Νήσος του Διαβόλου

Η ποινική αποικία του Καγιέν (γαλλικά: Bagne de Cayenne‎‎), κοινώς γνωστή ως Νήσος του Διαβόλου, ήταν μια γαλλική ποινική αποικία που λειτούργησε για περισσότερα από 100 χρόνια, από το 1852 έως το 1953, στα Νησιά Σωτηρίας της Γαλλικής Γουϊάνας. Η αποικία ξεκίνησε την λειτουργία το 1852 και δέχθηκε κατάδικους από τη φυλακή του Σαν Λορέν-ντου-Μαρονί, οι οποίοι είχαν απελαθεί από όλα τα μέρη της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Ήταν διαβόητη τόσο για τη σκληρή μεταχείριση του προσωπικού προς τους κρατούμενους όσο και για το τροπικό κλίμα και τις ασθένειες που συνέβαλαν στην υψηλή θνησιμότητα. Το σωφρονιστικό σύστημα είχε ποσοστό θανάτων 75% στη χειρότερη περίπτωση και τελικά έκλεισε το 1953.

Νήσος του Διαβόλου
Χώρα	Γαλλία
Διοικητική υπαγωγή	Καγιέν και Κουρού
Γεωγραφική υπαγωγή	Νήσοι της Σωτηρίας
Έκταση	0,14 km²
Υψόμετρο	40 μέτρα
Γεωγραφικές συντεταγμένες	5°17′38″N 52°35′0″W
δεδομένα ()

Το νησί του διαβόλου ήταν επίσης διαβόητο καθώς χρησιμοποιήθηκε για την εσωτερική εξορία Γάλλων πολιτικών κρατουμένων, με πιο διάσημο τον Λοχαγό Άλφρεντ Ντρέιφους που κατηγορήθηκε για κατασκοπεία υπέρ της Γερμανίας. Η υπόθεση Ντρέιφους ήταν ένα σκάνδαλο που επεκτάθηκε για αρκετά χρόνια στα τέλη του 19ου-αρχές του 20ου αιώνα στη Γαλλία, αποκαλύπτοντας τον αντισημιτισμό και τη διαφθορά στον γαλλικό στρατό.

Γεωγραφία

Η Νήσος του Διαβόλου είναι μια βραχώδης πλην όμως έντονα φοινικόφυτη νησίδα του Ατλαντικού ωκεανού που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 7 μιλίων από τις ακτές της Γαλλικής Γουϊάνας, ακριβώς απέναντι από τις εκβολές του ποταμού Κουρού, και είναι η μεγαλύτερη νήσος του νησιωτικού συμπλέγματος των νησιών της Σωτηρίας. Πρόκειται για μακρόστενο νησί που εκτείνεται από ΝΔ. προς ΒΑ., συνολικού μήκους 1200 μέτρων και μέγιστου πλάτους, στο βορειότερο τμήμα του, 400 περίπου μέτρων και με μέγιστο υψόμετρο τα 130 μ..

Οργάνωση

Το σύστημα φυλακών περιλάμβανε πολλές τοποθεσίες, τόσο στην ηπειρωτική χώρα όσο και στα παράκτια νησιά της Σωτηρίας. Το νησί του Διαβόλου ήταν το κέντρο υποδοχής του γενικού πληθυσμού της ποινικής αποικίας, οι οποίοι στεγάστηκαν σε μέτρια ελευθερία λόγω της δυσκολίας διαφυγής από το νησί. Το νησί Σαν-Τζοζέφ χρησιμοποιούνταν ως μέρος απομόνωσης, όπου οι τρόφιμοι στέλνονταν εκεί για να τιμωρηθούν για τις απόπειρες απόδρασης ή αδικήματα που διαπράχθηκαν στην ποινική αποικία. Το νησί του διαβόλου ήταν για πολιτικούς κρατούμενους.

