έγινε πολιτογραφημένη πολίτης των ΗΠΑ το 2001, διατηρώντας παράλληλα τη ρουμανική υπηκοότητά της.
Εισήχθη στο Διεθνές Hall of Fame Γυμναστικής στα μέσα του 1993, η δεύτερη αθλήτρια που έλαβε την τιμή μετά την Όλγα Κόρμπουτ. Είναι επίτιμη πρόεδρος της Ρουμανικής Ομοσπονδίας Γυμναστικής, επίτιμη πρόεδρος της Ρουμανικής Ολυμπιακής Επιτροπής, πρέσβειρα του αθλητισμού της Ρουμανίας και μέλος του Ιδρύματος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυμναστικής. Αυτή και ο σύζυγος της είναι ιδιοκτήτες της Ακαδημίας Γυμναστικής Bart Conner, της Εταιρείας Παραγωγής Perfect 10, ενώ είναι και οι συντάκτες του περιοδικού International Gymnast. Επιπλέον, η Κομανέτσι συμμετέχει ενεργά στη συγκέντρωση χρημάτων για μια σειρά από φιλανθρωπικά ιδρύματα. Χρηματοδότησε την κατασκευή και λειτουργία της Παιδιατρικής Κλινικής Νάντια Κομανέτσι στο Βουκουρέστι, η οποία παρέχει χαμηλού κόστους ιατρική και κοινωνική υποστήριξη σε παιδιά της Ρουμανίας. Το 2003, εκδόθηκε η αυτοβιογραφία της, «Γράμματα σε μια νεαρή αθλήτρια γυμναστικής». Αφηγείται την ιστορία της ζωής της και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς της ως νεαρή γυναίκα που κέρδισε εκατομμύρια θαυμαστές σε όλο τον κόσμο, εγκαινίασε μια νέα εποχή για τον γυναικείο αθλητισμό, όπου οι έφηβοι και οι προέφηβοι μόλις άρχιζαν να εισέρχονται, και εξακολουθεί να αναγνωρίζεται δεκαετίες μετά τα επιτεύγματά της. Για τις νεότερες αθλήτριες γυμναστικής, μέρη του βιβλίου θεωρούνται συμβουλές και ενθάρρυνση, όχι μόνο στον αθλητισμό, αλλά και στη ζωή. Το 2004 η Κομανέτσι τιμήθηκε και πάλι με το Ολυμπιακό Τάγμα (αργυρό).[20]
Τιμές
Επεξεργασία
Ολυμπιακό Τάγμα (Olympic Order) : 2004
Ολυμπιακό Τάγμα : 1984 (χάλκινο)
Τάγμα του Αστέρα της Ρουμανίας : 2000- Αξιωματικός του Τάγματος του Αστέρα της Ρουμανίας : 2021
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «50 perfect sporting moments». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2024. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2024.
- ↑ «Top five female Olympic gymnasts of all time». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2024. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2024.
- ↑ «Olympics 2024: Ranking the 10 greatest Olympians of all time». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Los deportistas mundiales adelantados a su época». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2024.
- ↑ «Top ten greatest sportspeople». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2025. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2025.
- ↑ «Serena Williams and Muhammad Ali crowned AIPS Best Champions of the Century: As voted by 913 journalists» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2025. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2025.
- ↑ «Plebiscyt AIPS: Serena Williams i Muhammad Ali najlepsi na stulecie organizacji». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2024.
- ↑ «国際スポーツプレス協会（AIPS）が過去100年間における、ベストアスリート投票の結果を発表した。投票は世界137ケ国913人のスポーツジャーナリストが参加したもので、オリンピック開催中のパリで、ユネスコ本部で行われたAIPS100周年記念式典で発表された。». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2024.
- ↑ «Serena Williams and Muhammad Ali chosen as AIPS Best Athletes of the Century - As voted by 101 journalists from 90 nations». Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ «Muhammad Ali en Serena Williams verkozen tot AIPS-sporters van de eeuw». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2024.
- ↑ «'Up to us to defend ourselves': AIPS Congress takes aim at A.I.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2024.
- ↑ «Lost art: Powerhouse physiques winning out over spellbinding grace». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ «Head over heels». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Everything the Romanian secret police knew about Nadia Comaneci». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2024.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 «Νάντια Κομανέτσι: Η Ρουμάνα που άγγιξε την τελειότητα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2015.
- ↑ «Most unbreakable Olympic records: Bolt, Phelps, more». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Pele, Tyson, Rooney… Littler? Ranking the best teenage sports stars ever». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είναι απλά ένα παγκόσμιο αθλητικό γεγονός, είναι η παιδική μας ηλικία, που αναμετρήθηκε με τον χρόνο και τον νίκησε...». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2025. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2025.
- ↑ «IOC : This week in Olympic history: July 15-21: Nadia Comaneci scores the first perfect 10 in gymnastics». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2024. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2024.
- ↑ 20,0 20,1 «Nadia Comăneci». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2024.