Εκτός από τις φυλακές σε καθένα από τα τρία νησιά του συγκροτήματος των νησιών της Σωτηρίας, οι Γάλλοι κατασκεύασαν τρεις σχετικές φυλακές στην ηπειρωτική χώρα της Νότιας Αμερικής, ακριβώς απέναντι από τα στενά στο Κορού, 50 χιλιόμετρα ανατολικά στην Καγιέν. Η τελευταία έγινε η πρωτεύουσα της Γαλλικής Γουιάνας. Μια άλλη φυλακή, το Σαν Λοράν κατασκευάστηκε 160 χλμ δυτικά.

Χρήση ως ποινική αποικία

Τα νησιά της Σωτηρίας ήταν μέρος μιας ποινικής αποικίας από το 1852 και μετά για Γάλλους εγκληματίες: εκείνους που καταδικάστηκαν από ενόρκους και όχι από δικαστές. Το κύριο μέρος της ποινικής αποικίας ήταν ένα στρατόπεδο εργασίας που εκτεινόταν κατά μήκος των συνόρων με την Ολλανδική Γουιάνα (σημερινό Σουρινάμ). Αυτή η ποινική αποικία ανέπτυξε τη φήμη της σκληρότητας και της ωμότητας και προκάλεσε περιοδικές εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις. Η βία μεταξύ κρατουμένων ήταν συνηθισμένη και οι τροπικές ασθένειες ήταν έντονες. Μόνο μια μικρή μειοψηφία ηλικιωμένων επιζώντων επέστρεψε στη Γαλλία για να αναφέρει πόσο φρικτή ήταν.

Η Νήσος του Διαβόλου είχε μετατραπεί σε φυλακή εγκληματιών και πολιτικών κρατουμένων, χαρακτηριζόμενη έτσι ως «υψίστης ασφαλείας» (μεταφραζόμενο σε «μεγίστης αδυναμίας απόδρασης μέχρις αδύνατης»), που αναδείχθηκε ο προσφιλέστερος τόπος της Γαλλικής Δημοκρατίας για τον εκτοπισμό προδοτών αλλά και των διαφόρων πολιτικών της αντιπάλων, αλλά και από τις πιο κακόφημες φυλακές του κόσμου. Ως φυλακές ξεκίνησαν να λειτουργούν επί αυτοκράτορα της Γαλλίας Ναπολέοντα Γ΄ το 1852. Στην ιστορία της φυλακής αυτής, για κάποιο διάστημα φέρεται να χρησιμοποιήθηκε και ως λεπροκομείο.

Γνωστότερος τρόφιμος των φυλακών αυτών ήταν ο Γαλλοεβραίος αξιωματικός Αλφρέντ Ντρέυφους που καταδικάστηκε για εθνική προδοσία και μεταφέρθηκε εκεί στις 13 Απριλίου του 1895. Στον τετραετή εκεί εγκλεισμό του, μέχρι τις 5 Ιουνίου του 1899 που απελευθερώθηκε έγραψε περί τις 1000 επιστολές που συμπλήρωσε σε ημερολόγιο. Εκτός αυτού στις ίδιες φυλακές μεταφέρθηκαν και πολλοί άλλοι κυρίως πολιτικοί εξόριστοι.

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη νήσο αυτή μεταφέρονταν κυρίως κατάσκοποι και λιποτάκτες προερχόμενοι κυρίως από τις γαλλικές αποικίες που αρνούνταν να πολεμήσουν σε άλλη ήπειρο. Στις 17 Ιουνίου του 1938, λίγο πριν την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Γαλλία κατάργησε την μεταγωγή κρατουμένων σε φυλακές που βρίσκονταν σε αποικίες. Τελικά οι τελευταίοι κρατούμενοι της Νήσου του Διαβόλου εγκατέλειψαν αυτήν 15 χρόνια μετά, το 1953.

Υποτιθέμενες και επιτυχημένες αποδράσεις

Κλεμέν Ντιβάλ

Ο Κλεμέν Ντιβάλ, ένας αναρχικός, στάλθηκε στο Νησί του Διαβόλου το 1886. Αρχικά καταδικάστηκε σε θάνατο και αργότερα η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια καταναγκαστική εργασία. Δραπέτευσε τον Απρίλιο του 1901 και κατέφυγε στη Νέα Υόρκη, όπου παρέμεινε για το υπόλοιπο της ζωής του. Τελικά έγραψε ένα βιβλίο για τη φυλάκισή του που ονομάζεται "Revolte".

Φρανσουά Φρεν, Πολ Ρενουσί, Ρέιμοντ Βοντ, Τζοβάνι Μπατιστότι

Τέσσερις δραπέτες από το νησί του Διαβόλου (Φρανσουά Φρεν, Πολ Ρενουσί, Ρέιμοντ Βοντ και Τζοβάνι Μπατιστότι) έφτασαν στο Σεντ Τόμας, στις Παρθένες Νήσους των ΗΠΑ στις 18 Οκτωβρίου 1936. Η αυτοσχέδια βάρκα τους σχεδόν ναυάγησε σε ύφαλο και οι κατάδικοι αρχικά φιλοξενήθηκαν και νοσηλεύτηκαν για τους τραυματισμούς στο Δημοτικό Νοσοκομείο. Οι φυγάδες ανέφεραν ότι υπέστησαν κακουχίες.

Ανρί Σαριέ και Συλβέν

Το βιβλίο μπεστ σέλερ "Papillon" (1969) του Ανρί Σαριέ περιγράφει την επιτυχημένη απόδρασή του από το Νησί του Διαβόλου, με έναν σύντροφο, τον Συλβέν. Χρησιμοποίησαν δύο σάκους γεμάτους με καρύδες για να λειτουργήσουν ως σωσίβιες λέμβους. Σύμφωνα με τον Σαριέ, οι δύο άνδρες πήδηξαν στην θάλασσα από έναν γκρεμό και παρασύρθηκαν στην ηπειρωτική χώρα σε διάστημα τριών ημερών. Ο Συλβέν πέθανε σε κινούμενη άμμο σε μικρή απόσταση από την ακτή. Από εκεί, ο Σαριέ επρόκειτο να συναντήσει έναν άντρα που θα τον βοηθούσε να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τη διαφυγή του προς την ελευθερία. Αντίθετα όμως, ο Σαριέ πιάστηκε ξανά και υπηρέτησε για ένα διάστημα στη φυλακή Ελ Ντοράντο της Βενεζουέλας. Μόλις απελευθερώθηκε τελικά, παρέμεινε στη Βενεζουέλα.

Η αφήγηση του Σαριέ προκάλεσε μεγάλη διαμάχη. Οι γαλλικές αρχές το αμφισβήτησαν και κυκλοφόρησαν αρχεία της ποινικής αποικίας που έρχονταν σε αντίθεση με τον ισχυρισμό του. αποδεικνύοντας ότι ο Σαριέ δεν είχε φυλακιστεί ποτέ στο Νησί του Διαβόλου και είχε δραπετεύσει από άλλη φυλακή της ηπειρωτικής χώρας. Γάλλοι δημοσιογράφοι ή σωφρονιστικές αρχές αμφισβήτησαν άλλα στοιχεία του βιβλίου του και είπαν ότι είχε εφεύρει πολλά περιστατικά ή οικειοποιήθηκε εμπειρίες άλλων κρατουμένων. Οι κριτικοί είπαν ότι θα έπρεπε να είχε παραδεχτεί ότι το βιβλίο του ήταν μυθοπλασία.

Συνέπεια

Η καλύβα στην οποία ζούσε ο Ντρέιφους.

Το 1938, η γαλλική κυβέρνηση σταμάτησε να στέλνει κρατούμενους στο Νησί του Διαβόλου. Το 1953, το σωφρονιστικό σύστημα έκλεισε οριστικά εντελώς. Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους εκείνη την εποχή επαναπατρίστηκαν στη μητροπολιτική Γαλλία από τον Στρατό Σωτηρίας. Μερικοί επέλεξαν να μείνουν και να εγκατασταθούν στη Γαλλική Γουιάνα.

Το 1965, η γαλλική κυβέρνηση μεταβίβασε την ευθύνη για τα περισσότερα από τα νησιά στο νεοϊδρυθέν Διαστημικό Κέντρο της Γουιάνας. Τα νησιά βρίσκονται κάτω από την τροχιά των διαστημικών πυραύλων που εκτοξεύονται από το Κέντρο προς τα ανατολικά προς τη θάλασσα (σε γεωστατική τροχιά) και θα πρέπει να εκκενώνονται κατά τη διάρκεια κάθε εκτόξευσης. Τα νησιά φιλοξενούν μια ποικιλία συσκευών μέτρησης για εκτοξεύσεις στο διάστημα.

Η διαστημική υπηρεσία CNES, σε συνεργασία με άλλες υπηρεσίες, έχει αναπαλαιώσει κτίρια που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά μνημεία. Από την προσθήκη τουριστικών εγκαταστάσεων, τα νησιά δέχονται πλέον περισσότερους από 50.000 τουρίστες κάθε χρόνο.

Εκφράσεις

Με την ονομασία Νήσος του Διαβόλου έχουν χαρακτηριστεί κατά καιρούς, κατά δημώδη εκφράσεις πάντα, διάφορες νησίδες ή και μεγαλύτερα σχετικά νησιά στα οποία λειτούργησαν ή συνεχίζουν να υφίστανται φυλακές, ή στρατόπεδα συγκέντρωσης ή και οικισμοί εκτοπισμένων για διάφορους λόγους, π.χ. πολιτικούς, στρατιωτικούς, υγειονομικούς (λοιμοκαθαρτήρια) κ.λπ.. Στην Ελλάδα με την ονομασία αυτή χαρακτηρίστηκαν πολλές νησίδες αλλά και νησιά που χρησιμοποιήθηκαν ομοίως με τους παραπάνω λόγους όπως π.χ. η Ψυττάλεια, (ναυτικές φυλακές), η Μακρόνησος, (αρχικά ως τόπος αιχμαλώτων και στη συνέχεια ως φυλακή πολιτικών κρατουμένων), η Γυάρος, ομοίως με τη προηγούμενη, ο Άγιος Ευστράτιος, (τόπος εκτοπισμού), η Σπιναλόγκα, ως λοιμοκαθαρτήριο, κ.ά.

Βιβλιογραφία

• "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα" τομ. 20ός, σελ.239

Περαιτέρω ανάγνωση

• Belbenoit, René. 1940. @#!*% on Trial. Translated from the French by Preston Rambo. E. P Dutton & Co. Reprint by Blue Ribbon Books, New York, 1941.
• Belbenoit, René. 1938. Dry Guillotine: Fifteen Years among the Living Dead. Reprint: Berkley (1975). (ISBN 0-425-02950-6). Reprint: Bantam Books, 1971.
• W.E. Allison-Booth. 1931. Hell's Outpost: The True Story of Devil's Island By a Man Who Exiled Himself There. Minton, Balch & Company, 1931.
• Seaton, George John. Isle of the Damned: Twenty Years in the Penal Colony of French Guinea. Farrar, Straus and Young, 1951. Also published in England as Scars Are My Passport.
• Charrière, Henry. Papillon. Reprints: Hart-Davis Macgibbon Ltd. 1970. (ISBN 0-246-63987-3) (hbk); Perennial, 2001. (ISBN 0-06-093479-4) (sbk).
• Godfroy Marion, Bagnards, Tallandier, 2008.
• Godfroy Marion, Bagnards, édition du chêne, 2002 (Ranked as "Best coffee table book of the year" by Le Monde).
• CNES, Dossier de presse Îles du Salut Αρχειοθετήθηκε 2011-05-16 στο Wayback Machine.
• Rickards, Colin. The Man From Devil's Island Peter Dawnay Ltd., London, 1968. Hardback
• Nicol Smith, Black Martinique, Red Guiana, 1942.
• Willis, William. 1959. Damned and Damned Again: The True Story of the Last Escape from Devil's Island. New York: St. Martin's Press.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• "Devil's Island French Penal Colony", Salvation Army history
•  «Devil's Island». New International Encyclopedia. 1905.